Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód - (...) w P. wniósł pozew o uznanie za niedozwolone postanowienia wzorca umowy o nazwie Regulamin świadczenia usługi bankowości internetowej (...) dla posiadaczy rachunków bankowych w (...) Banku Spółdzielczym w R. z/s w N. (zw. Regulaminem) § 30 ust. 1 o treści: „Bank może wypowiedzieć umowę tylko z ważnych przyczyn, a w szczególności (…)” stosowanego przez pozwanego (...) Bank Spółdzielczy R. z/s w N. w obrocie z konsumentami.

W uzasadnieniu pozwu powód podał, że w/w postanowienie Regulaminu stanowi niedozwolone postanowienie w rozumieniu art. 385 ³ pkt 9 i pkt 15 k.c., bowiem zastrzega dla kontrahenta konsumenta uprawnienie wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieokreślony bez wskazania ważnych przyczyn i terminu wypowiedzenia, które przyznaje kontrahentowi konsumenta uprawnienia do dokonywania wiążącej interpretacji umowy. Powód podał, że zakwestionowane postanowienie powinno być uznane za niedozwolone, gdyż w Regulaminie nie zostały określone dokładnie „ważne powody” dające prawo bankowi do wypowiedzenia umowy. Bank tylko przykładowo („w szczególności”) wskazał niektóre „ważne powody” wypowiedzenia umowy. W ocenie powoda takie ogólne ustalenie prowadzi do przyznania bankowi uprawnienia do swobodnej interpretacji pojęcia „ważnych powodów’, a tym samym do przyjęcia, że zaistniały podstawy do wypowiedzenia umowy.

Pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa, o zobowiązanie powoda do przedstawienia oryginału Regulaminu (ponieważ dołączony do pozwu Regulamin uznać należy co najwyżej za projekt, nie wykazano, że on obowiązuje, brak wskazania terminu z którym Regulamin miałby obowiązywać), do połączenia niniejszej sprawy ze sprawami XVII AmC 1422/09 – XVII AmC 1426/09 i XVII AmC 1496/09, XVII AmC 1498/09, XVII AmC 1499/09, XVII AmC 1501/09 oraz XVII AmC 1502/09 do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Pozwany podniósł w odpowiedzi na pozew, że zakwestionowane w pozwie postanowienie nie stanowi niedozwolonego postanowienia, ponieważ postanowienia umów z klientami są indywidualnie uzgadniane i nie ma przeszkód, aby klient mógł żądać ich zmiany lub innego brzmienia postanowień przed zawarciem umowy lub w trakcie jej wykonywania. Pozwany podniósł, że zakwestionowane przez powoda postanowienie zostało wyrwane z kontekstu, gdyż § 30 Regulaminu ma brzmienie: „1. Bank może wypowiedzieć Umowę tylko z ważnych powodów, a w szczególności, gdy Posiadacz: 1) naruszył warunki Umowy, Regulaminu bądź obowiązujących przepisów prawa względnie popełnił przestępstwo lub inny czyn prowadzący do utraty zaufania Banku do Posiadacza, 2) nie uregulował zobowiązań wobec Banku, 3) udzielił informacji niezgodnych z prawdą, związanych z otwieraniem i prowadzeniem Rachunku i/lub przy zawieraniu Umowy, 4) przedłożył w banku fałszywe dokumenty lub dokumenty poświadczające nieprawdę, 5) naruszył postanowienia umowy kredytu związanego z prowadzeniem rachunku.”. Postanowienie to określa okoliczności upoważniające bank do wypowiedzenia umowy z przyczyn leżących po stronie posiadacza, tj. w przypadku niewykonania lub naruszenia przez posiadacza postanowień umowy. Dotyczy to zatem sytuacji, w których to posiadacz rachunku nie wykonuje swoich obowiązków i określa te sytuacje w sposób jasny i precyzyjny.

Pozwany podniósł również, że powód nie wykazał swojej legitymacji do wystąpienia z powództwem o uznanie postanowienia wzorca umowy za niedozwolony.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny w sprawie:

Zakwestionowane w pozwie postanowienie o treści: „Bank może wypowiedzieć umowę tylko z ważnych przyczyn, a w szczególności (…)” jest w Regulaminie. Regulamin został opracowany przez pozwanego i ustala szczegółowe zasady świadczenia usług bankowych w zakresie elektronicznego instrumentu płatniczego – internetowej obsługi rachunków dla klientów (...) Banku Spółdzielczego R.. Na podstawie tego Regulaminu pozwany zawiera umowy o udostępnienie usługi (...). Potwierdzeniem tego ustalenia jest treść § 10 Regulaminu, który określa, że „Bank ma prawo zablokowania dostępu do rachunku w wypadku stwierdzenia korzystania z niego w sposób sprzeczny z niniejszym Regulaminem (…)”.

Sąd ustalił, że w/w Regulamin zawiera jednostronnie przygotowane przez pozwanego gotowe klauzule umów, a zatem stanowi typowy wzorzec umowy. Zarzuty pozwanego podniesione w odpowiedzi na pozew dotyczące tego Regulaminu są niezasadne, albowiem pozwany nie przedłożył dowodów potwierdzających te zarzuty, tj. że przedstawiony przez powoda przy pozwie Regulamin nie obowiązuje i że jest jedynie projektem nie stosowanym przez pozwanego w obrocie z konsumentami.

Powód jest stowarzyszeniem, które w zakresie swojej działalności statutowej prowadzi działalność w zakresie ochrony interesów konsumentów, a wobec tego, stosownie do art. 479(38) § 1 k.p.c., jest uprawniony do wytaczania powództw w sprawach o uznanie postanowienia wzorca umowy za niedozwolone.

Wniosku pozwanego o połączenie niniejszej sprawy do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawami XVII AmC 1422/09 – XVII AmC 1426/09 i XVII AmC 1496/09, XVII AmC 1498/09, XVII AmC 1499/09, XVII AmC 1501/09 oraz XVII AmC 1502/09. Stosownie do art. 191 k.p.c. powód może, ale nie musi dochodzić jednym pozwem kilku roszczeń. W niniejszej sprawie powód określił żądanie pozwu jako konkretne niedozwolone postanowienie umowne zamieszczone przez pozwanego w Regulaminie, a wobec tego miał prawo w myśl art. 191 k.p.c., tak określić żądanie pozwu. Każde takie konkretne postanowienie umowne wymaga indywidualnej oceny z punktu widzenia zaistnienia przesłanek z art. 385 ¹ § 1 k.c., a wobec tego w ocenie Sądu nie jest uzasadnione i prawidłowe dla trafności i prawidłowości wydawanych w takich sprawach rozstrzygnięć łączenie wielu żądań pozwu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Stosownie do art. 385 ¹ § 1 k.c., postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy, co jednak nie dotyczy postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Z powyższego wynika, że uznanie postanowienia umownego za niedozwoloną klauzulę umowną i w konsekwencji wyeliminowanie go z obrotu z udziałem konsumentów, wymaga spełnienia łącznie następujących przesłanek:

1.  postanowienie nie zostało uzgodnione indywidualnie z konsumentem;

2.  postanowienie nie dotyczy sformułowanych w sposób jednoznaczny głównych świadczeń stron;

3.  ukształtowane przez postanowienie prawa i obowiązki konsumenta pozostają w sprzeczności z dobrymi obyczajami;

4.  ukształtowane przez postanowienie prawa i obowiązki konsumenta rażąco naruszają jego interesy.

W niniejszej sprawie ustalono, że stosowany przez pozwanego Regulamin stanowi wzorzec umowy, a wobec tego należało przyjąć, że umowy zawierane na podstawie Regulaminu nie są indywidualnie uzgadniane z konsumentami ich treść jest narzucana konsumentom.

W umowie o świadczenie usługi drogą elektroniczną głównym świadczeniem stron są: ze strony banku wykonywanie usługi świadczonej świadczonej bez jednoczesnej obecności stron poprzez przekaz danych na indywidualne żądanie usługobiorcy, przesyłanej i otrzymywanej za pomocą urządzeń do elektronicznego przetwarzania i przechowywania danych, która jest w całości nadawana, odbierana lub transmitowana za pomocą sieci telekomunikacyjnej; ze strony usługobiorcy – korzystanie z usług świadczonych drogą elektroniczną. Oznacza to, że kwestia dotycząca wypowiedzenia umowy przez bank nie stanowi głównych świadczeń stron.

Art. 385 ³ k.c. wymienia przykładowo niedozwolone postanowienia. Według powoda zakwestionowane w pozwie postanowienie wyczerpuje przesłanki uznania go za niedozwolona określone w ust. 15 i ust. 9 k.c. i Sąd ocenę powoda podzielił.

W zakwestionowanym w pozwie postanowieniu bank określając sytuacje, w których ma prawo do wypowiedzenia umowy, określił te sytuacje jako „ważne powody” i wymienił konkretne okoliczności, które przyjął za te „ważne powody” dające mu prawo do wypowiedzenia umowy, ale w sposób przykładowy. Określając „ważne powody” pozwany użył bowiem określenia „w szczególności”, co oznacza, że wskazane okoliczności jako ważne powody dające mu prawo do wypowiedzenia umowy zostały podane jako jedynie przykłady „ważnych powodów”. Wymienione okoliczności nie stanowią zatem katalogu zamkniętego w odniesieniu do okoliczności dających prawo bankowi do wypowiedzenia umowy. Powołana wyżej ocena treści § 30 Regulaminu uzasadnia wniosek, że bank może wypowiedzieć umowę, gdy zaistnieją również inne okoliczności niż wymienione w tym postanowieniu, a ocena zaistnienia takiej okoliczności będzie należała wyłącznie do banku i może nie być powołana w § 30 Regulaminu. Zasadnie zatem powód zakwestionował treść tego postanowienia z tych powodów, że bank przyznał tylko sobie uprawnienie do dokonywania wiążącej interpretacji umowy, czyli prawo banku do wypowiedzenia umowy w sytuacji, gdy regulacja tej kwestii zawiera pojęcia niejasne, nieprecyzyjne. Dotyczy to użytego w tym postanowieniu pojęcia „ważnych powodów” przy równoczesnym określeniu tylko przykładowo okoliczności stanowiących te ważne powody.

Bank nie wskazał zatem prawidłowo ważnych przyczyn.

Z tych względów uznano zakwestionowane postanowienie za postanowienie niedozwolone i na podstawie art. 479(42) § 1 k.p.c., orzeczono jak w sentencji wyroku.

O kosztach postępowania Sad Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c.

Publikację prawomocnego wyroku zarządzono na podstawie art. 479(44) k.p.c.

/-/ SSO Wanda Czajkowska