Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 września 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Iwona Szybka (spr.)

Sędziowie: SSA Mirosław Godlewski

SSO del. Magdalena Marczyńska

Protokolant: st.sekr.sądowy Kamila Tomasik

po rozpoznaniu w dniu 26 września 2013 r. w Łodzi

sprawy Z. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddziałowi w Ł.

o emeryturę,

na skutek apelacji wnioskodawcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 9 października 2012 r., sygn. akt: VIII U 1972/12,

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 1744/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 2 kwietnia 2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 13 marca 2012 roku, odmówił wnioskodawcy Z. G. prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku na wymagane 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze udowodnił żadnego okresu.

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 21 maja 2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. wniósł o oddalenie odwołania. Stwierdził, że załączone do odwołania dokumenty dały podstawę do zaliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia: od dnia 24 października 1985 roku do dnia 28 lutego 1987 roku na stanowisku „gładziarza", od dnia 1 marca 1987 roku do dnia 28 lutego 1995 roku na stanowisku „drukarza", od dnia 1 marca 1995 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku na stanowisku „barwiarza" w łącznym wymiarze 12 lat, 9 miesięcy i 20 dni. Organ rentowy nie uznał za pracę w szczególnych warunkach okresu pracy wnioskodawcy od dnia 11 października 1975 roku do dnia 23 października 1985 roku na stanowisku „robotnika magazynu.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 9 października 2012r. Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił odwołanie. Sąd oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach i rozważaniach: Z. G. urodził się w dniu (...)roku. Od dnia 11 października 1975 roku do dnia 15 kwietnia 2003 roku był zatrudniony w (...) Spółce Akcyjnej w P., w pełnym wymiarze czasu pracy. W spornym okresie od dnia 11 października 1975 roku do 23 października 1985 roku Z. G. pracował jako robotnik w Magazynie (...) ( (...)) Gotowych. Magazyn (...) miał powierzchnię około 200 m. Pracownicy Magazynu przewozili tkaniny wózkami na 4 kołach, prowadzonymi ręcznie. W Magazynie składowane były wyłącznie tkaniny. Wnioskodawca jako robotnik magazynu zajmował się ładowaniem towaru do samochodów. Ładowanie odbywało się ręcznie. Samochody znajdowały się na zewnątrz Magazynu. Towar był przewożony windami na dół, a przy załadunku dużych samochodów towar był zsypywany rynnami zsypowymi (taśmociągami) bezpośrednio do samochodów. Gdy tkanina spadła na samochód, wnioskodawca wraz z innymi robotnikami magazynowymi układał tkaniny w samochodzie. Załadunek jednego samochodu trwał około 15 minut. Samochodów do załadunku było 10-15 dziennie. Załadunek tira zajmował około godziny, półtorej. Zdarzało się, że pracownicy Magazynu zajmowali się rozładowywaniem tirów. Zdarzało się, że pracownicy Magazynu (...), w tym wnioskodawca byli oddelegowani do załadunku samochodów towarem na eksport w innych magazynach, gdzie nie było rynien zsypowych i towar był noszony do samochodów. Gdy nie było załadunku wnioskodawca woził tkaniny wózkami i układał je w Magazynie na regałach oraz odbierał towar. Praktycznie wnioskodawca przez połowę czasu pracy zajmował się załadunkiem samochodów, a w pozostałym czasie układał towar w Magazynie. Wnioskodawca w (...) Spółce Akcyjnej w P. wykonywał pracę w szczególnych warunkach w okresach: od dnia 24 października 1985 roku do dnia 28 lutego 1987 roku na stanowisku „gładziarza tkanin", od dnia 1 marca 1987 roku do dnia 28 lutego 1995 roku na stanowisku „drukarza" i od dnia 1 marca 1995 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku na stanowisku „barwiarza". Organ rentowy nie kwestionował tych okresów jako pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, uznając, że wnioskodawca wykonywał pracę w warunkach szczególnych przez okres 12 lat 9 miesięcy i 20 dni. Okres ten bez odliczenia okresów nieskładkowych (przypadających po dniu 14 listopada 1991 roku - 5 miesięcy i 19 dni) wynosi 13 lat 2 miesiące i 9 dni. (...) Spółka Akcyjna w P. wystawiła wnioskodawcy świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 24 maja 2004 roku, poświadczające że Z. G. w okresie zatrudnienia w (...) Spółce Akcyjnej w P. od dnia 11 października 1975 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace w warunkach, w których nie są zachowane higieniczne normy pracy przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych na stanowiskach: robotnik magazynu, gładziarz tkanin, drukarz i barwiarz, wymienionych w wykazie A w dziale XIV, poz. 25 pkt 1 oraz w Dziale VII poz. 4 pkt 20,17,21 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 19 z dnia 6 sierpnia 1983 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego. W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał odwołanie za bezzasadne. Powołał się na treść art. 184 ust. 1i art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz na § 2 ust. 1 § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43, z późn. zm.). Wywiódł, że prawo do emerytury nabywa pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Jednocześnie wykaz A i B wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego. Prawo do emerytury w niższym wieku emerytalnym jest przywilejem w stosunku do nabywania emerytur w powszechnym wieku emerytalnym, zatem skorzystanie z tego prawa nie może podlegać uznaniu lub opierać się na wykładni rozszerzającej, ale powinno mieć oparcie w ustalonych okolicznościach faktycznych sprawy, które spełniają prawne wymagania zakwalifikowania określonej pracy jako zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W stanie faktycznym sprawy nie budzi wątpliwości, że wnioskodawca spełnia przesłanki ustawowe co do: wieku - ukończył 60 lat w dniu 10 marca 2012 roku, braku członkowstwa w otwartym funduszu emerytalnym, rozwiązania stosunku pracy, oraz wymaganych okresów składkowych i nieskładkowych. Jednak w ocenie Sądu wnioskodawca nie spełnia warunku posiadania 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy uznał, że wnioskodawca wykazał okres pracy w szczególnych warunkach wynoszący 12 lat, 9 miesięcy i 20 dni przypadający w całości na okres zatrudnienia wnioskodawcy w (...) Spółce Akcyjnej w P.. Organ rentowy odliczył wnioskodawcy okresy nieskładkowe w wymiarze 5 miesięcy i 19 dni, przypadające po dniu 14 listopada 1991 roku ( art. 32 ust. la pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS). Wnioskodawca w toku prowadzonego postępowania zakwestionował nieprzyjęcie jako okresu pracy w szczególnych warunkach zatrudnienia w powyższym zakładzie na stanowisku robotnika magazynu w Magazynie (...) w okresie od dnia 11 października 1975 roku do dnia 23 października 1985 roku, tj. w wymiarze ponad 10 lat. W ocenie Sądu Okręgowego sporny okres nie jest okresem pracy wykonywanej w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 w związku z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z uwzględnieniem przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Na podstawie zeznań wnioskodawcy oraz zeznań świadków: K. Ł. i R. M. - byłych pracowników Magazynu (...), zatrudnionych w tym samym okresie co skarżący ustalono, że w spornym okresie od dnia 11 października 1975 roku do dnia 23 października 1985 roku Z. G. będąc zatrudniony na stanowisku robotnika magazynowego w Magazynie (...) zajmował się ładowaniem towaru na samochody (w tym tiry), a gdy nie było załadunku, wnioskodawca woził tkaniny wózkami w Magazynie i układał je na regałach oraz przyjmował towar. Praktycznie, jak wskazał sam wnioskodawca, połowę czasu pracy pracował przy załadunku tkanin, połowę przy układaniu towaru w Magazynie. Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 roku, IUK 393/10). Analiza treści wykazu A do powołanego rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku wskazuje, że wymienione w dziale VII poz. 4 prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych - są pracami w szczególnych warunkach. Pomocniczo wskazać należy, że w wykazie A stanowiącym załącznik do zarządzenia resortowego Nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (Dziennik Urzędowy Ministerstwa Przemysłu Chemicznego i Lekkiego Nr 4 z 1987 roku) w dziale VII Prace w przemyśle lekkim, pod pozycją 4 - prace_przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych, w punkcie 50 zostało wymienione stanowisko robotnika transportu wewnętrznego. Jednocześnie wykaz nie wymienia stanowiska robotnika magazynowego tkanin gotowych jako stanowiska, na którym są wykonywane prace w szczególnych warunkach (na marginesie wskazać należy, że tylko praca robotnika magazynowego przy barwnikach i chemikaliach - pkt 51, została wymieniona jako praca w szczególnych warunkach). Z powyższego wynika, że wnioskodawca wykonując w połowicznym wymiarze obowiązującego go czasu pracy czynności związane z załadunkiem towaru na samochody, faktycznie wykonywał prace robotnika transportu wewnętrznego w zakładzie, na co wskazuje wprost zakres realizowanych przez niego czynności. Tak więc przyjąć należy, że tylko w tym zakresie czasowym wykonywał prace w szczególnych warunkach. A zatem wnioskodawca nie wykonywał prac wskazanych jako prace w szczególnych warunkach, tj. prac załadunkowych w transporcie wewnętrznym zakładu stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Jednocześnie w ramach połowy obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy wykonywał czynności magazynowe, które nie zostały zakwalifikowane do prac wykonywanych w szczególnych warunkach. Nie sposób bowiem przyjąć, że praca robotnika magazynowego w Magazynie (...) (niekwalifikowane jako praca w szczególnych warunkach), może być uznana za pracę "przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych", bowiem czynności polegające na układaniu bel materiałów na regałach Magazynu nie wpisywały się ani w proces ich produkcji ani wykańczania. To praca „przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych" uznana została za pracę o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości, a nie jakakolwiek inna praca składająca się na ostateczny rezultat całego procesu produkcyjnego. Praca w warunkach szczególnych to praca, w której pracownik w sposób znaczny jest narażony na niekorzystne dla zdrowia czynniki, a więc taką pracę pracownik musi wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku (§ 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku), aby nabyć prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. Tymczasem nawet w wydanym wnioskodawcy świadectwie wykonywania pracy szczególnych warunkach wskazana praca na stanowisku robotnika magazynowego została określona jedynie jako praca „w warunkach, w których nie są zachowane higieniczne normy pracy". Zatem tylko wykonywanie pracy „przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych", stale i w pełnym wymiarze czasu pracy uprawniałoby ubezpieczonego do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, czego w sprawie nie ustalono. Zdaniem Sądu Okręgowego wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku wykazał staż pracy w warunkach szczególnych w łącznym wymiarze 13 lat 2 miesięcy i 9 dni (od dnia 24 października 1985 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku), gdyż okresy nieskładkowe przypadające po dniu 14 listopada 1991 roku (art. 32 ust. la pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS) nie podlegają odliczeniu. Świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawione przez pracodawcę nie jest dokumentem abstrakcyjnym i musi znajdować oparcie w posiadanej przez zakład pracy dokumentacji, a w konsekwencji może być poprzez te dokumenty weryfikowane (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 30 listopada 2006r. III AUa 466/06, LEX nr 310487).

Powyższe rozstrzygnięcie zaskarżył Z. G. apelacją w całości zarzucając mu:

1) naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy to jest:

art. 233 k.p.c. oraz 328 k.p.c. poprzez dowolną a nie swobodną ocenę dowodów przejawiającą się w: bezkrytycznym podzieleniu twierdzeń organu rentowego, iż praca wykonywana w spornym okresie przez Z. G. nie była pracą wykonywaną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze pozwalającą na uzyskanie przez wnioskodawcy emerytury w wieku 60 lat, bezzasadnym pominięciu twierdzeń wnioskodawcy wyrażonych tak w odwołaniu od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jak również w trakcie rozprawy w dniu 9 października 2012 roku dotyczących świadczenia pracy przez wnioskodawcę w godzinach nadliczbowych, skutkującym wydaniem błędnego orzeczenia, bezzasadnym pominięciu zeznań świadka R. M. zgodnie z którymi wnioskodawca świadczył pracę w godzinach nadliczbowych, skutkującym wydaniem błędnego orzeczenia, bezzasadnym uznaniu, iż wnioskodawca w spornym okresie (od 11 października 1975 roku do 23 października 1985 roku) nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze przy braku dokonania oceny dowodów zaprezentowanych przez wnioskodawcę dotyczących wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych, bezzasadnym uznaniu, iż nie istnieje związek funkcjonalny pomiędzy pracą wnioskodawcy przy załadunku samochodów, a pracą wykonywaną w magazynie.

2) naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez jego niezastosowanie to jest: art. 32 w związku z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a także rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze poprzez uznanie, iż wnioskodawca nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w spornym okresie, a więc w konsekwencji nie spełnia warunków do uzyskania emerytury w wieku lat 60, w sytuacji gdy stan faktyczny niniejszej sprawy nie pozwala na taką ocenę.

Apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zmianę zaskarżonej decyzji i orzeczenie, iż wnioskodawca Z. G. w spornym okresie od 11 października 1975 roku do 23 października 1985 roku wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, a tym samym uzyskał prawo do emerytury od ukończenia 60 roku życia oraz o zasądzenie kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego za II instancję według norm przepisanych ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i poprzedzającej go decyzji organu rentowego, przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez organ rentowy bądź o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I Instancji z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego, z uwagi na fakt, iż przy procedowaniu niniejszej sprawy Sąd nie dokonał rozpoznania istoty sprawy.

W uzasadnieniu skarżący podniósł, że Sąd Okręgowy dokonał oceny materiału dowodowego w sposób dowolny, a także w sposób niewszechstronny bowiem z pominięciem dowodów tak z dokumentów jak również z osobowych źródeł dowodowych świadczących o wykonywaniu pracy przez wnioskodawcę Z. G. w warunkach szkodliwych oraz w szkodliwym charakterze, a także w godzinach nadliczbowych. Sąd uznał, iż wnioskodawca wykonywał pracę robotnika transportu wewnętrznego oraz pracę robotnika magazynowego. Tym samym doszło do sprzeczności istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego. Rzecz bowiem w tym, iż cała praca wnioskodawcy miała de facto charakter pracy robotnika transportu wewnętrznego. Ponadto. Skoro wnioskodawca pracował w godzinach nadliczbowych, to prawdopodobna jest sytuacja, iż skoro praca była wykonywana w godzinach nadliczbowych to była również świadczona w pełnym wymiarze czasu pracy jaki obowiązywał wnioskodawcę to jest przez osiem godzin.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja jest bezzasadna i podlega oddaleniu albowiem Sąd Okręgowy wydał trafne rozstrzygnięcie, a zarzuty apelacyjne okazały się chybione.

Zgodnie z treścią art. 184 ustawy emeryturach i rentach z FUS ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Zgodnie zaś z treścią par. 4 ust. 1 rozporządzenia RM z 7.02.1983r. pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn i ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Pracą w warunkach szczególnych jest przy tym praca świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowiskach wskazanych w załączniku A do rozporządzenia z 7.02.1983r. (§ 1 i § 2 rozporządzenia). Normatywne rodzaje prac w szczególnych warunkach wyróżnia kryterium merytoryczne i formalne; pierwsze dotyczy wykonywania stale i w pełnym wymiarze takiej pracy, warunkiem drugiego jest wymienienie jej w rozporządzeniu z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Praca, która nie spełnia łącznie obu kryteriów nie uprawnia do emerytury w niższym wieku emerytalnym określonym w tym rozporządzeniu. ( tak: wyrok Sądu Najwyższego 2009-02-10, II UK 199/08, Legalis). Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Decydującą rolę w analizie charakteru pracy ubezpieczonego z punktu widzenia uprawnień emerytalnych ma zatem możliwość jej zakwalifikowania pod którąś z pozycji wspomnianego załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów. W świetle art. 32 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych pracami w szczególnych warunkach nie są bowiem wszelkie prace wykonywane w narażeniu na kontakt z niekorzystnymi dla zdrowia pracownika czynnikami, lecz jedynie takie, które zostały rodzajowo wymienione w tymże rozporządzeniu. ( por. wyrok Sądu Najwyższego 2010-06-01, II UK 21/10, Legalis). Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy oznacza, że pracownik nie ma powierzonych innych obowiązków jak tylko te, które dotyczą pracy w szczególnych warunkach. ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z 2011-10-17, I UK 174/11, Legalis). Nawet jeżeli pracodawca uznał pracę na danym stanowisku za pracę w szczególnych warunkach, taki pracownik może nie otrzymać wcześniejszej emerytury. ZUS odmówi jej bowiem, gdy nie była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. ( tak: wyrok Sądu Najwyższego z 2010-05-25, I UK 3/10, Monitor Prawa Pracy 2010/8/394 )

Wskazać też należy, że wynikające z wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji jako pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ust. 1 ustawy emerytalnej (por. wyrok z dnia 1 czerwca 2010 r., II UK 21/10, w którym zajęto stanowisko, że „wyodrębnienie poszczególnych prac ma charakter stanowiskowo-branżowy. Pod pozycjami zamieszczonymi w kolejnych działach wykazu wymieniono bowiem konkretne stanowiska przypisane danym branżom, uznając je za prace w szczególnych warunkach uprawniające do niższego wieku emerytalnego. Taki sposób kwalifikacji prawnej tychże prac nie jest dziełem przypadku. Specyfika poszczególnych gałęzi przemysłu determinuje bowiem charakter świadczonych w nich prac i warunki, w jakich są one wykonywane, ich uciążliwość i szkodliwość dla zdrowia. ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z 2012-05-08, II UK 25/12, Legalis; wyrok Sądu Najwyższego z 2012-03-19, II UK 166/11, Legalis; postanowienie Sądu Najwyższego z 2012-03-14, I UK 406/11, Legalis; wyrok Sądu Najwyższego z 2011-05-19, III UK 174/10, Legalis).

Przenosząc powyższe rozważania ogólne na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, że trafnie Sąd Okręgowy ustalił, że zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozwala na przyznanie wnioskodawcy emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych albowiem wnioskodawca nie udowodnił, że pracował w takich warunkach co najmniej przez 15 lat.

Organ rentowy zaliczył wnioskodawcy do pracy w warunkach szczególnych okres od dnia 24 października 1985 roku do dnia 28 lutego 1987 roku na stanowisku „gładziarza", od dnia 1 marca 1987 roku do dnia 28 lutego 1995 roku na stanowisku „drukarza", od dnia 1 marca 1995 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku na stanowisku „barwiarza" w łącznym wymiarze 12 lat, 9 miesięcy i 20 dni. Trafnie przy tym Sąd Okręgowy wskazał, że do okresu tego należy zaliczyć także okresy nieskładkowe odliczone przez ZUS na podstawie art. 32 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Ostatecznie zatem okres pracy w warunkach szczególnych wyniósł 13 lat 2 miesiące i 9 dni. Zatem do wymaganych 15 lat wnioskodawcy zabrakło 1 roku, 9 miesięcy i 21dni. Wnioskodawca starał się uzupełnić brakujący staż okresem od 11 października 1975r. do 23 października 1985r. Sąd Okręgowy po przeprowadzeniu postępowania dowodowego ustalił, że w spornym okresie wnioskodawca nie pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych. Sąd Apelacyjny podziela te ustalenia albowiem znajdują one oparcie w zeznaniach wnioskodawcy, świadków, a także w treści świadectwa pracy i umów o pracę.

Niekwestyjne jest, że w spornym okresie Z. G. pracował w (...) Zakładach (...). Zatem zakład ten należał do przemysłu lekkiego. Wobec powyższego, skoro podległość branżowa, co wskazano we wstępnej części uzasadnienia, ma zasadnicze znaczenie dla oceny, czy wykonywana praca była pracą w warunkach szczególnych, to w realiach niniejszej sprawy, ustalić należy, czy praca wykonywana przez Z. G. w okresie od 11 października 1975r. do 23 października 1985r. (w niezbędnym rozmiarze 1 roku 1 miesiąca i 21 dni) jest wymieniona w Dziale VII Wykazu A stanowiącym załącznik do rozporządzenia RM z 7.02.1983r.) względnie w Dziale XIV tego załącznika. Dział VII wymienia prace w przemyśle lekkim, które ustawodawca uważa za prace wykonywane w warunkach szczególnych, natomiast dział XIV wymienia prace różne, bez przyporządkowania branżowego. Z materiału dowodowego sprawy wynika, że w okresie od 11 października 1975r. do 23 października 1985r. Z. G. wykonywał prace robotnika magazynu. Pracę swą przez cały powyższy okres wykonywał w Magazynie (...) ( umowa o pracę z 25.10.1975r., umowa o pracę z 15.08.1977r., umowa o pracę z 1.04.1978r., umowa o pracę z 1.11.1978r.) i w Magazynie (...) ( umowa o pracę z 1.05.1983r., umowa o pracę z 2.01.1985r.). W tym czasie, a wynika to z zeznań świadków i wnioskodawcy, w magazynie znajdowały się tylko gotowe tkaniny. Tkaniny te wnioskodawca przewoził wewnątrz magazynu na wózkach czterokołowych,, układał tkaniny na regałach, układał tkaniny na samochodach, jeśli któraś spadla z samochodu, sporadycznie ładował wyroby gotowe na samochody. Syndyk masy upadłości wystawił wnioskodawcy świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, w którym wpisał, że Z. G. pracował wówczas w warunkach szczególnych, bo wykonywał pracę wymienioną w Wykazie A Dział XIV poz. 25 pkt 1. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest organem państwowym ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej. Świadectwo to traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Słusznie Sąd Okręgowy poddał weryfikacji świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, bo z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie sposób wyciągnąć wniosku, że pracując jako robotnik magazynowy i wykonując prace jak wyżej, Z. G. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie: 1) stanowiska pracy, na których prace wykonywane są stale i bezpośrednio przy stanowiskach wymienionych w wykazie. Tymczasem właśnie takie stanowisko wpisał syndyk w świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Praca robotnika magazynowego wymieniona jest w dziale VII tylko w pozycji 4, która brzmi: Prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych. W zarządzeniu Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z 7 lipca 1987r. ( Dz. URZ. Ministerstwa Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z 3 sierpnia 1987, Nr4) w dziale VII poz. 4 w punkcie 51 wymieniono stanowisko robotnik magazynowy przy barwnikach i chemikaliach. Nie powinno zatem ulegać wątpliwości, że praca robotnika magazynowego może być uznana za pracę wykonywaną w warunkach szczególnych tylko wówczas, gdy jest świadczona w miejscach, w których produkuje się i wykańcza wyroby włókiennicze i dotyczy pracy przy barwnikach i chemikaliach. Z całą pewnością wnioskodawca nie pracował w miejscach, w których były produkowane lub wykańczane wyroby włókiennicze i nie pracował przy barwnikach i chemikaliach. Z. G. pracował w magazynie wyrobów gotowych, zatem jego praca nie może być zaliczona do żadnego punktu pozycji 4 zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego, która to pozycja dotyczy prac wykonywanych przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych. Z tych samych powodów nie może być uznana za pracę w warunkach szczególnych praca wnioskodawcy jako robotnika transportu wewnętrznego. Jeśli nawet uznać, wbrew dokumentom i zeznaniom świadków i wnioskodawcy, że Z. G. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował jako robotnik transportu wewnętrznego, to wykonywana przez niego praca nie jest pracą w warunkach szczególnych, a to z tego powodu, że nie była świadczona przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych. Praca ta była świadczona wewnątrz magazynu (...) i poza nim, ale nigdy w miejscach, w których odbywała się produkcja i wykańczanie wyrobów włókienniczych. Zatem trafnie Sąd Okręgowy uznał, że nie sposób przyjąć, że praca robotnika magazynowego w Magazynie (...) (niekwalifikowane jako praca w szczególnych warunkach), może być uznana za pracę "przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych", bowiem czynności polegające na układaniu bel materiałów na regałach Magazynu nie wpisywały się ani w proces ich produkcji ani wykańczania. To praca „przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych" uznana została za pracę o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości, a nie jakakolwiek inna praca składająca się na ostateczny rezultat całego procesu produkcyjnego. Z tych samych przyczyn nie może btć uznana za pracę w warunkach szczególnych praca robotnika transportu wewnętrznego, bowiem wnioskodawca nie wykonywał jej przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych. Sąd Okręgowy błędnie uznał, że pracę tę można zaliczyć jako pracę wykonywana w warunkach szczególnych. To błędne ustalenia dało, jak się zdaje, podstawę apelującemu do postawienia tezy, że wnioskodawca ma prawo do emerytury, gdyż pracował w warunkach szczególnych, bo stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował jako robotnik transportu wewnętrznego. W ocenie Sądu Apelacyjnego wszystkie zarzuty skarżącego należy uznać za bezzasadne. Nie można zgodzić się z apelującym, że Sąd Okręgowy bezkrytycznie podzielił twierdzenia organu rentowego, że praca wykonywana przez ubezpieczonego nie była pracą w warunkach szczególnych. Sąd Okręgowy do tego wniosku doszedł na podstawie zgromadzonego w toku postępowania sądowego i należycie ocenionego materiału dowodowego. Pozostałe zarzuty apelacyjne sprowadzają się do tezy, że „prawdopodobnie” wnioskodawca pracował w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych wykonując prace robotnika transportu wewnętrznego, bo skoro pracował w godzinach nadliczbowych, to zsumowanie godzin pracy daje pełny etat. Odnosząc się do tych zarzutów wskazać należy, że wnioskodawca nie pracował przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych, zatem ewentualna praca w godzinach nadliczbowych nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia. Niezależnie od tego, że wnioskodawca nie udowodnił, że w brakującym okresie pracował w godzinach nadliczbowych i w jakim wymiarze.

Konkludując, na mocy powołanych na wstępie przepisów art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1973 roku, Sąd Okręgowy prawidłowo uznał, że Z. G. nie wykazał, że legitymuje się stażem pracy w warunkach szczególnych w wymaganym normatywnie wymiarze 15 lat. Zatem ubezpieczony nie spełnił warunku niezbędnego do nabycia emerytury w obniżonym

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 kpc apelację jako bezzasadną oddalił.