Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 września 2018 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VIII Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący - SSO Piotr Sałamaj

Protokolant - stażysta Edyta Osińska

po rozpoznaniu w dniu 4 września 2018 r. w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa Banku (...) w S.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

o zapłatę

na skutek sprzeciwu pozwanej od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 5 września 2017 r., sygn. akt VIII GNc 246/17, w zakresie przewyższającym należność główną w kwocie 78.346,36 zł

I. zasądza od pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. na rzecz powoda Banku (...) w S. kwotę 77.951,97 zł (siedemdziesiąt siedem tysięcy dziewięćset pięćdziesiąt jeden złotych dziewięćdziesiąt siedem groszy) z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego od dnia 22 marca 2017 r. od kwoty 150.239,18 zł, z zastrzeżeniem pozwanej prawa do powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności do nieruchomości położonej w S., dla której prowadzona jest przez Sąd Rejonowy w Gorzowie Wielkopolskim, VI Wydział Ksiąg Wieczystych księga wieczysta nr (...), do wysokości wpisanych na rzecz powoda w tej księdze wieczystej hipotek kaucyjnych w łącznej kwocie 250.000,00 zł;

II. zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 13.232 zł (trzynaście tysięcy dwieście trzydzieści dwa złote) tytułem kosztów procesu.

Sygn. akt VIII GC 489/17

UZASADNIENIE

Pozwem w postępowaniu nakazowym z dnia 17 maja 2017 r. powód Bank Spółdzielczy w S. wniósł o orzeczenie nakazem zapłaty, że pozwana (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. obowiązana jest zapłacić powodowi kwotę 156.298,33 zł z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego od dnia 22 marca 2017 r. z zastrzeżeniem pozwanej prawa do powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności do nieruchomości położonej w S., dla której prowadzona jest przez Sąd Rejonowy w Gorzowie Wielkopolskim, VI Wydział Ksiąg Wieczystych księga wieczysta nr (...), do wysokości wpisanych na rzecz powoda w tej księdze wieczystej hipotek w łącznej kwocie 250.000 zł.

W uzasadnieniu powód wskazał na zawarte przez strony dwie umowy, a mianowicie umowę o odnowienie zobowiązania kredytowego z dnia 10 września 2003 r. i o kredyt obrotowy z dnia 16 września 2004 r., których prawne zabezpieczenie spłaty stanowiły ustanowione na nieruchomości pozwanej hipoteki. Powód dokonał wypowiedzenia powyższych umów, a następnie strony zawarły ugody, w których pozwana uznała wymagalne zadłużenie i strony zgodnie określiły zasady spłaty. Wobec braku spłat zadłużenia powód wystawił wyciągi z ksiąg banku stwierdzające wysokość zadłużenia. Powód wyjaśnił, że na dochodzone pozwem roszczenie składają się następujące kwoty:

- 80.451,60 zł z tytułu umowy z dnia 10 września 2003 r., w tym 78.346,36 zł tytułem wymagalnego kapitału kredytu, 22,66 zł tytułem odsetek niezapadłych, 1.825 zł tytułem odsetek zapadłych, 257,58 zł tytułem odsetek karnych liczonych od kwoty kapitału do dnia 21.03.2017 r.,

- 75.846,73 zł z tytułu umowy z dnia 16 września 2004 r., w tym 71.892,82 zł tytułem wymagalnego kapitału kredytu, 20,38 zł tytułem odsetek niezapadłych, 1.660,51 zł tytułem odsetek zapadłych, 2.273,02 zł tytułem odsetek karnych naliczanych od kwoty kapitału do dnia 21 marca 2017 r.

Po stwierdzeniu podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 5 września 2017 r. (sygn. akt VIII GNc 246/17) Sąd Okręgowym w Szczecinie uwzględnił żądanie pozwu.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwana wniosła o oddalenie powództwa ponad kwotę 78.346,36 zł z ograniczeniem odpowiedzialności do nieruchomości położonej w S., dla której jest prowadzona księga wieczysta nr (...), uznając powództwo do kwoty 78.346,36 zł jako kwoty głównej kredytu z umowy z 16 września 2004 r. Ponadto wniosła o zasądzenie kosztów procesu wg norm przepisanych. W uzasadnieniu, w pierwszej kolejności, pozwana zgłosiła zarzut przedawnienia wszelkich roszczeń wynikających z obu kredytów w zakresie należności głównej, należności ubocznych w szczególności wszelkich odsetek kapitałowych - umownych, odsetek ustawowych i ustawowych z tytułu opóźnienia w spełnieniu świadczenia pieniężnego oraz kosztów windykacji z uwagi na upływ trzyletniego terminu. Zdaniem pozwanej od daty rozwiązania obu umów za wypowiedzeniem nie zaszło żadne zdarzenie powodujące przerwanie biegu okresu przedawnienia. Biegu przedawnienia nie mogły przerwać załączone do pozwu ugody albowiem zostały zawarte już po upływie okresu przedawnienia, a pozwana nie zrzekła się prawa do korzystania z zarzutu przedawnienia. Wskazując w dalszej kolejności na ograniczenie swojej odpowiedzialność jako dłużnika rzeczowego wynikające z hipotek, pozwana wskazała na nieskuteczne ich ustanowienie z uwagi brak podstawy prawnej i brak ujawnienia niezgodności stanu prawnego nieruchomości z rzeczywistym stanem prawnym.

Zarządzeniem z dnia 3 stycznia 2108 r. Przewodniczący stwierdził prawomocność nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym w zakresie należności głównej w kwocie 78.346,36 zł z dniem 3 października 2017 r.

W piśmie procesowym z dnia 30 lipca 2018 r. (złożonym w sądzie w dniu 6 sierpnia 2018 r.) pozwana wyjaśniła, że oświadczenie zawarte w sprzeciwie od nakazu zapłaty o uznaniu powództwa dotyczyło kwoty głównej z umowy kredytu nr (...). Dalej wyjaśniła, że w związku z wadliwie wskazaną kwotą uznania podaną w sprzeciwie uchyla się od skutków prawnych uznania kwoty roszczenia w wysokości 78.346,36 zł. Jednocześnie oświadczyła, że uznaje swoje zobowiązanie - jako dłużnik rzeczowy - wyłącznie do kwoty głównej z umowy o kredyt nr (...) w wysokości 71.892,82 zł z pominięciem wierzytelności z należności ubocznych. Zaznaczyła też, że w pozostałej części - w zakresie wszelkich świadczeń ubocznych z umowy nr (...) oraz wszelkich świadczeń z tytułu umowy nr (...) wraz ze zwolnieniem z długu - podtrzymuje wniosek o oddalenie powództwa.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 10 września 2003 r. Bank Spółdzielczy w S. (dalej Bank) zawarł z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialności w S. (dalej spółka (...)) umowę nr (...) odnowienia zobowiązania kredytowego wraz ze zwolnieniem z długu.

W § 1 umowy wskazano, że dotyczy ona niespłaconych kredytów, w tym kredytu obrotowego udzielonego na podstawie umowy nr (...) z dnia 19 sierpnia 2002 r. na kwotę 100.000 zł (kapitał w kwocie 85.992 zł, odsetki w kwocie 1.606,68 zł); kredytu obrotowego udzielonego na podstawie umowy nr (...) z dnia 30 kwietnia 2002 r. na kwotę 60.000 zł (kapitał w kwocie 60.000 zł, odsetki w kwocie 3.002,50 zł) oraz kredytu inwestycyjnego udzielonego na podstawie umowy nr (...) z dnia 30 lipca 2001 r. na kwotę 150.000 zł (kapitał w kwocie 82.000 zł oraz odsetki w kwocie 2.212,60 zł). Zgodnie z treścią umowy łączne zadłużenie spółki (...) określne zostało na kwotę kapitału wynoszącą 227.992 zł i kwotę odsetek w wysokości 6.821,78 zł.

W § 2 umowy zapisano, że z zastrzeżeniem § 8 pkt a) umowy, Bank zwalnia spółkę (...) jako dłużnika z długu, a spółka (...) zwolnienie przyjmuje.

Zgodnie z § 3 umowy w celu umorzenia wskazanych powyżej zobowiązań spółka (...) zobowiązała się do spłaty określonego w umowie zadłużenia w 60 ratach miesięcznych począwszy od 30 kwietnia 2004 r., stosownie do szczegółowego terminarza spłat stanowiącego integralną część umowy. Ostateczny termin spłaty należności łącznej ustalono na dzień 31 marca 2009 r.

W myśl § 8 pkt a) umowy prawne zabezpieczenie spłaty należności głównej, odsetek i prowizji objętych niniejszą umową stanowić miała m.in. hipoteka kaucyjna do kwoty 100.000 zł ustanowiona na nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w Gorzowie Wielkopolskim VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...) oraz cesja polisy ubezpieczenia wskazanej nieruchomości.

Treść umowy była następnie zmieniana kolejnymi zawieranymi przez strony aneksami dotyczącymi między innymi sposobu i terminu spłaty oraz dodatkowych zabezpieczeń tejże spłaty.

W aneksie nr (...) z dnia 1 września 2005 r. spółka (...) zobowiązała się do spłaty kredytu w 188 ratach miesięcznych począwszy od 30 kwietnia 2004 r. do dnia 31 sierpnia 2020 r. (§ 1).

W piśmie z dnia 1 sierpnia 2008 r., skierowanym do spółki (...), powołując się na decyzję zarządu Banku, warunki umowy nr (...) i zagrożenie spłaty kredytu z powodu wszczęcia egzekucji wobec kredytobiorcy przez innych wierzycieli, Bank wypowiedział umowę ze skutkiem rozwiązującym po upływie 30 dni od chwili doręczenia niniejszego pisma i wezwał w terminie 30 dni od daty doręczenia wypowiedzenia do spłaty łącznej kwoty kredytu, odsetek i kosztów w wysokości 160.165 zł (wg stanu naliczenia na dzień 1 sierpnia 2008 r. (kredyt 160.128,81 zł, odsetki 36,19 zł), pod rygorem wszczęcia postępowania sądowego i egzekucyjnego.

W piśmie z dnia 27 stycznia 2015 r. wskazując na brak spłaty należności wynikających z umowy nr (...) o odnowienie zobowiązania kredytowego wraz ze zwolnieniem z długu Bank wezwał spółkę (...) do zapłaty niespłaconego kapitału kredytu w kwocie 78.346,36 zł oraz odsetek od kredytu za okres od 31 sierpnia 2014 r. do 26 stycznia 2015 r. w kwocie 12.127,70 zł i odsetek od przeterminowanych należności za okres od 31 grudnia 2014 r. do 26 stycznia 2015 r. w kwocie 90,33 zł, a także kosztów z tytułu upomnień i wezwań w kwocie 90 zł. Korespondencję doręczono spółce (...) w dniu 29 stycznia 2015 r.

Dowód : umowa nr (...) wraz aneksami k. 32-36, pismo z 1.08.2008 r. wraz z potwierdzeniem odbioru k. 37, pismo z 27.01.2015 r. wraz z potwierdzeniem odbioru k. 44-45.

Bank Spółdzielczy w S. w dniu 16 września 2004 r. zawarł ze spółką (...) także umowę nr (...) o kredyt obrotowy. Na mocy przedmiotowej umowy Bank udzielił spółce (...) kredytu obrotowego na zakup środków obrotowych do produkcji w kwocie 150.000 zł na okres od 16 września 2004 r. do 31 sierpnia 2005 r. (§ 1). Zgodnie z § 3 umowy kredytobiorca spółka (...) zobowiązała się do spłaty kredytu w kwocie 150.000 zł do dnia 31 sierpnia 2005 r. W § 4 umowy zapisano, że prawne zabezpieczenia spłaty kredytu stanowi między innymi hipoteka kaucyjna na nieruchomości KW (...) do kwoty 150.000 zł wraz z cesją polisy ubezpieczeniowej nieruchomości.

Treść i tej umowy była następnie zmieniana zawieranymi przez strony aneksami dotyczącymi zmiany okresu obowiązywania umowy, spłaty kredytu i zabezpieczenia tejże spłaty.

Zgodnie z treścią aneksu nr (...) z dnia 1 września 2005 r. Bank udzielił spółce (...) kredytu obrotowego na zakup środków obrotowych do produkcji w kwocie 150.000 zł w okresie od 16 września 2004 r. do 31 sierpnia 2020 r. (§ 1), spółka (...) zobowiązała się do jego spłaty w 178 ratach miesięcznych od 31 grudnia 2005 r. do dnia 31 sierpnia 2020 r. na podstawie szczegółowego terminarza spłat kredytu (§ 3), zaś prawne zabezpieczenie spłaty kredytu stanowić miała m.in. hipoteki na nieruchomości KW (...) do kwoty 100.000 zł wraz z cesją polisy ubezpieczenia nieruchomości.

W aneksie nr (...) z dnia 15 grudnia 2009 r. strony ustaliły, że prawne zabezpieczenie spłaty kredytu stanowi hipoteka kaucyjna na nieruchomości KW (...) do kwoty 150.000 zł wraz z cesją polisy ubezpieczenia nieruchomości.

W piśmie z dnia 14 lipca 2008 r. skierowanym do spółki (...), powołując się na decyzję zarządu Banku, § 10 umowy nr (...) i zagrożenie spłaty kredytu z powodu wszczęcia egzekucji wobec kredytobiorcy przez innych wierzycieli, Bank wypowiedział umowę nr (...) o kredyt obrotowy ze skutkiem rozwiązującym po upływie 30 dni od chwili doręczenia niniejszego pisma i wezwał w terminie 30 dni od daty doręczenia wypowiedzenia do spłaty łącznej kwoty kredytu, odsetek i kosztów w wysokości 129.244,45zł (wg stanu naliczenia na dzień 11 lipca 2008 r.: kredyt 128.920,38 zł, odsetki 324,07 zł) pod rygorem wszczęcia postępowania sądowego i egzekucyjnego. Przesyłka zawierająca pismo została doręczona spółce (...) w dniu 17 lipca 2008 r.

W piśmie z dnia 27 stycznia 2015 r., wskazując na brak spłaty kredytu udzielonego na podstawie umowy nr (...) Bank wezwał spółkę (...) do zapłaty niespłaconego kapitału kredytu w kwocie 88.853,38 zł oraz odsetek od kredytu za okres od 1 września 2014 r. do 26 stycznia 2015 r. w kwocie 1.838,70 zł i odsetek od przeterminowanych należności za okres od 31 grudnia 2014 r. do 26 stycznia 2015 r. w kwocie 90,3 zł oraz kosztów z tytułu wezwania w kwocie 40 zł. Korespondencję doręczono spółce (...) w dniu 29 stycznia 2015 r.

Dowód: umowa nr (...) wraz aneksami k. 18-21, pismo z 14.07.2008 r. wraz z potwierdzeniami odbioru k. 22-24, pismo z 27.01.2015 r. wraz z potwierdzeniem odbioru k. 30-31.

Nieruchomość opisana w powyższych umowach w zakresie prawnego zabezpieczenia spłat kredytów położona w S., dla której Sąd Rejonowy w Gorzowie Wielkopolskim prowadzi księgę wieczystą nr (...) (poprzednio KW (...)), stanowi własność spółki (...). W dziale IV księgi ujawnione zostały miedzy innymi wpisy hipotek ustanowionych na rzecz wierzyciela hipotecznego - Banku (...) w S. w tym:

- pod pozycją Lp. 3 wpisana została hipoteka umowna kaucyjna w kwocie 100.000 zł jako zabezpieczenia spłaty kredytu, z terminem zapłaty oznaczonym na dzień 31 sierpnia 2020 r.,

- pod pozycją Lp. 4 wpisana została hipoteka umowna kaucyjna w kwocie 150.000 zł jako zabezpieczenia spłaty kredytu udzielonego na podstawie umowy kredytu nr (...), z terminem zapłaty oznaczonym na dzień 31 sierpnia 2020 r.

D. d: wydruk z księgi wieczystej nr (...) – stan z 11.05.2017 r. k. 46-60, wydruk z księgi wieczystej nr (...) – stan z 29.09.2017 r. k. 117-121.

W dniu 30 września 2015 r. pomiędzy Bankiem i spółką (...) zawarte zostały dwie umowy ugody. Umowy zostały podpisane w imieniu dłużnika przez prezesa zarządu K. C. upoważnionego do jednoosobowej reprezentacji spółki.

W umowie ugody nr 1/15 strony zgodnie oświadczyły, że jej przedmiotem są warunki spłaty wymagalnego zadłużenia spółki (...) wobec Banku z tytułu umowy nr (...) o odnowienie zobowiązania kredytowego wraz ze zwolnieniem z długu (§ 1).

W § 2 umowy strony zgodnie stwierdziły, że wymagalne na dzień 30 września 2015 r. zadłużenie wynosi 78.716,63 zł i obejmuje kapitał główny w kwocie 78.346,36 zł oraz odsetki w kwocie 370,27 zł. Dłużnik - spółka (...) oświadczyła przy tym, że uznaje w całości wskazany dług, zarówno co do zasady, jak i co do wysokości.

Umowa została zwarta na okres od 30 września 2015 r. do 31 sierpnia 2020 r. (§ 3).

Spółka (...) zobowiązała się do spłaty całości zadłużenia w terminach i kwotach określonych w harmonogramie spłat stanowiącym załącznik do tej umowy (§ 4).

W § 6 ust. 2 umowy upoważniono Bank do pobierania od zadłużenia przeterminowanego odsetek równych czterokrotności wysokości stopy procentowej kredytu lombardowego w NBP w stosunku rocznym.

W § 7 umowy strony postanowiły o utrzymaniu w mocy zabezpieczenia spłaty kredytu z umowy nr (...) m.in. w postaci hipoteki do kwoty 100.000 zł ustanowionej na nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w Gorzowie prowadzi księgę wieczystą nr (...) oraz cesji polisy ubezpieczenia nieruchomości.

W § 10 umowy strony przewidziały, że w przypadku niedotrzymania warunków niniejszej ugody wierzytelność staje się natychmiast wymagalna, a Bank może dochodzić zadłużenia w trybie postępowania egzekucyjnego bez konieczności wypowiadania warunków umowy ugody.

Dowód: umowa ugody nr 1/2015 wraz z załącznikiem karta 39-43.

W umowie ugody nr 2/15 strony ustaliły warunki spłaty wymagalnego zadłużenia wynikającego z umowy nr (...) o kredyt obrotowy (§ 1).

W § 2 umowy strony zgodnie stwierdziły, że pozostałe do zapłaty na rzecz Banku na dzień 30 września 2015 r. wymagalne zadłużenie z tytułu udzielonego na podstawie tej umowy kredytu wynosi łącznie 72.232,59 zł i obejmuje kapitał główny w kwocie 71.892,82 zł i odsetki w kwocie 339,77 zł. Dłużnik - spółka (...) oświadczyła przy tym, że uznaje w całości wskazany dług, zarówno co do zasady, jak i co do wysokości.

Również ta umowa ugody została zwarta na okres od 30 września 2015 r. do 31 sierpnia 2020 r. (§ 3), a spółka (...) zobowiązała się do spłaty całości zadłużenia w terminach i kwotach określonych w harmonogramie spłat stanowiącym załącznik do tej umowy (§ 4).

Strony upoważniły też Bank do pobierania od zadłużenia przeterminowanego odsetek równych czterokrotności wysokości stopy procentowej kredytu lombardowego w NBP w stosunku rocznym (§ 6 ust. 2) i postanowiły o utrzymaniu w mocy zabezpieczenia spłaty kredytu z umowy nr (...) między innymi w postaci hipoteki do kwoty 150.000 zł ustanowionej na nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w Gorzowie prowadzi księgę wieczystą nr (...) wraz z przelewam wierzytelności z polisy ubezpieczeniowej nieruchomości (§ 7).

W § 10 umowy strony przewidziały, że w przypadku niedotrzymania warunków niniejszej ugody wierzytelność staje się natychmiast wymagalna, a Bank może dochodzić zadłużenia w trybie postępowania egzekucyjnego bez konieczności wypowiadania warunków umowy ugody.

Dowód: umowa ugody nr 2/2015 wraz z załącznikiem nr 1 karta 25-29.

W dniu 22 marca 2017 r. Bank Spółdzielczy w S. na podstawie art. 95 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe wystawił wyciąg z ksiąg banku, w którym stwierdził istnienie wymagalnego zadłużenia spółki (...) z tytułu umowy (...) o odnowienie zobowiązania kredytowego wraz ze zwolnieniem z długu, na które składały się kwoty: 78.346,36 zł wymagalnego kapitału, 22,66 zł odsetek niezapadłych, 1.825,00 zł odsetek zapadłych i 257,58 zł odsetek karnych liczonych od kwoty kapitału do dnia 21 marca 2017 r. - łącznie 80.451,60 zł wraz z dalszymi odsetkami, liczonymi od kwoty wymagalnego kapitału kredytu, od dnia 22 marca 2017 r. w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego - aktualnie 10% w stosunku rocznym.

W tym samym dniu Bank wystawił drugi wyciąg z ksiąg banku, w którym stwierdził istnienie wymagalnego zadłużenia spółki (...) z tytułu umowy nr (...) o kredyt obrotowy, na które składały się kwoty: 71.892,82 kapitału wymagalnego, 20,38 zł odsetek niezapadłych, 1.660,51 zł odsetek zapadłych, 2.273,02 zł odsetek karnych naliczanych od kwoty kapitału do dnia 21 marca 2017 r. - łącznie 75.846,73 zł wraz z dalszymi odsetkami, liczonymi od kwoty wymagalnego kapitału kredytu, od dnia 22 marca 2017 r. w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego - aktualnie 10 % w stosunku rocznym, do dnia zapłaty.

Dowód: wyciągi z ksiąg banku z 22.03.2017 r. k. 61-62.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się uzasadnione w całości.

Na wstępie, mając na uwadze ewoluowanie stanowiska strony pozwanej w zakresie uznania powództw zauważyć należy, że w niniejszej sprawie wobec braku podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym w dniu 5 września 2017 r., uwzględniając żądanie pozwu w całości, Sąd wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym. Powyższy nakaz pozwana zaskarżyła jedynie w części, domagając się w sprzeciwie od nakazu zapłaty oddalenia powództwa ponad kwotę 78.346,36 zł. W dalszym toku postępowania, w piśmie złożonym w dniu 6 sierpnia 2018 r., datowanym na dzień 30 lipca 2018 r. pozwana dokonując sprostowania oświadczenia o uznaniu roszczenia zawartego w sprzeciwie oświadczyła, że uznaje swoje zobowiązanie - jako dłużnik rzeczowy - wyłącznie do kwoty głównej z umowy o kredyt nr (...) w wysokości 71.892,82 zł. W tym stanie rzeczy, w ocenie Sądu, uchylenie się pozwanej od wcześniej złożonego oświadczenia woli w zakresie uznania powództwa co do kwoty 78.346,36 zł, niezależnie od kwestii czy było to możliwe w kontekście regulacji zawartych w Kodeksie cywilnym, z uwagi na fakt, że pozwana pierwotnie, w sprzeciwie zaskarżyła żądanie pozwu powyżej kwoty 78.346,36 zł i w zakresie tej należności nakaz stał się prawomocny dniem 3 października 2017 r., to oświadczenie z dnia 30 lipca 2018 r., które wpłynęło do Sądu w sierpniu 2018 r. nie mogło wywołać zamierzonego skutku w odniesieniu do uznanej kwoty powództwa stwierdzonej prawomocnym nakazem zapłaty.

W niniejszej sprawie powód domagał się zasądzenia kwoty 156.298,33 zł mającej pierwotne źródło w dwóch zawartych przez strony umowach, a mianowicie umowie odnowienia zobowiązania kredytowego wraz ze zwolnieniem z długu nr (...) z dnia 10 września 2003 r. oraz umowie o kredyt obrotowy nr (...) z dnia 16 września 2004 r. Materialnoprawną podstawę roszczeń z wiążących strony stosunków stanowi art. 69 ust. 1 ustawy Prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 1876). Fakt zawarcia tychże umów, późniejszego ich wypowiedzenia i wynikająca z nich wysokości zadłużenia, stwierdzona również w wyciągach z ksiąg powodowego Banku nie był pomiędzy stronami sporny. Żadna ze stron procesu nie kwestionowała też faktu zawarcia w dniu 30 września 2015 r. dwóch, mających podstawę prawną w art. 917 k.c., umów ugody, a mianowicie ugody nr 1/2015 i nr 2/2015, a także tego, że wynikały z nich prawa i obowiązki dla obu stron odnoszące się do roszczeń wynikających z istniejących między nimi stosunków prawnych powstałych w rezultacie zawarcia wskazanych powyżej umów nr (...). Nie budziła wątpliwości stron także sama treść zarówno ugody nr 1/2015 jak i nr (...), ich charakter czy zawarte w nich oświadczenia pozwanej o uznaniu długu. Z interpretacji umów ugody strony wywodziły jedynie odmienne skutki w zakresie przedawnienia ujawnionych w nich roszczeń. Bezsporny okazał się również fakt, że pozwana naruszyła warunki ugód, a roszczenie powoda z tytułu należności z nich wynikających nie zostało przed wytoczeniem powództwa w niniejszej sprawie uiszczone.

Powyższe bezsporne okoliczności wynikały z przedłożonych przez strony dowodów dokumentarnych, których prawdziwość nie była przez strony wzajemnie kwestionowana, a i Sąd nie powziął w tym zakresie żadnych wątpliwości.

Dla zniweczenia powództwa pozwana w pierwszej kolejności zgłosiła zarzut przedawnienia. W myśl art. 117 § 1 k.c. z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Stosownie do treścią art. 117 § 2 k.c. po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia. W chwili obecnej podstawowym przepisem regulującym liczenie terminów przedawnienia roszczeń jest art. 118 k.c., zgodnie z którym (w brzmienie obowiązującym w dacie wytoczenia powództwa), jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. W tym względzie pozwana dowodziła, że roszczenia wynikające z obu umów źródłowych uległy przedawnieniu w okresie trzech lat od daty ich wymagalności, w okresie bowiem trzech lat od daty rozwiązania obu umów nie zaszło żadne zdarzenie powodujące przerwanie biegu okresu przedawnienia. Zdaniem pozwanej za zdarzenie przerywające biegu przedawnienia nie mogły być uznane ugody nr 1/2015 i 2/2015, gdyż zostały one zawarte już po upływie okresu przedawnienia, nadto pozwana nie zrzekł się w nich prawa do korzystania z zarzutu przedawnienia.

W odniesieniu do tego zarzutu zdaniem Sądu w całości podzielić należało stanowisko strony powodowej, zgodnie z którym w konsekwencji dwóch ugód doszło do skutecznego zrzeczenia się przez pozwaną zarzutu przedawnienia, właśnie z uwagi na okoliczność, że do ich zawarcia doszło już po dacie kiedy wobec objętych nimi roszczeń minął trzyletni termin przedawnienia.

W ugodach tych pozwana potwierdziła istnienie należności wynikających z wcześniej zawartych z Bankiem umów i niewątpliwe zobowiązał się do ich spłaty.

Wprawdzie jak słusznie wskazała pozwana w treści ugód nie zostało wyartykułowane oświadczenia o zrzeczeniu się zarzutu przedawnienia, to jednak bogate orzecznictwo - które Sąd podziela - wskazuje, że w tym zakresie wystarczające jest dorozumiane oświadczenie woli, czyli dorozumiane zrzeczenie się takiego zarzutu. Jest bowiem poza sporem, że zrzeczenie się zarzutu przedawnienia nie wymaga żadnej formy i jak każde oświadczenie woli (art. 60 k.c.) zrzeczenie się zarzutu przedawnienia może nastąpić w sposób wyraźny lub dorozumiany. Za zrzeczenie dorozumianie należy zaś uznać zawarcie ugody dotyczącej przedawnionego roszczenia bez konieczności umieszczenia w niej zapisu o zrzeczeniu się prawa do korzystania z zarzutu przedawnienia. Powyższe potwierdził Sąd Najwyższy m.in. w przywołanym przez powoda orzeczeniu z dnia 21 lipca 2004 r. (V CK 620/03, LEX nr 137673), z którego wynika, że można przyjąć dorozumiane oświadczenie woli dłużnika o zrzeczeniu się zarzutu przedawnienia, gdy jego zamiar zrzeczenia wynika w sposób niewątpliwy z towarzyszących temu oświadczeniu okoliczności, przy czym takie okoliczności to np. pertraktacje dłużnika z wierzycielem na temat rozłożenia długu na raty, zawarcie umowy nowacyjnej, zawarcie ugody sądowej lub pozasądowej. Zawarcie ugody, w której pozwany uznał przedawnione roszczenie uznane winno być więc za zrzeczenie się zarzutu przedawnienia (por. też wyrok SN z 3 lipca 1997 r., I CKN 186/97, LEX nr 55393; z 21 listopada 2008 r., V CSK 164/08, LEX nr 500167; z 12 października 2006 r., I CSK 119/06, LEX nr 395217; z 5 czerwca 2002 r., IV CKN 1013/00, LEX nr 80261; wyrok SA w Rzeszowie z 15 maja 2014 r., I ACa 68/14, LEX nr 1506726; wyrok SA w Lublinie z 16 kwietnia 2013 r., I ACa 7/13, LEX nr 1313367).

W okolicznościach niniejszej sprawy niewątpliwe wystąpiła opisywana w przywołanym orzecznictwie „klasyczna” sytuacja uznania dorozumianego, gdyż strony zawarły dwie ugody, które dotyczyły roszczeń przedawnionych i w których pozwana - jak znaczono powyżej - uznała dług i zobowiązała się do jego spłaty. Z pewnością też pozwana, która jest przedsiębiorcą, czyli profesjonalnym podmiotem występującym w obrocie gospodarczym, winna znać podstawowe zagadnienia prawne dotyczące zaciąganych zobowiązań, do których należą kwestie przedawnienia. W tej sytuacji trudno zatem podzielić słuszność poglądu pozwanej spółki, że nie zdawała sobie ona sprawy z faktu przedawnienia roszczeń będących przedmiotem dwóch ugód i dlatego też nie mogła zrzec się zarzutu przedawnienia. Z tych względów, ponieważ od zawarcia ugód, co miało miejsce w dniu 30 września 2015 r. do momentu wytoczenia powództwa, tj. 17 maja 2017 r., nie upłynął trzyletni okres, nie nastąpiło więc przedawnienie, a w związku z tym dochodzone pozwem roszczenia winny być uwzględnione co do zasady.

Na zasadność powództwa nie mogły wpłynąć dalsze podniesione przez pozwaną zarzuty związane z rzekomym nieskutecznym, bezpodstawnym czy wadliwym ustanowieniem hipotek na należących do niej nieruchomościach i brakiem ujawnienia niezgodność stanu prawnego nieruchomości z rzeczywistym jej stanem prawnym, które ocenić należy jako bezprzedmiotowe. Wyraźnego zaznaczenia bowiem wymaga, że wskazane zarzuty winny być zgłoszone w ramach powództwa o ustalenie zgodności księgi wieczystej z rzeczywistym stanem rzeczy. Możliwość wystąpienia z takim powództwem przewiduje art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz.U. z 2017 poz. 1007 ze zm.), którego celem jest przyznanie ochrony procesowej osobie, której interesy mogą być naruszone w razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym. Osoba ta może żądać ustalenia takiej niezgodności w drodze procesu sądowego, a następnie jej usunięcia w drodze postępowania wieczystoksięgowego. Możliwość zmiany wpis przez jego wykreślenia i dokonanie nowego wpisu lub uchylenie w drodze zaskarżenia przewiduje zaś art. 518 ¹ § 3 k.p.c. W niniejszym postępowaniu, w którym Sąd jest związany prawomocnymi wpisami ujawnionymi w księdze wieczystej, nie ma instrumentów umożliwiających badanie ważność wpisów.

Mając na uwadze, że pozwana domagając się oddalenia powództwa podniosła nieskuteczny zarzut dotyczący przedawnienia i ważności hipotek, a jednocześnie nie kwestionowała sposobu wyliczenia żądania, dochodzone pozwem roszczenie zasługiwało na uwzględnione także co do wysokości, zwłaszcza w świetle zapisów zawartych w wyciągach z ksiąg powodowego Banku.

W tej sytuacji tej sytuacji, ponieważ nakaz zapłaty co do kwoty 78.346,36 zł nie został zaskarżony, a w konsekwencji przedmiotem rozstrzygnięcia Sądu było wszystko to co ponad tę kwotę obejmował pozew, do zasądzenia pozostała objęte wyrokiem kwota 77.951,97 zł z uznanymi, umownymi odsetkami liczonymi od dnia 22 marca 2017 r., czyli od dnia następnego, po dniu w którym powód dokonał wyliczenia odsetek, doliczając je do należności głównej. Ponieważ odsetki w zaskarżonej części okazały się nieprzedawnione również podlegały zasądzeniu tak jak w nakazie zapłaty.

Stosownie do regulacji art. 319 k.p.c. przy jedoczesnym uwzględnieniu żądania pozwu Sąd zastrzegł stronie pozwanej prawo do powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności do nieruchomości położonej w S. do wysokości wpisanych w księdze wieczystej prowadzonej dla tej nieruchomości na rzecz powoda hipoteki w łącznej kwocie 250.000 zł.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 108 i art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 99 k.p.c. Pozwana przegrała proces w całości i zgodnie z zasadą odpowiedzialności za jego wynik jest zobowiązana do poniesienia całości kosztów powoda. Na zasądzoną z tego tytułu kwotę 13.232 zł składa się: opłata od pozwu w kwocie 7.815 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł, wynagrodzenie pełnomocnika procesowego powoda w kwocie 5.400 zł (§ 2 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych).