Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

20 lipca 2017 roku J. C. wniósł pozew, którym domagała się zasądzenia od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w Ł. na swoją rzecz 160’083,00 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Wskazane roszczenie stanowi różnicę między emeryturą należną powodowi w jego ocenie a świadczeniem wyliczonym przez pozwanego w 1999 roku, skumulowaną za okres 15 lat i 9 miesięcy.

Ponadto, pełnomocnik powoda ustanowiony z urzędu wniósł o przyznanie kosztów pomocy prawnej oświadczając, że nie zostały one pokryte.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów procesu.

Stan faktyczny:

30 marca 1999 roku J. C. złożył w ZUS wniosek o emeryturę. Decyzją z 22 kwietnia 1999 roku ZUS przyznał J. C. emeryturę od 1 marca 1999 roku. Do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyjął wynagrodzenie, które stanowiło podstawę wymiaru składek z 10 lat kalendarzowych od stycznia 1980 roku do grudnia 1989 roku. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 85,62 %. Do ustalenia wysokości emerytury Zakład Ubezpieczeń Społecznych uwzględnił 33 lata i 7 miesięcy okresów składkowych oraz 1 rok i 2 miesiące okresów nieskładkowych. Wysokość tak wyliczonego świadczenia wyniosła 757,97 zł. Powód nie wniósł odwołania od tej decyzji.

W listopadzie 2003 roku J. C. wystąpił do ZUS o przeliczenie wymiaru emerytury według najkorzystniejszego wariantu. Decyzją z 20 listopada 2003 roku ZUS odmówił przeliczenia emerytury powołując się na brak nowych dowodów lub ujawnienia nowych okoliczności mających wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość, a istniejących przed wydaniem decyzji emerytalnej. Powód wniósł odwołanie od tej decyzji, które zostało prawomocnie oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi wydanym 24 sierpnia 2004 roku w sprawie IX U 228/04.

W marcu 2006 roku J. C. ponownie zwrócił się do ZUS o przeliczenie podstawy wymiaru emerytury według najkorzystniejszego wariantu. Decyzją z 31 maja 2006 roku odmówiono powodowi przeliczenia emerytury z powodu niezłożenia dokumentacji, która mogłaby to umożliwić. J. C. złożył odwołanie od tej decyzji, które zostało oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z 23 stycznia 2007 roku wydanym w sprawie IX U 1969/06. Apelacja wniesiona przez powoda od tego wyroku została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi wydanym 11 marca 2008 roku w sprawie III AUa 1278/07.

J. C. złożył kolejny wniosek o przeliczenie emerytury w marcu 2010 roku. Decyzją z 26 kwietnia 2010 roku ZUS przeliczył świadczenie powoda od dnia 1 marca 2010 roku przyjmując jako podstawę wymiaru okres dziesięciu lat kalendarzowych wybranych z dwudziestu lat kalendarzowych poprzedzających rok, w którym złożono wniosek o przyznanie emerytury. Dzięki temu wysokość świadczenia wzrosła do 1’220,89 zł. Powód odwołał się od tej decyzji. Odwołanie to zostało oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Sieradzu wydanym 13 stycznia 2011 roku w sprawie IV U 502/10. Apelacja powoda od tego wyroku została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi wydanym 10 listopada 2011 roku pod sygnaturą III AUa 316/11.

Kolejna decyzja odmawiająca przeliczenia powodowi emerytury została wydana ma skutek wniosku J. C. 29 lutego 2012 roku. Powód odwołał się od niej. Odwołanie zostało oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Sieradzu z 22 maja 2013 roku wydanym w sprawie IV U 319/12. Apelacja wniesiona od tego orzeczenia przez powoda została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 13 maja 2014 roku wydanym pod sygnaturą III AUa 1228/13.

16 czerwca 2014 roku J. C. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. wniosek o przeliczenie emerytury na podstawie przedłożonych kart zasiłkowych uzyskanych z archiwum zakładowego (...) Urzędu Wojewódzkiego w Ł.. Zakład Ubezpieczeń Społecznych oceniając złożone dokumenty uznał wysokość wynagrodzeń na podstawie złożonych kart zasiłkowych za lata 1977, 1978, 1979. Decyzją z 11 września 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. przeliczył od 1 czerwca 2014 roku emeryturę J. C.. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto wynagrodzenie, które stanowiło podstawę wymiaru składek z 10 lat kalendarzowych obejmujących okres od stycznia 1979 roku do grudnia 1988 roku. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 88,36%, zaś wyliczone świadczenie wyniosło 1506,91 zł. Decyzja ta uprawomocniła się wobec oddalenia odwołania wniesionego przez ubezpieczonego wyrokiem Sądu Okręgowego w Sieradzu z 5 marca 201 roku wydanym pod sygnaturą IV U 914/14 oraz oddalenia apelacji od tego orzeczenia wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 12 stycznia 2016 roku wydanym pod sygnaturą III AUa 839/15.

W sierpniu 2016 roku J. C. złożył kolejny wniosek o przeliczenie emerytury będący w istocie powieleniem wniosku z 16 czerwca 2014 roku. Decyzją z 18 listopada 2016 roku po raz kolejny odmówiono przeliczenia świadczenia. Odwołanie powoda od tej decyzji zostało oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Sieradzu z 21 kwietnia 2017 roku wydanym w sprawie IV U 2456/16. Apelacja powoda od tego orzeczenia została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 15 maja 2018 roku wydanym pod sygnaturą III AUa 970/17.

/ załączone akta IX U 228/04 Sądu Okręgowego w Łodzi, IX U 1969/06 Sądu Okręgowego w Łodzi, IV U 502/10 Sądu Okręgowego w Sieradzu, U 319/12 Sądu Okręgowego w Sieradzu, IV U 914/14 Sądu Okręgowego w Sieradzu, odpis wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 15 maja 2018 roku sygnatura akt III AUa 970/17 wraz z uzasadnieniem – k 104-109 /

Sąd oddalił wnioski dowodowe strony powodowej uznając przeprowadzanie zawnioskowanych dowodów za zbędne dla rozstrzygnięcia sprawy. Wynika to z faktu, że podstawą faktyczną powództwa jest pogląd powoda odnośnie wysokości świadczenia jakie powinno zostać mu przyznane od 1999 roku, odmienny od tego, którego wyrazem była zarówno pierwsza, jak i kolejne decyzje emerytalne wydane przez pozwanego. Dla rozstrzygania tego rodzaju sporu właściwy jest inny tryb niż proces przed sądem cywilnym, o czym szerzej wypowie się sąd w rozważaniach. Zatem dowody zmierzające do wykazania racji J. C. były zbędne w tym postępowaniu.

Rozważania prawne:

Zgodnie z art. 1 ust. 1 punkt 2 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z funduszu ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2018 roku poz. 1270), w brzmieniu aktualnym, jak i obowiązującym od 1 stycznia 1999 roku, zasady ustalania świadczeń oraz zasady i tryb ich przyznawania określa ta ustawa. W dziale IX ustawy określono tryb postępowania w sprawie ustalania i wypłaty świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Na podstawie art. 115 ust. 1 oraz art. 118 ustawy decyzje dotyczące m.in. wysokości należnego świadczenia emerytalnego wydają organy rentowe, w tym przypadku właściwy oddział Zakładu Ubezpieczeń Społecznych – art. 4 punkt 6 ustawy. Natomiast odwołanie od takiej decyzji przysługuje na zasadach określonych w przepisach odrębnych – art. 118 ust. 7 ustawy. Na podstawie art. 477 ⁸ kpc odwołanie takie przysługuje do sądu okręgowego, który rozpoznaje sprawę według przepisów o postępowaniu odrębnym w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych – art. 459 kpc i następne.

Takie ukształtowanie trybu ustalania zarówno prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, jak i ich wysokości wyklucza możliwość badania w innym postępowaniu istnienia przesłanek do ustalenia określonej wysokości należnego świadczenia. Z tego względu poza kognicją sądu rozpoznającego tę sprawę było samodzielne ustalenie wysokości emerytury jaka powinna zdaniem powoda zostać ustalona. Sprowadziłoby się to bowiem do badania, czy prawomocna decyzja ZUS wydana została w sposób prawidłowy czy też nie, a to jest niedopuszczalne w sprawie cywilnej bez względu na to, czy decyzja emerytalna była przedmiotem kontroli przez sąd pracy i ubezpieczeń społecznych czy też nie. Z tego względu przeprowadzanie dowodów na te okoliczności, zgłoszonych przez powoda, było nie tylko zbędne, ale wręcz niedopuszczalne w tym postępowaniu .

Podstawę prawna roszczenia, z którym wystąpił J. C. w tej sprawie, określonego jako odszkodowanie, mogą stanowić jedynie przepisy o odpowiedzialności deliktowej. Ponieważ powód powołuje się na zdarzenie, które miało miejsce w 1999 roku, gdy wydana została pierwsza decyzja emerytalna, dalsza analiza musi uwzględniać przepisy wówczas obowiązujące.

Na podstawie art. 66 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2017 roku poz. 1778), Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest państwową jednostką organizacyjną posiadającą osobowość prawną. Taki też był charakter prawny tego podmiotu od 1 stycznia 1999 roku. Zgodnie z art. 420 kc, obowiązującym do 1 września 2004 roku, za szkodę wyrządzoną przez funkcjonariusza państwowej osoby prawnej odpowiadała ta osoba prawna. Ze względu na podległość funkcjonariuszy, tzn. pracowników zatrudnionych w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, przesłanki tej odpowiedzialności wynikały z art. 430 kc. Obecnie przepis ten stanowi samodzielną podstawę odpowiedzialności ZUS za szkodę wyrządzoną na skutek działania pracownika.

Przesłankami tak ukształtowanej odpowiedzialności są:

- wina osoby podlegającej kierownictwu,

- związek zawinionego działania z wykonywaniem czynności powierzonych osobie podlegającej kierownictwu,

- wystąpienie szkody,

- adekwatny związek przyczynowo-skutkowy miedzy zawinionym działaniem i szkodą.

W tej sprawie powód nie wykazał, aby po stronie pozwanego zaistniało jakiekolwiek działanie lub zaniechanie, polegające na wydaniu nieprawidłowej decyzji emerytalnej lub niewydaniu takiej decyzji, któremu można przypisać cechę zawinienia rozumianą jako działanie sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego. Dla wykazania takiego zawinienia konieczne byłoby wykazanie w odpowiednim trybie, że decyzje o wymiarze emerytury wydane w stosunku do powoda były wadliwe. Warto podkreślić, że bardziej korzystne przeliczenie świadczenia emerytalnego, dokonane decyzjami z 26 kwietnia 2010 i 11 września 2014 nie oznacza, że pierwotna decyzja z 1999 roku była wadliwa. Wniosek taki nie wynika z oceny dokonanej przez Sądy kontrolujące późniejsze decyzje wydawane w stosunku do J. C., natomiast z ustaleń wynika, że przeliczenie było następstwem przedstawienia nowych dowodow.

J. C. nie wykazał również poniesienia szkody w rozumieniu art. 361 § 2 kc.

Wobec powyższego powództwo podlega oddaleniu jako bezzasadne.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 102 kpc mając na względzie sytuację majątkową i osobistą powoda i jego rodziny.

W punkcie 3 Sąd postanowił na podstawie § 8 pkt 6 w zw. z § 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2016 roku poz. 1714).