Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 września 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Janina Kacprzak (spr.)

Sędziowie: SSA Maria Padarewska - Hajn

SSO del. Magdalena Lisowska

Protokolant: stażysta Przemysław Trębacz

po rozpoznaniu w dniu 25 września 2013 r. w Łodzi

sprawy J. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w P.

o świadczenie przedemerytalne,

na skutek apelacji J. C.

od wyroku Sądu Okręgowego w Płocku z dnia 19 listopada 2012 r., sygn. akt: VI U 973/12;

oddala apelację.

Sygn. akt: III AUa 1897/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 18 lipca 2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w P., na podstawie art. 2 ust. 1 pkt. 5 i ust. 3 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 roku
o świadczeniach przedemerytalnych, odmówił J. C. prawa do świadczenia przedemerytalnego. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że ubezpieczony nie spełnił przewidzianych prawem przesłanek uprawniających do uzyskania wnioskowanego świadczenia. J. C. nie legitymuje się, bowiem wymaganym okresem ubezpieczenia (do dnia rozwiązania stosunku pracy jego staż ubezpieczeniowy wyniósł 36 lat 11 miesięcy 2 dni, podczas gdy zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt. 2 przywołanej ustawy, powinien wynosić, co najmniej 40 lat). Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił zaliczenia w poczet stażu ubezpieczeniowego okresu pracy J. C. w gospodarstwie rolnym rodziców, podnosząc, że stanowiła ona jedynie pomoc przy prowadzeniu dzierżawionego gospodarstwa. Organ rentowy podkreślił również, że wobec treści zaświadczenia Urzędu Gminy B.
z dnia 19 maja 2010 roku, grunt dzierżawiony stanowił 0,43 ha, a zatem nie stanowił on gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów. Organ rentowy dodał, że ubezpieczony nie posiadał także 6 miesięcznego okresu pobierania zasiłku dla bezrobotnych stosownie do art. 2 ust. 3 ww. ustawy.

Decyzją z dnia 27 lipca 2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w P., po rozpoznaniu ponownego wniosku J. C. o przyznanie świadczenia przedemerytalnego, mając na uwadze treść zaświadczenia Urzędu Pracy z dnia 20 lipca 2012 roku, odmówił przyznania świadczenia przedemerytalnego wobec braku wymaganego przepisami okresu składkowego i nieskładkowego.

Odwołania od powyższych decyzji wniósł J. C., kwestionując prawidłowość rozstrzygnięcia i podnosząc, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych błędnie nie zaliczył
w poczet stażu ubezpieczeniowego okresu wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym dzierżawionym przez jego rodziców. Grunty te rodzice dzierżawili z Państwowego Funduszu Ziemi: od 1961 roku do 1971 roku o powierzchni 1 ha, od 1971 roku do 1980 roku
o powierzchni ok. 0,5 ha. Odnosząc się do kwestii statusu dzierżawionych gruntów, ubezpieczony podkreślił, że zgodnie z art. 55 ³ k.c. oraz rozporządzeniem Rady Ministrów
z 18 listopada 1964 roku w sprawie przenoszenia własności nieruchomości rolnych, znoszenia współwłasności takich nieruchomości oraz dziedziczenia gospodarstw rolnych (Dz.U. Nr 45, poz. 304 z póź. zm.) minimalna norma obszarowa gospodarstwa rolnego od 28 listopada 1964 roku do 22 grudnia 1971 roku wynosiła 0,2 ha, od 23 grudnia 1971 roku do 30 czerwca 1989 roku zaś 0,5 ha, a zatem grunty dzierżawione przez jego rodziców stanowiły gospodarstwo rolne w rozumieniu przywołanych przepisów do dnia 22 grudnia 1971 roku. Mając na względzie powyższe, J. C. wniósł o zaliczenie do okresu ubezpieczenia okresu pracy w gospodarstwie rolnym od ukończenia 16 roku życia tj. od (...) roku do 22 grudnia 1971 roku.

W odpowiedzi na odwołania Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o ich oddalenie, argumentując jak w treści zaskarżonych decyzji.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 19 listopada 2012 roku, sygn. akt: VI U 973/12, Sąd Okręgowy w Płocku VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, oddalił odwołania.

Powyższe orzeczenie poprzedziły następujące ustalenia faktyczne:

W okresie od 1 stycznia 1971 roku do 31 grudnia 1980 roku M. i A. C. dzierżawili z Państwowego Funduszu Ziemi gospodarstwo rolne o pow. 0,43 ha położone w Grzybnie. Z tego tytułu opłacali podatki. J. C. był zameldowany
w Grzybnie od 12 marca 1956 roku do 20 sierpnia 1980 roku. Od ukończenia 16 roku życia odwołujący pracował w gospodarstwie rolnym wspólnie z rodzicami. W tym czasie uczęszczał do (...) Szkoły Zawodowej w B., którą ukończył 23 czerwca 1971 roku. Ponieważ ojciec wnioskodawcy pracował poza gospodarstwem od poniedziałku do piątku, J. C. codziennie pracował przy przygotowaniu karmy dla zwierząt, przynoszeniu wody ze studni od sąsiadów (rodzice ubezpieczonego nie mieli własnej studni), wypuszczaniu drobiu z kurników. J. C. pracował jeszcze przed wyjściem do szkoły. Po powrocie do domu parował ziemniaki dla trzody chlewnej i przygotowywał śrutę. Zbierał też zielonkę z pola, z miedzy, z lasu. Drewno do parownika nosił także z lasu. Po południu odwołujący wykonywał prace w gospodarstwie przez około 4 - 5 godzin. W okresie wykopów
i żniw pracował dłużej. J. C. w okresie 16 czerwca 1983 roku do 31 października 2011 roku był zatrudniony w (...) S.A. w G.. Stosunek pracy został rozwiązany na mocy art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 13 marca 2003 roku o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników ( Dz.U. nr 90 poz. 844 z 2003 roku.)

W świetle tak poczynionych ustaleń faktycznych Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że odwołania J. C. nie zasługują na uwzględnienie. Sąd podzielił przy tym w części stanowisko Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, zgodnie z którym grunty dzierżawione przez rodziców J. C. nie spełniały obowiązujących wówczas norm obszarowych i z tego to powodu nie mogły być uznane za gospodarstwo rolne. W ocenie Sądu ubezpieczony nie przedstawił wiarygodnych dowodów na okoliczność posiadania i uprawiania przez jego rodziców gruntów o powierzchni stanowiącej gospodarstwo rolne począwszy od 28 lipca 1968 roku. Stosownie bowiem do § 1 ust.
2 rozporządzenia Rady Ministrów z 18 listopada 1964 roku w sprawie przenoszenia własności nieruchomości rolnych, znoszenia współwłasności takich nieruchomości oraz dziedziczenia gospodarstw rolnych (Dz.U. Nr 45, poz. 304 z póź. zm.) nie uważa się za nieruchomość rolną terenów położonych w obrębie zwartej zabudowy miasta lub osiedla oraz nieruchomości należących do tej samej osoby lub osób, jeżeli ich łączny obszar nie przekracza 0,2 ha. Zgodnie zaś z § 1 ust. 3 ww. rozporządzenia (w konsekwencji zmiany z 23 grudnia 1971 roku) nie uważa się za nieruchomość rolną nieruchomości należących do tej samej osoby lub osób, jeżeli ich łączny obszar nie przekracza 0,5 ha. Zmiana ta weszła w życie 31 grudnia 1971 roku. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwolił ustalić, że grunty dzierżawione przez M. i A. C. (rodziców ubezpieczonego), stanowiły gospodarstwo rolne w rozumieniu przywołanego rozporządzenia tylko w okresie od
1 stycznia 1971 roku do 30 grudnia 1971 roku. Zdaniem Sądu I instancji, praca wykonywana wówczas przez J. C. w gospodarstwie rolnym rodziców stanowiła pracę,
w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a zatem podlega zaliczeniu w poczet okresów uzupełniających. Mając na uwadze powyższe Sąd doliczył do okresów składkowych ww. okres pracy ubezpieczonego, uznając za udowodniony łączny okres ubezpieczeniowy
w wymiarze 37 lat, 11 miesięcy i 2 dni. Tak więc, Sąd Okręgowy uznając, że J. C. nie spełnił przesłanki 40 – letniego staż ubezpieczeniowego, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołania.

Powyższe orzeczenie zaskarżył w całości apelacją J. C. zarzucając mu:

1) naruszenie prawa materialnego tj. art. 2 ust. 1 pkt. 5 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 roku o świadczeniach przedemerytalnych (Dz.U. nr 120 poz. 1252 ze zm.) w związku
z ustawą z dnia 20 lipca 1990 roku o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz.U. z 1990 roku, nr 54, poz. 310), poprzez błędną jego wykładnię i błędne ustalenie stanu faktycznego sprawy, poprzez przyjęcie, że ubezpieczony nie spełnia warunków do otrzymania świadczenia przedemerytalnego ze względu na brak 40 letniego okresu składkowego i nieskładkowego.

2) sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału poprzez przyjęcie, że rodzice ubezpieczonego nie posiadali przed 1971 rokiem gospodarstwa rolnego o powierzchni 1 hektara.

W związku z powyższym J. C. wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku
w całości poprzez uwzględnienie odwołania tj. przyznanie mu prawa do świadczenia przedemerytalnego od dnia złożenia wniosku, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpatrzenia.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna i jako taka podlega oddaleniu.

W niniejszej sprawie przedmiot sporu stanowi kwestia zaliczenia w poczet stażu ubezpieczeniowego, wymaganego przepisami art. 2 ust. 1 pkt. 5 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 roku o świadczeniach przedemerytalnych, okresu wykonywania przez J. C. pracy w gospodarstwie rolnym dzierżawionym przez rodziców ubezpieczonego – M. i A. C., z Państwowego Funduszu Ziemi od 28 lipca 1968 roku do dnia 22 grudnia 1971 roku. W sporze pozostaje zwłaszcza status gruntu wydzierżawionego przez rodziców ubezpieczonego sprzed dnia 1 stycznia 1971 roku oraz charakter wykonywanej przez J. C. pracy w tym gospodarstwie.

Sąd Apelacyjny uznał, że zaskarżony wyrok Sądu I instancji jest prawidłowy
i znajduje oparcie zarówno w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, jak
i obowiązujących przepisach prawa, nie stwierdzając, zatem żadnych podstaw do jego zmiany lub uchylenia. W związku z powyższym podzielił ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego
i przyjął za własne.

Sąd I instancji uwzględnił w poczet stażu ubezpieczeniowego okres pracy J. C. w gospodarstwie rolnym rodziców w okresie od 1 stycznia 1971 roku do 30 grudnia 1971 roku. W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie budzi bowiem wątpliwości, iż J. C. rzeczywiście wykonywał w gospodarstwie rolnym rodziców określone czynności polegające m.in. na przygotowywaniu karmy dla zwierząt, przynoszeniu wody ze studni, zbieraniu zielonki z pola itp. Ubezpieczony pomagał również
w żniwach i wykopkach. Mając na uwadze charakter i zakres wykonywanych prac gospodarskich, jak również fakt, że prace te zajmowały J. C., co najmniej 4 godziny dziennie, Sąd Okręgowy doszedł do wniosku, iż okres ich wykonywania podlega zaliczeniu w poczet stażu ubezpieczeniowego stosowanie do treści art. 10 ust. 1 pkt. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie bowiem z przywołanym przepisem przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 roku okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, traktując je,
z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5 - 7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu. Sąd I instancji odmówił jednak uwzględnienia w poczet stażu ubezpieczeniowego J. C. okresu pracy przed 1 stycznia 1971 roku.

W przedmiotowej sprawie spornym był więc przede wszystkim status prawny gruntów dzierżawionych przed 1 stycznia 1971 roku, przez M. i A. C.. W ocenie Sądu Apelacyjnego, sformułowany w tym zakresie zarzut skarżącego nie jest jednak uprawniony. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozwolił w sposób niebudzący wątpliwości, ustalić, że w spornym okresie od 28 lipca 1968 roku do 31 grudnia 1970 roku dzierżawione przez rodziców ubezpieczonego grunty kwalifikowane były, zgodnie
z obowiązującymi wówczas przepisami prawa, jako gospodarstwo rolne. Z przedłożonego
w sprawie zaświadczenia (k. 34) z Urzędu Gminy B. jednoznacznie wynika, iż
w latach od 1 stycznia 1971 roku do 31 grudnia 1975 roku A. C. dzierżawił
z Państwowego Funduszu Ziemi grunt o powierzchni 0,43 ha. W lata od 1 stycznia 1976 roku do 31 grudnia 1980 roku grunt o powierzchni 0,43 ha dzierżawiła natomiast M. C.. Brak przy tym jakichkolwiek informacji o dzierżawie gruntów w okresie sprzed
1 stycznia 1970 roku. Sąd I instancji trafnie podkreślił, że w tym przypadku, gdy wiodącą rolę odgrywa, nie tylko fakt dzierżawy gruntu, ale zwłaszcza precyzyjne określenie ich powierzchni i granic, dowód z dokumentów, trudno zastąpić dowodem z przesłuchania świadków, szczególnie wobec tak znacznego upływu czasu. Dokładne ustalenie wymaganych danych nie było natomiast możliwe na podstawie niewiarygodnych w tym zakresie zeznań świadków B. C. i Z. M..

Jedynie na marginesie przedmiotowych rozważań podkreślić należy, że przepisy przywołanej przez skarżącego ustawy z dnia 20 lipca 1990 roku o wliczaniu okresów pracy
w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz. U. z dnia 17 lipca 1990 roku), w tym przepis art. 3 ust. 3, nie mają w tym przypadku zastosowaniu.
W sporze pozostaje, bowiem status prawny gruntu dzierżawionego przez rodziców J. C. i możliwość zakwalifikowania go, jako gospodarstwa rolnego zgodnie
z obowiązującymi wówczas przepisami prawa jedynie w perspektywie wliczenia okresu wykonywania w nim pracy przez ubezpieczonego, zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt. 3 ustawy
o emeryturach i rentach w poczet stażu ubezpieczeniowego, nie zaś stażu pracowniczego. Podzielić należy przy tym wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 19 stycznia 2006 roku w sprawie I OSK 760/05 (opubl. w LEX nr 194416), zgodnie z którym ustawa o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy, nie stanowi podstawy do uwzględnienia okresów pracy
w gospodarstwie rolnym do okresu pracy warunkującego nabycie prawa do innych świadczeń czy uprawnień, nie będącymi świadczeniami czy uprawnieniami wynikającymi ze stosunku pracy.

W ocenie Sądu Apelacyjnego nie budzi wątpliwości, że w okresie uwzględnionym przez Sąd I instancji w poczet stażu ubezpieczeniowego tj. od 1 stycznia 1971 roku do 30 grudnia 1971 roku, J. C. wykonywał prace gospodarcze na gruntach dzierżawionych przez rodziców, stanowiących zgodnie z obowiązującymi wówczas przepisami tj. rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 28 listopada 1964 roku w sprawie przenoszenia własności nieruchomości rolnych (Dz.U. nr 45 poz. 304 ze zm.) gospodarstwo rolne. Powierzchnia dzierżawionych gruntów przekraczała bowiem 0,2 ha. Fakt ten należycie udokumentowano w treści kart gospodarstwa, będących aktualnie w posiadaniu Urzędu Gminy B.. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozwolił w sposób pewny ustalić, ani faktu dzierżawy gruntów przez M. i A. C. przed 1 stycznia 1971 roku, ani ich ewentualnych granic i powierzchni. W związku z powyższym, Sąd
I instancji prawidłowo odmówił uwzględnienia odwołania J. C. w tym zakresie.

Zgodnie z art 2 ust. 1 pkt. 5 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 roku o świadczeniach przedemerytalnych prawo do świadczenia przedemrytalnego przysługuje osobie, która do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy
o promocji zatrudnienia, w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszacy co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn.

Świadczenie przedemerytalne przysługuje osobie określonej w ust. 1 po upływie co najmniej 6 miesięcy pobierania zasiłku dla bezrobotnych, o którym mowa w ustawie
o promocji zatrudnienia, jeżeli osoba ta spełnia łącznie następujące warunki (1) nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna; (2) w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia
w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych; (3) złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 6 - miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

W przedmiotowej sprawie spór zogniskowany został wyłącznie wokół przesłanki wymaganego stażu ubezpieczeniowego. Skarżący zrealizował, bowiem przesłankę art. 2 ust. 3 pkt. 3 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 roku o świadczeniach przedemerytalnych, przedkładając właściwe zaświadczenie z Powiatowego Urzędu Pracy z dnia 20 lipca 2012 roku. Spełnienie przez J. C. pozostałych przesłanek uprawniających do przyznania prawa do świadczenia przedemerytalnego nie było przez organ rentowy kontestowane.

Mając więc na względzie fakt, iż łączny okres podlegania ubezpieczeniom społecznym przez J. C. wyniósł 37 lat, 11 miesięcy i 2 dni, podczas gdy zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt. 5 ww. ustawy powinien wynosić co najmniej 40 lat, ubezpieczony nie spełnił przesłanek uprawniających do uzyskania świadczenia.

Mając na uwadze powyższe konstatacje, Sąd Apelacyjny, uznając prawidłowość rozstrzygnięcia Sądu I instancji, na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną.