Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 maja 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 29 maja 2018 r. w Lublinie

sprawy A. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji A. W.

od wyroku Sądu Okręgowego w Radomiu

z dnia 27 września 2017 r. sygn. akt VI U 55/17

I.  zmienia zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję i ustala A. W. prawo do emerytury od dnia(...);

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. na rzecz A. W. kwotę 360 (trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za obie instancje.

Jacek Chaciński Małgorzata Rokicka-Radoniewicz Krzysztof Szewczak

III AUa 997/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 listopada 2016 r., znak: (...)Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił A. W. przyznania mu prawa do emerytury, ponieważ nie udowodnił on co najmniej 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

W odwołaniu od tej decyzji wnioskodawca A. W. domagał się jej zmiany poprzez przyznanie jemu prawa do wcześniejszej emerytury. Podniósł przy tym, że ZUS nieprawidłowo odmówił mu uznania okresów pracy: od 18 stycznia 1986 r. do 31 maja 1998 r. oraz od 1 sierpnia 1998 r. do 31 grudnia 1998 r. jako pracy w szczególnych warunkach. Wniósł nadto o uznanie okresu pracy od 4 maja 1977 r. do 31 maja 1986 r. jako pracy w szczególnych warunkach. Wskazał, że we wszystkich wymienionych okresach wykonywał taką samą pracę określoną w wykazie A, dziale III, poz. 69, tj. przy produkcji, tłoczeniu z drutu nitów, wkrętów i blachowkrętów.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. wniósł o jego oddalenie. Organ rentowy podniósł, że wnioskodawca udowodnił ogólny staż ubezpieczeniowy w wymiarze 27 lat, 2 miesięcy i 6 dni, ale według stanu na dzień 1 stycznia 1999 r. nie udowodnił co najmniej 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach. Do stażu pracy w szczególnych warunkach nie uwzględniono okresu zatrudnienia od 18 stycznia 1986 r. do 31 maja 1998 r. i od 1 sierpnia do 31 grudnia 1998 r. (z wyłączeniem zasiłków chorobowych) z tytułu zatrudnienia w Zakładzie (...) K. W.na stanowisku ustawiacza, ponieważ świadectwa pracy w warunkach szczególnych zawierają wady formalne. Organ rentowy nie zaliczył również jako pracy w warunkach szczególnych okresu od 4 maja 1977 r. do 31 maja 1986 r. z tytułu zatrudnienia w (...) Wytwórni (...) w R., ponieważ wnioskodawca nie przedłożył świadectwa pracy w warunkach szczególnych. Ze zwykłego świadectwa pracy wynika, że ubezpieczony zajmował stanowiska: „operator obr. zespół.”, „ustawiacz”. W aktach znajdują się także angaże, z których wynika, że w okresie od 1 maja 1979 r. zajmował stanowisko „operator obr. zespolonych” w Wydziale Mechanicznym, a od 1 marca 1980 r. zajmował stanowisko „ustawiacz” w Wydziale (...).

Wyrokiem z dnia 27 września 2017 r. Sąd Okręgowy w Radomiu oddalił odwołanie.

W uzasadnieniu tego wyroku Sąd I instancji ustalił, że A. W., urodzony w dniu (...), w okresie od 2 września 1971 r. do 31 stycznia 1972 r. był zatrudniony w (...) Wytwórni (...) w R. na stanowisku stażysty-ślusarza. Z dniem 1 lutego 1972 r. powierzono mu obowiązki pracownika fizycznego w Dziale (...). Znajdowały się tam półautomatyczne tokarki, na których były produkowane wyroby metalowe do aparatów telefonicznych, takie jak styki, dławki do aparatów wojskowych, ośki do wsporników. W tokarce instalowano 3-metrowe metalowe pręty i za pomocą ręcznie obracanej głowicy uzyskiwano różne części. A. W. obsługiwał takie urządzenia. W okresie od 1 czerwca 1974 r. do 19 kwietnia 1975 r. wykonywał pracę w Dziale (...) na stanowisku tokarza automatowego. Na automatach odbywała się podobna produkcja, tylko wielkoseryjna. Automaty produkowały z prętów metalowych tulejki, nity, nakrętki i sworznie.

W okresie od(...) do (...) A. W. odbywał zasadniczą służbę wojskową. W dniu 4 maja 1977 r. ubezpieczony ponownie został zatrudniony w (...) Wytwórni (...) w R. na stanowisku tokarza automatowego. Wykonywał te same czynności, jak przed powołaniem do wojska. Z dniem 1 stycznia 1979 r. powierzono mu obowiązki operatora obrabiarek zespołowych. Pracował wówczas przy obsłudze zbijarek do tłoczenia metodą plastyczną wkrętów, nitów i blachowkrętów. Części te były produkowane z drutu zwiniętego w kręgach, podawanego przez maszynę. W okresie od 1 marca 1980 r. do 31 maja 1986 r. pracował jako ustawiacz w Wydziale(...). Przygotowywał wówczas do pracy zbijarki i walcarki. Półprodukty ze zbijarki były wsypywane do bębna walcarki, skąd były podawane przez listwę celem rozdzielania ich na pojedyncze sztuki. W walcarkach znajdowały się szczęki do wytłaczania gwintu. Części z prętów w walcarce miały wytłaczany gwint. Walcarki i zbijarki znajdowały się w jednym pomieszczeniu. Oprócz ustawiania A. W. zapewniał wsparcie pracownikom produkcyjnym i sprawował nadzór nad produkcją, jej jakością oraz bezpieczeństwem. Praca ustawiacza była odpowiednikiem pracy brygadzisty. Ustawiacz miał codziennie do ustawienia parametry kilkunastu maszyn, co zajmowało od 4 do 8 godzin. Po ustawieniu maszyn pracownicy zajmowali się produkcją, a on w tym czasie usuwał awarie narzędzi, co zajmowało mu do 3 godzin. Po usunięciu awarii ponownie ustawiał parametry maszyn. Wsparcie pracowników polegało na tym, że pomagał zakładać materiał i przenosił wyroby do gwinciarki. Jeśli wszystko było w porządku, to sprawował nadzór nad pracownikami, sprawdzał wymiary produkowanych części. W okresie od 18 stycznia 1986 r. do 31 maja 1998 r. A. W. był zatrudniony w Zakładzie (...) K. W.w R., z tym że w okresie od 1 stycznia do 31 maja 1986 r. w wymiarze ½ etatu, zaś od 2 czerwca 1986 r. w wymiarze pełnego etatu. Powierzono mu wówczas obowiązki „pracownika fizycznego według potrzeb”. Pracował na podobnych maszynach, jak w (...) Wytwórni (...). Zakład ten zajmował się produkcją wyrobów metalowych z drutu w kręgach metodą tłoczenia, tj. nitów, wkrętów, blachowkrętów i nakrętek. W początkowym okresie zatrudnienia zajmował się tylko tłoczeniem nakrętek z drutu, a pozostali pracownicy gwintowali je na ręcznych gwinciarkach. Z uwagi na rozwój zakładu zakupione zostały maszyny do produkcji wkrętów, nitów i blachowkrętów, które to części również produkowane były z drutu w kręgach. A. W. zajmował się obsługą tych maszyn. Poza ich obsługą ustawiał je i prowadził cały proces produkcyjny od drutu w kręgu do wyrobów gotowych, łącznie z myciem, ważeniem i pakowaniem.

W okresie od 1 sierpnia 1998 r. do 31 marca 2008 r. A. W. ponownie był zatrudniony w Zakładzie (...) K. W.w R. jako mistrz-ustawiacz oraz przy obsłudze maszyn do produkcji wyrobów śrubowych z drutu. W tym czasie ustawiał i obsługiwał maszyny takie jak zbijarki i walcarki. W zakładzie zrezygnowano wówczas z produkcji nakrętek. Zwiększyło się wówczas zapotrzebowanie na wkręty i blachowkręty. Maszyny do produkcji z drutu w kręgach powodowały duży hałas, zapylenie i opary oleju.

W dniu 26 października 2016 r. A. W. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddziale w R. wniosek o emeryturę.

Powołaną wyżej decyzją z dnia 25 listopada 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił A. W. przyznania prawa do wcześniejszej emerytury. W uzasadnieniu tej decyzji ZUS podniósł m.in., że na dzień 1 stycznia 1999 r. wnioskodawca wykazał ogólny okres ubezpieczenia w łącznym wymiarze 27 lat, 2 miesięcy i 6 dni, w tym 26 lat, 11 miesięcy i 27 dni okresów składkowych, 2 miesiące i 9 dni okresów nieskładkowych, oraz 12 lat, 9 miesięcy i 4 dni pracy w warunkach szczególnych. ZUS nie uwzględnił okresu pracy w warunkach szczególnych od 18 stycznia 1986 r. do 31 maja 1998 r. oraz od 1 sierpnia 1998 r. do 31 grudnia 1998 r. (z wyłączeniem okresu zwolnienia lekarskiego) na podstawie świadectw wykonywania prac w szczególnych warunkach z 14 listopada 2007 r. i 31 marca 2008 r., wystawionych przez Zakład (...) w R., ponieważ wykazany w tych świadectwach charakter wykonywanej pracy w warunkach szczególnych nie jest ściśle zgodny z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). ZUS nie uwzględnił również okresu od 11 kwietnia do 3 maja 1977 r. (przerwa w zatrudnieniu po odbyciu zasadniczej służby wojskowej) oraz od 1 lipca 1986 r. do 31 lipca 1986 r. (urlop bezpłatny).

Sąd Okręgowy uznał za wiarygodne zeznania A. W. oraz przesłuchanych w sprawie świadków: K. S., J. U., K. W. i Z. P. w zakresie w jakim korelują z pozostałym materiałem dowodowym, zwłaszcza w postaci dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych wnioskodawcy ze spornych okresów zatrudnienia. Zeznania świadków, co do zasady, Sąd Okręgowy uznał za wiarygodne, rzetelne i obiektywne. Podkreślił, że pochodzą one od osób obcych w stosunku do wnioskodawcy, nie nastawionych na konkretne rozstrzygnięcie w sprawie. Świadkowie pracowali razem z wnioskodawcą w spornych okresach: K. S. był bezpośrednim przełożonym wnioskodawcy jako ustawiacza w (...) Wytwórni (...), zaś K. W. był jego pracodawcą w Zakładzie (...), wobec czego mieli oni możliwość obserwacji jego pracy. Dokładnie opisali charakter pracy i czynności, jakie wykonywał wnioskodawca. Sąd dał wiarę zebranym w sprawie dowodom w postaci akt osobowych wnioskodawcy i dokumentów znajdujących się w aktach ZUS, gdyż nie były one kwestionowane przez żadną ze stron.

Sąd Okręgowy przytoczył następnie treść przepisów art. 32 ust. 1, 2 i 4 oraz art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 1383 ze zm.), a także §§ 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Sąd I instancji podkreślił, że poza sporem w sprawie niniejszej pozostawało, iż w dniu(...) wnioskodawca osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat, udowodnił 25-letni okres ubezpieczenia oraz że nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego. Okolicznością sporną było natomiast czy wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, stanowiącym załącznik ostatnio powołanego rozporządzenia, w wymiarze co najmniej 15 lat i czy staż ten osiągnął przed dniem 1 stycznia 1999 r.

W ocenie Sądu Okręgowego zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwalał przyjąć, że A. W. w okresach: od 1 lutego 1972 r. do 19 kwietnia 1975 r. oraz od 4 maja 1977 r. do 29 lutego 1980 r. w ramach zatrudnienia w (...) Wytwórni (...) wykonywał prace w szczególnych warunkach. Okoliczność tę Sąd ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach osobowych z tych okresów zatrudnienia oraz zeznań wnioskodawcy i świadków przesłuchanych w sprawie. Świadkowie K. S., J. U. i Z. P. potwierdzili okoliczności podane przez wnioskodawcę i opisali czynności jakie on wykonywał. W okresie od 1 lutego 1972 r. do 30 maja 1974 r. wnioskodawca obsługiwał półautomatyczne tokarki, na których były produkowane wyroby metalowe do aparatów telefonicznych, takie jak styki, dławki do aparatów wojskowych i ośki do wsporników. W okresie od 1 czerwca 1974 r. do 19 kwietnia 1975 r. oraz od 4 maja 1977 r. do 31 grudnia 1978 r. A. W. wykonywał podobne prace, ale na tokarkach automatycznych, które z prętów metalowych produkowały tulejki, nity, nakrętki i sworznie. Następnie od 1 stycznia 1979 r. do 29 lutego 1980 r. wnioskodawca pracował przy obsłudze zbijarek do tłoczenia wkrętów, nitów i blachowkrętów metodą plastyczną. Wszystkie te czynności w ocenie Sądu należy uznać za prace wykonywane w szczególnych warunkach, wskazane w wykazie A, dział III, poz. 69, stanowiącym załącznik rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., tj. tłoczenie gwoździ, nitów oraz obsługa automatów do produkcji drutu kolczastego i wyrobów z drutu. Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Okręgowy uznał, że A. W. w w/w okresach (tj. 6 lat i 16 dni) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w szczególnych warunkach.

Z kolei w okresie od 1 marca 1980 r. do 31 maja 1986 r. w ramach zatrudnienia w (...) Wytwórni (...) ubezpieczony wykonywał prace w szczególnych warunkach, wskazane w wykazie A, dział XIV, poz. 24 i 25 w związku z działem III, poz. 69, tj. przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, a także częściowo kontrolę międzyoperacyjną, kontrolę jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, czyli tłoczenie gwoździ, nitów oraz obsługa automatów do produkcji drutu kolczastego i wyrobów z drutu. Jak wynika bowiem z zeznań wnioskodawcy oraz świadków, pracował on jako ustawiacz zbijarek i walcarek, ustawiał parametry kilkunastu maszyn, usuwał awarie narzędzi, zapewniał wsparcie pracownikom produkcyjnym i sprawował nadzór nad produkcją i jej jakością oraz bezpieczeństwem. Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Okręgowy uznał, że również w tym okresie (tj. 6 lat i 3 miesiące), ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace w szczególnych warunkach.

Do stażu pracy wnioskodawcy w szczególnych warunkach Sąd Okręgowy zaliczył również okres odbywania przez niego zasadniczej służby wojskowej, tj. okres od (...) do(...). Z materiału dowodowego zebranego w sprawie wynika, że A. W. służbę wojskową odbywał w okresie zatrudnienia w (...) Wytwórni (...). Do odbywania służby wojskowej powołany został ze stanowiska tokarza automatowego. Po jej zakończeniu powrócił do poprzedniego pracodawcy na uprzednio zajmowane stanowisko, a z dniem 4 maja 1977 r. ponownie podjął pracę. O ciągłości zatrudnienia świadczą nie tylko zeznania wnioskodawcy, ale również dokumentacja pracownicza znajdująca się w aktach niniejszej sprawy. Sąd I instancji podniósł, że zgodnie z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1968 r. w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin (Dz. U. Nr 44, poz. 318 ze zm.), żołnierzowi wlicza się czas odbywania służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął zatrudnienie, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem w tym zakładzie oraz w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie. Mając powyższe na względzie Sąd Okręgowy zaliczył okres odbywania służby wojskowej w wymiarze 1 roku, 11 miesięcy i 10 dni do stażu pracy w szczególnych warunkach.

Co do zatrudnienia w Zakładzie(...) K. W., wnioskodawca A. W. przedstawił świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach z 14 listopada 2007 r. oraz z 31 marca 2008 r., z których wynika, że w okresach: od 18 stycznia 1986 r. do 31 maja 1998 r. oraz od 1 sierpnia 1998 r. do 31 marca 2008 r. wykonywał prace różne w przemyśle metalowym - tłoczenie nitów, wkrętów, nakrętek oraz obsługę i ustawianie automatów do produkcji wyrobów z drutu na stanowisku pracownik fizyczny – ustawiacz, wymienionym w wykazie A, dział III, poz. 69, stanowiącym załącznik rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego, w tym akt osobowych wnioskodawcy, jego zeznań oraz zeznań świadków K. W. i Z. P., zdaniem Sądu Okręgowego, w sposób jednoznaczny wynika, że w okresie od 1 sierpnia do 31 grudnia 1998 r. w ramach zatrudnienia w Zakładzie (...) K. W., wnioskodawca A. W. wykonywał prace w szczególnych warunkach wskazane w wykazie A, dział XIV, poz. 25 w związku z działem III, poz. 69, tj. prace przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, czyli tłoczenie gwoździ, nitów oraz obsługa automatów do produkcji drutu kolczastego i wyrobów z drutu. A. W. zatrudniony był wówczas przy obsłudze maszyn do produkcji wyrobów śrubowych z drutu. Jednak praca jego polegała również na ustawianiu i obsłudze maszyn takich jak zbijarki i walcarki. Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd Okręgowy uznał, że w w/w okresie (tj. 5 miesięcy) A. W. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy nie uwzględnił natomiast, jako okresu wykonywania prac w szczególnych warunkach, okresu zatrudnienia wnioskodawcy w Zakładzie(...) K. W.od 18 stycznia 1986 r. do 31 maja 1998 r. Jak wynika z zebranego w sprawie materiału dowodowego w okresie od 1 stycznia do 31 maja 1986 r. A. W. zatrudniony był w wymiarze ½ etatu, a dopiero od dnia 2 czerwca 1986 r. w wymiarze pełnego etatu. Powierzono mu wówczas obowiązki pracownika fizycznego według potrzeb. Co prawda wnioskodawca wykonywał wówczas część prac wymienionych w wykazie A, dział III, poz. 69, gdyż pracował na podobnych maszynach, jak w (...) Wytwórni (...) (zajmował się tłoczeniem nakrętek, wkrętów, nitów i blachowkrętów), jednak już sama nazwa zajmowanego przez niego stanowiska – pracownik fizyczny według potrzeb – wskazuje na to, że wykonywał wszelkie prace występujące w tym zakładzie. Zostało to potwierdzone przez świadka K. W. – właściciela zakładu pracy, który wprost wskazał, że A. W. prowadził cały proces produkcyjny, począwszy od drutu w kręgu do wyrobów gotowych, łącznie z myciem, ważeniem i pakowaniem. W ocenie Sądu Okręgowego poczynione w tym kontekście ustalenia nie pozwalają na przyjęcie, że w spornym okresie praca wnioskodawcy w szczególnych warunkach była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, bowiem wszystkie inne czynności poza produkcją wyrobów z drutu nie są pracą w szczególnych warunkach w myśl powołanych wyżej przepisów.

Konkludując Sąd I instancji stwierdził, że okres pracy wnioskodawcy w szczególnych warunkach, przy uwzględnieniu okresu odbywania służby wojskowej, wynosi łącznie 14 lat, 7 miesięcy i 26 dni. Tym samym nie zostały spełnione przez wnioskodawcę wszystkie przesłanki prawa do wcześniejszej emerytury bliżej określone w art. 184 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Mając to wszystko na uwadze Sąd Okręgowy oddalił odwołanie.

Apelację od tego wyroku wniósł ubezpieczony A. W.. Zaskarżając wyrok Sądu I instancji w całości apelant zarzucił mu:

1/ naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. 2017 r., poz. 1383 ze zm.) w związku z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) poprzez uznanie, że wnioskodawca w okresie od 18 stycznia 1986 r. do 31 maja 1998 r. nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach;

2/ naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez niewszechstronne rozważenie materiału dowodowego, a w szczególności nierozważenie okresu pracy od 18 stycznia 1986 r. do 31 maja 1998 r. – czy w tym okresie wykonywał pracę w szczególnych warunkach;

3/ naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. poprzez pomięcie w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku omówienia okoliczności związanych z zatrudnieniem w okresie od 18 stycznia 1986 r. do 31 maja 1998 r.

W konsekwencji tych zarzutów apelant wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez przyznanie wnioskodawcy prawa do emerytury, ewentualnie o jego zmianę i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Ubezpieczony wnosił nadto o zasądzenie od organu rentowego na jego rzecz kosztów procesu za obie instancje według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawcy A. W. zasługuje na uwzględnienie. Rozstrzygnięcie Sądu I instancji zawarte w zaskarżonym wyroku nie jest prawidłowe i nie znajduje oparcia zarówno w materiale dowodowym zgromadzonym w sprawie niniejszej oraz w obowiązujących przepisach prawa.

Istota sporu w postępowaniu apelacyjnym sprowadzała się do rozstrzygnięcia, czy wnioskodawca legitymuje się co najmniej 15-letnim stażem pracy w szczególnych warunkach liczonym na dzień 1 stycznia 1999 r. Spełnienie przez ubezpieczonego pozostałych warunków określonych w art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 1383 ze zm.) było bezsporne na etapie postępowania apelacyjnego. Stosownie do art. 184 ust. 1 ostatnio powołanej ustawy, ubezpieczonemu urodzonemu po dniu 31 grudnia 1948 r., przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 ustawy, tj. po ukończeniu 60 lat, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, tj. na dzień 1 stycznia 1999 r., osiągnął okres co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymagany w przepisach rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 ustawy, wynoszący co najmniej 25 lat dla mężczyzn.

W świetle zarzutów apelacji spór został zasadniczo zawężony do oceny, czy okres zatrudnienia ubezpieczonego od dnia 18 stycznia 1986 r. do dnia 31 maja 1998 r. podlega zaliczeniu do stażu pracy w szczególnych warunkach, jako okres wykonywania prac wymienionych w wykazie A, dziale III, poz. 69, stanowiącym załącznik do ostatnio powołanego rozporządzenia. Uwzględnienie w/w okresu przesądziłoby o nabyciu przez wnioskodawcę prawa do emerytury w obniżonym wieku.

W pierwszej kolejności należy się odnieść do przedstawionego w apelacji zarzutu naruszenia prawa procesowego, a mianowicie przepisu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie określonych w nim granic swobodnej oceny dowodów, czego apelant upatrywał w niewszechstronnym rozważeniu materiału dowodowego, a w szczególności dowodów dotyczących spornego okresu pracy. Zarzut ten należy uznać za trafny. W tym miejscu należy podkreślić, że reguły dowodzenia w procesie cywilnym (art. 232 k.p.c.) zobowiązują strony do wskazywania dowodów, z których wywodzą one skutki prawne. Zasada ta znajduje także zastosowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, których przedmiotem są odwołania od decyzji organów rentowych. Oznacza to, że w sprawie niniejszej wnioskodawca winien był wykazać, iż stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w spornym okresie pracował w szczególnych warunkach, co, zdaniem Sądu Apelacyjnego, uczynił.

Za dowody przeczące wykonywaniu przez ubezpieczonego pracy w szczególnych warunkach w okresie od dnia 18 stycznia 1986 r. do dnia 31 maja 1998 r., a mianowicie przeczące wykonywaniu pracy ustawiacza, nie mogą być uznane powołane przez Sąd Okręgowy dokumenty w postaci znajdujących się w jego aktach osobowych: umowy o pracę, świadectwa pracy z dnia 31 maja 1998 r. oraz świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach, ponieważ nie rodzą one żadnych skutków materialnoprawnych z następujących względów: po pierwsze, należy zauważyć, iż w postępowaniu sądowym traktowane są one jako dokumenty prywatne w rozumieniu art. 245 k.p.c., a więc stanowią dowody tego, że osoby, które je podpisały, złożyły oświadczenia zawarte w tych dokumentach. Dokumenty takie podlegają kontroli zarówno, co do prawdziwości wskazanych w nich faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 2004 roku, III UK 31/04 – OSNP 2005, nr 1, poz.13). Po wtóre, umowa o pracę, na którą powołał się Sąd Okręgowy, została zawarta w dniu 1 sierpnia 1998 r., a więc dotyczy późniejszego okresu od w/w spornego okresu od dnia 18 stycznia 1986 r. do dnia 31 maja 1998 r. Na marginesie należy zauważyć, że w tej umowie o pracę stanowisko, na którym został zatrudniony wnioskodawca, zostało określone następująco: „pracownik fizyczny – obsługa maszyn do produkcji wyrobów śrubowych”. Podobnie stanowisko pracy ubezpieczonego zostało określone w dokumentach dotyczących spornego okresu, a mianowicie w świadectwie pracy z dnia 31 maja 1998 r. (pracownik fizyczny – ustawiacz maszyn), a także w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 14 listopada 2007 r. (pracownik fizyczny – ustawiacz). W tym ostatnim dokumencie doprecyzowano, że w okresie od dnia 18 stycznia 1986 r. do dnia 31 maja 1998 r. wnioskodawca wykonywał „prace różne w przemyśle metalowym. Tłoczenie nitów oraz ustawianie i obsługa automatów do produkcji wyrobów z drutu”.

W tym miejscu należy zauważyć, iż w przeciwieństwie do postępowania przed organem rentowym, w postępowaniu odwoławczym sąd nie jest związany środkami dowodowymi przewidzianymi dla dowodzenia faktów w postępowaniu administracyjnym. Zasadniczym celem postępowania przed sądem jest bowiem rozstrzygnięcie sprawy po dostatecznym, wszechstronnym wyjaśnieniu jej okoliczności spornych. Ułatwia to przepis art. 473 § 1 k.p.c., z którego wynika, że w postępowaniu przed sądem w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków i z przesłuchania stron. Powyższe oznacza, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami dowodowymi, które sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe. Podkreślenia wymaga to, że decydującą rolę w analizie charakteru pracy ubezpieczonego z punktu widzenia prawa do emerytury w obniżonym wieku ma możliwość zakwalifikowania wykonywanej pracy pod którąś z pozycji wymienionych w wykazie A, stanowiącym załącznik rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Należy przy tym mieć na uwadze, że dla oceny, czy pracownik wykonywał pracę w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy, jeżeli była ona wykonywana w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w ostatnio powołanym wykazie A (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 8 czerwca 2011 r., I UK 393/10 – LEX nr 950426; z dnia 24 marca 2009 r., I PK 194/08 – LEX nr 528152; z dnia 22 stycznia 2008 r., I UK 210/07 – OSNP 2009, nr 5-6, poz. 75; z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 66/07 – LEX nr 483283; z dnia 19 września 2007 r., III UK 38/07 – OSNP 2008, nr 21-22, poz. 329 i z dnia 14 września 2007 r., III UK 27/07 – OSNP 2008, nr 21-22, poz. 325). Wpisanie więc w dokumentach pracowniczych, m.in. tych wskazanych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, że wnioskodawca w okresie od dnia 18 stycznia 1986 r. do dnia 31 maja 1998 r. nie pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku ustawiacza, nie oznacza kategorycznego uznania, że ubezpieczony rzeczywiście nie pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na tym stanowisku, jeżeli pozostały materiał dowodowy świadczy o okoliczności przeciwnej. Z zeznań świadków przesłuchanych przez Sąd I instancji oraz z zeznań wnioskodawcy wynika, że w spornym okresie faktycznie wykonywał on pracę ustawiacza, a więc taką samą jak wykonywana na rzecz poprzedniego pracodawcy, tj. (...) Wytwórni (...) w R., pomimo tego, że został zatrudniony na stanowisku pracownika fizycznego – ustawiacza maszyn. Do jego obowiązków należała bowiem obsługa wszystkich maszyn i prowadzenie całego procesu produkcji z drutu wyrobów takich jak nakrętki, nity, wkręty, blachowkręty. Sąd Okręgowy na okoliczność pracy wnioskodawcy w spornym okresie, poza wskazanymi dowodami z dokumentów, przeprowadził również dowody osobowe, a mianowicie dowód z zeznań świadków K. W. i Z. P. oraz dowód z przesłuchania stron ograniczony do przesłuchania wnioskodawcy A. W.. Dowody te Sąd Okręgowy obdarzył przymiotem wiarygodności. Oceniając te dowody zwrócił uwagę na to, że w zeznaniach obu tych świadków oraz ubezpieczonego został zawarty dokładny opis charakteru pracy i czynności wykonywanych przez A. W. w spornym okresie. Z treści tych zeznań Sąd Okręgowy wyprowadził jednak nieprawidłowy wniosek, że apelant w spornym okresie nie pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach na stanowisku ustawiacza, bowiem wykonywał on nadto prace polegające na myciu, ważeniu i pakowaniu gotowych wyrobów. Sąd I instancji pominął jednak tę część zeznań świadków K. W. i Z. P. oraz wnioskodawcy, z których wynikało, że czynności te były ściśle związane z głównymi czynności ubezpieczonego wykonywanymi w procesie produkcji oraz zajmowały one niewielki wymiar czasu. Czynności te były nadto wykonywane równocześnie z głównymi czynnościami związanymi z obsługą maszyn. Świadek K. W. podkreślił w swoich zeznaniach, że wnioskodawca cały czas brał udział w procesie produkcji. Główne czynności związane z obsługą maszyn oraz dodatkowe takie jak mycie, ważenie i pakowanie gotowych wyrobów pokrywały się w czasie. W ocenie Sądu Apelacyjnego zgromadzony w sprawie niniejszej materiał dowodowy jednoznacznie wskazuje na to, że wnioskodawca zarówno w (...) Wytwórni (...) w R., jak i w Zakładzie (...) K. W.w R. wykonywał jako ustawiacz te same czynności, z tym zaznaczeniem, że u tego ostatniego pracodawcy, dzięki lepszej organizacji pracy, równocześnie z obsługą maszyn, wykonywał dodatkowo czynności polegające na myciu, ważeniu i pakowaniu gotowych wyrobów. Te dodatkowe czynności, co wymaga podkreślenia, były ściśle związane z głównymi czynnościami ubezpieczonego jako ustawiacza, wykonywanymi w procesie produkcji wyrobów z drutu takich jak nakrętki, nity, wkręty i blachowkręty.

Mając to wszystko na uwadze Sąd Apelacyjny nie znalazł uzasadnionych podstaw do innej oceny pracy wykonywanej przez A. W. w spornym okresie od tej wykonywanej w okresie zatrudnienia w (...) Wytwórni (...) w R., prawidłowo zaliczonego przez Sąd Okręgowy do stażu pracy w szczególnych warunkach. W konsekwencji Sąd Apelacyjny przyjął, że sporny okres, w którym wnioskodawca wykonywał wymienioną w stanowiącym załącznik rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) wykazie A, dziale III, pod pozycją 69, pracę ustawiacza w pełnym wymiarze czasu pracy (zatrudnienie w wymiarze pełnego etatu), tj. okres od dnia 2 czerwca 1986 r. do dnia 31 maja 1998 r., winien być zaliczony do stażu pracy wnioskodawcy w szczególnych warunkach. Uzupełnienie uwzględnionego przez Sąd Okręgowy okresu 14 lat, 7 miesięcy i 26 dni pracy ubezpieczonego w szczególnych warunkach o okres pracy w takich warunkach od dnia 2 czerwca 1986 r. do dnia 31 maja 1998 r., sprawia, że ostatecznie za udowodniony należało uznać staż pracy A. W. w szczególnych warunkach w rozmiarze znacznie przekraczającym wymagane co najmniej 15 lat. Sprawia to, że A. W. spełnił wszystkie warunki prawa do emerytury w obniżonym wieku, w tym przesłankę co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. W rezultacie zarzut naruszenia przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. 2017 r., poz. 1383 ze zm.) w związku z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), w okolicznościach sprawy niniejszej również należało uznać za trafny.

Mając to wszystko na uwadze Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję organu rentowego poprzez ustalenie A. W. prawa do wcześniejszej emerytury od dnia (...)tj. od pierwszego dnia miesiąca, w którym został złożony wniosek o to świadczenie.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 98 § 1, 3 i 4 k.p.c. w związku z art. 99 k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c. oraz § 2 pkt 4 w związku z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 września 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2015 r., poz. 1804 ze zm.) w związku z § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2016 r., poz. 1667) oraz z § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 września 2017 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2017 r., poz. 1799).

Z przedstawionych wyżej względów Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.