Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 grudnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Maria Padarewska - Hajn

Sędziowie:SSA Janina Kacprzak

SSA Mirosław Godlewski (spr.)

Protokolant: sekr. sądowy Aleksandra Słota

po rozpoznaniu w dniu 28 listopada 2013 r. w Łodzi

sprawy S. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w Ł.

o emeryturę,

na skutek apelacji wnioskodawcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 22 stycznia 2013 r., sygn. akt: VIII U 2974/12;

oddala apelację.

Sygn. akt: III AUa 409/13

UZASADNIENIE

Wnioskodawca, S. S., złożył 24 kwietnia 2012 roku wniosek o emeryturę. We wniosku wskazał, że (...)roku ukończy 60 rok życia, nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego i nie pozostaje w stosunku pracy oraz legitymuje się ponad 25 letnim stażem ogólnym i ponad 15 letnim stażem szczególnym.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. decyzją z dnia 20 czerwca 2012 roku odmówił przyznania prawa do emerytury. W ocenie organu rentowego, wnioskodawca nie spełnił przesłanki stażu szczególnego z art. 184 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku Nr 153 poz. 1227 ze zm.) w związku z § 4 pkt 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku Nr 8 poz. 43 ze zmianami) albowiem na wymagany okres co najmniej 15 lat wykonywania pracy w szczególnych warunkach, wnioskodawca legitymuje się na dzień 1 stycznia 1999 roku okresem wskazanej pracy wynoszącym jedynie 6 lata i 1 miesiąc.

W odwołaniu, wnioskodawca zarzucił decyzji błąd w ustaleniach faktycznych oraz merytoryczną błędność poprzez przyjęcie, że nie legitymuje się co najmniej 15 letnim okresem wykonywania pracy w szczególnych warunkach podczas, gdy prawidłowe uwzględnienie przebiegu zatrudnia od 12 września 1979 roku do 15 lutego 1991 roku i wykonywanej pracy na stanowisku szlifierza oraz od 1 stycznia 1994 roku do 10 kwietnia 2000 roku i wykonywanej wówczas pracy spawacza daje wymagany okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Wskazując na powyższe wnosił o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do wnioskowanego świadczenia.

Organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania.

Wyrokiem wydanym 22 stycznia 2013 roku Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił odwołanie.

Wydając przedmiotowy wyrok sąd pierwszej instancji przyjął za podstawę rozstrzygnięcia następujące ustalenia faktyczne:

S. S. urodzony (...) z dniem (...)roku ukończył 60 - ty rok życia. Na dzień 31 grudnia 1998 roku legitymował się ogólnym stażem ubezpieczeniowym wynoszącym 29 lat 5 miesięcy i 17 dni oraz stażem szczególnym w wymiarze 6 lat i 1 miesiąc. Przypadającym na okres zatrudnienia od 1 lipca 1970 roku do 31 lipca 1976 roku na stanowisku szlifierza (wykaz A dział VII poz.1 ). Na datę wydania decyzji wnioskodawca nie pozostawał w stosunku pracy i nie był członkiem otwartego funduszu emerytalnego. W okresie od 2 lipca 1969 roku do 31 grudnia 1977 roku i w okresie od 12 września 1978 roku do 15 lutego 1991 roku wnioskodawca był zatrudniony w Kombinacie (...) w Ł.. W okresie zatrudnienia w W. wnioskodawca od 1 lipca 1970 roku do 31 lipca 1976 roku pracował jako szlifierz wykonując stale i w pełnym wymiarze czasu pracę w szczególnych warunkach. Następnie od 1 sierpnia 1976 roku pracował jako technolog. Pracę na stanowisku technologa kontynuował w okresie od 4 stycznia 1978 roku do 9 września 1978 roku, kiedy był zatrudniony w Fabryce (...). Po powrocie do W., od 12 września 1978 roku, pracował kolejno na stanowiskach technologa i ślusarza, a od 1 lipca 1986 roku galwanizera - brygadzisty. Następnie od 1 czerwca 1989 roku szlifierza-ostrzarza, a od 1 grudnia 1989 roku do końca zatrudnienia ostrzarza i szlifierza. Równocześnie z pracą w W., poczynając od 1 kwietnia 1980 roku wnioskodawca pracował w wymiarze ½ etatu w MPK na stanowisku motorniczy uczeń a od 1 czerwca 1980 roku jako motorniczy tramwaju. Pracę tę kontynuował do 3 października 1991 roku. W okresie od 18 lutego 1991 roku do 30 czerwca 1992 roku wnioskodawca pracował w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku ślusarza -montera w spółce (...) a w okresie od 1 lipca 1992 roku do 31 maja 1993 roku w spółce (...) jako ślusarz - monter i spawacz. Jako spawacz - monter, wnioskodawca pracował także w spółce (...) w okresie od 1 czerwca 1993 roku do 31 grudnia 1993 roku oraz w spółce (...) + V. w okresie do 1 stycznia 1994 roku do 10 kwietnia 2000 roku. U tych ostatnich pracodawców wnioskodawca wykonywał powierzone mu obowiązki stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Czyniąc ustalenia faktyczne sąd pierwszej instancji uwzględnił przedłożone dowody z dokumentów jak i osobowych źródeł dowodowych.

Uwzględniając zebrany materiał dowodowy sąd pierwszej instancji po przywołaniu treści przepisów art. 184 i art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz § 4 ust. 1 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku skonstatował, że odwołanie jest niezasadne. Prawidłowo bowiem organ rentowy zaliczył wnioskodawcy do stażu szczególnego jedynie okres zatrudnienia na stanowisku szlifierza objętym treścią przedłożonego świadectwa pracy w szczególnych warunkach. Pozostałe okresy zatrudnienia nie były okresami wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub fakt ten nie został udowodniony w toku postępowania.

Wyrok Sądu Okręgowego zaskarżył apelacją w całości wnioskodawca. W apelacji nie formułując zarzutów apelacyjnych podnosił wadliwość ustaleń faktycznych poczynionych przez sąd pierwszej instancji, który błędnie nie zaliczył do okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach zatrudnienia w W. od 1 czerwca 1989 roku do 15 lutego 1991 roku kiedy był zatrudniony na podwójnym stanowisku szlifierza i ostrzarza, na którym w istocie wykonywał pracę szlifierza będącą pracą w szczególnych warunkach. Ponadto, sąd także błędnie, wbrew dokumentacji oraz treści zeznań świadków i wnioskodawcy , nie zaliczył, zdaniem apelanta, do okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach zatrudnienia wykonywanego od 18 lutego 1991 roku do 10 kwietnia 2000 roku na stanowiskach spawacza albo pomocnika spawacza wykonywanej w szkodliwych warunkach. Do apelacji załączył oświadczenie osoby zarządzającej zakładem, w którym pracował w latach 1992 do 1993 stwierdzające, że praca była wykonywana w szkodliwych warunkach oraz świadectwo pracy w szczególnych warunkach za okres od 1 czerwca 1993 roku do 31 grudnia 1993 roku i od 1 stycznia 1994 roku do 10 kwietnia 1994 roku potwierdzające zatrudnienie w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku spawacz-monter kwalifikowanym z wykazu A dział XIV poz. 12.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja jest bezzasadna i jako taka podlega oddaleniu. Mimo lakoniczności i braku staranności przy sporządzaniu pisemnych motywów orzeczenie sądu pierwszej instancji zawiera przewidziane treścią art. 328 § 2 k.p.c. pozwalające na przeprowadzenie kontroli instancyjnej i zakończenie sprawy w postępowaniu apelacyjnym.

Przed przystąpieniem do dalszych rozważań wskazać na należy, że mimo należytego wyjaśnienia tej okoliczności w toku postępowania przed sądem pierwszej instancji, sąd ten błędnie wskazuje w okresie od 1 lipca 1986 roku do 1 czerwca 1989 roku , że ubezpieczony pracował jako galwanizer. Podczas gdy jak wynika z wyjaśnień pracodawcy i dokumentacji pracowniczej, apelant nie pracował jako galwanizer a wskazany okres to okres wykonywania pracy ślusarza w narzędziowni /NN/ (akta osobowe k. 13 akt).

W okolicznościach niniejszej sprawy niespornym jest, że dochodzone przez wnioskodawcę świadczenie oparte jest o treść przepisu art. 184 ust.1 przywoływanej powyżej ustawy oraz iż ubezpieczony spełnił wszystkie wskazane w przepisie przesłanki poza przesłanką stażu szczególnego. Tak zakreślona podstawa sporu prawidłowo nakierowała przebieg postępowania na ustalenie stażu pracy w szczególnych warunkach jakie ubezpieczony osiągnął do 1 stycznia 1999 roku. Wskazana cezura osiągnięcia wymaganego stażu wnika wprost z treści wskazanego przepisu art. 184 ustawy, który odsyła do daty wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Przed przystąpieniem do dalszych rozważań podnieść także należy, że ostatecznie organ rentowy w oparciu o przełożone dokumenty uznał jako pracę wykonywaną w szczególnych warunkach zatrudnienie w okresie od 1 lipca 1970 roku do 31 lipca 1976 roku (6 lat i 1 miesiąc) wykonywane w W. na stanowisku szlifierza kwalifikowane z wykazu A dział VII poz. 1. Wobec powyższego do spełnienia przesłanki stażu szczególnego określonej w § 4 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku brakowało wnioskodawcy stażu w wymiarze 8 lat i 11 miesięcy. Ubezpieczony w apelacji wskazuje, że ten brakujący okres winien wypełnić okres pracy od 1 czerwca 1989 roku do 15 lutego 1991 roku (1 rok i 8 miesięcy 15 dni) oraz od 18 lutego 1991 roku do 31 grudnia 1998 roku (7 lat 10 miesięcy i 14 dnia). Powyższe jednoznacznie wskazuje, że uznany przez organ okres (6 lat 1 miesiąc) powiększony o okresy wskazane w apelacji, po ich ograniczeniu do wynikającej z treści przepisu art. 184 ustawy daty (7 lat 10 miesięcy i 14 dni) dałyby okres wystarczający do wykazania się ponad 15 letnim stażem szczególnym na dzień wejścia w życie ustawy.

Wbrew zarzutom apelacji sąd pierwszej instancji odmawiając uznania okresów zatrudnienia od 18 lutego 1991 roku do 31 grudnia 1998 roku za prace wykonywana w szczególnych warunkach uprawniającą do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku nie dopuścił się obrazy prawa. Wskazany okres zatrudnienia został w sprawie dobrze udokumentowany w zakresie rodzaju wykonywanej wówczas przez wnioskodawcę pracy. Przedłożona w toku postępowania dokumentacja pracownicza uzupełniona zeznaniami świadków R. P. i M. W. oraz treścią przesłuchania samego wnioskodawcy wyklucza możliwość zakwalifikowania pracy jaką wykonywał S. S. w okresie od 18 lutego 1991 roku do 31 grudnia 1998 roku jako pracy w szczególnych warunkach. W tym zakresie, w szczególności oczywiście błędne jest świadectwo pracy w szczególnych warunkach wystawione przez (...) S.A. stwierdzające, że ubezpieczony zatrudniony w okresie od 1 czerwca 1993 roku do 31 grudnia 1993 roku i w okresie od 1 stycznia 1994 roku do 10 kwietnia 2000 roku na stanowisku spawacz - monter wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych z wykazu A dział XIV poz. 12. Wnioskodawca sam składając zeznania (k. 41 akt) podaje, że pracując we wskazanych powyżej okresach w (...), T. – Serwisie i (...) łączył parce ślusarza i spawacza lub spawacza i montera. Powyższe potwierdzili świadkowie: R. P. (k. 39, k. 40) i M. W. (k. 40). Świadek R. P. jednoznacznie zeznał, że w spółkach (...) ubezpieczony nawet gdy pracował jako spawacz to musiał sobie pracę do zespawania przygotować, podocinać, dopasować, zeszlifować. W związku z czym wykonywał zarówno prace ślusarskie i jak spawanie. Tak też wyglądała jego praca w spółkach (...) gdzie również przy produkcji palet musiał wpierw wykonać roboty ślusarskie aby przystąpić do spawania. Treść zeznań świadka M. W. w sposób spójny ze wskazanymi powyżej zeznaniami opisuje pracę wnioskodawcy we wskazanym okresie podkreślając, że warunki w jakich praca była świadczona były szkodliwe z racji wielości stanowisk pracy i nieustannego huku, zgrzytu, dymu.

Opisanego rodzaju pracy nie można wbrew twierdzeniom apelacji kwalifikować jako pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Wprawdzie negatywny wpływ wykonywanej pracy na zdrowie i szybszą utratę zdolności niezbędnych do świadczenia pracy jest immanentną cechą pracy w szczególnych warunkach, ale nie można, jak zdaje się to ujmować apelant, przyjmować, że trudne warunki pracy przesądzają o tym, że praca jest wykonywana w warunkach o jakich mowa w rozporządzeniu z 7 lutego 1983 roku uprawniającą do nabycia emerytury w obniżonym wieku. Jak trafnie wskazały Sądy: Apelacyjny w K. w wyroku z 7 sierpnia 2013 roku wydanym w sprawie III AUa 48/13 /legalis nr 736510/ i Apelacyjny w Ł. (III AUa 1757/12 legalis nr 736963) nie każde zatrudnienie wykonywane w narażeniu na niekorzystne dla zdrowia czynniki takie jak hałas przekraczający dozwolone normy, zapylenie , opary chemiczne, wysokie temperatury lub zmienne warunki atmosferyczne jest pracą w szczególnych warunkach w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach, lecz jedynie takie, które zostało rodzajowo wymienione w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Rozporządzenie zawierające przepisy, które należą do systemu prawa ubezpieczeń społecznych mają charakter bezwzględnie obowiązujący i muszą być wykładane zgodnie z celem instytucji emerytury w obniżonym wieku, która jest przywilejem stanowiącym odstępstwo od ogólnych regulacji zawartych w przepisie art. 27 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (patrz: SN wyrok z 6 marca 2007 roku, IUK 287/06). Przy czym we wskazanym rozporządzeniu znajduje się także § 2 ust. 1, zgodnie z którym okresami uprawniającymi do nabycia emerytury w obniżonym wieku są tylko takie okresy wykonywania pracy w szczególnych warunkach, w których praca ta jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Wskazany przepis należy rozumieć tak, że pracą w szczególnych warunkach jest jedynie praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli taka była norma czasu pracy dla danego stanowiska) z tym, że wskazanego charakteru pracy nie niweczą jedynie krótkotrwale nieobecności na stanowisku pracy wymuszone technologią pracy na danym stanowisku. Ma niewątpliwie rację, apelant podnosząc, że w wykazie A dziale XIV poz. 12 wymieniona jest praca przy spawaniu. Wykonywanie wskazanego rodzaju pracy stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, niezależnie w jakiej branży to ma miejsce, stanowi okres wliczany do nabycia emerytury w obniżonym wieku. Tyle tylko, że w przypadku zatrudnienia wnioskodawcy w przywołanym okresie od 18 lutego 1991 roku do 31 grudnia 1998 roku nie zostały spełnione warunki z przywołanego powyżej § 2 rozporządzenia, pozwalające uznać wykonywane przez ubezpieczonego prace za pracę w warunkach szczególnych opisane w wykazie A dział XIV poz. 12 . W sprawie pracy przy spawaniu Sąd Najwyższy wypowiadał się kilkakrotnie. W związku z przedstawionym opisem czynności jakie ubezpieczony wykonywał, w okresie zatrudnienia spółkach (...) czy V. wskazać należy na postanowienie tegoż sądu z dnia 11 września 2012 roku IIIUK 14/12 / legalis nr 617719/, w którym przypominając dotychczasową linię orzeczniczą sąd powtórzył, że wykonywanie pracy w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych nie jest pracą w szczególnych warunkach, jeżeli nie jest pracą przy spawaniu, czyli czynnościami wykonywanymi w przebiegu procesu technologicznego spawania, do których nie należą prace ślusarskie, montażowe czy malarskie, stanowiące etap przygotowania do procesu spawania albo obejmujące czynności wykończeniowe następujące po zakończeniu etapu spawania. Prace przy spawaniu obejmują jedynie prace wykonywane w przebiegu procesu technologicznego spawania, czyli wyłącznie czynności związane ze spawaniem (patrz - także SN IUK 192/07, IUK 393/10, II UK 106/11 - legalis).

Przeniesienie powyższych uwag na grunt rozpoznawanej sprawy, nakazuje podzielić stanowisko sądu pierwszej instancji co do braku możliwości kwalifikowania wskazanego okresu pracy jako pracy w szczególnych warunkach. Fakt wystawienia w tym zakresie świadectwa pracy w szczególnych warunkach odnośnie okresu od 18 czerwca 1993 roku do 31 grudnia 1998 roku nie stoi temu także na przeszkodzie albowiem, mimo iż pracodawca jest uprawniony do wystawienia świadectwa pracy w szczególnych warunkach to jednak wskazany dokument jest tylko dokumentem prywatnym w rozumieniu art. 245 k.p.c. i podlega weryfikacji w toku postępowania sądowego (patrz - SN wyrok z 13 września 2011 roku IUK 107/11 i tam przywoływane orzecznictwo).

W świetle powyższego, poza sporem, co pośrednio znajduje potwierdzenie w treści apelacji, do okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie można zaliczyć okresu zatrudnienia w MPK i wykonywanej pracy motorniczego tramwaju. Pracy rodzajowo objętej treścią wykazu A dział VIII poz.2, ale z racji jej wykonywania jedynie w ½ etatu, nie spełniającej warunków z przywołanego § 2 rozporządzenia.

Przy uwzględnieniu treści apelacji jak i przebiegu całego postępowania przed sądem pierwszej instancji poza sporem pozostaje także i to, że jako pracy w szczególnych warunkach nie można kwalifikować zatrudnienia jakie ubezpieczony wykonywał pracując na stanowisku technologa czy ślusarza. Jako technolog, ubezpieczony pracował w okresie od 1 sierpnia 1976 roku do 31 grudnia 1977 roku i od 1 kwietnia 1981 do 31 października 1984 roku w W. oraz od 4 stycznia 1978 roku do 9 września 1978 roku w Fabryce (...). Zachowany w aktach pracowniczych zakres czynności technologa (k. 13 akt) nie pozostawia wątpliwości co do tego, że praca technologa to praca biurowo - koncepcyjna niezwiązana ze sprawowaniem bezpośredniego nadzoru nad procesem produkcji w miejscu jej wykonywania. W związku z czym całkowicie zrozumiałe jest stanowisko procesowe ubezpieczonego akceptującego decyzję organu jak i sądu pierwszej instancji o niezaliczaniu wskazanego okresu pracy do pracy w szczególnych warunkach. Nie było bowiem jakichkolwiek podstaw, aby rozważać kwalifikowanie tej pracy pod wykaz A dział XIV poz. 24. Żadnych wątpliwości nie wzbudzała też wskazana kwalifikacja pracy na stanowisku ślusarza, ślusarza w narzędziowni lub w warsztacie napraw.

W związku z powyższym zgodzić należy się z sądem pierwszej instancji, iż dla potrzeb rozpoznania wniesionego odwołania, nie było potrzeby dokonywania dokładniejszej analizy przebiegu zatrudnienia w W.. Jak bowiem niespornie wynikało z treści zebranego w sprawie materiału dowodowego ubezpieczony zatrudniony był u wskazanego pracodawcy w okresie od 2 lipca 1969 roku do 31 grudnia 1977 roku oraz od 12 września 1978 roku do 15 lutego 1991 roku. Ze wskazanego okresu organ rentowy jako pracę w warunkach szczególnych zaliczył okres od 1 lipca 1970 roku do 31 lipca 1976 roku. Wnioskodawca wnosił w toku postępowania przed sądem pierwszej instancji (k. 25 akt) o zaliczenie jako okresu pracy w szczególnych warunkach także zatrudnienia od 1 lipca 1986 roku do 15 lutego 1991 roku (4 lata 7 miesięcy i 15 dni) a w apelacji ograniczył żądanie do okresu od 1 czerwca 1989 roku do 15 lutego 1991 roku. W związku z czym, nawet przy uwzględnieniu całego spornego okresu sformułowanego przed sądem pierwszej instancji nie doszłoby do spełnienia wymaganej przesłanki posiadania co najmniej 15 letniego okresu pracy w szczególnych warunkach. Przy zsumowaniu bowiem okresu uznanego przez organ (6 lat 1 miesiąc) i okresu wskazywanego na k. 25 akt (najdalej idącego, nie powtórzonego w apelacji) w wymiarze 4 lat 7 miesięcy i 15 dni uzyskuje się bowiem okres wynoszący jedynie 10 lat 8 miesięcy i 15 dni.

Jednocześnie poza osądem nie pozostawał pozostały okres zatrudnienia w W. albowiem tak kwestia błędnie wpisanego w dokumentacji pracowniczej stanowiska galwanizera (błędu powtórzonego w ustaleniach faktycznych sądu pierwszej instancji) jak i daty powierzenia stanowiska szlifierz – ostrzarz (od 1 czerwca 1989 roku) oraz rodzaju pracy wykonywanej w poszczególnych okresach została wyjaśniona w zebranym materiale dowodowym podawanym ostatecznej ocenie.

Kierując się wskazaną argumentacją, nie podzielając zarzutów i argumentacji apelacji oraz nie dostrzegając podstaw które należałoby wziąć pod rozwagę z urzędu, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.