Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 lutego 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 14 lutego 2018 r. w Gdańsku

sprawy T. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o ubezpieczenie społeczne

na skutek apelacji T. S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 11 maja 2017 r., sygn. akt IV U 2230/15

oddala apelację.

SSA Lucyna Ramlo SSA Grażyna Czyżak SSA Daria Stanek

Sygn. akt III AUa 1092/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26 października 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w T. ustalił, iż w stosunku do T. S. od dnia 6 grudnia 2013 r. ma zastosowanie polskie ustawodawstwo w zakresie ubezpieczeń społecznych.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że przedstawione przez T. S. dokumenty nie stanowią wystarczającej podstawy do uprawdopodobnienia prowadzenia
przez niego realnej aktywności zawodowej na terenie Wielkiej Brytanii i w związku
z powyższym pismem z dnia 8 kwietnia 2015 r. ustalono wobec ubezpieczonego tymczasowe ustawodawstwo polskie na okres od dnia 6 grudnia 2013 r. O ustaleniu tym została poinformowana brytyjska instytucja ubezpieczeniowa, która nie złożyła zastrzeżeń do tak ustalonego ustawodawstwa. Stało się ono zatem ostateczne.

T. S., reprezentowany przez adwokata, odwołał się od powyższej decyzji domagając się zmiany zaskarżonej decyzji poprzez orzeczenie, że z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej (pracy najemnej) na terenie RP i na terenie Wielkiej Brytanii, nie podlega ustawodawstwu polskiemu w zakresie ubezpieczeń społecznych oraz zasądzenia na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego
wg norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazał, że osoby przemieszczające się na terenie Unii Europejskiej w celach zarobkowych podlegają ustawodawstwu tylko jednego państwa członkowskiego. Dlatego też w stosunku do niego nie powinno znaleźć zastosowanie ustawodawstwo polskie, skoro jednocześnie wykonywał pracę najemną na terenie Wielkiej Brytanii i pracę na własny rachunek na terenie Polski.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podtrzymał swe dotychczasowe stanowisko i wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy w Toruniu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem
z dnia 11 maja 2017 r. oddalił odwołanie, sygn. akt IV U 2230/15.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny.

Ubezpieczony T. S. urodził się w dniu (...) Posiada wykształcenie wyższe, ukończył studia na Wydziale Marketingu i (...) M. K. zdobywając tytuł licencjata.

Ubezpieczony od 1 lipca 2009 r. prowadzi działalność gospodarczą pod firmą Firma Usługowo Handlowa (...) T. S., której przedmiotem jest pozostała działalność wspomagająca usługi finansowe z wyłączeniem ubezpieczeń i funduszów emerytalnych, przy czym jako miejsce jej prowadzenia wskazał G. ul. (...). W ramach tej działalności ubezpieczony zajmuje się doradztwem przy uzyskiwaniu kredytów i leasingów oraz prowadzeniem szkoleń.

W dniu 6 grudnia 2013 r. ubezpieczony założył spółkę (...) z siedzibą
w L., przy czym kwestiami formalnymi zajmowało się londyńskie biuro rachunkowe, z którym nawiązał współpracę. Przedmiotem działalności spółki miało być prowadzenie
za pośrednictwem Internetu szkoleń finansowych dla Polaków przebywających w Wielkiej Brytanii. Ubezpieczony nie przebywa w L., nie posiada tam miejsca zamieszkania
a jego biuro mieści się w Polsce. Nie reklamuje też założonej przez siebie działalności.

Decyzją z dnia 12 maja 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na podstawie art. 83 ust. 1 w związku z art. 32 ustawy z dnia 13 października 1998 r.
o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013r. poz. 1442) określił wysokość zadłużenia T. S. z tytułu składek w wysokości 3.134,39 zł, w tym na:

1) ubezpieczenia społeczne (zakres deklaracji 01-39) za okres od października 2013 r. grudnia 2013 r. w kwocie 1.869,15 zł oraz należne odsetki w kwocie 78,00 zł,

2) ubezpieczenie zdrowotne (zakres deklaracji 01-39) za okres od września 2013 r.
do grudnia 2013 r. w kwocie 1.046,92 zł oraz należne odsetki w kwocie 48,00 zł,

3) Fundusz Pracy (zakres deklaracji 01-39) za okres od września 2013 r. do grudnia
2013 r. w kwocie 218,32 zł oraz należne odsetki w kwocie 00,00 zł.

Odsetki naliczone zostały na dzień 12 maja 2014r.

W piśmie z dnia 4 lipca 2014 r. skierowanym do organu rentowego T. S. wskazał, iż z dniem 6 grudnia 2013 r. został wyrejestrowany z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu podjęcia pracy najemnej na terytorium innego państwa Unii Europejskiej (art. 14c Rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71).

W piśmie z dnia 22 lipca 2014 r. organ rentowy poinformował T. S.,
że w Centralnej Bazie Danych Kompleksowego Systemu Informatycznego ZUS stwierdzono wpływ jego wyrejestrowania się z ubezpieczeń z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej od dnia 6 grudnia 2013 r., natomiast nie stwierdzono wpływu wyrejestrowania płatnika składek. Ponadto wskazano, że ubezpieczony posiada w Centralnej Ewidencji
i Informacji o Działalności Gospodarczej aktywny wpis dotyczący prowadzonej działalności gospodarczej. W związku z powyższym organ rentowy zwrócił się do ubezpieczonego
o przedłożenie formularzu (zaświadczenia A1) potwierdzającego ustawodawstwu jakiego kraju podlega ubezpieczony w dziedzinie zabezpieczenia społecznego, z jakiego tytułu
i jakim okresie (dotyczy okresu (...)). W przypadku braku takiego dokumentu organ rentowy poprosił o przesłanie kopii dokumentów potwierdzających miejsce wykonywania pracy, umów, kontraktów, faktur, rachunków, dokumentów podatkowych, podatkowej księgi przychodów i rozchodów itp. mających na celu ustalanie ustawodawstwa właściwego.

W związku z tym, iż ubezpieczony nie udzielił odpowiedzi na żądanie, zostało ono ponowione w piśmie z dnia 12 września 2014 r.

Następnie, pismem z 9 stycznia 2015 r. ubezpieczony poinformował, że przysyła dokumenty poświadczające fakt podjęcia przez niego pracy najemnej na terytorium innego państwa Unii Europejskiej. Były to:

- przetłumaczony wciąg z urzędu rejestrowego spółek,

- kserokopia europejskiej karty ubezpieczenia zdrowotnego,

- umowa o pracę,

- kopie potwierdzeń otrzymanego wynagrodzenia za miesiące od grudnia 2013 r. do listopada 2014 r.

Z przedstawionych przez ubezpieczonego wynikało, że w dniu 6 grudnia 2013 r. został zatrudniony na podstawie umowę o pracę na okres próbny 6 miesięcy w (...)
z siedzibą w L. na stanowisku dyrektora naczelnego. Z dokumentu rejestrowego spółek nie wynika, co jest przedmiotem działalności spółki. Ponadto, w umowie o pracę nie wskazano zakresu obowiązków ubezpieczonego. Ustalono jedynie, że jego wynagrodzenie będzie wynosi 6,5 £ za godzinę, a ubezpieczonego obowiązuje zmienny czas pracy w okresie miesięcznym.

W piśmie z dnia 8 kwietnia 2015 r. organ rentowy poinformował ubezpieczonego,
że od dnia 6 grudnia 2013 r. podlega ustawodawstwu polskiemu i że ustalenie to zgodnie
z 16 ust. 2 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 987/2009 dotyczącym wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE z 30 października 2009 r. nr L 284/1) w związku
z działalnością zawodową wykonywaną w dwóch lub więcej państwach członkowskich Unii Europejskiej ma charakter tymczasowy i może ono zostać unieważnione, jeżeli nastąpią istotne zmiany w aktywności zawodowej ubezpieczonego lub brytyjska instytucja ubezpieczeniowa będzie miała istotne zastrzeżenia wobec określonego przez ZUS ustawodawstwa właściwego.

Decyzja zawierała pouczenie, że ustalenie polskiego ustawodawstwa względem ubezpieczonego będzie ostateczne w ciągu dwóch miesięcy od poinformowania o tym fakcie instytucji ubezpieczeniowych miejsca wykonywania pracy, jeżeli nie zgłoszą one zastrzeżeń (art. 16 ust. 3 rozporządzenia 987/2009).

Pismem z dnia 8 kwietnia 2015 r., skierowanym do brytyjskiej instytucji ubezpieczeniowej - (...), organ rentowy poinformował, że tymczasowo ustalił ustawodawstwo polskie jako właściwe
dla ubezpieczonej w zakresie ubezpieczeń społecznych.

W piśmie z dnia 25 sierpnia 2015 r. T. S. wniósł o wydanie decyzji administracyjnej potwierdzającej jego podleganie pod ustawodawstwo brytyjskie w spornym okresie. Wskazał, że materiał zebrany przez organ rentowy w toku postępowania jest kompletny, a przez to określenie podlegania przez niego pod ustawodawstwo polskie jest błędne. Ubezpieczony przedłożył na tę okoliczność:

- kopię umowy o pracę w (...) LTD z siedzibą w L.,

- kopię potwierdzeń otrzymanych wynagrodzeń za miesiące: grudzień 2013 r., sierpień
2014 r. i luty - marzec 2015 r.,

- kopię dokumentu potwierdzającego nadanie brytyjskiego numeru ubezpieczenia NINO.

W dniu 26 października 2016 r. organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję na żądanie ubezpieczonego.

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o okoliczności bezsporne, dowody z dokumentów zgromadzone w aktach sądowych oraz aktach organu rentowego oraz dowód
z przesłuchania ubezpieczonego. Sąd uznał za wiarygodne wszystkie dowody z dokumentów, gdyż były pełne, jasne i rzeczowe, a żadna ze stron nie kwestionowała ich miarodajności. Sąd dał także wiarę ubezpieczonemu, że w spornym okresie przebywał w Polsce, gdzie prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą, w ramach której prowadził szkolenia oraz doradzał przy zaciąganiu kredytów i leasingów, i że jednocześnie w dniu 6 grudnia 2013 r. założył spółkę (...) LTD z siedzibą w L., z którą zawarł umowę o pracę na stanowisku dyrektora naczelnego. Okoliczność te znajdowały potwierdzenie w dowodach z dokumentów zgromadzonych w sprawie. Tym niemniej Sąd zauważył, że ubezpieczony nie przedłożył żadnych dowodów potwierdzających, że praca najemna na rzecz brytyjskiej spółki była
przez niego rzeczywiście świadczona. Z przedłożonych dokumentów wynikał jedynie dzień rozpoczęcia pracy i wynagrodzenie, natomiast brak jest jakichkolwiek informacji na temat faktycznego jej wykonywania.

Przechodząc do rozważań merytorycznych Sąd Okręgowy wskazał, że zgodnie
z treścią art. 14c ust. 5 rozporządzenia Rady (WE) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r.
w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie - osoba będąca równocześnie pracownikiem najemnym na terytorium jednego Państwa Członkowskiego i prowadząca działalność
na własny rachunek na terytorium innego Państwa Członkowskiego podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, na którego terytorium wykonuje pracę za wynagrodzeniem.
Od 1 maja 2010 r. powyższe rozporządzenie zostało zastąpione nowym rozporządzeniem. Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 11 ust. 1 (tyt. II - określanie mającego zastosowanie ustawodawstwa) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. U. UE z dnia 30 kwietnia 2004 r., Nr 166, poz. 1; zwane dalej rozporządzeniem podstawowym) - osoby, do których stosuje się niniejsze rozporządzenie, podlegają ustawodawstwu tylko jednego Państwa Członkowskiego. Ustawodawstwo takie określane jest zgodnie z przepisami niniejszego tytułu. W myśl art. 13 ust. 3 tego rozporządzenia - osoba, która normalnie wykonuje pracę najemną i pracę na własny rachunek w różnych Państwach Członkowskich podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym wykonuje swą pracę najemną lub, jeżeli wykonuje taką pracę w dwóch lub kilku Państwach Członkowskich, ustawodawstwu określonemu zgodnie z przepisami ust. 1.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE)
Nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE)
nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. U. UE. L
z dnia 30 października 2009 r., Nr 284., poz. 1; zwane dalej rozporządzeniem wykonawczym) - osoba, która wykonuje pracę w dwóch lub więcej państwach członkowskich, informuje
o tym instytucję wyznaczoną przez właściwą władzę państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania. Wyznaczona instytucja państwa członkowskiego miejsca zamieszkania niezwłocznie ustala ustawodawstwo mające zastosowanie do zainteresowanego, uwzględniając art. 13 rozporządzenia podstawowego i art. 14 rozporządzenia wykonawczego (art. 16 ust. 2 rozporządzenia wykonawczego). Tymczasowe określenie ustawodawstwa staje się ostateczne w ciągu 2 miesięcy - zainteresowana instytucja może w ciągu 2 miesięcy zmienić zatem opinię w tej kwestii. W myśl art. 19 ust. 2 tego rozporządzenia, na wniosek zainteresowanego lub pracodawcy, instytucja właściwa państwa członkowskiego, którego ustawodawstwo ma zastosowanie zgodnie z przepisami rozporządzenia podstawowego, poświadcza, że to ustawodawstwo ma zastosowanie, oraz w stosownych przypadkach wskazuje, jak długo i na jakich warunkach ma ono zastosowanie. Do poświadczania mającego zastosowanie, zgodnie z powoływanymi wyżej przepisami, ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego, stosowane jest " zaświadczenie o ustawodawstwie dotyczącym zabezpieczenia społecznego mającym zastosowanie do osoby uprawnionej", tj. formularz A 1 (do 31 maja 2010 r. formularz E101, który potwierdzał tożsame okoliczności). Formularz A 1 jest jedynym ogólnoeuropejskim dokumentem służącym do potwierdzenia podlegania ubezpieczeniom społecznym na terenie innych krajów członkowskich Unii Europejskiej niż kraj, którego dana osoba jest obywatelem i gdzie ma stałe miejsce zamieszkania.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy stwierdził, że kluczową przesłanką
dla zastosowania unijnego przepisu prawa materialnego art. 13 ust. 3 rozporządzenia
nr 883/2004 jest fakt normalnego wykonywania pracy najemnej, przy jednoczesnym normalnym wykonywaniu pracy na własny rachunek, w różnych państwach członkowskich, co uzasadnia zastosowanie art. 16 ust. 1 rozporządzenia nr 987/2009.

W niniejszej sprawie ubezpieczony, dotychczas objęty polskim systemem ubezpieczeń społecznych w związku z prowadzeniem pozarolniczej działalności gospodarczej,
z momentem, gdy złożył oświadczenie o wyrejestrowaniu się z polskiego ubezpieczenia
ze wskazaniem, że podlega ubezpieczeniu brytyjskiemu z tytułu świadczenia umowy o pracę, wprowadził do dotychczasowego stosunku prawnego łączącego go z ZUS element
tzw. międzypaństwowy (transgraniczny). Ubezpieczony, który zamieszkuje w Polsce
i dotychczas podlegał ubezpieczeniom społecznym w Polsce z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej miał obowiązek wykazać, że faktycznie,
na warunkach określonych w umowie wykonywał pracę najemną na rzecz pracodawcy brytyjskiego.

W oparciu o zgromadzone dowody organ rentowy w postępowaniu administracyjnym stwierdził, że praca faktycznie nie była wykonywana; w rezultacie stwierdził, że w stosunku do ubezpieczonego zastosowanie ma polskie ustawodawstwo w zakresie ubezpieczeń społecznych.

W takiej sytuacji prawnej, w procesie wynikłym na skutek odwołania od tej decyzji, zgodnie z art. 232 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. to na ubezpieczonym spoczywał ciężar dowodu okoliczności uzasadniającej jego żądanie wyłączenia z ubezpieczenia społecznego
w Polsce; czyli jeżeli ubezpieczony jako podstawę prawną wskazywał art. 13 ust. 3 rozporządzenia nr 883/2004, jako uzasadniający jego żądanie, to powinien wykazać istnienie przesłanek materialnoprawnych tego przepisu i udowodnić fakt rzeczywistego świadczenia pracy w Anglii na warunkach zapisanych w umowie z brytyjskim pracodawcą. Bowiem tylko wykazanie tej przesłanki, jako elementu transgranicznego, pozwoliłoby ubezpieczonemu
na powoływanie się na przepis unijnego prawa materialnego. Wyłączenia art. 232 k.p.c. nie można wyprowadzić z art. 16 rozporządzenia nr 987/2009, ponieważ prawo unijne jako podstawa materialnoprawna, a w konsekwencji i rozporządzenie wykonawcze, jakim jest rozporządzenie nr 987/2009 mogłyby stanowić podstawę rozstrzygnięcia tylko przy przyjęciu, że ubezpieczony udowodnił fakt rzeczywistego wykonywania pracy na rzecz pracodawcy brytyjskiego, jako przesłankę materiolnoprawną z art. 13 ust. 3 rozporządzenia nr 883/2004. W przeciwnym wypadku żądanie ubezpieczonego nie może być rozpoznawane na gruncie przepisów materialnego prawa Unii Europejskiej, bo brak elementu transgranicznego. Adresatem art. 16 rozporządzenia nr 987/2009 są instytucje ubezpieczeniowe, nie sąd powszechny, który w zakresie procedury kieruje się jedynie przepisami Kodeksu postępowania cywilnego.

Zdaniem Sądu I instancji, jakkolwiek fakt normalnej pracy na własny rachunek
na terenie Polski był bezsporny, to ubezpieczony nie udowodnił, że wykonywał jakąkolwiek pracę na rzecz pracodawcy brytyjskiego. Co prawda ubezpieczony podnosił, że w dniu
6 grudnia 2013 r. rozpoczął wykonywanie pracy najemnej na terenie Wielkiej Brytanii
i załączył umowę o pracę zawartą z brytyjską spółką (...) LTD z siedzibą w L., jak też inne dokumenty: wyciąg z brytyjskiego urzędu rejestrowego spółek, kopie potwierdzeń otrzymanych wynagrodzeń, kopię dokumentu potwierdzającego nadanie brytyjskiego numeru ubezpieczenia NINo oraz kserokopię europejskiej karty ubezpieczenia zdrowotnego, niemniej dowody te nie pozwalały na miarodajne uznanie faktu rzeczywistego wykonywania pracy na rzecz pracodawcy brytyjskiego.

Innymi słowy, w ocenie Sądu Okręgowego ubezpieczony w istocie w sposób niebudzący wątpliwości udowodnił, że zawarł na terytorium Wielkiej Brytanii umowę
o pracę, co nie jest jednak równoznaczne z udowodnieniem faktu rzeczywistego wykonywania normalnej pracy najemnej. Aby podlegać prawodawstwu unijnemu ubezpieczony miał bowiem obowiązek wykazać tzw. element transgraniczny, co sprowadzało się do udowodnienia, że zamieszkiwał na terytorium Wielkiej Brytanii w celu świadczenia pracy na warunkach zapisanych w umowie i rzeczywiście, fizycznie realizował wyznaczony mu przez pracodawcę zakres obowiązków pracowniczych. Tymczasem na tę okoliczność nie przedstawił żadnych dowodów, poprzestając na zapewnieniu o tym fakcie, co w świetle pozostałych okoliczności sprawy było niewiarygodne.

Dokonując oceny zgromadzonego w toku postępowania materiału dowodowego Sąd Okręgowy po pierwsze podkreślił, że z przedłożonych przez ubezpieczonego dokumentów nie wynika ani to jaki był zakres jego obowiązków w ramach zatrudnienia w brytyjskiej spółce, ani to jaką pracę faktycznie wykonywał na jej rzecz. Dane z brytyjskiego urzędu rejestrowego nie wskazują bowiem, jaki jest przedmiot działalności spółki (...) LTD z siedzibą
w L.. Co więcej, w umowie o pracę wskazano jedynie, że ubezpieczony zostaje zatrudniony na stanowisku dyrektora naczelnego na okres próbny 6 miesięcy oraz, że jego wynagrodzenie będzie wynosi 6,5 £ za godzinę (przy czym ubezpieczonego obowiązuje zmienny czas pracy w okresie miesięcznym).

Po drugie, również nadanie numeru NINo nie potwierdza prawa do podjęcia zatrudnienia na terenie Wielkiej Brytanii (co zaznaczono w samym dokumencie), numer ten podaje się pracodawcy w chwili podjęcia zatrudnienia, w celu odprowadzenia właściwej kwoty podatku oraz składek na ubezpieczenie społeczne.

Po trzecie, bezspornym w sprawie było, iż ubezpieczony złożył zeznania o wysokości osiągniętego dochodu z tytułu prowadzonej w Polsce działalności gospodarczej PIT-36 za lata 2014 - 2015, w których wykazał dochód z prowadzonej działalności. Jednocześnie nie wykazał jednak przychodów osiąganych w Wielkiej Brytanii.

Po czwarte, T. S. w toku postępowania nie załączył do akt biletów, rachunków czy też nie wskazał adresu zamieszkania na terenie Wielkiej Brytanii. Jak sam stwierdził nie przebywa bowiem w Wielkiej Brytanii i nie ma tam miejsca zamieszkania. Ubezpieczony tłumaczył, że jego biuro mieści się w Polsce, a wszystkie czynności związane
z zatrudnieniem miał wykonywać za pomocą Internetu.

Przede wszystkim jednak – jak podkreślił Sąd I instancji - do dnia dzisiejszego brak zaświadczenia o podleganiu przez T. S. ubezpieczeniom społecznym na terenie Wielkiej Brytanii, wydanego na formularzu A1 wydawanego zgodnie z art. 19 rozporządzenia nr 987/2009. Dokument ten jest wydawany przez instytucję ubezpieczeniową państwa,
w którym praca miała być świadczona, po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego. Przedstawienie w niniejszej sprawie wskazanego dokumentu, w myśl przywołanego przepisu unijnego wykonawczego, w istocie przesądziłoby kwestię istnienia elementu transgranicznego i tym samym uzasadniałoby stosowanie materialnego prawa unijnego. Ubezpieczony nie przedłożył takiego zaświadczenia. Co więcej, chociaż wskazywał, że wystąpił do brytyjskich organów o jego wydanie, nie przedłożył dokumentu potwierdzającego złożenie takiego wniosku. Z powodu braku tego dokumentu, w ocenie Sądu Okręgowego, nie sposób przyjąć, iż ubezpieczony w spornym okresie podlegał ubezpieczeniom społecznym w Wielkiej Brytanii. Do czasu wiarygodnego wykazania przez ubezpieczonego istnienia przesłanki faktycznego wykonywania normalnej pracy na rzecz pracodawcy brytyjskiego, do sytuacji ubezpieczonego mogły mieć zatem zastosowanie wyłącznie przepisy prawa krajowego.

Przedstawione rozważania doprowadziły Sąd I instancji do wniosku, że w sprawie nie zaistniały podstawy faktyczne do zastosowania prawa materialnego art. 13 ust. 3 rozporządzenia nr 883/2004 oraz do tymczasowego ustalenia dla ubezpieczonego właściwego ustawodawstwa w trybie art. 16 ust. 1 rozporządzenia nr 987/2009. Fakt, że ubezpieczony zawarł umowę o pracę z pracodawcą brytyjskim i rozliczał formalną umowę nie przesądzał, że do ubezpieczonego miały zastosowanie przepisy prawa unijnego zważywszy, że organ rentowy nie miał wątpliwości co do określenia właściwego ustawodawstwa, lecz wątpliwości co do tego, czy ubezpieczony w ogóle podlega prawodawstwu unijnemu, a to wobec faktu wątpliwego świadczenia pracy na terenie Wielkiej Brytanii. Zasadnie więc żądał
od ubezpieczonego dokumentów potwierdzających fakt normalnego wykonywania pracy
za granicą, pozwalających na pewne stwierdzenie, że mieszkał za granicą, a praca wiązała się z realizacją weryfikowalnego zakresu obowiązków, czego ubezpieczony ostatecznie nie uczynił.

Sąd Okręgowy stwierdził, że skrupulatność organu rentowego była w tej kwestii szczególnie uzasadniona, zważywszy że praktyka uciekania w tańsze ubezpieczenia społeczne do innych państwach członkowskich staje się powszechna. W takim stanie faktycznym
i prawnym organ rentowy nie miał zatem nawet obowiązku informowania brytyjskiej instytucji ubezpieczeniowej o tymczasowym ustaleniu ustawodawstwa dla ubezpieczonego zważywszy, że Wielka Brytania nie była państwem realnego świadczenia pracy najemnej.
W takich okolicznościach tym bardziej nie było konieczności zawierania porozumienia
w trybie art. 16 ust. 4 rozporządzenia nr 987/2009. Stan prawny, o którym mowa w art. 16
ust. 4 rozporządzenia, w którym można mówić o braku pewności co do określenia właściwego ustawodawstwa, kiedy to na wniosek jednej lub więcej instytucji wyznaczonych przez właściwe władze zainteresowanych państw członkowskich lub na wniosek samych właściwych władz, ustawodawstwo jest określane na mocy wspólnego porozumienia, może zaistnieć tylko przy spełnieniu przez ubezpieczonego przesłanek prawnych w nim opisanych. To znaczy, że wątpliwości prawne będą wynikiem okoliczności związanych z wykonywaniem pracy, chociażby z uwagi na charakter tej pracy. Nie podlega jednak hipotezie tego przepisu sytuacja, gdy praca najemna w innym państwie członkowskim w ogóle nie była wykonywana, tak jak to miało miejsce w sprawie, bowiem brakuje elementu transgranicznego.

W ocenie Sądu I instancji, na etapie postępowania administracyjnego procedura określona w art. 16 ust. 4 rozporządzenia powinna być wdrożona, gdyby organ rentowy powziął wątpliwości, co do obowiązywania określonego ustawodawstwa, przy bezspornym fakcie wykonywania pracy na terenie innego państwa członkowskiego. Natomiast w ogóle nie stosuje się przepisów unijnego rozporządzenia w sytuacji, gdy ubezpieczony nie udowodnił faktu rzeczywistego świadczenia pracy na terenie innego państwa członkowskiego, zważywszy że wtedy nie istnieje element transgraniczny.

Reasumując, ubezpieczony podlegałaby ustawodawstwu Wielkiej Brytanii, gdyby
w sposób wiarygodny wykazał, że był zatrudniona na podstawie umowy o pracę
z pracodawcą brytyjskim, który opłacał składki na ubezpieczenie społeczne z tego tytułu,
co nie zostało wykazane. A zatem do ubezpieczonego ma zastosowanie polskie ustawodawstwo w zakresie ubezpieczeń społecznych.

Mając na uwadze powyższe rozważania Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. w związku z powołanymi wyżej przepisami orzekł, jak w sentencji wyroku.

Apelację od wyroku wywiódł ubezpieczony, zarzucając:

1) naruszenie prawa materialnego, mające wpływ na wynik sprawy, mianowicie:

a) art. 11 oraz art. 13 ust. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE)
nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (dalej „rozporządzenie nr 883/2004") poprzez jego niezastosowanie przez Sąd Okręgowy, na skutek czego ubezpieczony został niezasadnie objęty obowiązkiem ubezpieczenia na terenie RP mimo tego, że zgodnie z tym przepisem osoby, do których stosuje się powyższe rozporządzenie, podlegają ustawodawstwu tylko jednego państwa członkowskiego, a zatem wykluczone jest nakładanie przez państwa członkowskie obowiązków na osoby, do których ma zastosowanie rozporządzenie 883/2004, jeżeli
na podstawie przepisów rozporządzenia podlegają systemowi zabezpieczenia społecznego innego państwa członkowskiego - i przez to nierozpoznanie istoty sprawy,

b) art. 16 ust. 1-3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczące wykonywania rozporządzenia nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (dalej „rozporządzenie nr 987/2009") poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na mylnym przyjęciu, jakoby odmienna opinia brytyjskiej instytucji ubezpieczeń społecznych (HMRC) stanowiła podstawę
dla organu rentowego do odmowy uznania podlegania ubezpieczonego brytyjskiemu ustawodawstwu w zakresie ubezpieczeń społecznych,

2) naruszenie przepisów postępowania, mające istotny wpływ na wynik sprawy, mianowicie:

a) art. 233 § 1 i 2 kpc poprzez dowolną ocenę dowodu z przesłuchania ubezpieczonego
i stwierdzenie, jakoby ubezpieczony podlegał ustawodawstwu polskiemu w zakresie ubezpieczeń społecznych, mimo braku podstaw do takiej oceny w związku z przedstawieniem przez ubezpieczonego dowodów w postaci dokumentów dołączonych do akt sprawy oraz podaniu istotnych faktów dotyczących wykonywania pracy najemnej przez ubezpieczonego podczas przesłuchania w charakterze strony,

b) art. 233 § 1 i 2 kpc poprzez dowolne, sprzeczne z zasadą wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i z zasadami doświadczenia życiowego uznanie, jakoby ubezpieczony nie wykazał jego podlegania pod brytyjski system ubezpieczeń społecznych, podczas gdy
ze stanu faktycznego i z załączonych do akt sprawy przez ubezpieczonego dowodów wynikają wnioski odmienne.

Zarzucając powyższe, ubezpieczony wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie odwołania ubezpieczonego w całości i orzeczenie, że ubezpieczony nie podlega na terenie RP obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym od dnia 06.12.2013 r. oraz o zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kosztów postępowania
za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Ewentualnie, o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Toruniu.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego nie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem sporu w rozpoznawanej sprawie była kwestia zastosowania do T. S. ustawodawstwa polskiego w zakresie ubezpieczeń społecznych od dnia 6 grudnia 2013 r.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, w powyższym zakresie Sąd Okręgowy w sposób prawidłowy ustalił stan faktyczny w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, zaś w swych ustaleniach i wnioskach nie wykroczył poza ramy swobodnej oceny wiarygodności i mocy dowodów wynikające z przepisu art. 233 k.p.c., nie popełnił on też błędów w rozumowaniu w zakresie zarówno ustalonych faktów, jak też ich kwalifikacji prawnej, albowiem prawidłowo zinterpretował i zastosował odpowiednie przepisy prawa.

Sąd Apelacyjny zwraca uwagę, że w niniejszej sprawie kontrowersyjna między stronami była w istocie ocena przez organ rentowy, a następnie przez Sąd I instancji zgromadzonego materiału dowodowego. Podniesione w apelacji zarzuty materialnoprawne zasadniczo odnoszą się do błędnego zastosowania przepisów prawa wspólnotowego
w konsekwencji wadliwych ustaleń faktycznych Sądu Okręgowego. Zarzuty skierowane przeciwko ustaleniu, że ubezpieczony podlegał w zakresie ubezpieczeń społecznych ustawodawstwu polskiemu, w ocenie Sądu odwoławczego są nieuzasadnione i stanowią jedynie polemikę z prawidłową oceną zgromadzonego materiału dowodowego.

Zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału.
Taka ocena dokonywana jest na podstawie przekonań sądu, jego wiedzy i posiadanego doświadczenia życiowego, a ponadto powinna uwzględniać wymagania prawa procesowego oraz reguły logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny
i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i – ważąc ich moc oraz wiarygodność – odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (por. wyrok Sądu Najwyższego z 10 czerwca 1999 r., II UKN 685/98, OSNAPiUS Nr 17/2000, poz. 655).

Same, nawet poważne, wątpliwości co do trafności oceny dokonanej przez Sąd pierwszej instancji, jeżeli tylko nie wykroczyła ona poza granice zakreślo­ne w art. 233 § 1 k.p.c., nie powinny stwarzać podstawy do zajęcia przez Sąd drugiej in­stancji odmiennego stanowiska. To, że określone dowody ocenione zostały niezgodnie z intencją strony skarżącej nie oznacza jeszcze, iż Sąd dopuścił się naruszenia art. 233 § 1 k.p.c.

Postawienie zarzutu naruszenia art. 233 k.p.c. wymaga wskazania przez skarżącego konkretnych zasad lub przepisów, które naruszył Sąd przy ocenie określonych do­wodów
(por. np. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 16 grudnia 2005 r., III CK 314/05, Lex nr 172176; z dnia 13 października 2004 r., III CK 245/04, Lex nr 174185). Przepis art. 233 § 1 k.p.c. regu­luje jedynie kwestię oceny wiarygodności i mocy (wartości) dowodowej przeprowadzo­nych w sprawie dowodów, a nie poczynionych ustaleń faktycznych, czy wyprowadzo­nych
z materiału dowodowego wniosków. Uchybienia w tym zakresie winny się skonkre­tyzować
w zarzucie sprzeczności ustaleń faktycznych z materiałem dowodowym.

Według utrwalonego orzecznictwa sądowego błędna ocena dowodów polega
na wyprowadzeniu z dowodów wniosków nie dających się pogodzić z ich treścią oraz
na formułowaniu ocen - bez rozważenia całości zebranego w sprawie materiału, a także ocen sprzecznych z zasadami doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania. Do naru­szenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. dochodzi w związku z powyższym tylko wówczas, gdy strona apelująca wykaże sądowi pierwszej instancji uchybienie podstawowym regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów tj. regułom logicznego myślenia, zasadzie doświadczenia życiowego i właściwego kojarzenia faktów, co w niniej­szej sprawie nie miało miejsca. Sąd Okręgowy wszechstronnie rozważył bowiem cały ma­teriał dowodowy i wysnuł z niego prawidłowe wnioski, szczegółowo ustalając stan fak­tyczny sprawy
i dokonując wnikliwej analizy zebranego materiału dowodowego, jaki za­oferowały mu strony.

Sąd Okręgowy zasadnie przyjął, oceniając zaoferowane przez ubezpieczonego dowody w postaci dokumentów, jak również w postaci zeznań wnioskodawcy, że T. S. nie wykonywał pracy najemnej na terytorium Wielkiej Brytanii. Wbrew twierdzeniom apelującego, przedmiotowe dowody zostały zweryfikowane przez sąd, który odniósł się do niech w treści uzasadnienia, prawidłowo zwracając uwagę, że z samego faktu zawarcia umowy o pracę czy nadania brytyjskiego numeru ubezpieczenia nie wynika,
że T. S. faktycznie wykonywał jakąkolwiek pracę w Wielkiej Brytanii.
Co więcej, z przedłożonych zeznań podatkowych PIT-36 za lata 2014 – 2015 wynika,
że ubezpieczony nie wykazał przychodów osiąganych w Wielkiej Brytanii. Wnioskodawca nie przedstawił także poświadczenia opłacania składek na ubezpieczenie społeczne
i przyjmowania tych składek, wystawionego przez brytyjską instytucję ubezpieczeniową. Ponadto, ubezpieczony nie ma w Wielkiej Brytanii miejsca zamieszkania, czemu nie przeczy,
a nie wykazał przy tym, aby w ogóle przebywał na terytorium tego kraju – jak sam wyjaśnił wszystkie czynności wynikające z zatrudnienia przez brytyjskiego pracodawcę wykonywać miał za pośrednictwem Internetu. Z kolei na okoliczność, co w ogóle miało być przedmiotem pracy wnioskodawcy, ubezpieczony przedstawił jedynie własne zeznania, które nie mogą zostać uznane za wiarygodne, nie znajdują bowiem oparcia w pozostałym zgromadzonym materiale dowodowym. W ocenie Sądu Apelacyjnego T. S. nie zadośćuczynił ciążącemu na nim obowiązkowi wykazania, że faktycznie świadczył pracę na rzecz brytyjskiego pracodawcy, z którym podpisał umowę. Podkreślić w tym miejscu należy,
że Sąd odwoławczy nie kwestionuje samego faktu podpisania umowy, a jedynie jej rzeczywistą realizację.

Sąd Apelacyjny zaakceptował zatem w całości ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji, traktując je jak własne, nie widząc w związku z tym konieczności ich ponownego szczegółowego przytaczania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., I PKN 339/98, OSNP 1999, nr 24, poz. 776).

Sąd odwoławczy w pełni podziela także ocenę prawną, jakiej dokonał Sąd pierwszej instancji, uznając ją za wyczerpującą, a tym samym nie ma potrzeby powtarzać w całości trafnego wywodu prawnego (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 2006 r., IV CK 380/05, LEX nr 179977; z dnia 16 lutego 2005 r., IV CK 526/04, LEX nr 177281).

Jeśli chodzi o podstawę prawną rozstrzygnięcia, przypomnieć można, że zgodnie
z art. 13 ust. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego z 29 kwietnia 2004 r., Dz. U. UE. L
z 30 kwietnia 2004 r. osoba, która normalnie wykonuje pracę najemną i pracę na własny rachunek w różnych Państwach Członkowskich podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym wykonuje swą pracę najemną lub, jeżeli wykonuje taką pracę
w dwóch lub w kilku Państwach Członkowskich, ustawodawstwu określonemu zgodnie
z przepisami ust. 1. Określenie praca najemna oznacza wszelką pracę lub sytuację równoważną, traktowaną jako taka do celów stosowania ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego Państwa Członkowskiego, w którym taka praca lub sytuacja równoważna ma miejsce (art. 1 pkt a. rozporządzenia nr 883/2004). W każdym przypadku pracą najemną będzie forma niesamodzielnej aktywności zawodowej, sprowadzająca się
do rzeczywistych i efektywnych czynności wykonywanych na polecenie pracodawcy
w ramach umówionego rodzaju pracy. Natomiast przepisy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z 16 września 2009 r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, Dz. U. UE. L z dnia 30 października 2009 r. (dalej: rozporządzenie nr 987/2009) określają procedurę dotyczącą stosowania przepisów rozporządzenia nr 883/2004. Zgodnie z art. 16 ust. 1 rozporządzenia nr 987/2009 osoba, która wykonuje pracę w dwóch lub więcej państwach członkowskich, informuje o tym instytucję wyznaczoną przez właściwą władzę państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania. Jak z kolei stanowi art. 16 ust. 2 rozporządzenia, wyznaczona instytucja państwa członkowskiego miejsca zamieszkania niezwłocznie ustala ustawodawstwo mające zastosowanie do ubezpieczonego, uwzględniając art. 13 rozporządzenia podstawowego oraz art. 14 rozporządzenia wykonawczego.

Jak z powyższego wynika podstawową przesłanką dla zastosowania unijnego przepisu prawa materialnego, art. 13 ust. 3 rozporządzenia nr 883/2004 jest fakt normalnego wykonywania pracy najemnej, przy jednoczesnym normalnym wykonywaniu pracy na własny rachunek, w różnych państwach członkowskich. Powyższy fakt stanowi też zasadniczą przesłankę z art. 16 ust. 1 rozporządzenia nr 987/2009.

Przypomnieć należy, że T. S. dotychczas objęty był polskim systemem ubezpieczeń społecznych w związku z prowadzeniem pozarolniczej działalności gospodarczej. Od dnia 6 grudnia 2013 r. ubezpieczony został wyrejestrowany z ubezpieczeń
z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. W styczniu 2015 r. ubezpieczony przesłał pozwanemu organowi dokumenty mające poświadczyć podjęcie przez niego pracy najemnej na terytorium Wielkiej Brytanii, a w sierpniu 2015 r. zażądał od organu wydania decyzji potwierdzającej podleganie brytyjskiemu systemowi ubezpieczeń społecznych w spornym okresie, tj. od dnia 6 grudnia 2013 r. Podkreślenia wymaga, że domagając się stosowania materialnego prawodawstwa międzypaństwowego (unijnego) ubezpieczony miał obowiązek udowodnić istnienie elementu transgranicznego. W analizowanym stosunku prawnym ubezpieczenia społecznego element transgraniczny wynikałby właśnie z faktu wykonywania pracy najemnej na rzecz pracodawcy innego państwa członkowskiego. Przy braku dowodów ze strony ubezpieczonego, należało ustalić, że faktycznie praca nie była wykonywana
na terenie Wielkiej Brytanii i na rzecz brytyjskich pracodawców. W związku z tym,
że ubezpieczony nie wykazał wykonywania pracy najemnej lub/i działalności na własny rachunek w dwóch lub więcej państwach członkowskich, nie ma do niego zastosowania
art. 13 rozporządzenia nr 883/2004. Zastosowanie znajduje natomiast art. 11 ust. 3 lit. a
ww. rozporządzenia, zgodnie z którym osoba wykonująca w państwie członkowskim pracę najemną lub pracę na własny rachunek podlega ustawodawstwu tego państwa, a zatem
– w ustalonym stanie faktycznym sprawy - ustawodawstwa polskiego.

Jeśli chodzi o zarzut apelacyjny mylnego przyjęcia przez Sąd I instancji, iż odmienna opinia brytyjskiej instytucji ubezpieczeń społecznych stanowi podstawę dla organu rentowego do odmowy uznania podlegania ubezpieczonego brytyjskiemu ustawodawstwu w zakresie ubezpieczeń społecznych, Sąd Apelacyjny podkreśla, że w sprawie bezsporne było,
iż ubezpieczony nie przedłożył poświadczenia A1, o które - jak sam wskazywał – wystąpił
do brytyjskiej instytucji ubezpieczeniowej. Poświadczenie lub odmowa poświadczenia
na formularzu (obecnie) A1 rodzi w świetle prawa wspólnotowego poważne konsekwencje, gdyż w istocie rozstrzyga o podleganiu lub nie podleganiu ustawodawstwu danego kraju
w zakresie zabezpieczenia społecznego. W myśl art. 19 ust. 2 rozporządzenia wykonawczego, na wniosek zainteresowanego lub pracodawcy instytucja właściwa państwa członkowskiego, którego ustawodawstwo ma zastosowanie zgodnie z przepisami tytułu II rozporządzenia podstawowego, poświadcza, że to ustawodawstwo ma zastosowanie oraz w stosownych przypadkach wskazuje, jak długo i na jakich warunkach ma ono zastosowanie. Orzecznictwo Trybunału Europejskiego w Luksemburgu, odnoszące się do badania treści formularza E-101, który został obecnie zastąpiony przez formularz A1, zachowało aktualność również
na gruncie obecnie obowiązującego rozporządzenia wykonawczego nr 987/2009, które zastąpiło rozporządzenie Rady EWG Nr 574/72 z dnia 21 marca 1972 r. w sprawie wykonywania rozporządzenia 1408/71 (Dz. Urz. WE L 74 z 27 marca 1972 r.). W wyroku
z dnia 26 stycznia 2006 r. w sprawie C-2/05 Trybunał wskazał, że formularz ten ma na celu ułatwienie swobodnego przepływu pracowników i świadczenia usług. Trybunał Europejski
w Luksemburgu potwierdził w wyroku z dnia 4 października 2012 r. w sprawie C-115/11,
że instytucja wydająca zaświadczenie E 101 (obecnie A1) ma obowiązek dokonania prawidłowej oceny faktów mających znaczenie dla zastosowania reguł określania właściwego ustawodawstwa z dziedziny zabezpieczenia społecznego, a tym samym zagwarantowania,
że informacje podane w zaświadczeniu E 101 będą prawdziwe ( vide: wyrok ETS z dnia
30 marca 2000 r. w sprawie C-178/97).

Poświadczenie na formularzu A1 jest więc w zasadzie jedynym ogólnoeuropejskim dokumentem służącym do potwierdzenia podlegania ubezpieczeniom społecznym na terenie innych krajów członkowskich Unii Europejskiej niż kraj, którego dana osoba jest obywatelem i gdzie ma stałe miejsce zamieszkania. Skoro wnioskodawca nie przedłożył dokumentu A1 wydanego zgodnie z art. 19 rozporządzenia nr 987/2009 przez brytyjską instytucję ubezpieczeniową, oznacza to, że nie wykazał podlegania brytyjskiemu ustawodawstwu w zakresie ubezpieczeń społecznych. Jedynie przedstawienie poświadczenia A1 przesądziłoby kwestię istnienia elementu transgranicznego i tym samym uzasadniałoby stosowanie materialnego prawa unijnego. Brak poświadczenia A1 miał zatem istotne znaczenie dla przebiegu i efektów procedury ustalenia właściwego ustawodawstwa
w oparciu o przepis art. 16 rozporządzenia wykonawczego.

Sąd Apelacyjny podziela przy tym stanowisko Sądu I instancji, zgodnie z którym nie
w każdym wypadku należy rygorystycznie stosować tryb postępowania przewidziany przepisami art. 16 ust. 1, 2 i 3 rozporządzenia wykonawczego, które przewidują konieczność tymczasowego ustalania przez instytucję państwa członkowskiego miejsca zamieszkania ustawodawstwa mającego zastosowanie do zainteresowanego, z uwzględnieniem art. 13 ust. 3 rozporządzenia podstawowego. Cytowane wyżej regulacje nie odnoszą się bowiem
do sytuacji, w których instytucje ubezpieczeniowe uznają, iż praca najemna miała charakter marginalny i z tej przyczyny, nie należy jej w ogóle brać pod uwagę przy określaniu ustawodawstwa właściwego bądź też – jak w stanie faktycznym niniejszej sprawy – praca najemna w innym państwie członkowskim w ogóle nie była świadczona.

Pogląd taki wyraził między innymi Sąd Najwyższy w wyroku z 21 stycznia 2016 r.
(III UK 61/15, Lex nr 1977828), wskazując, że wymóg wyczerpania przez instytucje ubezpieczeniowe dwóch państw członkowskich, w jakich ubezpieczony wykonuje pracę rodzącą obowiązek ubezpieczenia procedury przewidzianej powołanymi regulacjami, istnieje jedynie wówczas, gdy instytucje te mają wątpliwości co do tego, które ustawodawstwo jest właściwe. Tylko wtedy konieczne jest wydanie w tym przedmiocie decyzji tymczasowej.
W przeciwnym razie jest to bowiem bezprzedmiotowe. Podobnie w wyroku z dnia
25 listopada 2016 r., I UK 370/15, Sąd Najwyższy wskazał, iż wydanie decyzji ostatecznej możliwe jest po uzyskaniu milczącej akceptacji zagranicznej instytucji ubezpieczeniowej
w odniesieniu do doręczonej jej decyzji tymczasowej lub po przeprowadzeniu wzajemnych uzgodnień w tym zakresie.

Taka sytuacja miała miejsce w przypadku ubezpieczonego. Organ rentowy tymczasowo ustalił podleganie przez niego ustawodawstwu polskiemu, o czym zawiadomił brytyjską instytucję ubezpieczeniową. Instytucja ta nie wniosła sprzeciwu do tego ustalenia, wyrażając tym samym swą milczącą aprobatę wobec wniosków przyjętych przez polski organ rentowy. Wydanie decyzji ostatecznej możliwe jest również po uzyskaniu milczącej akceptacji zagranicznej instytucji ubezpieczeniowej w odniesieniu do doręczonej jej decyzji tymczasowej lub po przeprowadzeniu wzajemnych uzgodnień w tym zakresie. Oznacza to,
iż wyczerpana została przewidziana w powołanych wyżej regulacjach procedura, zgodnie
z którą tymczasowe ustalenie ustawodawstwa polskiego stało się ostateczne.

Reasumując, ubezpieczony nie udowodnił – ani przedkładając poświadczenie A1 wystawione przez brytyjską instytucję ubezpieczeniową, ani poprzez zaoferowanie wiarygodnych dowodów - że faktycznie wykonywał pracę na rzecz brytyjskiego pracodawcy. W konsekwencji, z uwagi na brak elementu transgranicznego pozwalającego na stosowanie prawa unijnego organ rentowy prawidłowo ocenił sytuację prawną ubezpieczonego.

Odnosząc się do zarzutów apelacji Sąd odwoławczy wskazuje na zakończenie,
iż dla rozstrzygnięcia rozpoznawanej sprawy – sprawy konkretnego ubezpieczonego
w konkretnym układzie okoliczności faktycznych – nie mają znaczenia rozstrzygnięcia innych spraw, choćby wydane były na kanwie analogicznych sytuacji. Nie występuje tu
w żadnym zakresie związanie sądu treścią prawomocnego orzeczenia czy też wyrażonymi
w jego uzasadnieniu motywami rozstrzygnięcia. Niezależnie od powyższego zauważyć można, że analiza jednego z powoływanych przez apelującego wyroków – wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 19 maja 2015 r., VIII U 1333/13 – nie potwierdza twierdzeń, jakoby został on wydany w zbliżonych okolicznościach faktycznych. Okolicznością istotną
z punktu widzenia rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy był fakt niezachowania
przez brytyjską instytucję ubezpieczeniową 2-miesięcznego terminu, o którym mowa
w art. 16 rozporządzenia 987/2009, skutkujący ostatecznością decyzji polskiej instytucji ubezpieczeniowej. Taka okoliczność nie ma zaś miejsca w sprawie niniejszej.

Przedstawione rozważania doprowadziły Sąd Apelacyjny do wniosku, że w sprawie nie zaistniały podstawy faktyczne do zastosowania art. 13 ust. 3 rozporządzenia nr 883/2004. Fakt, że ubezpieczony podpisał umowę o pracę z pracodawcą brytyjskim i rozliczał umowę formalnoprawnie nie przesądzał, że do ubezpieczonego miały zastosowanie przepisy prawa unijnego zważywszy, że organ rentowy nie miał wątpliwości co do określenia właściwego ustawodawstwa, lecz wątpliwości co do tego, czy ubezpieczony w ogóle podlega prawodawstwu unijnemu, a to wobec wątpliwej i ostatecznie nie potwierdzonej okoliczności świadczenia pracy na terenie Wielkiej Brytanii.

Zgodnie z przedstawionymi motywami Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację ubezpieczonego jako nieuzasadnioną.

SSA Lucyna Ramlo SSA Grażyna Czyżak SSA Daria Stanek