Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 14 listopada 2017 r. wydanym przez Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi w sprawie sygn. akt I C 233/14:

1.  oddalił powództwo Stowarzyszenia (...) w W. przeciwko pozwanemu Związkowi (...) w W. o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym,

2.  zasądził od Stowarzyszenia (...) w W. na rzecz Związku (...) w W. kwotę 3.647 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwota 3.617 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd I instancji oparł na następujących ustaleniach faktycznych.

Stowarzyszenie o nazwie Związek (...) zostało utworzone w 1926 r., a po zakończeniu II W. Światowej, w 1945 r. zostało wpisane do rejestru stowarzyszeń i związków Urzędu Wojewódzkiego (...). W 1948 r. siedziba stowarzyszenia została przeniesiona do W., a od 1949 r. stowarzyszenie występowało w obrocie prawnym jako Stowarzyszenie (...) w W..

Na podstawie decyzji z dnia 5 grudnia 1951 r. Prezydium Rady Narodowej w (...) W. zarządzono likwidację Stowarzyszenia (...) w W. oraz mianowano członków Komisji Likwidacyjnej.

Decyzją Prezydium Rady Narodowej w (...) W. z dnia 14 stycznia 1957 r. zarządzono wykreślenie Stowarzyszenia (...) z rejestru stowarzyszeń i związków.

Na mocy decyzji z dnia 12 grudnia 1962 r. Urząd Spraw Wewnętrznych Prezydium Rady Narodowej w m. K. z dnia 12 grudnia 1962 r. zarządził likwidację Stowarzyszenia pod nazwą Związek (...).

W dniu 12 września 1989 r. odbyło się zebranie grupy inicjatywnej Polskiej (...). Komitet założycielski we wniosku z dnia 20 listopada 1989 r. skierowanym do Sądu Wojewódzkiego w Warszawie wniósł o zarejestrowanie Związku (...) informując o wznowieniu jego działalności.

Postanowieniem z dnia 5 stycznia 1990 r. wydanym w sprawie o sygn. akt VIII Ns Rej. St. 761/89 Sąd Wojewódzki w Warszawie uwzględnił wniosek Komitetu Założycielskiego Stowarzyszenia i zarejestrował stowarzyszenie pod nazwą Związek (...) z siedzibą w W.. Zgodnie § 1 statutu Związku, Polska (...) wznowiła działalność po 40-letniej przerwie spowodowanej bezprawną likwidacją.

Decyzją z dnia 9 kwietnia 1990 r. Minister Spraw Wewnętrznych po rozpatrzeniu wniosku Zarządu Związku (...) stwierdził nieważność decyzji (...) Spraw Wewnętrznych Prezydium Rady Narodowej w m. K. z dnia 12 grudnia 1962 r. w sprawie likwidacji Stowarzyszenia pod nazwą Związek (...).

Decyzją z dnia 9 grudnia 1991 r. Minister Spraw Wewnętrznych po rozpatrzeniu wniosku Rady Krajowej Związku (...) stwierdził nieważność decyzji Prezydium Rady Narodowej w (...) W. z dnia 5 grudnia 1951 r. zarządzającej likwidację Stowarzyszenia (...) oraz decyzji Prezydium Rady Narodowej w (...) W. z dnia 14 stycznia 1957 r. zarządzającej wykreślenie Stowarzyszenia z rejestru stowarzyszeń i związków. W uzasadnieniu decyzji wskazano, że stowarzyszenie o nazwie Związek (...) istnieje od 1926 r..

Stowarzyszenie Związek (...) od dnia ponownej rejestracji jest członkiem Światowego i Europejskiego Aliansu (...).

Postanowieniem z dnia 30 lipca 1993 r. wydanym w sprawie o sygn. akt VII Ns Rej. St. 581/93 na wniosek Związku (...) Sąd Wojewódzki w Warszawie wpisał do rejestru stowarzyszeń w dziale A ( (...) 615) w rubryce 11 informację o treści decyzji Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 9 grudnia 1991 r. Sąd uznał, że przedwojenny Związek (...) (posługujący się następnie nazwą Stowarzyszenie (...)) istnieje nadal i prowadzi działalność pod pierwotną nazwą. Sąd wskazał, iż fakt stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnych przez Ministra Spraw Wewnętrznych ma znaczenie dla wnioskodawcy, wobec czego zasadne było wpisanie informacji o treści decyzji Ministra w rubryce 11 dotyczącej uwag.

Nieruchomość, objęta sporem, położona jest w Ł. przy ul. (...). Dla nieruchomości tej Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi prowadzi księgę wieczystą nr (...). Księga wieczysta dla nieruchomości – po jej przeniesieniu z księgi repertorium hipotecznego nr (...) – jest prowadzona od dnia 21 lipca 1993 r. Proces migracji księgi wieczystej do systemu elektronicznego zakończył się w dniu 2 lipca 2007 r., a księga wieczysta została ujawniona w tym systemie w dniu 6 lipca 2007 r.

W dziale II księgi wieczystej, jako właściciele nieruchomości wpisani są Związek (...) w W. w 8492/10000 części, a także (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W., jako właściciel wyodrębnionego lokalu nr (...), z którym związany jest udział w nieruchomości wspólnej wynoszący (...) części. Dla wyodrębnionego lokalu prowadzona jest księga wieczysta nr (...).

W komentarzu do migracji księgi wieczystej ujawniono informację, zgodnie z którą w łamie 5 widnieje wpis „prawo własności wpisane w dziale II księgi rep. hip. (...) tom I str. 9 przepisano dnia 21 lipca 1993 r.”.

W podstawach wpisów wymieniono: postanowienie Sądu Wojewódzkiego w Warszawie z dnia 5 stycznia 1990 r. wydane w sprawie o sygn. akt VIII Ns Rej. St. 761/89, decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych RP z dnia 9 grudnia 1991 r. wydaną w sprawie o sygn. akt D.102/S/I/91, postanowienie Sądu Wojewódzkiego w Warszawie z dnia 30 lipca 1993 r. wydane w sprawie o sygn. akt VII Ns Rej. St. 581/93, wyrok Sądu Wojewódzkiego w Łodzi z dnia 13 stycznia 1993 r. wydany w sprawie o sygn. akt II C 2361/92.

W dziale II wykazu hipotecznego (rep. hip. (...)) jako właściciele nieruchomości ujawnieni byli Stowarzyszenie Związek (...), a następnie Skarb Państwa na podstawie postanowienia z dnia 5 lutego 1970 r. w sprawie o stwierdzenie zasiedzenia o sygn. akt Ns I 12/70. W budynku znajdującym się na nieruchomości mieściły się placówki oświatowo-wychowawcze, w tym P. (...) im. J. T..

W dniach 8 i 21 czerwca 1990 r. przedstawiciele Kuratora Oświaty i (...) w Ł. i P. (...) odbyli spotkania z przedstawicielami Związku (...), w wyniku których doszło do zawarcia porozumienia w sprawie umożliwienia rozpoczęcia działalności statutowej Stowarzyszenia w jego dawnej siedzibie na terenie spornej nieruchomości do czasu uregulowania jej stanu prawnego, wstępnie na okres od dnia 1 października 1990 r. do dnia 31 sierpnia 1991 r. W treści porozumienia ustalono, że na rzecz Związku zostanie przekazany obiekt istniejący na terenie nieruchomości.

Postanowieniem z dnia 28 lutego 1992 r. wydanym w sprawie o sygn. akt V Ns I 439/90 Sąd Rejonowy w Łodzi uwzględnił wniosek Związku (...) o wznowienie postępowania w sprawie Sądu Powiatowego dla m. Łodzi o sygn. akt V Ns I 12/70 zmieniając postanowienie tego Sądu wydane w dniu 5 lutego 1970 r. poprzez stwierdzenie, że Skarb Państwa-Oddział Geodezji i (...) Gruntami Urzędu Rejonowego w Ł. nabył przez zasiedzenie własność spornej nieruchomości.

Postanowieniem z dnia 7 sierpnia 1992 r. wydanym w sprawie o sygn. akt III Cr 407/92 Sąd Wojewódzki w Łodzi uchylił zaskarżone postanowienie Sądu Rejonowego, postępowanie ze skargi o wznowienie postępowania podjął w trybie procesowym i przekazał ją do rozpoznania Sądowi Wojewódzkiemu w Łodzi, a wniosek Skarbu Państwa o stwierdzenie zasiedzenia wyłączył z akt sprawy i przekazał go do rozpoznania Sądowi Rejonowemu.

Wyrokiem z dnia 13 stycznia 1993 r. wydanym w sprawie o sygn. akt II C 2361/92 Sąd Wojewódzki w Łodzi zmienił zaskarżone postanowienie z dnia 5 lutego 1970 r. i oddalił powództwo o ustalenie nabycia nieruchomości, jako opuszczonej.

Postanowieniem z dnia 7 kwietnia 1994 r. wydanym w sprawie o sygn. akt IV Ns I 476/92 Sąd Rejonowy w Łodzi oddalił wniosek Skarbu Państwa o stwierdzenie zasiedzenia nieruchomości.

W dniu 2 lutego 1995 r. – w wykonaniu wyroku Sądu Wojewódzkiego w Łodzi z dnia 13 stycznia 1993 r. – doszło do protokolarnego przekazania nieruchomości na rzecz Związku (...). Stroną zdającą był P. (...) w Ł., a przekazanie nastąpiło przy udziale przedstawicieli Kuratora Oświaty w Ł..

Wyrokiem NSA z dnia 13 marca 1997 r. wydanym w sprawie o sygn. akt I SA 951/96 oddalono skargę Związku (...) na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia 25 marca 1996 r. w przedmiocie uchylenia decyzji Kolegium z dnia 16 listopada 1995 r. i odmowy stwierdzenia nieważności decyzji Kierownika Wydziału Geodezji i Gospodarki Gruntami (...) Dzielnicowego (...) z dnia 28 września 1984 r. przekazującej Związkowi (...) w użytkowanie nieruchomość przy ul. (...) w W.. NSA uznał, że Związek nie wykazał prawa do gruntu w kontekście nierozpoznania wniosku z 1948 r. o ustanowienie prawa własności czasowej i oddania go w użytkowanie wieczyste.

Postanowieniem z dnia 20 czerwca 1997 r. wydanym w sprawie o sygn. akt II CKN 222/97 Sąd Najwyższy odrzucił kasację (...) Związku (...) w Ł. o wpis księdze wieczystej w miejsce Związku (...) w Ł.. W tej sprawie Sąd Wojewódzki w Łodzi uwzględniając apelację uczestnika Związku (...) postanowieniem z dnia 28 listopada 1996 r. wykreślił wpis dokonany przez Sąd Rejonowy w Łodzi zgodnie z wnioskiem.

Stowarzyszenie Związek (...) w W. – po jego zarejestrowaniu na podstawie postanowienia Sądu Wojewódzkiego w Warszawie w dniu 5 stycznia 1990 r. – zostało wpisane w Krajowym Rejestrze Sądowym w dniu 19 listopada 2003 r. Pośród jednostek terenowych Stowarzyszenia w Krajowym Rejestrze Sądowym wymieniono (...) Związku (...) w Ł. z siedzibą przy ul. (...). W informacjach o statucie podano, że statut Związku został zatwierdzony przez Sąd Wojewódzki w Warszawie VII Wydział Cywilny i Rejestrowy w dniu 31 stycznia 1990 r..

W 2006 r. członkowie władz Związku (...) zaczęli rozważać ponowną rejestrację Stowarzyszenia (...), którego faktycznym celem miałoby stać się odzyskanie nieruchomości położonych na terenie W. i przekazanie ich Związkowi. Urząd Miasta Stołecznego W. odmówił bowiem przekazania nieruchomości przy ul. (...) na rzecz Związku. Oprócz tego część członków Związku zaczęła kontestować sposób realizowania jego celów oraz interesów przez jego ówczesne władze. Było to przyczyną powstania idei, aby to Stowarzyszenie (...) odzyskało nieruchomości w W. i w Ł.. Cel ten nie został ujawniony w statucie Stowarzyszenia (...) z uwagi na obawę, że zostanie zakwestionowany przez sąd rejestrowy.

W grudniu 2010 r. odbyło się Nadzwyczajne Walne Zebranie Stowarzyszenia (...) i uchwalenie statutu Stowarzyszenia. Zgodnie z § 49 statutu Stowarzyszenia (...) w W., jego majątek tworzy się z wpisowego i składek członkowskich, a także z darów, subwencji oraz dochodów z przedsiębiorstw i imprez urządzonych przez Stowarzyszenie. W treści statutu nie powołano się na posiadanie przez Stowarzyszenie jakiegokolwiek majątku nabytego w okresie przed II Wojną Światową.

Stowarzyszenie (...) w W. zostało zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym w dniu 20 maja 2011 r. W informacjach o statucie wskazano, że podmiot ten został wpisany do Rejestru Stowarzyszeń i Związków na mocy decyzji Komisarza R. (...) W. z dnia 19 września 1933 r., a w dniu 22 października 1949 r. nastąpiła zmiana statutu w zakresie nazwy Stowarzyszenia.

Wyrokiem z dnia 30 października 2002 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie wydanym w sprawie o sygn. akt I C 1470/02 oddalił powództwo Związku (...) przeciwko Gminie W.-Centrum o ustalenie, że jest następcą prawnym Stowarzyszenia (...). Sąd uznał, że tożsamość tych podmiotów może wynikać z treści statutu, co stanowi stan faktyczny, a nie prawny i nie podlega ustaleniu w trybie art. 189 k.p.c. Wyrokiem z dnia 27 czerwca 2003 r. Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił apelację powoda od wyroku Sądu I instancji.

Postanowieniem z dnia 9 stycznia 2014 r. referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi oddalił wniosek Stowarzyszenia (...) w W. z dnia 13 grudnia 2013 r. o wpisanie go w dziale II księgi wieczystej nieruchomości w miejsce Związku (...) w W.. Na skutek złożenia skargi na orzeczenie referendarza, Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi postanowieniem z dnia 26 maja 2014 r. ponownie oddalił wniosek Stowarzyszenia (...) w W..

Wyrokiem z dnia 24 marca 2017 r. wydanym w sprawie o sygn. akt I ACa 34/16 Sąd Apelacyjny w Warszawie oddalił apelację Związku (...) od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 23 września 2015 r. wydanego w sprawie o sygn. akt II C 886/14. Sąd I instancji oddalił powództwo skierowane przeciwko Stowarzyszeniu (...) o ustalenie, że Związek (...) w W. jest następcą prawnym stowarzyszenia działającego do 1949 r., jako Związek (...), a od 1949 r. do 1957 r. jako Stowarzyszenie (...). W ocenie Sądów obu instancji powód nie wykazał interesu prawnego oraz zasadności powództwa.

W zakresie oceny materiału dowodowego Sąd Rejonowy wskazał, że uwzględnił również nieuwierzytelnione kopie dokumentów składanych przez strony mając na uwadze, iż nie były one wzajemnie kwestionowane.

Sąd Rejonowy podkreślił, że zgromadzony materiał dowodowy nie pozwolił jednak na pozytywną weryfikację twierdzenia strony powodowej, zgodnie z którym w dniu 22 października 1949 r. Walne Zebranie Delegatów Polska (...) podjęło uchwałę o zmianie nazwy Stowarzyszenia na Stowarzyszenie (...) w W.. Odpis przedmiotowej uchwały nie został złożony do akt sprawy, a w relacjach przedstawicieli stron pojawiały się sprzeczne informacje co do tego, czy uchwała obejmowała zmianę nazwy Stowarzyszenia, czy obejmowała również zaprzestanie działalności i przeniesienie majątku na Stowarzyszenie (...). Brak jest również dostatecznych dowodów do stwierdzenia, czy zmiana nazwy Stowarzyszenia była wynikiem realizacji decyzji administracyjnej, a jeżeli tak – który organ administracji publicznej decyzję tę wydał.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał powództwo za nieuzasadnione.

Sąd I instancji podkreślił , że rozpoznaniu sprawy nie stało przeszkodzie wytoczenie powództwa wyłącznie przeciwko Związkowi (...) w W. z pominięciem właściciela wyodrębnionego lokalu i współwłaściciela nieruchomości (...) sp. z o.o. w W.. Sąd podziela w tym zakresie pogląd prawny wyrażony przez SN w uchwale z dnia 19 października 2017 r. (III CZP 59/17, Biuletyn SN z 2017 r., nr 10, poz. 12), zgodnie z którym w sprawie o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, dotyczącej wyłącznie udziału we współwłasności nieruchomości w częściach ułamkowych, po stronie pozwanej nie zachodzi współuczestnictwo współwłaścicieli pozostałych udziałów ujawnionych w dziale II tej księgi.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 u.k.w.h., w razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym osoba, której prawo nie jest wpisane lub jest wpisane błędnie albo jest dotknięte wpisem nieistniejącego obciążenia lub ograniczenia, może żądać usunięcia niezgodności. Ciężar udowodnienia niezgodności spoczywa na stronie powodowej.

Sąd I instancji ocenił, że powód nie wykazał prawdziwości twierdzenia, zgodnie z którym jest podmiotem tożsamym z przedwojennym Związkiem (...) w W. funkcjonującym od 1949 r. pod nazwą Stowarzyszenie (...) w W., nie udowodnił również prawa własności do spornej nieruchomości. Z kolei pozwany przekonująco podważył twierdzenia powoda oraz przeciwstawił skuteczny zarzut zasiedzenia nieruchomości. Sąd uznał, że analiza treści i podstaw wpisów dotyczących stron w Krajowym Rejestrze Sądowym oraz treści i podstaw wpisów w księdze wieczystej spornej nieruchomości nie pozwala uznać, że powodowe Stowarzyszenie (...) w W. wpisane do Rejestru w dniu 20 maja 2011 r. jest właścicielem tej nieruchomości.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 i 2 w zw. z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach w brzmieniu pierwotnym obowiązującym od dnia 10 kwietnia 1989 r. (Dz. U. z 1989 r. Nr 20, poz. 104), stowarzyszenie podlegało rejestracji przez sąd wojewódzki orzekający jako sąd rejestrowy właściwy ze względu na siedzibę stowarzyszenia. Stowarzyszenie uzyskiwało osobowość prawną i mogło rozpocząć działalność z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o zarejestrowaniu. Obowiązek wpisu stowarzyszenia do Krajowego Rejestru Sądowego istnieje od dnia wejścia w życie przepisów ustanawiających ten Rejestr, tj. od dnia 1 stycznia 2001 r..

Zgodnie natomiast z dyspozycją art. 52 ust. 1 ustawy Prawo o stowarzyszeniach, działające w dniu wejścia ustawy w życie stowarzyszenia zarejestrowane i stowarzyszenia wyższej użyteczności stają się stowarzyszeniami w rozumieniu jej przepisów.

Jak wskazał Sąd Rejonowy, nie zachodziły podstawy do ustalenia, że w dniu 22 października 1949 r. Walne Zebranie Delegatów Polska (...) podjęło uchwałę o zmianie nazwy Stowarzyszenia na Stowarzyszenie (...) w W., odpis przedmiotowej uchwały nie został złożony do akt sprawy, a strony nie prezentowały jednolitych stanowisk co do tego, czy uchwała obejmowała zmianę nazwy Stowarzyszenia, czy obejmowała również zaprzestanie działalności i przeniesienie majątku na rzecz Stowarzyszenia (...).

Okoliczność ta miała istotne znaczenie dla oceny skutków likwidacji Stowarzyszenia (...) w W. w 1951 r. tym bardziej, że jak ustalono w obrocie istniała kolejna decyzja administracyjna (...) Spraw Wewnętrznych Prezydium Rady Narodowej w m. K. z dnia 12 grudnia 1962 r. w sprawie likwidacji Stowarzyszenia pod nazwą Związek (...). Rodzi to zasadnicze wątpliwości co do trafności stanowiska strony powodowej, zgodnie z którym Związek (...) po od 1949 r. jedynie posługiwał się zmienioną nazwą Stowarzyszenie (...) w W. zachowując tożsamość podmiotową. Wówczas decyzja z dnia 12 grudnia 1962 r. zarządzająca likwidację Związku (...) byłaby bezprzedmiotowa. Okoliczność ta uszła uwadze obu stron procesu, a strona powodowa w żaden sposób nie wyjaśniła przedmiotowych wątpliwości. Wprawdzie decyzja z dnia 5 grudnia 1951 r. w sprawie likwidacji Stowarzyszenia (...), jak i decyzja z dnia 12 grudnia 1962 r. w sprawie likwidacji Związku (...) zostały wyeliminowane z obrotu prawnego w trybie stwierdzenia ich nieważności decyzjami Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 9 kwietnia 1990 r. i z dnia 9 grudnia 1991 r., tym niemniej nie jest to równoznaczne ze stwierdzeniem, że samo wydanie decyzji Ministra z dnia 9 grudnia 1991 r. zniosło ex tunc wszystkie skutki likwidacji Stowarzyszenia (...). Ustalone okoliczności wskazują bowiem na to, że Związek (...) funkcjonował nadal aż do 1962 r..

Ponadto, Sąd I instancji podniósł, że o likwidacji i wykreślenia z rejestru Stowarzyszenia (...) w W. doszło w okresie obowiązywania przepisów rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1932 r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 1932 r. Nr 94, poz. 808 – por. art. 25 i 26 rozporządzenia) na podstawie decyzji Prezydium Rady Narodowej w (...) W. z dnia 5 grudnia 1951 r. i 14 stycznia 1957 r., a nieważność tych decyzji została stwierdzona decyzją Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 9 grudnia 1991 r. Oznacza to, że w dniu wejścia w życie ustawy Prawo o stowarzyszeniach z dnia 7 kwietnia 1989 r., tj. w dniu 10 kwietnia 1989 r., Stowarzyszenie (...) nie było podmiotem wpisanym do rejestru stowarzyszeń i nie prowadziło działalności. Zgodnie więc z powołanym art. 52 ust. 1 ustawy Prawo o stowarzyszeniach nie stało się ono stowarzyszeniem w rozumieniu przepisów tej ustawy. Co więcej, ponowna rejestracja tego Stowarzyszenia, a więc nabycie przez nie osobowości prawnej nastąpiło dopiero poprzez wpis do Krajowego Rejestru Sądowego w dniu 20 maja 2011 r. Podmiot ten, jak podkreślił Sąd Rejonowy nie mógł zatem stać się podmiotem praw i obowiązków w okresie poprzedzającym wpis do Krajowego Rejestru Sądowego. Nie mogło mu zatem przysługiwać prawo własności do spornej nieruchomości, co nie wynika również z treści wpisów w dziale II księgi wieczystej, w której nigdy nie figurowało ono jako właściciel nieruchomości.

Nie można również pominąć, że zgodnie z treścią wpisów dotyczących statutu powodowego Stowarzyszenia w Krajowym Rejestrze Sądowym, podmiot ten został wpisany do Rejestru Stowarzyszeń i Związków na mocy decyzji Komisarza R. dla (...) W. z dnia 19 września 1933 r., a zmiana statutu z dnia 22 października 1949 r. dotyczyła zmiany nazwy Stowarzyszenia. Zgodnie jednak z bezspornymi ustaleniami, poczynionymi także w postępowaniu administracyjnym zakończonym decyzją Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 9 grudnia 1991 r., Związek (...) został utworzony w 1926 r., a formalności związanych z rejestracją dopełnił dopiero w 1945 r., zaś jego siedziba została przeniesiona z K. do W. dopiero w 1948 r., tym samym Związek nie miał więc siedziby w W. w 1933 r.. Nie bez racji na te rozbieżności powołuje się strona pozwana wskazując na postanowienia Sądu Rejonowego dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie z dnia 18 grudnia 2013 r. i z dnia 10 czerwca 2015 r. (w sprawie o sygn. akt I C 1905/13/S) oraz Sądu Okręgowego w Krakowie (postanowienia z dnia 3 kwietnia 2014 r. i z dnia 2 września 2015 r. w sprawach sygn. akt II Cz 752/14 i II Cz 2204/15) wydawane w postępowaniu zabezpieczającym.

W kontekście powyższych uwag stwierdzić należy, że nie ma dowodów potwierdzających, iż powodowe Stowarzyszenie jest podmiotem tożsamym ze zlikwidowanym w 1951 r. Stowarzyszeniem (...), a w konsekwencji jest kontynuatorem utworzonego w 1926 r. Związku (...). Należy podkreślić, że – co nie jest pomiędzy stronami sporne – Stowarzyszenie (...) zostało zarejestrowane przede wszystkim w celu przejęcia nieruchomości od (...) W. i zwrotnego przeniesienia ich na rzecz pozwanego, a nie w celu kontynuacji tradycji i działalności przedwojennego Związku (...).

Sąd I Instancji zwrócił uwagę, że pozwany Związek (...) zarejestrowany prawomocnie, jako stowarzyszenie na mocy postanowienia Sądu Wojewódzkiego w Warszawie z dnia 5 stycznia 1990 r. wyraźnie odwoływał się do tradycji i przedwojennego Związku, a jego statut został opracowany na podstawie projektu statutu pochodzącego jeszcze z 1924 r. i zawierał – zaakceptowaną przez sąd rejestrowy – deklarację wznowienia jego działalności. Co istotne, prawomocnym postanowieniem z dnia 30 lipca 1993 r. Sąd Wojewódzki w Warszawie ujawnił w rejestrze stowarzyszeń informację o treści decyzji Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 9 grudnia 1991 r. uznając, że przedwojenny Związek (...) (posługujący się następnie nazwą Stowarzyszenie (...)) istnieje nadal i prowadzi działalność pod pierwotną nazwą.

Sąd I instancji podkreślił, że decyzja Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 9 grudnia 1991 r. miała w znacznej mierze jedynie walor symboliczny, jej celem było bowiem potwierdzenie bezprawności likwidacji Stowarzyszenia (...) w okresie ustroju totalitarnego. Co istotne, samo postępowanie o stwierdzenie nieważności decyzji zostało zainicjowane przez zarejestrowany w 1990 r. Związek (...). Oczywistym jest, że celem jego zawiązania i rejestracji była w istocie kontynuacja podmiotowa przedwojennego Związku (...), choć formalnie w obrocie pozostawały jeszcze decyzje administracyjne z 1951 r. i 1957 r.. Tym bardziej w ocenie Sądu, nie sposób przypisywać przedmiotowej decyzji decydującego znaczenia w kontekście ustalenia stosunków prawno-rzeczowych i składu majątku Związku.

Natomiast powoływanie się przez powodowe Stowarzyszenie (...) na decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 9 grudnia 1991 r. jako przesądzającą kwestię jego tożsamości z przedwojennym Stowarzyszeniem (...) ma zatem charakter instrumentalny, ale także pomija, że decyzja ta nie mogła wpływać na status prawno-rzeczowy jakiejkolwiek nieruchomości wchodzącej w skład majątku przedwojennego, jak i reaktywowanego po 1989 r. Związku (...).

Powyższe okoliczności wskazują na trafność uznania przez Sąd, jako sąd wieczystoksięgowy, że zarejestrowane na nowo stowarzyszenie Związek (...) jest właścicielem spornej nieruchomości, co znalazło odzwierciedlenie w treści prawomocnych wpisów w dziale II księgi wieczystej. W księdze tej w podstawach wpisów wprost wymienia się dokumenty brane pod uwagę w postępowaniu wieczystoksięgowym, w tym przede wszystkim postanowienie Sądu Wojewódzkiego w Warszawie z dnia 5 stycznia 1990 r., decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 9 grudnia 1991 r. i postanowienie Sądu Wojewódzkiego w Warszawie z dnia 30 lipca 1993 r. W postępowaniu wieczystoksięgowym, ale i w powszechnym obrocie cywilnoprawnym nie budziło wątpliwości, że Związek (...) jest kontynuatorem, albo co najmniej sukcesorem organizacyjnym i prawnym przedwojennego Związku o tej samej nazwie, nawet jeżeli jego nazwa została następnie zmieniona na Stowarzyszenie (...).

W księdze wieczystej nigdy nie ujawniono Stowarzyszenia (...) w W. jako właściciela nieruchomości niezależnie od tego, że w kontekście treści decyzji Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 9 grudnia 1991 r. można było rozważać zniesienie ex tunc skutków likwidacji Stowarzyszenia w 1951 r. Nie mogło to jednak prowadzić do podważenia orzeczeń Sądu Wojewódzkiego w Warszawie, który uznał za zasadne zarejestrowanie pozwanego Stowarzyszenia (...), jako podmiotu wznawiającego działalność przedwojennego Stowarzyszenia o tej samej nazwie, a następnie podjął decyzję o ujawnieniu w rejestrze informacji o treści decyzji z dnia 9 grudnia 1991 r.

Jak już przy tym wyjaśniono, Stowarzyszenie (...) aż do chwili jego rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym w 2011 r. nie mogło być bowiem podmiotem jakichkolwiek praw rzeczowych, w tym prawa własności spornej nieruchomości.

Sąd Rejonowy podkreślił, że powództwo podlegałoby oddaleniu również wobec podniesienia przez pozwanego skutecznego zarzutu ewentualnego nabycia prawa własności nieruchomości przez zasiedzenie. Przedmiotowy zarzut nie został uwzględniony w treści rozstrzygnięcia i stanowi jedynie jedną z jego przesłanek.

Zgodnie z art. 172 § 1 k.c. w brzemieniu obowiązującym od dnia 1 października 1990 r., posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dziesięciu dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie). Jak stanowi art. 10 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 55, poz. 321), jeżeli przed dniem wejścia w życie ustawy istniał stan, który według przepisów dotychczasowych wyłączał zasiedzenie nieruchomości, a według przepisów obowiązujących po wejściu w życie tej ustawy prowadzi do zasiedzenia, zasiedzenie biegnie od dnia wejścia jej w życie, który to ulega skróceniu o czas, w którym powyższy stan istniał przed wejściem w życie ustawy, lecz nie więcej niż o połowę.

Doliczenie czasu posiadania poprzednika zgodnie z art. 176 § 1 k.c. ma także zastosowanie przy skróconym okresie posiadania potrzebnego do zasiedzenia na podstawie art. 10 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r.. Przepis art. 10 ustawy ma przy tym zastosowanie do posiadania w okresie poprzedzającym uchylenie art. 177 k.c. – wyłączającego zasiedzenie nieruchomości państwowej, w odniesieniu do nieruchomości, która była własnością państwową, lecz od dnia 27 maja 1990 r. stała się z mocy prawa własnością jednostki samorządu terytorialnego.

Nieruchomość objęta sporem w tej sprawie miała charakter nieruchomości państwowej najpóźniej od dnia stwierdzenia nabycia jej przez Skarb Państwa na podstawie przemilczenia przez Sąd Powiatowy dla m. st. w Ł. postanowieniem z dnia 5 lutego 1970 r. w sprawie o sygn. akt V Ns I 12/70. Wobec tego, zgodnie z art. 177 k.c. obowiązującym do dnia 1 października 1990 r. wyłączone było jej zasiedzenie przez inne podmioty prawa prywatnego. Nie oznacza to jednak, że Skarb Państwa jako podmiot władający nieruchomością nie miał statusu posiadacza samoistnego nieruchomości, zwłaszcza w kontekście następczej zmiany postanowienia z dnia 5 lutego 1970 r. i oddalenia powództwa Skarbu Państwa o ustalenie nabycia nieruchomości jako opuszczonej przez Sąd Wojewódzki w Łodzi wyrokiem z dnia 13 stycznia 1993 r. (II C 2361/92). Jak bowiem wskazano w uchwale SN z dnia 26 października 2007 r. (III CZP 30/07, OSNC z 2008 r., nr 5, poz. 43), władanie cudzą nieruchomością przez Skarb Państwa, uzyskane w ramach sprawowania władztwa publicznego, może być posiadaniem samoistnym prowadzącym do zasiedzenia. Zasiedzenie jednak nie biegło, jeżeli właściciel nie mógł skutecznie dochodzić wydania nieruchomości (art. 121 pkt 4 w zw. z art. 175 k.c.). Nadmienić należy, że wobec treści decyzji administracyjnych o likwidacji i wykreśleniu z rejestru Stowarzyszenia (...) i faktycznym przejęciu nieruchomości przez Skarb Państwa, władanie nią miało charakter publiczny (imperium).

Skarb Państwa obejmując nieruchomość w posiadanie, najpóźniej w 1970 r., pozostawał w dobrej wierze, a domniemania jej istnienia wynikającego z art. 7 k.c. powód nie obalił. Dobra wiara wynikała również z faktu pozostawania w obrocie ostatecznych decyzji administracyjnych, na podstawie których przeprowadzono likwidację Stowarzyszenia (...). Późniejsza zmiana postanowienia Sądu Powiatowego dla m. Łodzi z dnia 5 lutego 1970 r. i oddalenie wniosku o stwierdzenie nabycia nieruchomości nie miała znaczenia o tyle, że istnienie dobrej wiary należy oceniać na chwilę objęcia rzeczy w posiadanie.

Należy zauważyć, że w stosunku do spornej nieruchomości nie została wydana przez Wojewodę (...) decyzja komunalizacyjna na podstawie art. 5 ust. 1 w zw. z art. 18 ustawy z dnia 10 maja 1990 r.- Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 32, poz. 191 ze zm.). Wyłączone jest zatem uznanie, że nieruchomość ta z mocy prawa stała się własnością Miasta Ł. z dniem 27 maja 1990 r..

Sąd Rejonowy zwrócił uwagę, że w czerwcu 1990 r. doszło do uzgodnienia pomiędzy Kuratorem Oświaty i (...) w Ł., P. (...) w Ł. i Związkiem (...) warunków, na jakich będzie możliwe korzystanie z nieruchomości przez Związek w celu rozpoczęcia jego działalności statutowej. Oznacza to, że Skarb Państwa zachował posiadanie samoistne nieruchomości udostępniając ją do korzystania pozwanemu Związkowi, jako posiadaczowi zależnemu. Pozwany stał się jednak posiadaczem samoistnym nieruchomości najpóźniej z dniem uprawomocnienia się wyroku Sądu Wojewódzkiego w Łodzi z dnia 13 stycznia 1993 r., tj. od dnia 4 lutego 1993 r. W tym bowiem dniu ostatecznie wyeliminowane z obrotu prawnego zostało postanowienie Sądu Powiatowego dla m. Łodzi z dnia 5 lutego 1970 r. Potwierdzeniem tego stanu rzeczy stało się przepisanie prawa własności nieruchomości w księdze wieczystej założonej dla niej w dniu 21 lipca 1993 r. na podstawie dawnego repertorium hipotecznego.

Wprawdzie nieruchomość została formalnie przekazana pozwanemu dopiero w dniu 2 lutego 1995 r., ale już od 1990 r. pozostawała w faktycznym jego władaniu. Oznacza to, że przy hipotetycznym założeniu, iż pozwanemu nie przysługiwał tytuł prawny do nieruchomości, rozpoczął on proces nabycia nieruchomości przez zasiedzenie z dniem 4 lutego 1993 r. Najpóźniej bowiem w tej dacie nieruchomość ostatecznie utraciła status nieruchomości państwowej, a posiadanie zależne Związku przekształciło się w posiadanie samoistne. Pozwany zachował przy tym prawo doliczenia okresu posiadania Skarbu Państwa. Zgodnie natomiast z art. 10 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. termin zasiedzenia uległ skróceniu o czas posiadania nieruchomości przez Skarb Państwa przed dniem 1 października 1990 r., lecz nie więcej niż o połowę, a więc maksymalnie o 10 lat. W ocenie Sądu bez znaczenia jest okoliczność, że w okresie biegu zasiedzenia powodowe Stowarzyszenie (...) nie zostało zarejestrowane ani w rejestrze stowarzyszeń, ani w Krajowym Rejestrze Sądowy, a więc nie dysponowało zdolnością prawną. Zasiedzenie stanowi bowiem pierwotny sposób nabycia prawa podmiotowego na skutek posiadania samoistnego rzeczy przez oznaczony czas w oderwaniu od tego, czy i w jakim okresie istniał poprzedni właściciel nieruchomości.

Z tej przyczyny uznać należało, że pozwany nabyłby prawo własności nieruchomości przez zasiedzenie z dniem 4 lutego 2003 r.. Nawet jednak gdyby uznać, że pozwany objął nieruchomość w posiadanie samoistne dopiero z dniem 2 lutego 1995 r., to uwzględniając treść art. 10 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. termin zasiedzenia upłynąłby z dniem 2 lutego 2005 r., a więc na wiele lat przed wszczęciem procesu w tej sprawie, jak również przez złożeniem wniosku z dnia 13 grudnia 2013 r. o wpis prawa własności powoda w miejsce pozwanego. Na marginesie tylko wypada wskazać, że samo złożenie wniosku o wpis prawa własności w księdze wieczystej nie stanowi czynności prowadzącej do przerwania biegu zasiedzenia zgodnie z art. 175 w zw. z art. 123 § 1 pkt 1 k.c., ponieważ nie jest skierowane przeciwko oznaczonej osobie, lecz zmierza do podważenia samego wpisu i domniemania z art. 3 ust. 1 u.k.w.h.

W kontekście powyższych uwag Sąd I instancji oddalił powództwo.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód, zaskarżając wydane rozstrzygnięcie w całości. Powód zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1.  naruszenie przepisów postępowania, a mianowicie:

a.  art. 328 § 2 k.p.c., poprzez orzeczenie o innym żądaniu pozwu niż ostatecznie sformułowane przez powoda i w tym zakresie pominięcie – bez jakiegokolwiek uzasadnienia – stanowiska powoda wyrażonego na rozprawie dnia 5 września 2017 r. oraz w piśmie procesowym z 24 października 2017 r.;

b.  art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c., poprzez pominięcie – bez jakiegokolwiek uzasadnienia – przedstawionych przez powoda dowodów wskazujących na tożsamość podmiotową przedwojennej ZMCh Polska (...) i (...), oraz zmiany nazwy stowarzyszenia (...) na (...) w 1949 r. w szczególności pominięcie dowodów z dokumentów urzędowych powołanych w toku postępowania, a to zarówno odpisu z rejestru KRS powoda, akt rejestrowych, treści dawnego statutu wraz z umieszczoną na nim pieczęcią urzędową zawierającą ten sam numer rejestrowy, a także pominięcie ustaleń sądów w sprawie o ustalenie;

c.  art. 328 § 2 kpc w z art. 233 § 1 kpc, polegające na sformułowaniu w uzasadnieniu skarżonego wyroku oczywiście sprzecznych logicznie tez odnoszących się do tego, czy ZMCh Polska (...) zmieniła w 1949 r. nazwę na (...), czy też było to inne stowarzyszenie;

d.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez nierozważenie zgromadzonego w sprawie materiału w sposób wszechstronny i logiczny oraz zgodny z zasadami doświadczenia życiowego w ramach zakreślonych przez zasady swobodnej oceny dowodów i wyciągnięcie wniosków nie mających uzasadnienia w stanowisku żadnej ze stron co do tego, iż w 1949 r. stowarzyszenie pod nazwą ZMCh Polska (...) zmieniło nazwę na (...) i że nie miało wówczas miejsca żadne przekształcenie, czy powstanie nowego podmiotu ani przeniesienie majątku na inny podmiot;

e.  art. 252 k.p.c. w zw. z art. 244 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. poprzez pominięcie treści akt rejestrowych, wypisu z rejestru oraz treści orzeczenia Sądu Apelacyjnego w Warszawie 1 Wydział Cywilny z dnia 24 marca 2017 roku wydanego w sprawie o sygn. akt I ACa 34/16;

f.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przyjęcie, że pozwany mógł zaliczyć okres posiadania Skarbu Państwa, jako posiadacza, podczas, gdy jednocześnie Sąd odwołuje się do przepisów zakazujących nabycia przez zasiedzenie nieruchomości państwowych, co stanowi oczywistą sprzeczność w dokonanych przez sąd ustaleniach;

g.  art. 365 § 1 k.p.c. w zw. z art. 328 § 2 k.p.c. poprzez przyjęcie – z jednej strony - za wiążące postanowienia sądu rejestrowego dotyczącego pozwanego, a z drugiej strony - całkowite pominięcie ustaleń Sądu Apelacyjnego w sprawie o ustalenie następstwa prawnego po przedwojennym stowarzyszeniu (...) bez jakiegokolwiek wyjaśnienia w tym zakresie;

h.  art. 328 § 2 k.p.c., polegające na sformułowaniu w uzasadnieniu skarżonego wyroku oczywiście sprzecznych tez w zakresie dotyczących zarzutu zasiedzenia i niewyjaśnienie, czy Sąd uznał Skarb Państwa za właściciela nieruchomości, czy też za posiadacza zasiadującego prawo własności;

2.  naruszenie prawa materialnego, a mianowicie:

a.  art. 10 ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz art. 172 k.c., a także art. 6 k.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że pozwany skutecznie podniósł zarzut zasiedzenia;

b.  art. 121 pkt 4 w zw. z art. 175 k.c. oraz art. 10 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie kodeksu cywilnego poprzez ich niewłaściwe zastosowanie wynikające z niewyjaśnienia, czy Sąd uznaje, że Skarb Państwa był właścicielem nieruchomości (a w konsekwencji nie mógł jej zasiadywać) czy też jedynie posiadaczem;

c.  art. 65 k.c. poprzez przyjęcie, że treść postanowień statutu pozwanego, wyrażająca wolę nawiązania do tradycji przedwojennego stowarzyszenia (...) stanowi wystarczającą podstawę przyjęcia ciągłości czy tożsamości różnych stowarzyszeń i tytuł własności nieruchomości;

3.  błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że:

a.  powód nie był właścicielem spornej nieruchomości, mimo że treść wpisów w księdze wieczystej dawnej hip nr (...) (akta dołączone) wskazuje, że jest dokładnie odwrotnie;

b.  powód że nie jest podmiotem tożsamym z przedwojennym ZMCh Polska (...).

Powód wniósł o dopuszczenie dowodu z dokumentu, którego powołanie przed Sadem I instancji nie było możliwe, tj. pisma i tłumaczenia przysięgłego pisma (...) Europę datowanego na dzień 18 listopada 2017 r. w przedmiocie wykluczenia pozwanego stowarzyszenia (...) z europejskich struktur (...) na okoliczność tego, że pozwany nie jest w żaden sposób kontynuatorem przedwojennego stowarzyszenia (właściciela spornej nieruchomości) i nie ma żadnej legitymacji by mienić się członkiem europejskiego aliansu (...) (powołanie tego dowodu przed Sądem I instancji nie było możliwe albowiem dokument został sporządzony po wydaniu skarżonego wyroku. Do niniejszej apelacji powód przedkłada kopię tego dokumentu. Jednocześnie tłumaczenie przysięgłe zostanie przedłożone niezwłocznie po jego otrzymaniu przez powoda).

Skarżący wniósł również o dopuszczenie następujących dowodów, których potrzeba powołania wynikła po zamknięciu przewodu przed Sadem I instancji, zarówno wobec zmiany okoliczności wynikającej z powołanego wyżej pisma europejskiej (...) wydanego po wydaniu skarżonego wyroku, jak i z treści uzasadnienia skarżonego wyroku:

1.  dowód z przesłuchania świadka J. I. Sekretarza Generalnego Europejskiego Aliansu (...) na okoliczność tego, że pozwane stowarzyszenie zostało wykluczone z europejskiego aliansu (...), sprzeniewierzania się przez pozwanego podstawowym zasadom (...) jako powodu wykluczenia i w konsekwencji braku wszelkiej legitymacji pozwanego do powoływania się na związki z (...), kontynuację jej tradycji i dzieła, a przede wszystkim braku tytułu do majątku (...), w tym spornej nieruchomości. Świadka należy wezwać na adres: (...) ( (...) A. of YMCAs) Na P. 12. CZ-110 00 P. 1;

2.  decyzja Prezydenta Miasta Stołecznego W. z dnia 25 października 1949 r. o zatwierdzeniu zmiany nazwy stowarzyszenia na Stowarzyszenie (...) oraz o zatwierdzeniu statutu.

W związku z powyższym powód wniósł o:

1.  zmianę skarżonego wyroku poprzez:

a.  orzeczenie o usunięciu niezgodności pomiędzy stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej nr (...) a rzeczywistym stanem prawnym przez ustalenie, że własność objętej powyższą księgą nieruchomości w udziale (...) przysługuje powodowemu stowarzyszeniu (...) (nr REGON (...), nr KRS (...)), nie zaś pozwanemu, skutkiem czego w dziale II przedmiotowej księgi wieczystej w miejsce pozwanego jako właściciel w udziale (...) powinien być wpisany powód;

b.  zasądzenie kosztów postępowania za I i II instancję według norm prawem przepisanych;

ewentualnie o uchylenie skarżonego wyroku w całości i przekazanie go do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik pozwanego wniósł o jej oddalenie w całości oraz zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego oraz o oddalenie wniosków dowodowych zawartych w apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja podlegała oddaleniu, jako bezzasadna.

Wbrew zarzutom skarżącego, podniesionym w apelacji, Sąd I instancji dokonał prawidłowych ustaleń stanu faktycznego jak i trafnie określił konsekwencje prawne z nich wynikające. Ustalenia stanu faktycznego poczynione przez Sąd I instancji Sąd Okręgowy przyjmuje za własne bez konieczności ponownego ich przytaczania.

W pierwszej kolejności wymaga wskazania, że nieprawidłowo skonstruowany jest zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 328 § 2 k.p.c.

Nieprawidłowa ocena dowodów, czy też ocena niewszechstronna stanowi o naruszeniu art. 233 § 1 k.p.c., nie stanowi zaś naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. Przepis ten określa bowiem elementy, jakie powinno zawierać uzasadnienie wyroku, a jego naruszenie może polegać na braku w uzasadnieniu któregoś z tych elementów.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. zgodnie z tym przepisem uzasadnienie wyroku powinno zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, a mianowicie: ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Powszechnie w orzecznictwie przyjmuje się, iż zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. może być usprawiedliwiony tylko w wyjątkowych okolicznościach, tj. jedynie wtedy, gdy treść uzasadnienia orzeczenia sądu pierwszej instancji uniemożliwia całkowicie dokonanie oceny toku wywodu, który doprowadził do wydania orzeczenia lub w przypadku zastosowania prawa materialnego do niedostatecznie jasno ustalonego stanu faktycznego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 10.01.2013 r., III APa 63/12, LEX nr 1254543, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 24.01.2013 r., I ACa 1075/12, LEX nr 1267341).

Tym samym naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. może stanowić usprawiedliwioną podstawę apelacji, tylko wtedy, gdy uzasadnienie wyroku sądu pierwszej instancji zawiera tak kardynalne braki, że niemożliwe jest dokonanie oceny toku wywodu, który doprowadził do wydania orzeczenia, co uniemożliwia przeprowadzenie kontroli apelacyjnej. Tylko bowiem wówczas stwierdzone wady mogą mieć wpływ na wynik sprawy.

Zarzuty naruszenia art. 328 k.p.c. są całkowicie chybione, przede wszystkim Sąd Rejonowy w sposób wyczerpujący wyjaśnił motywy swojego rozstrzygnięcia i wbrew twierdzeniom powoda orzekł o żądaniu pozwu. Skarżący w niniejszej sprawie żądał dokonanie wpisu w dziale II księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...) w postaci wykreślenia pozwanego i jednoczesnego wpisania powoda, jako współwłaściciela. Podstawą żądania było twierdzenie powoda o tym, że jest kontynuatorem właściciela nieruchomości, tj. Stowarzyszenia (...), zlikwidowanego decyzją Prezydium Rady Narodowej (...) W. z dnia 5 grudnia 1951 r..

Wobec faktu, że nie jest rzeczą Sądu Odwoławczego powielanie wywodu Sądu I instancji, którego argumentację Sąd Okręgowy w pełni podziela, w ramach niniejszego uzasadnienia poprzestać należy jedynie na odniesieniu, że Związek (...) jest kontynuatorem, albo co najmniej sukcesorem organizacyjnym i prawnym przedwojennego Związku o tej samej nazwie, nawet jeżeli jego nazwa została następnie zmieniona na Stowarzyszenie (...). Natomiast okoliczność, iż powód nie jest następcą prawnym Związku (...), na co zwrócił uwagę Sąd Rejonowy, potwierdza chociażby okoliczność, że w zostały wydane dwie decyzje – z dnia 5 grudnia 1951 r. w sprawie likwidacji Stowarzyszenia (...) oraz decyzja z dnia 12 grudnia 1962 r. w sprawie likwidacji Związku (...). Jeżeli zgodzić by się ze stanowiskiem powoda, że Związek (...) po od 1949 r. jedynie posługiwał się zmienioną nazwą Stowarzyszenie (...) w W. zachowując tożsamość podmiotową to decyzja z dnia 12 grudnia 1962 r. zarządzająca likwidację Związku (...) byłaby bezprzedmiotowa. Również odrębnymi decyzjami Ministra Spraw Wewnętrznych została stwierdzona nieważność decyzji dotyczących likwidacji Stowarzyszenia (...) oraz Związku (...). W ślad za Sądem I instancji wymaga również podkreślenia, że pozwany Związek (...) zarejestrowany prawomocnie, jako stowarzyszenie na mocy postanowienia Sądu Wojewódzkiego w Warszawie z dnia 5 stycznia 1990 r. wyraźnie odwoływał się do tradycji i przedwojennego Związku, natomiast Stowarzyszenie (...) aż do chwili jego rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym w 2011 r. nie mogło być bowiem podmiotem jakichkolwiek praw, w tym prawa własności spornej nieruchomości.

Sformułowany przez apelującego zarzuty naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. również były chybione. W myśl powołanego przepisu ustawy Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Ocena dowodów polega na ich zbadaniu i podjęciu decyzji, czy została wykazana prawdziwość faktów, z których strony wywodzą skutki prawne. Celem Sądu jest tu dokonanie określonych ustaleń faktycznych, pozytywnych bądź negatywnych i ostateczne ustalenie stanu faktycznego stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia.

Ocena wiarygodności mocy dowodów przeprowadzonych w danej sprawie obejmuje rozstrzygnięcie o przeciwnych twierdzeniach stron na podstawie własnego przekonania sędziego powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia ze świadkami, stronami, dokumentami i innymi środkami dowodowymi. Powinna odpowiadać regułom logicznego rozumowania wyrażającym formalne schematy powiązań między podstawami wnioskowania i wnioskami oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego wyznaczające granice dopuszczalnych wniosków i stopień prawdopodobieństwa ich występowania w danej sytuacji.

Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) i musi się ostać choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami, lub gdy wnioskowanie Sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo – skutkowych, przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona. Dla skuteczności podniesionego zarzutu nie jest też wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął Sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena Sądu (zob. wyrok SA w Poznaniu z 21.05.2008 r., I ACa 953/07, LEX nr 466440).

Wbrew stanowisku apelującego, Sąd I instancji rozważył całokształt materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, na podstawie którego słusznie ocenił, iż powód nie wykazał, że jest podmiotem tożsamym z przedwojennym Związkiem (...) w W., a tym samym jego powództwo jest zasadne. Sama zmiana nazwy Stowarzyszenia, że Związku (...) na Stowarzyszenie (...) w W. w 1949 r. nie jest równoznaczne z tym, że to powód jest jego następcą prawnym. Zwłaszcza, że to pozwany powszechnie to Związek (...) był uważany za kontynuatora tradycji i działalności przedwojennego Związku, który zmienił nazwę na Stowarzyszenie (...). Okoliczności potwierdzają ten stan rzeczy jest wydane w dniu 30 lipca 1993 r. postanowienie w sprawie o sygn. akt VII Ns Rej. St. 581/93 na wniosek Związku (...) Sąd Wojewódzki w Warszawie wpisał do rejestru stowarzyszeń w dziale A ( (...) 615) w rubryce 11 informację o treści decyzji Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 9 grudnia 1991 r. Sąd uznał, że przedwojenny Związek (...) (posługujący się następnie nazwą Stowarzyszenie (...)) istnieje nadal i prowadzi działalność pod pierwotną nazwą, natomiast powód uzyskał osobowość dopiero w 2003 roku, poprzez dokonanie wpisu Stowarzyszenia do Krajowego Rejestru Sądowego. Ponadto w księdze wieczystej nigdy nie ujawniono, chociażby przejściowo Stowarzyszenia (...) w W., jako właściciela nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...). Szerzej do omawianej problematyki Sąd Rejonowy odniósł się w swoim uzasadnieniu, przy rozstrzyganiu i nie ma potrzeby powielania raz jeszcze przywołanej argumentacji w tym przedmiocie, którą to Sąd Okręgowy w pełni podziela i przyjmuje jako własną.

Mając powyższe rozważania Sąd Odwoławczy pominął wnioski powoda o dopuszczenie dowodu z dokumentu pisma i tłumaczenia przysięgłego pisma (...) Europę datowanego na dzień 18 listopada 2017 r. w przedmiocie wykluczenia pozwanego stowarzyszenia (...) z europejskich struktur (...) oraz przesłuchania świadka J. I. Sekretarza Generalnego Europejskiego Aliansu (...), jako zbędne. Zgodnie z art. 227 k.p.c. określa jedynie, jakie fakty są przedmiotem dowodu stanowiąc, że są to fakty mające istotnie znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Natomiast okoliczności dotyczące aktualnych działac Związku (...) nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie, gdzie kluczową rolę odgrywa następstwo prawne po przedwojennym Związku (...).

Sąd Okręgowy uznał za spóźniony, na podstawie art. 381 k.p.c. wniosek powoda o przeprowadzenie dowodu z dokumentu w postaci decyzji Prezydenta Miasta Stołecznego W. z dnia 25 października 1949 r. o zatwierdzeniu zmiany nazwy stowarzyszenia na Stowarzyszenie (...) oraz o zatwierdzeniu statutu. Na podstawie art. 381 k.p.c. sąd drugiej instancji może pominąć nowe fakty i dowody, jeżeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, chyba że potrzeba powołania się na nie wynikła później. Nowe fakty i dowody, o jakich mowa w powołanym wyżej przepisie, to takie, które nie były stronie znane do czasu wyrokowania przez sąd pierwszej instancji. Oznacza to, że nowymi faktami i dowodami są tylko te, o których strona powzięła informację dopiero po wydaniu wyroku przez sąd pierwszej instancji. W postępowaniu odwoławczym można nadto powołać się na fakty i dowody, o których strona wiedziała wcześniej (a więc przed wydaniem wyroku przez sąd niższej instancji), ale jedynie wówczas, gdy ich powołanie na wcześniejszym etapie procesu nie było konieczne. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 1 grudnia 2016 r. w sprawie V ACa 189/16, LEX nr 2171135). Zdaniem Sądu w rozpoznawanej sprawie zgłoszony przez stronę powodową w apelacji wniosek dowodowy nie mógł być uwzględniony, jako nie spełniający kryteriów, o jakich mowa w art. 381 k.p.c., jej wniosek dowodowy nie był nowy, lecz w rzeczywistości spóźniony.

Wreszcie nie ma także racji skarżący zarzucając Sądowi Rejonowemu naruszenie art. 252 k.p.c. w zw. z art. 244 k.p.c. i w zw. z art. 233 k.p.c. oraz art. 365 k.p.c. w zw. z art. 328 k.p.c., poprzez pominięcie orzeczenia i ustaleń dokonanych przez Sąd Apelacyjny w Warszawie w sprawie o sygn. akt I Aca 34/16. Jak słusznie zauważył Sąd I instancji orzeczenia innych sądów dotyczących ustalenia, następstwa prawnego po przedwojennym Związku (...) w W. nie mają znaczenia prejudycjalnego, a Sąd miał prawo i obowiązek dokonania własnej oceny przedstawionych przez strony dowodów i twierdzeń. Zgodnie bowiem z art. 365 § 1 k.p.c. orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. W orzecznictwie Sądu Najwyższego dominuje pogląd, że wynikająca z art. 365 § 1 k.p.c. moc wiążąca wyroku dotyczy związania wyłącznie sentencją, a nie uzasadnieniem wyroku, oraz że sądu nie wiążą ustalenia i oceny wyrażone w uzasadnieniu wyroku innego sądu, czyli przesłanki faktyczne i prawne, przyjęte za jego podstawę, gdyż zakresem prawomocności materialnej jest objęty ostateczny wynik rozstrzygnięcia, a nie jego przesłanki (vide orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 1937 r., C II 2507/36, OSP 1937, poz. 727, z dnia 18 lutego 1937 r., C III 833/36, “Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny” 1937, nr 3, poz. 621, z dnia 13 stycznia 2000 r., II CKN 655/98, niepubl., z dnia 23 maja 2002 r., IV CKN 1073/00, niepubl., z dnia 12 maja 2006 r., V CSK 59/06, niepubl., z dnia 28 czerwca 2007 r., IV CSK 110/07, niepubl. i z dnia 15 listopada 2007 r., II CSK 347/07, niepubl.). Istota mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia sądu wyraża się w tym, że także inne sądy, inne organy państwowe, a w przypadkach przewidzianych w ustawie także inne osoby muszą brać pod uwagę fakt istnienia i treść prawomocnego orzeczenia sądu. Wynikający z niej stan związania według poglądów, jakie ukształtowało piśmiennictwo i judykatura przedmiotu, ograniczony jest jednak, co do zasady, tylko do rozstrzygnięcia zawartego w sentencji orzeczenia i nie obejmuje jego motywów (vide m.in. orzeczenia SN: z 6 lipca 1934 r., C III 313/33, Zb.Urz. 1935, p. 67, z 16 lutego 1937 r., C II 2507/36, OSP 1937, p. 727, z 17 września 1957 r., I CO 20/57, OSPiKA 1958, p. 261, z 17 grudnia 1976 r., III PR 187/76, OSPiKA 1978, p. 45). Przedmiotem prawomocności materialnej jest bowiem ostateczny rezultat rozstrzygnięcia, a nie przesłanki, które do niego doprowadziły.

Odnosząc się natomiast do zarzutów apelującego naruszenia prawa procesowego, w związku z podniesionym zarzutem zasiedzenia przez pozwanego, należy ocenić że również i te zarzuty były chybione. Sąd Rejonowy w sposób szczegółowy i wyczerpujący dokonał rozważań dotyczących zasiedzenia spornej nieruchomości, w tym przeprowadzając stosowne obliczenia okresu samoistnego posiadania przez pozwanego. Przede wszystkim wbrew zarzutom skarżącego Sąd I instancji nie uznał Skarbu Państwa, jako właściciela nieruchomości położonej w Ł., przy ul. (...), jednocześnie słusznie uznając, że pozwany ma prawo doliczenia okresu posiadania Skarbu Państwa, albowiem władanie cudzą nieruchomością przez Skarb Państwa, uzyskane w ramach sprawowania władztwa publicznego, może być posiadaniem samoistnym prowadzącym do zasiedzenia. Zwłaszcza, że Skarb Państwa obejmując nieruchomość w posiadanie pozostawał w dobrej wierze, którą to należy oceniać na chwilę objęcia rzeczy w posiadanie. Natomiast doliczenie okresu posiadania przez Skarb Państwo przez pozwanego było możliwe dlatego, że Skarb Państwa zachował posiadanie samoistne nieruchomości udostępniając ją do korzystania pozwanemu Związkowi jako posiadaczowi zależnemu. Pozwany stał się jednak posiadaczem samoistnym nieruchomości najpóźniej z dniem uprawomocnienia się wyroku Sądu Wojewódzkiego w Łodzi z dnia 13 stycznia 1993 r., kiedy to zostało wyeliminowane z obrotu prawnego postanowienie Sądu Powiatowego dla m. Łodzi z dnia 5 lutego 1970 r..

Sformułowane w apelacji zarzuty naruszenia prawa materialnego również należy uznać za nietrafne. Sąd Rejonowy dokonał prawidłowej subsumcji stanu faktycznego pod przepisy prawa materialnego.

Sąd Okręgowy nie podzielił stanowiska apelującego, jakoby Sąd Rejonowy naruszył art. 10 ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz art. 172 k.c. i art. 6 k.c. poprzez przyjęcie, że powód skutecznie podniósł zarzut zasiedzenia. Wprawdzie co do zasady niedopuszczalne jest w postępowaniu o uzgodnienie treści księgi wieczystej ustalenie - jako przesłanki rozstrzygnięcia - faktu nabycia własności przez zasiedzenie to dotyczy to głównie rozstrzygnięcia polegającego na uwzględnieniu powództwa w oparciu o przesłankowe stwierdzenie nabycia przez powoda prawa przez zasiedzenie (por. uchwała składu 7 sędziów SN z dnia 10 lutego 1951 r., ŁC 741/50, OSN z 1951 r., poz. 2; uchwała SN z dnia 20 marca 1969 r., III CZP 11/69, OSNCP z 1969 r., nr 12, poz. 210). Usunięcie niezgodności między stanem prawnym ujawnionym w księdze wieczystej i rzeczywistym stanem prawnym jest odmianą powództwa o ustalenie, wobec czego stwierdzenie zasiedzenia jako przesłanki i podstawy ustalenia byłoby tożsame z rozstrzygnięciem sprawy co do istoty. Ustalenie faktu nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie jest natomiast dopuszczalne tylko wtedy, gdy nie należy do samego rozstrzygnięcia w danej sprawie, lecz stanowi jedynie jego przesłankę (por. E. Bałan-Gonciarz, H. Ciepła, Ustawa o księgach wieczystych i hipotece. Komentarz po nowelizacji prawa hipotecznego. Wzory wniosków o wpis. Wzory wpisów do księgi wieczystej, LEX 2011, teza 12; por. wyrok SN z dnia 14 grudnia 1999 r., II CKN 316/98, OSNC z 2000 r., nr 6, poz. 119). Oznacza to, że jeżeli zasiedzenie prawa stanowi jeden z zarzutów obronnych pozwanego, co miało miejsce w przedmiotowej sprawie, jego rozpoznanie w tej sprawie nie jest wyłączone, ponieważ stanowi to jedynie jedną z przesłanek orzeczenia i nie wyczerpuje jego istoty. Mając na uwadze powyższe Sąd I instancji prawidłowo rozpoznał podniesiony zarzut zasiedzenia wskazując, że pozwany – nawet gdyby nie mógł być uznany za właściciela nieruchomości – nabyłby prawo własności nieruchomości przez zasiedzenie z dniem 2 lutego 2005 r..

Sąd I instancji nie naruszył również reguł wyrażonych w art. 121 pkt 4 w zw. z art. 175 k.c. oraz art. 10 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie kodeksu cywilnego poprzez niewyjaśnienie, czy Skarb Państwa był właścicielem nieruchomości czy też jedynie posiadaczem. Jak już zostało to wyżej wyjaśnione Skarb Państwa był posiadaczem w dobrej wierze spornej nieruchomości, zaś władanie nią miało charakter publiczny tj. w ramach imperium. Następnie Skarb Państwa dokonał przekazania przedmiotowej nieruchomości na rzecz pozwanego. Szerzej do omawianej problematyki Sąd odwoławczy odniósł się w dotychczasowej części uzasadnienia, przy rozstrzyganiu, tym samym nie ma potrzeby powielania raz jeszcze przywołanej argumentacji w tym przedmiocie.

Odnosząc się za zarzutu naruszenia art. 65 k.c., należy wskazać że nie ma racji skarżący zarzucając Sądowi I instancji jego naruszenie poprzez przyjęcie, że treść postanowień statutu pozwanego, wyrażająca wolę nawiązania do tradycji przedwojennego stowarzyszenia (...) stanowi wystarczającą podstawę przyjęcia ciągłości czy tożsamości różnych stowarzyszeń i tytuł własności nieruchomość, należy podnieść że samo odwołanie się w statucie do tradycji organizacji, nie czyni jeszcze z powoda następcy prawnego, albowiem do tego niezbędne jest spełnienie przesłanek przewidzianych prawem. Natomiast jak już zostało w przedmiotowej sprawie wielokrotnie podkreślone to pozwany Związek (...) zarejestrowany prawomocnie, jako stowarzyszenie na mocy postanowienia Sądu Wojewódzkiego w Warszawie z dnia 5 stycznia 1990 r. wyraźnie odwoływał się do tradycji i przedwojennego Związku, a jego statut został opracowany na podstawie projektu statutu pochodzącego jeszcze z 1924 r., zaś Stowarzyszenie (...) zostało zarejestrowane przede wszystkim w celu przejęcia nieruchomości od (...) W.. Nie można również pominąć, że siedziba przedwojennego Związku (...) mieściła się w K., skąd została przeniesiona do W. dopiero w 1948 r..

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy, na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelację, jako bezzasadną.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy rozstrzygnął w oparciu o art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z § 5 pkt 8 w zw. z § 2 pkt 9 oraz § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. 2018 r. poz. 265 ze zm.) zasądzając od powoda na rzecz pozwanej kwotę 6.250 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w apelacji.