Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W pozwie skierowanym do Sądu Okręgowego w Łodzi w dniu 16 kwietnia 2018 roku (...) Towarzystwo (...) S.A. (...) z siedzibą w W. wystąpiło przeciwko J. S. o zapłatę kwoty 100.000 zł z odsetkami za opóźnienie od dnia 9 września 2011 roku – w uzasadnieniu pozwu doprecyzowano, że żądanie to dotyczy zapłaty odsetek ustawowych.

W uzasadnieniu pozwu podano, że pozwany zakład ubezpieczeń wypłacił Z. M. (1), poszkodowanemu w wyniku wypadku komunikacyjnego z dnia 4 marca 2010 roku, którego sprawcą był pozwany, łącznie kwotę 200.000 zł z tytułu zadośćuczynienia pieniężnego. W dacia zajścia wyżej opisanego wypadku J. S. łączyła z powodowym towarzystwem ubezpieczeń umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej i na tej podstawie powód był zobowiązany do naprawienia szkody doznanej przez Z. M. (1) na skutek wyżej opisanego wypadku. Z uwagi na to, że J. S. spowodował wypadek kierując pojazdem mechanicznym bez uprawnień, a ponadto zbiegł z miejsca wypadku, powodowemu zakładowi ubezpieczeń przysługuje wobec powoda roszczenie regresowe o zwrot równowartości kwot wypłaconych poszkodowanemu.

(pozew k. 4-9)

Pozwany wystąpił o oddalenie powództwa.

(protokół rozprawy z dnia 20 czerwca 2018 roku – 2 minuta)

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Prawomocnym wyrokiem z dnia 30 marca 2011 roku wydanym w sprawie o sygn. akt VI K 1295/10 przez Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi J. S. został uznany za winnego tego, że kierując samochodem osobowym marki F. o numerze rejestracyjnym (...) na skrzyżowaniu ulic (...) w Ł. wykonał manewr omijający pojazd, który zatrzymał się na lewym pasie ruchu jezdni ulicy (...) przed przejściem dla pieszych w celu ustąpienia pierwszeństwa pieszemu i potrącił przechodzącego po wyznaczonym przejściu dla pieszych Z. M. (1), po czym wysiadł z pojazdu, przeciągnął leżącego po jezdni do jej krawędzi i pozostawił go tam, a następnie zbiegł z miejsca zdarzenia, to jest spowodował nieumyślnie wypadek, w wyniku którego pokrzywdzony Z. M. (1) doznał urazu głowy ze złamaniami kości podstawy czaszki, krwiakami śródmózgowymi i obrzękiem mózgu, które należy traktować jako chorobę realnie zagrażającą życiu – przy czym w chwili zajścia wypadku nie zastosował się do zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym orzeczonego wyrokiem Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi w sprawie o sygn. akt XIX K 704/09.

(odpis prawomocnego wyroku k. 92)

J. S. nabył wyżej opisany samochód marki F. na podstawie umowy z dnia 18 listopada 2009 roku zawartej z A. M..

(kopia umowy sprzedaży k. 26)

W dacia zajścia wyżej opisanego wypadku J. S. łączyła z (...) S.A. umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego, tj. samochodu osobowego marki F. o nr rej. (...).

(okoliczność niesporna)

(...) Towarzystwo (...) S.A. (...) uznało swoją odpowiedzialność za szkodę na osobie Z. M. (1) będącą skutkiem wyżej opisanego wypadku oraz w toku prowadzonego przez siebie postępowania dotyczącego tzw. likwidacji szkody wypłaciło poszkodowanemu kwotę 100.000 zł z tytułu zadośćuczynienia pieniężnego – na etapie przedsądowym.

(okoliczność niesporna, a ponadto stanowiąca podstawę ustaleń faktycznych, na których oparto wyrok sprawie II C 864/10 – kopia uzasadnienia wyroku k. 37 odwrót akt sprawy niniejszej, okoliczność przyznana przez Z. M. w sprawie II C 864/10 – pismo procesowe k. 201-202 załączonych akt II C 864/10)

Z. M. (1) w dniu 22 czerwca 2010 roku skierował do Sądu Okręgowego w Łodzi pozew przeciwko wyżej wskazanemu towarzystwu ubezpieczeń o zapłatę kwoty 200.000 zł z tytułu zadośćuczynienia pieniężnego oraz renty w wysokości po 1440 zł za okres od kwietnia 2010 roku – z tytułu poniesionych przez niego skutków zdrowotnych wyżej opisanego wypadku z dnia 4 marca 2010 roku.

Sprawę z powództwa Z. M. (1) zarejestrowano pod sygn. II C 864/10. Pozwane w tej sprawie (...) Towarzystwo (...) S.A. (...) w dniu 27 lipca 2011 roku wystąpiło z wnioskiem o zawiadomienie o toczącym się postępowaniu w sprawie J. S. w trybie art. 84 k.p.c.

W dniu 23 sierpnia 2011 roku doręczono J. S. przesyłkę sądową zawierającą zawiadomienie o postępowaniu prowadzonym w sprawie o sygn. akt II C 864/10 wraz z pouczeniem o możliwości przystąpienia do udziału w sprawie w charakterze interwenienta ubocznego.

W dniu 21 września 2011 roku J. S. złożył interwencję uboczną w wyżej wskazanej sprawie wnosząc o oddalenie powództwa Z. M. (1). Postanowieniem z dnia 11 stycznia 2013 roku Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił wniosek J. S. o zwolnienie go od kosztów sądowych, natomiast w dniu 27 marca 2013 roku zarządzono zwrot interwencji ubocznej z uwagi na nieuiszczenie opłaty sądowej od niej.

Wyrokiem z dnia 6 sierpnia 2013 roku Sąd Okręgowy w Łodzi w punkcie 1 zasądził od (...) S.A. (...) na rzecz Z. M. (1) kwotę 100.000 zł z tytułu zadośćuczynienia pieniężnego z odsetkami ustawowymi od dnia 14 czerwca 2010 roku do dnia zapłaty, w punkcie 2 zasądził od tego samego pozwanego na rzecz powoda rentę w kwocie po 1760 zł miesięcznie za okres od 10 kwietnia 2010 roku a w punkcie 3 oddalił powództwo w pozostałej części.

Apelację od wyżej opisanego wyroku złożyła wyłącznie strona pozwana, która w zakresie dotyczącym zasądzenia należności głównej z tytułu zadośćuczynienia pieniężnego kwestionowała jedynie kwotę 1 zł zadośćuczynienia, tj. wnosiła o zmianę punktu 1 wyroku przez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 99.999 zł z tytułu zadośćuczynienia pieniężnego.

Wyrokiem z dnia 14 marca 2014 roku Sąd Apelacyjny w Łodzi zmienił wyżej opisany wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi jedynie w części w zakresie dotyczącym odsetek ustawowych od rat renty zasądzonych w punktach 2 i 3 zaskarżonego wyroku.

(załączone akta sprawy II C 864/10: pozew k. 2-8, pismo procesowe z wnioskiem o przypozwanie k. 144-145, zarządzenie dotyczące zawiadomienia J. S. o toczącym się postępowaniu k. 196, potwierdzenie doręczenia k. 198, interwencja uboczna k. 214-215, postanowienie k. 299, zarządzenie o zwrocie interwencji ubocznej k. 309, wyrok sądu I instancji k. 321, apelacja pozwanego k. 336-338, wyrok sądu II instancji k. 378)

W dniu 27 stycznia 2012 roku (...) Towarzystwo (...) S.A. (...) skierowało do Sądu Okręgowego w Łodzi pozew przeciwko J. S. o zapłatę przez niego kwoty 100.000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia złożenia pozwu – z tytułu zwrotu równowartości tej kwoty wypłaconej przez powodowe towarzystwo na rzecz Z. M. z tytułu zadośćuczynienia pieniężnego na obrażenia ciała i uszczerbek na zdrowiu poniesione przez niego w wyniku wypadku komunikacyjnego z dnia 4 marca 2010 roku, którego sprawcą był pozwany. W uzasadnieniu pozwu wskazano, że wyżej podana suma zadośćuczynienia pieniężnego została wypłacona poszkodowana na etapie przedsądowym.

Wyrokiem z dnia 25 września 2015 roku wydanym w sprawie o sygn. akt II C 511/12 Sąd Okręgowy w Łodzi uwzględnił wyżej opisane powództwo w całości. Postanowieniem z dnia 22 grudnia 2015 roku Sąd Apelacyjny w Łodzi na skutek zażalenia powoda zmienił wyżej opisany wyrok wyłącznie w zakresie dotyczącym rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów procesu - w pozostałym zakresie wyrok z dnia 25 września 2015 roku uprawomocnił się.

(załączone akta sprawy II C 511/12: pozew k. 2-7, wyrok k. 117, postanowienie k. 140)

W dniu 16 października 2013 roku z rachunku powodowego zakładu ubezpieczeń został dokonany przelew kwoty 99.999 zł na rachunek pełnomocnika Z. M. (1) – ze wskazaniem, że tytułem zapłaty jest „wyrok IIC864/10 (zadośćuczynienie) Z. M.”. (kopia polecenia przelewu k. 30, akta likwidacji szkody w formie elektronicznej - płyta CD k. 98)

W dniu 18 lipca 2017 roku w sprawie o sygn. akt I Co 66/17 odbyło się posiedzenie przed Sądem Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi w sprawie z wniosku (...) S.A. o wezwanie J. S. do zawarcia ugody sądowej w sprawie o zapłatę kwoty dochodzonej w niniejszej sprawie, tj. kwoty 100.000 zł – wezwany do zawarcia ugody J. S. oświadczył wówczas, że nie widzi możliwości zawarcia ugody.

(okoliczność niesporna – przyznana przez stronę pozwaną, protokół rozprawy z dnia 26 września 2018 roku, 21-24 minuta)

Pozwany obecnie prowadzi gospodarstwo domowe wspólnie ze swoją babcią, natomiast nie uzyskuje żadnych dochodów. Do końca lipca 2018 roku pozwany pracował zarobkowo uzyskując dochody w wysokości 1500 zł miesięcznie. Pozwany nie posiada żadnych oszczędności pieniężnych ani majątku. Ma dwoje małoletnich dzieci, które jednak z nim nie mieszkają.

(przesłuchanie pozwanego – protokół rozprawy z dnia 26 września 2018 roku od 5 do 12 minuty, kopia decyzji o zarejestrowaniu pozwanego jako osoby bezrobotnej k. 145)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności wskazać należy na to, że w odniesieniu do roszczenia powoda zgłoszonego w pozwie nie zachodzi stan powagi rzeczy osądzonej. Wprawdzie roszczenie o zapłatę przez J. S. kwoty 100.000 zł zgłoszone przez powoda w sprawie II C 511/12 (pierwotna sygnatura akt sprawy II Nc 21/12) oparte jest na tożsamej podstawie faktycznej jak roszczenie zgłoszone w sprawie niniejszej, jednakże każde z tych roszczeń dotyczy innej części świadczenia odszkodowawczego wypłaconego przez powodowe towarzystwo na rzecz Z. M.: o ile w sprawie o sygn. akt II C 511/12 powód dochodził od J. S. zwrotu kwoty 100.000 zł wypłaconej poszkodowanemu z tytułu zadośćuczynienia pieniężnego na etapie przedsądowym, to w sprawie niniejszej powód żąda od pozwanego zwrotu dalszej kwoty 100.000 zł, co do której twierdzi, że została wypłacona Z. M. (1) na podstawie wyżej przywołanego wyroku wydanego przez Sąd Okręgowy w Łodzi w sprawie o sygn. akt II C 864/10.

W dalszej kolejności wskazać należy, że brak było podstaw do uznania za zasadne stanowiska pozwanego, jakoby zachodziła podstawa do zawieszenia postępowania w sprawie niniejszej z uwagi na złożenie przez pozwanego skargi o wznowienie postępowania w sprawie o sygn. akt II C 511/12 (pismo pozwanego k.133). Zaznaczyć należy, że ewentualne uwzględnienie przez sąd skargi o wznowienie postępowania w tej ostatniej sprawie nie miałoby wpływu na sposób rozstrzygnięcia sprawy niniejszej – w szczególności dlatego, że wszystkie przesłanki ustawowej odpowiedzialności pozwanego za spełnienie świadczenia objętego pozwem złożonym w sprawie niniejszej są albo niesporne między stronami albo wynikają z wiążącego dla pozwanego (ze względów omówionych poniżej) prawomocnego wyroku wydanego w sprawie o sygn. akt II C 864/10.

Zgodnie z treścią art. 43 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 473) zakładowi ubezpieczeń przysługuje prawo dochodzenia od kierującego pojazdem mechanicznym zwrotu wypłaconego z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych odszkodowania, jeżeli kierujący:

1) wyrządził szkodę umyślnie lub w stanie po użyciu alkoholu albo pod wpływem środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii;

2) wszedł w posiadanie pojazdu wskutek popełnienia przestępstwa;

3) nie posiadał wymaganych uprawnień do kierowania pojazdem mechanicznym, z wyjątkiem przypadków, gdy chodziło o ratowanie życia ludzkiego lub mienia albo o pościg za osobą podjęty bezpośrednio po popełnieniu przez nią przestępstwa;

4) zbiegł z miejsca zdarzenia.

J. S. jako pozwany w sprawie niniejszej nie kwestionował tego, że wyżej opisany wypadek komunikacyjny z dnia 4 marca 2010 roku spowodował kierując pojazdem mechanicznym bez wymaganych do tego uprawnień oraz że następnie zbiegł z miejsca tego zdarzenia (pozwany nie kwestionował istnienia tych okoliczności także w sprawie o sygn. akt II C 511/12). Okoliczności te, tj. spowodowanie wypadku komunikacyjnego przez pozwanego kierującego pojazdem mechanicznym bez wymaganych uprawnień oraz zbiegnięcie przez niego z miejsca wypadku wynikają zresztą z sentencji wyżej przywołanego prawomocnego wyroku skazującego wydanego w stosunku do J. S., a wyrok ten z mocy art. 11 k.p.c. jest wiążący dla sądu cywilnego rozpoznającego niniejszą sprawę.

Niesporne między stronami procesu było także to, że powodowy zakład ubezpieczeń ponosił względem poszkodowanego w wyniku wyżej opisanego wypadku Z. M. (1) odpowiedzialność cywilną na podstawie łączącej ten zakład w dacie wypadku z J. S. umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego.

W niniejszej sprawie zostało ponadto wykazane to, że powodowy zakład ubezpieczeń – poza kwotą 100.000 zł zadośćuczynienia pieniężnego wypłaconą Z. M. (1) na etapie przedsądowej likwidacji szkody – wypłacił następnie ponadto temu poszkodowanemu kwotę 99.999 zł z tytułu zadośćuczynienia pieniężnego, na podstawie prawomocnego wyroku wydanego w sprawie o sygn. akt II C 864/10. Strona powodowa nie wykazała natomiast, że ponadto dokonała wypłaty na rzecz poszkodowanego kwoty 1 zł z tytułu zadośćuczynienia pieniężnego – strona powodowa po zakreśleniu jej w tym celu termin przez sąd przyznała, że nie dysponuje decyzją ani operatem wypłaty tej kwoty (pismo powoda k. 96). Pozostałe kopie poleceń przelewu załączone do pozwu dotyczą nieobjętych pozwem kwot wypłaconych poszkodowanemu z tytułu renty lub odsetek (k. 28 i 29, k. 31, k. 32). Strona powodowa na rozprawie nie była w stanie wskazać, w jakiej dacie miałaby nastąpić wypłata poszkodowanemu brakującej kwoty 1 zł (protokół rozprawy z dnia 20 czerwca 2018 roku – 13 minuta).

Dodać należy, że wysokość należnego Z. M. (1) zadośćuczynienia pieniężnego za szkodę na osobie doznaną przez niego w wyniku wypadku komunikacyjnego z dnia 4 marca 2010 roku została w sposób wiążący ustalona na 200.000 zł prawomocnym obecnie wyrokiem wydanym w wyżej opisanej sprawie o sygn. akt II C 864/10, w której Z. M. (1) występował jako powód a (...) S.A. jako pozwany. J. S. ostatecznie nie wziął skutecznie udziału w tej sprawie w charakterze interwenienta ubocznego, gdyż złożona przez niego interwencja uboczna podlegała zwrotowi. Nie mniej jednak J. S. został skutecznie przypozwany do udziału w tej sprawie, tj. zawiadomiony przez sąd o możliwości przystąpienia do udziału w sprawie po stronie pozwanego w tej sprawie zakładu ubezpieczeń (art. 84 § 1 k.p.c.). Zgodnie z treścią art. 85 k.p.c., skutki związane z interwencją uboczną określone w art. 82 k.p.c. powstają w stosunku do podmiotu wezwanego w trybie art. 84 § 1 k.p.c., który nie zgłosił przystąpienia do udziału w sprawie w charakterze interwenienta, z chwilą, w której przystąpienie takie było już możliwe – tj. niezwłocznie po otrzymaniu pisma z sądu dotyczącego przypozwania. W okolicznościach niniejszej sprawy oznacza to, że J. S. z uwagi na treść art. 82 w zw. z art. 85 k.p.c. nie może w niniejszej sprawie podnosić w stosunku do TU (...) zarzutu dotyczącego tego, że sprawa rozpatrywana pod sygn. II C 864/10 została rozstrzygnięta błędnie albo że strona ta prowadziła proces wadliwie. Przypozwany, który nie zgłosił skutecznie interwencji ubocznej mimo skutecznego doręczenia mu pisma w trybie art. 84 k.p.c., nie może w późniejszym procesie, w którym występuje w charakterze strony podnosić zarzutów odnoszących się do przebiegu i wyniku poprzedniego postępowania (por. wyrok SN z dnia 14 czerwca 2013 roku, V CSK 381/12, OSNC 2014/3/31). Z uzasadnienia wyroku wydanego w sprawie II C 864/10 wynika, że w sprawie tej ustalono wysokość przysługującego poszkodowanemu zadośćuczynienia pieniężnego na 200.000 zł – z uwagi na treść art. 82 w zw. z art. 85 k.p.c. ustalenie to jest wiążące dla pozwanego w sprawie niniejszej.

Dodać należy, że roszczenie z art. 43 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych dotyczy wszelkiego rodzaju świadczeń odszkodowawczych wypłaconych przez zakład ubezpieczeń, tj. w szczególności także zadośćuczynienia pieniężnego stanowiącego naprawienie szkody niemajątkowej – nie istnieją żadne podstawy do tego, aby przepis ten odnosić wyłącznie do odszkodowania wypłaconego przez zakład ubezpieczeń w celu naprawienia szkód majątkowych.

Wobec powyższego, stwierdzić należy, że po stronie powodowego towarzystwa ubezpieczeń powstało oparte na treści art. 43 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych roszczenie o zwrot przez pozwanego J. S. kwoty 99.999 zł wypłaconej uprzednio przez powoda poszkodowanemu Z. M. (1) – w zakresie dotyczącym tej kwoty powództwo wytoczone w niniejszej sprawie podlegało uwzględnieniu.

Z uwagi na treść art. 482 § 1 i 2 k.c. strona powodowa mogła domagać się ponadto zapłaty przez pozwanego odsetek za opóźnienie – począwszy od dnia, w którym pozwanemu znana była już treść żądania strony powodowej (art. 455 k.c.). Stwierdzić wobec tego należy, że nie znajduje podstaw stanowisko strony powodowej, jakoby opóźnienie po stronie pozwanego istniało już od dnia złożenia przez J. S. pisma procesowego w sprawie o sygn. II C 864/10 (następnie zresztą zwróconego), zawierającego jego interwencję uboczną w tej sprawie – tj. od dnia 9 września 2011 roku. Nie istnieją podstawy do tego, aby powstanie opóźnienia po stronie pozwanego w zapłacie wyżej opisanej należności głównej wiązać z faktem złożenia jakiegokolwiek pisma procesowego w sprawie II C 864/10. Strona powodowa nie wykazała tego, aby przed przeprowadzeniem postępowania z jej wniosku o wezwanie pozwanego do próby ugodowej (sprawa o sygn. akt I Co 66/17 przeprowadzona przed SR dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi) skutecznie doręczyła pozwanemu wezwanie do zapłaty wyżej wskazanej kwoty – jak wynika z analizy dokumentów zawartych na płycie CD złożonej przez powoda (k. 98) wezwania do zapłaty były kierowane na nieaktualny już wówczas adres pozwanego, który od kwietnia 2012 roku do października 2014 roku był osobą pozbawioną wolności, a następnie zamieszkiwał pod adresem przy ul. (...) w Ł. a nie pod adresem przy ul. (...) w Ł. (wyjaśnienia pozwanego – protokół rozprawy z dnia 20 czerwca 2018 roku, 16-18 minuta). O opóźnieniu po stronie pozwanego można zatem mówić dopiero za okres po odbyciu w dniu 18 lipca 2017 roku (w protokole skróconym rozprawy omyłkowo wpisano datę 18 lipca 2018 roku, prawidłowo data posiedzenia została podana przez pełnomocnika powoda i przyznana przez pełnomocnika pozwanego – protokół elektroniczny 21 i 23-24 minuta) posiedzenia ugodowego w sprawie I Co 66/17, tj. począwszy od dnia 19 lipca 2017 roku.

Wbrew stanowisku strony pozwanej, brak było podstaw do przyjęcia, że wystąpienie przez powoda z wyżej opisanym roszczeniem regresowym narusza jakąkolwiek zasadę współżycia społecznego i przez to nie podlega uwzględnieniu na podstawie art. 5 k.c. Pozwany nie wskazał zresztą, zasadę współżycia społecznego o jakiej treści oraz w jaki sposób miałby naruszyć powód występując z powództwem w niniejszej sprawie.

Dla oceny, czy wystąpienie z powództwem w niniejszej sprawie stanowiło nadużycie prawa podmiotowego przez powoda z uwagi na treść art. 5 k.c. istotne znaczenie ma to, czy pozwany występuje w niniejszej sprawie jako konsument, gdyż w relacjach między powodem - przedsiębiorcą a będącym pozwanym konsumentem zasada respektowania przez powoda zasad współżycia społecznego ma szczególnie istotne znaczenie. Stwierdzić wobec tego należy, że pozwany w niniejszej sprawie nie występuje w charakterze konsumenta, co wynika z definicji tego pojęcia zawartej w art. 22 ¹ k.c. Przepis ten stanowi o tym, że za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową, co oznacza, że konsumentem w rozumieniu przepisów prawa cywilnego może być tylko taka osoba fizyczna (niedziałająca w ramach własnej działalności gospodarczej lub zawodowej), która składa stosowne oświadczenie woli przedsiębiorcy i która następnie występuje jako strona stosunku prawnego powstałego na skutek złożenia takiego oświadczenia (por. uzasadnienie uchwały SN z dnia 9 września 2015 r. III SZP 2/15, OSNAPiUS 2017 nr 1, poz. 11). Pozwanego łączył wprawdzie z powodowym zakładem ubezpieczeń stosunek prawny wynikający z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, jednakże w niniejszej sprawie powód nie dochodzi zapłaty sumy pieniężnej podanej w pozwie od pozwanego jako strony umowy lecz na podstawie odrębnego przepisu ustawowego, tj. art. 43 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych. Podkreślić zresztą należy, że za zwrot równowartości świadczenia odszkodowawczego wypłaconego poszkodowanemu przez powodowy zakład ubezpieczeń powód odpowiada nie dlatego, że był stroną stosunku umownego (wynikającego z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej), lecz z uwagi na to, że był kierowcą pojazdu, którego ruch spowodował uszczerbek w dobrach osobistych innej osoby (innymi słowy, pozwany odpowiadałby na podstawie art. 43 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych także wówczas, gdyby to nie on był stroną stosunku prawnego ubezpieczenia OC). Roszczenie zakładu ubezpieczeń opiera się w tym przypadku na odrębnym przepisie ustawowym i nie wynika z umownego stosunku prawnego, co oznacza, że pozwany w prowadzonym w niniejszej sprawie sporze cywilnym nie ma statusu konsumenta i nie można do niego stosować norm i zasad prawnych służących ochronie konsumentów w relacjach z przedsiębiorcami.

Niezależnie od tego zaznaczyć należy, że pozwany nie wskazał, na czym konkretnie miałoby polegać naruszenie zasad współżycia społecznego przez stronę powodową w zakresie dotyczącym dochodzenia przez nią zapłaty należności opisanej w pozwie – pozwany wskazał w tym kontekście jedynie na swoją trudną sytuację finansową, jednakże skoro brak jest podstaw do przyjęcia, że sytuacja finansowa pozwanego jest wynikiem jakichkolwiek zawinionych lub zasługujących na negatywną ocenę działań lub zaniechań strony powodowej, to tym samym brak jest podstaw do przyjęcia, że sformułowane w niniejszej sprawie przez stronę powodową żądanie zapłaty miałoby stanowić działanie powoda sprzeczne z jakąkolwiek zasadą współżycia społecznego.

W niniejszej sprawie brak było ponadto podstaw do zastosowania art. 320 k.p.c., tj. do rozłożenia zasądzonej należności na raty. Zastosowanie wyżej przywołanego przepisu jest uzasadnione w szczególnych przypadkach, a przy tym rozłożenie należności na raty musi – choćby w ograniczonym zakresie – uwzględniać interes prawny wierzyciela (powoda), to jest opierać się na realnych podstawach pozwalających przyjąć, że pozwany będzie w stanie terminowo spłacać raty, a cała należność zostanie uiszczona w stosunkowo nieodległej przyszłości. Brak jest podstaw do przyjęcia, że w niniejszej sprawie zachodzą szczególnie uzasadnione okoliczności przemawiające za rozłożeniem należności na raty. Po pierwsze, zobowiązanie pieniężne po stronie pozwanego wynika z popełnienia wysoce nagannego czynu polegającego na bardzo istotnym naruszeniu zasad bezpieczeństwa w ruchu lądowym (próba ominięcia innego pojazdu, który zatrzymał się przed przejściem dla pieszych aby przepuścić pieszego), do którego doszło w sytuacji, w której na pozwanym ciążył uprzednio orzeczony zakaz kierowania pojazdami mechanicznymi. Co więcej, za jeszcze bardziej naganne zachowanie pozwanego należy uznać zbiegniecie z miejsca wypadku. Po drugie, obecnie pozwany nie uzyskuje żadnych dochodów i nie posiada żadnego majątku, co stawia pod znakiem zapytania realną możliwość dokonywania przez niego terminowej spłaty zaległości w ratach. Ponadto, rozłożenie zaległości – zgodnie z wnioskiem pozwanego – na raty po 200 zł miesięcznie oznaczałoby, że powód otrzymałby spłatę pełnej należności głównej dopiero po ponad 40 latach - w tej sytuacji rozłożenie należności na raty nie zmierzałoby do zaspokojenia, nawet w ograniczonym zakresie, interesu prawnego powoda dotyczącego uzyskania wyżej opisanego świadczenia stanowiącego realny ekwiwalent ekonomiczny zadośćuczynienia pieniężnego wypłaconego poszkodowanemu Z. M. (1).

Na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. należało obciążyć pozwanego obowiązkiem zapłaty na rzecz powoda kosztów procesu obejmujących: 5000 zł opłaty sądowej od pozwu, wynagrodzenie pełnomocnika procesowego będącego radcą prawnym - 5400 zł oraz opłatę skarbową od pełnomocnictwa – 17 zł.

Ponadto, należało przyznać pełnomocnikowi pozwanego z urzędu wynagrodzenie z funduszy Skarbu Państwa w wysokości stawki minimalnej przewidzianej przepisami prawa, uwzględniające stawkę podatku od towarów i usług, tj. łącznie 4428 zł (3600 zł. x 1,23).

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku o wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom stron.

Dnia 22 października 2018 roku SSR (del.) Adam Borowicz