Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

dnia 24 kwietnia 2018 roku

Sąd Rejonowy w Łęczycy I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: S.S.R. Wojciech Wysoczyński

Protokolant: staż. Olga Paciorek

po rozpoznaniu w dniu 10 kwietnia 2018 roku, w Ł., na rozprawie,

sprawy z powództwa Skarbu Państwa - Naczelnika Urzędu Skarbowego w Ł.

przeciwko Z. P.

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

1.  oddala powództwo;

2.  nie obciąża powoda kosztami procesu.

Sygnatura akt I C 333/17

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 27 października 2017 roku, Skarb Państwa – Naczelnik Urzędu Skarbowego w Ł. zastępowany przez Prokuratorie Generalną R.P. wniósł o uznanie zgodnego wniosku o dział spadku oraz zniesienia współwłasności po zmarłym S. P. z dnia 25 września 2015 r. w rezultacie, którego doszło do wydania prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w Łęczycy I Wydział Cywilny z dnia 21 marca 2016 r sygn. akt I Ns 811/15 w przedmiocie podziału majątku wspólnego i działu spadku po S. P., na mocy którego dokonano działu spadku po S. P., zmarłym w dniu 21 września 2010 r. w Ł., w ten sposób że udział w wysokości ½ części lokalu mieszkalnego nr (...), położonego w Ł. przy ul. (...), składającego się z dwóch pokoi, kuchni, łazienki, przedpokoju, pomieszczenia przynależnego - piwnicy, o powierzchni użytkowej lokalu wraz powierzchnią pomieszczeń przynależnych 58,2000 m ², wraz z udziałem związanym z własnością lokalu w nieruchomości wspólnej, którą stanowi grunt oraz część budynku i urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokalu w wysokości (...) części, dla którego Sąd Rejonowy w Łęczycy prowadzi księgę wieczystą Nr. (...) oraz udział wynoszący 1/32 części nieruchomości położonej w Ł., przy ul. (...) oznaczonej jako działka nr (...) o powierzchni 0,0384 ha, wraz z garażem nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Łęczycy prowadzi księgę wieczystą Nr (...) przyznane zostały w całości Z. P. bez jednoczesnego zasądzenia od wnioskodawczyni Z. P. na rzecz uczestników postępowania tj. G. P. oraz J. P. spłaty udziałów z masy spadkowej za bezskuteczne wobec Skarbu Państwa reprezentowanego przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w Ł., któremu przysługuje wobec G. P. wierzytelności z tytułu zaległych zobowiązań podatkowych:

- w podatku od towarów i usług styczeń oraz grudzień 2013 r., październik 2014 r., maj, czerwiec oraz lipiec 2015 r. w kwocie 114.356,00 zł w tym 90.810,00 zł (należność główna) oraz 23.546,00 zł (odsetki);

- w podatku dochodowym według stawki 19% od dochodów osób fizycznych prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą lub działy specjalne produkcji rolnej za 2013 r. w kwocie 38.791,00 zł w tym 30.079,00 (należność główna) oraz 8.712,00 zł (odsetki);

- w zryczałtowanym podatku dochodowym od przychodów ewidencjonowanych za 2015 r. w kwocie 4.716,00 w tym 4.220,00 zł (należność główna) oraz 496,00 zł (odsetki);

- w podatku dochodowym od osób fizycznych za lipiec, sierpień, wrzesień, październik. listopada oraz grudzień 2014 r. w kwocie 2.164,00 zł w tym 1.776,00 zł (należność główna) oraz 388,00 zł (odsetki) składające się na łączną kwotę 160.027,00 złotych. Nadto skarżący wniósł o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych / pozew 2-14/.

Postanowieniem z dnia 22 listopada 2017 roku, Sąd Rejonowy w Łęczycy udzielił zabezpieczenia na czas trwania postępowania poprzez ustanowienie zakazu zbywania i obciążania udziałów w nieruchomościach opisanych w pozwie / postanowienie k. 286-288/.

W odpowiedzi na pozew pozwana reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika – adwokata wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu według norm przepisanych / odpowiedź na pozew k. 296-297/.

Na rozprawie w dniu 10 kwietnia 2018 roku, pełnomocnik pozwanej podniósł, że roszczenie powoda stanowi nadużycie prawa i sprzeczne jest zasadami współżycia społecznego /rozprawa z 10 kwietnia 2018 roku, adn. 00:57:47/.

Sąd Rejonowy ustalił:

Pozwana Z. P. ma 76 lat. Do dnia 21 września 2010 r. pozwana pozostawała w związku małżeńskim ze S. P.. W 1967 roku, S. P. uległ wypadkowi przy pracy. W wyniku doznanego urazu u S. P. wystąpił całkowity paraliż kończyn dolnych. Dodatkowo S. P. cierpiał na cukrzycę. S. P. wycięto również nerkę.

Od 1967 roku, S. P. nie poruszał się samodzielnie. Wymagał całodobowej opieki. S. P. prowadził wózkowo – łóżkowy tryb życia. Pozwana opiekowała się S. P. od daty wypadku do dnia jego śmierci. Myła męża, pielęgnowała, podawała lekarstwa, wychodziła z mężem na spacery. W tym celu pozwana musiała znosić niepełnosprawnego męża z pierwszego piętra. Dziennie na opiekę nad mężem pozwana przeznaczała około 6 godzin. Przez 47 lat pozwana opiekowała się mężem w ten sposób /bezsporne, zez. z dnia 10.04.2018 r., św. G. P. adn. 00:23:45, J. P. adn. 00:41:09 zez. pozwanej adn. 00:07:43, dokumentacja medyczna k.298-300/.

G. P. jest synem pozwanej. Świadek G. P. zamieszkiwał z pozwaną do 1988 roku. Następnie świadek wyprowadził się z domu rodzinnego. Świadek sporadycznie odwiedzał rodziców. Nie pomagał w opiece nad ojcem. Nie proponował również matce pomocy w opiece nad ojcem. Nie przekazywał matce żadnych pieniędzy, celem zapewnieniu pozwanej pomocy w opiece nad ojcem. /zez. św. G. P. rozprawa z 10.04.2018 r. adn. 00:34:24/.

Świadek J. P. zamieszkiwał z pozwaną do 1987 roku. Po wyprowadzce świadek odwiedzał rodziców popołudniami. Świadek nie przekazywał matce żadnych pieniędzy, celem zapewnieniu pozwanej pomocy w opiece /zez. św. G. P. rozprawa z 10.04.2018 r. adn. 00:46:09/.

Świadek G. P. w latach 2014 – 2017 prowadził działalności gospodarczą /bezsporne, zez. św. G. P. rozprawa z 10.04.2018 r. adn. 00:46:09/.

Świadek G. P. w okresie lat 2013 – 2015 nie uiszczał podatku od towarów i usług, podatku dochodowego od osób fizycznych / bezsporne/.

Świadek G. P. nie informował pozwanej o swoich kłopotach finansowych /zez. św. G. P. rozprawa z 10.04.2018 r. adn. 00:46:09/.

Powodowi przysługują wymagalne wierzytelności pieniężne wobec dłużnika G. P. z tytułu podatku od towarów i usług za styczeń oraz grudzień 2013 r.; za październik 2014 r. oraz maj, czerwiec i lipiec 2015 r. Wierzytelności z tytułu podatku od towarów i usług za październik 2014 r. oraz maj, czerwiec i lipiec 2015 r. zostały stwierdzone wystawionymi przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w Ł. tytułami wykonawczymi o numerach: (...), (...), (...) oraz (...).

Wierzytelność z tytułu podatku od towarów i usług za styczeń 2013 r. została stwierdzona ostateczną decyzją Naczelnika Urzędu Skarbowego w Ł. z dnia 7 października 2016 r., nr (...) - (...). (...).(...) (...).

Powodowi przysługuje wymagalna wierzytelność pieniężna wobec dłużnika G. P. z tytułu podatku dochodowego według stawki 19/% od dochodów osób fizycznych prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą lub działy specjalne produkcji rolnej za 2013 r. Wierzytelność ta została stwierdzona wystawionymi przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w Ł. tytułami wykonawczymi o numerach: (...), (...) - (...) (...), (...) - (...) (...) oraz (...) - (...) (...), także ostateczną decyzją Naczelnika Urzędu Skarbowego w Ł. z dnia 26 kwietnia 2016 r. nr (...). (...).(...).

Powodowi przysługuje wymagalna wierzytelność pieniężna wobec dłużnika G. P. z tytułu zryczałtowanego podatku dochodowego od przychodów ewidencjonowanych za 2015 r. Wierzytelność ta została stwierdzona wystawionym przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w Ł. tytułem wykonawczym o numerze: (...) - (...) (...).

Powodowi przysługują wymagalne wierzytelności pieniężne wobec dłużnika G. P. z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych za lipiec, sierpień, wrzesień październik, listopada oraz grudzień 2014 r. Wierzytelność ta została stwierdzona wystawionymi przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w Ł. tytułami wykonawczymi o numerach: (...), (...), (...), (...), (...) oraz (...).

Powodowi przysługują wymagalne wierzytelności pieniężne wobec dłużnika G. P. z tytułu podatku od towarów i usług za styczeń oraz grudzień 2013 r.; za październik 2014 r. oraz maj, czerwiec i lipiec 2015 r. Wierzytelności z tytułu podatku od towarów i usług za październik 2014 r. oraz maj, czerwiec i lipiec 2015 r. zostały stwierdzone wystawionymi przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w Ł. tytułami wykonawczymi o numerach: (...), (...), (...) oraz (...). Wierzytelność z tytułu podatku od towarów i usług za styczeń 2013 r. została stwierdzona ostateczną decyzją Naczelnika Urzędu Skarbowego w Ł. z dnia 7 października 2016 r., nr (...) - (...). (...) (...).

Powodowi przysługuje wymagalna wierzytelność pieniężna wobec dłużnika G. P. z tytułu podatku dochodowego według stawki 19% od dochodów osób fizycznych prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą lub działy specjalne produkcji rolnej za 2013 r. Wierzytelność ta została stwierdzona wystawionymi przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w Ł. tytułami wykonawczymi o numerach: (...) (...) (...) - (...) (...), (...) - (...) (...)oraz (...) - (...) (...), także ostateczną decyzją Naczelnika Urzędu Skarbowego w Ł. z dnia 26 kwietnia 2016 r. nr (...). (...) (...). Powodowi przysługuje wymagalna wierzytelność pieniężna wobec dłużnika G. P. z tytułu zryczałtowanego podatku dochodowego od przychodów ewidencjonowanych za 2015 r. Wierzytelność ta została stwierdzona wystawionym przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w Ł. tytułem wykonawczym o numerze: (...) - (...) (...).

Powodowi przysługują wymagalne wierzytelności pieniężne wobec dłużnika G. P. z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych za lipiec, sierpień, wrzesień październik, listopad oraz grudzień 2014 r. Wierzytelność ta została stwierdzona wystawionymi przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w Ł. tytułami wykonawczymi o numerach: (...), (...), (...), (...), (...) oraz (...) /bezsporne, dokumentacja k.18-265/.

Naczelnik Urzędu Skarbowego w K. postanowieniem z dnia 8 czerwca 2016 r., nr (...). (...) umorzył postępowanie egzekucyjne przeciwko G. P. wobec stwierdzenia, iż w toku postępowania egzekucyjnego nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne / bezsporne, dokumentacja k. 284/.

S. P. zmarł w dniu 21 września 2010 roku / bezsporne/.

Zgodnie z prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w Łęczycy I Wydział Cywilny z dnia 16 czerwca 2011 r., sygn. I Ns 156/11 spadek po S. P. zmarłym w dniu 21 września 2010 r., w Ł., na podstawie dziedziczenia ustawowego, nabyli: Z. P.. G. P. oraz J. P. po 1/3 części każde z nich.

We wniosku z dnia 25 września 2015 roku, Z. P. wniosła o dokonanie działu spadku oraz zniesienie współwłasności po jej zmarłym małżonku S. P..

Sprawa zawisła przed Sądem Rejonowym w Łęczycy I Wydział Cywilny, sygn. I Ns 811/15. Na rozprawie w dniu 21 marca 2016 r. uczestnicy postępowania działowego tj. G. P. oraz J. P. wyrazili zgodę na dokonanie działu spadku w sposób zaproponowany przez wnioskodawczynię.

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Łęczycy I Wydział Cywilny z dnia 21 marca 2016 r., sygn. I Ns. 811/15 w przedmiocie podziału majątku wspólnego i działu spadku po S. P. dokonano działu spadku po S. P., zmarłym w dniu 21 września 2010 r. w Ł., w ten sposób że: udział w wysokości ½ części lokalu mieszkalnego nr (...), położonego w Ł. przy ul. (...), składającego się z dwóch pokoi, kuchni, łazienki, przedpokoju, pomieszczenia przynależnego - piwnicy, o powierzchni użytkowej lokalu wraz powierzchnią pomieszczeń przynależnych 58,2 m ², wraz z udziałem związanym z własnością lokalu w nieruchomości wspólnej, którą stanowi grunt oraz część budynku i urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokalu w wysokości (...) części, dla którego Sąd Rejonowy w Łęczycy prowadzi księgę wieczystą Nr. (...) oraz udział wynoszący 1/32 części nieruchomości położonej w Ł., przy ul. (...) oznaczonej jako działka nr (...) o powierzchni 0,0384 ha, wraz z garażem nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Łęczycy prowadzi księgę wieczystą Nr (...) przyznane zostały w całości Z. P. bez jednoczesnego zasądzenia od wnioskodawczyni Z. P. na rzecz uczestników postępowania tj. G. P. oraz J. P. spłaty udziałów z masy spadkowej.

Pozwana nadal zamieszkuje w lokalu przy ul. (...) / bezsporne/.

Sąd ustalił stan faktyczny w oparciu o dowód z zeznań świadków i dowód z przesłuchania stron ograniczony do przesłuchania pozwanej oraz złożone dokumenty, których treść i autentyczność nie była kwestionowana przez strony. Należy stwierdzić, iż podstawowe znaczenie w niniejszym procesie miały złożone dokumenty natomiast źródła dowodowe osobowe miały znaczenie posiłkowe.

Sąd zważył co następuje:

Na wstępie należy zaznaczyć, że w judykaturze i piśmiennictwie wskazano, że publicznoprawny charakter wierzytelności, której źródłem jest decyzja administracyjna, nie stanowi przeszkody dla uznania dopuszczalności drogi sądowej w wypadku, gdy wierzyciel dochodzi od swego dłużnika roszczenia, którego źródłem jest decyzja administracyjna, bądź gdy roszczenie oparte jest na zdarzeniach prawnych wywołujących konsekwencje cywilnoprawne. Odwołanie do cywilistycznej konstrukcji skargi pauliańskiej dla ochrony należności publicznoprawnych oparto na wykładni analogiae legis (por. m.in. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 12 marca 2003 r., III CZP 85/02, OSNC 2003, nr 10, poz. 129, postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 1998 r., I CKN 1000/97, OSNC 1999, nr 1, poz. 6 oraz z dnia 10 marca 1999 r., II CKN 340/98, OSNC 1999, nr 9, poz. 161). Ponadto zgodnie z orzeczeniem TK z dnia 18 kwietnia 2018 roku, syg. akt K 52/16, art. 527 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r. poz. 459, ze zm. w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie na zasadzie analogii legis do ochrony należności publicznoprawnych, jest zgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Sąd w tym składzie podziela zapatrywania przedstawione w przywołanych powyżej judykatach.

W art. 527-534 k.c. uregulowana jest ochrona wierzycieli w razie niewypłacalności dłużnika zwana również skargą paulińską. Celem tej instytucji jest ochrona interesów wierzyciela na wypadek nieuczciwego postępowania dłużnika, który z pokrzywdzeniem wierzyciela wyzbywa się składników swojego majątku na rzecz osób trzecich i w ten sposób stwarza lub pogłębia stan swojej niewypłacalności.

Przedmiotem powództwa określonego w art. 527 § 1 k.c. może być czynność procesowa dłużnika w postaci zgody wyrażonej w postępowaniu o zniesienie współwłasności rzeczy wspólnej na przyznanie własności rzeczy drugiemu współwłaścicielowi bez ekwiwalentu z jego strony / por. uchwała SN sygn. akt III CZP 56/15 z dnia 8 października 2015 r. tak też uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 2010 r. syg. akt III Czp 41/10/.

Przesłanki akcji pauliańskiej, które muszą być spełnione kumulatywnie, są następujące: istnienie wierzytelności objętej ochroną, dokonanie czynności prawnej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli, która to przesłanka wymaga wykazania, że wskutek danej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności, uzyskanie korzyści majątkowej przez osobę trzecią, świadomość dłużnika, że działa z pokrzywdzeniem wierzycieli, wiedza osoby trzeciej o działaniu dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli.

Wszystkie ww. przesłanki obowiązany jest udowodnić powód, jednakże jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Ponadto zgodnie z art. 528 k.c. jeżeli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

W niniejszej sprawie powód wykazał wszystkie ww. przesłanki.

Istnienie wierzytelności objętej ochroną nie budzi wątpliwości i okoliczność ta nie była kwestionowana. Bezspornym jest zatem istnienie wierzytelności pieniężnej powoda i odpowiadającego jej długu G. P..

Wierzytelność podlegająca ochronie jest zaskarżalna i skonkretyzowana. Dłużnik miał pełną świadomość istnienia swojego długu, albowiem należności objęta tytułem wykonawczym jest należnością publicznoprawną, a treść decyzji była dłużnikowi doręczona.

Powód wykazał niewypłacalność dłużnika.

Czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzyciela, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był poprzednio. W orzecznictwie sformułowano ogólnie tezę, iż pokrzywdzenie wierzycieli powstaje na skutek takiego stanu faktycznego majątku dłużnika, który powoduje niemożność, utrudnienie lub odwleczenie zaspokojenia wierzyciela (por. wyrok SN z dnia 28 listopada 2001 r. IV CKN 525/00 lex nr 53110). Niewątpliwie dłużnik wyzbył się składnika majątku bez ekwiwalentu, co spowodowało powiększenie niewypłacalności. Wskutek dokonanej czynności G. P. wyzbył się majątku, do którego wierzyciel skierować mógłby egzekucję. Podejmowane przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w K. działania zmierzające do zaspokojenia wierzytelności, których ochrony dochodzi strona powodowa w niniejszym pozwie okazały się bezskuteczne. Zastosowane środki egzekucyjne nie doprowadziły do uregulowania należności przysługujących Skarbowi Państwa - Naczelnikowi Urzędu Skarbowego w Ł. wobec G. P.. Zauważyć należy, że Naczelnik Urzędu Skarbowego w K. postanowieniem z dnia 8 czerwca 2016 r., nr (...). (...) umorzył postępowanie egzekucyjne przeciwko G. P. wobec stwierdzenia, iż w toku postępowania egzekucyjnego nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne

Bezspornie dokonanie zaskarżonej czynności powiększało niewypłacalność dłużnika w momencie ich zaskarżenia. Między niewypłacalnością dłużnika, a podjęciem przez niego czynności prawnych zachodził związek przyczynowy.

Wobec domniemania wynikającego z art. 528 k.c. powód nie miał obowiązku wykazywania pozostałej przesłanki z art. 527 § 1 k.c. Przepis art. 528 k.c. w przypadku „gdy osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie”, uwalnia wierzyciela od konieczności wykazania istnienia po stronie osoby trzeciej jakiejkolwiek przesłanki subiektywnej ( Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 24 stycznia 2000 r. III CKN 554/98 LexPolonica nr 402148).

Odnosząc się do kolejnej przesłanki, tj. uzyskania korzyści majątkowej przez osobę trzecią, niewątpliwie pozwana taką korzyść uzyskała, bez jakiegokolwiek ekwiwalentu. Jest tak, bowiem udziały w nieruchomościach opisanych w pozwie przyznane zostały w całości Z. P. bez jednoczesnego zasądzenia od wnioskodawczyni Z. P. na rzecz uczestników postępowania tj. G. P. oraz J. P. spłaty udziałów z masy spadkowej. Słusznie zauważa powód, że mają znaczenia dla oceny charakteru prawnego umowy motywy przysporzenia.

Nawet jeśli uznać, że w niniejszej spawie art. 528 k.c. nie ma zastosowania, lecz winien mieć zastosowanie art. 527 § 3 k.c. to podkreślić należy, że strona pozwana w toku postępowania nie obaliła domniemania z wynikającego art. 527 § 3 k.c. G. P. jest synem pozwanej. Niewątpliwie członkowie najbliższej rodziny są osobami bliskimi w rozumieniu § 3 art. 527 k.c. Pozwana utrzymuje z synem stałe kontakty. W warunkach rodzinnych dopiero niewątpliwe stwierdzenie całkowitego braku kontaktów czy wzajemnej wrogości dawałoby ewentualnie podstawę do uznania braku stosunku bliskości pomiędzy osobami które łączą więzy krwi. Zasadniczo jednak występowanie więzów rodzinnych przesądza o domniemaniu bliskości z art. 527 § 3 k.c. Taka sytuacja miała miejsce w przedmiotowej sprawie.

Pomimo powyższych okoliczności powództwo należało oddalić z uwagi na treść art. 5 k.c.

Klauzula generalna niedopuszczalności czynienia ze swego prawa użytku sprzecznego z zasadami współżycia społecznego ma na celu zapobieganie stosowania prawa w sposób prowadzący do skutków nieetycznych lub rozmijających się w sposób zasadniczy z celem danej regulacji prawnej. Jeśli więc uwzględnienie powództwa, zgodnego z literą prawa, powodowałoby skutki rażąco niesprawiedliwe i krzywdzące (summum ius summa iniuria), nie dające się zaakceptować z punktu widzenia norm moralnych i wartości powszechnie uznawanych w społeczeństwie, art. 5 k.c. zezwala na jego oddalenie. Należy jednak pamiętać, że istotą prawa cywilnego jest ochrona praw podmiotowych, tak więc odmowa udzielenia tej ochrony osobie, która korzysta z przysługującego jej prawa podmiotowego w sposób zgodny z jego treścią, może mieć miejsce zupełnie wyjątkowo i musi być uzasadniona istnieniem szczególnych okoliczności uzasadniających przyjęcie, że w określonym układzie stosunków uwzględnienie powództwa prowadziłoby do skutków szczególnie dotkliwych i nieakceptowanych (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 25 sierpnia 2011 r., II CSK 640/10, niepubl. i z dnia 24 stycznia 2013 r., II CSK 286/12, niepubl.).

Ponadto w świetle orzecznictwa przy ocenie istnienia podstaw do zastosowania art. 5 k.c. należy brać pod uwagę wszystkie okoliczności konkretnego przypadku, zachodzące tak po stronie zobowiązanego, jak i po stronie uprawnionego (por. wyrok SN, IV CSK 163/09, 2009. 07. 17, LEX nr 527197).

Należy też podnieść, że strona pozwana powołująca się na przepis art. 5 k.c. nie musi wykazywać, jakie konkretnie zasady współżycia społecznego byłyby jej zdaniem naruszone poprzez uwzględnienie powództwa zgodnie z żądaniem pozwu (por. wyrok SN z 16.06.2006 r., I CSK 522/08, LEX nr 518132).

Zdaniem Sądu Rejonowego uwzględnienie żądań powoda prowadziłoby do skutków szczególnie dotkliwych i nieakceptowanych z punktu widzenia podstawowych zasad moralnych. Pozwana Z. P. ma 76 lat. W 1967 roku, S. P. uległ wypadkowi przy pracy. W wyniku doznanego urazu u S. P. wystąpił całkowity paraliż kończyn dolnych. Od 1967 roku, S. P. nie poruszał się samodzielnie. Wymagał całodobowej opieki. S. P. prowadził wózkowo – łóżkowy tryb życia. Pozwana opiekowała się S. P. od daty wypadku do dnia jego śmierci. Myła męża, pielęgnowała, podawała lekarstwa, wychodziła z mężem na spacery. Dziennie na opiekę nad mężem pozwana przeznaczała około 6 godzin. Przez 47 lat pozwana opiekowała się mężem w ten sposób. Nikt nie pomagał pozwanej w opiece nad mężem. Doświadczenie życiowe daje podstawę do uznania, iż zwykłe wspólne życie z taką osobą i dodatkowo pielęgnowanie takiej osoby w chorobie jest bardzo ciężkim doświadczeniem życiowym zarówno psychicznie jak i fizycznie, w szczególności, gdy cały obowiązek opieki spada na jednego członka rodziny bez wsparcia i pomocy ze strony pozostałych jej członków. Pozwana sama jest osobą wymagająca pomocy ( ma 76 lat), a pomimo zaawansowanego wieku opiekowała się mężem bez jakiejkolwiek pomocy ze strony synów. Zauważyć należy również, że mieszkanie i garaż stanowią jedyny majątek pozwanej. To pozwana wraz ze zmarłym mężem własnym staraniem i kosztem nabyła składnik majątku. Zezwolenie przez Sąd na prowadzenie egzekucji z przedmiotowego lokalu celem zaspokojenia wierzytelności powoda jest nieakceptowalne i sprzeczne z poczuciem sprawiedliwości.

Z powyższych względów przyczyny należało oddalić powództwo.

O kosztach procesu Sąd orzekł w oparciu o art. 102 k.p.c., który przewiduje, iż w wypadkach szczególnie uzasadnionych Sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. W sprawie należało uwzględnić, że roszczenie powoda zostało oddalone z uwagi na treść art. 5 k.c.