Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 czerwca 2017r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach Ośrodek (...) w R. II Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodnicząca: SSO Barbara Konińska

Protokolant: st. sekretarz sądowy Małgorzata Kotlarz

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 czerwca 2017r. w R.

sprawy z powództwa B. C.

przeciwko Towarzystwu (...) S.A. w W.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 80.000 zł (osiemdziesiąt tysięcy złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 28 stycznia 2016r.;

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda 165,70 zł (sto sześćdziesiąt pięć złotych siedemdziesiąt groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 28 czerwca 2016r.;

3.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

4.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda 12.030,60 zł (dwanaście tysięcy trzydzieści złotych sześćdziesiąt groszy) z tytułu kosztów procesu;

5.  nakazuje zwrócić pozwanej od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Gliwicach kwotę 381,29 zł (trzysta osiemdziesiąt jeden złotych dwadzieścia dziewięć groszy) z tytułu niewykorzystanej zaliczki.

SSO Barbara Konińska

Sygn. akt II C 280/16

UZASADNIENIE

Powód B. C. pozwem wniesionym w dniu 28 czerwca 2016r. wniósł o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanej Towarzystwa (...) SA w W. kwoty 80.000 zł z tytułu zadośćuczynienia za krzywdę, jakiej doznał na skutek śmierci syna w wyniku wypadku komunikacyjnego z dnia 6 kwietnia 2015r. z ustawowymi odsetkami od dnia 1 lipca 2015r. do dnia 31 grudnia 2015r. i ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od 1 stycznia 2016r. do dnia zapłaty. Wniósł też o zasądzenie kwoty 988,28 zł z tytułu skapitalizowanych odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia liczonych od kwoty 18.000 zł za okres 1 lipca 2015r. do 16 marca 2016r. wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienie pozwu do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu zgodnie ze spisem kosztów /k. 13 akt/.

Na uzasadnienie powód podał, iż sprawca wypadku M. L., w wyniku którego poniósł śmierć syn powoda był ubezpieczony w zakresie OC u pozwanej. Dodał, że pozwana wezwana do dobrowolnej zapłaty pismem z dnia 30 czerwca 2015r. wypłaciła powodowi jedynie 20.000 zł z tytułu zadośćuczynienia.

Pozwana Towarzystwo (...) SA w W.
w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego. Zarzuciła, że żądana przez powoda kwota nie jest adekwatna do doznanej krzywdy. Dodała też, że domaganie się odsetek zasadnym jest wyłącznie dopiero w chwili wyrokowania /k. 157- 163 akt/.

Sąd ustalił:

W dniu 6 kwietnia 2015r. M. L. kierując samochodem marki T. (...) nr rej. (...) umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym w ten sposób, że kierując pojazdem w stanie nietrzeźwości oraz z nadmierną prędkością dwukrotnie przekraczająca dozwoloną na tym odcinku prędkość utracił panowanie nad pojazdem, który zjechał z jezdni na prawe pobocze i uderzył w drzewo. W wyniku tego wypadku poniosło śmierć trzech pasażerów pojazdu, w tym syn powoda R. C., zaś kolejny pasażer odniósł obrażenia, które skutkowały ciężkim uszczerbkiem na jego zdrowiu w postaci ciężkiego kalectwa. Za powyższy czyn stanowiący występek popełniony w dniu 6 kwietnia 2015r. M. L. został skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w Raciborzu z dnia 13 sierpnia 2015r. sygn. II K 440/15 prawomocnym z dniem 27 października 2015r.

/wyrok jak wyżej – k. 23-26, akt zgonu – k. 61 akt/

Powód doznał znacznych cierpień po stracie syna, który w chwili śmierci miał 18 lat.

Powód był bardzo zżyty z synem, razem wykonywali z synem równe prace domowe, budowali wspólnie altankę, wykonywali remonty w domu. R. chciał założyć własną firmę budowlaną, w której miał mu pomagać powód. Mieli wspólne z synem zainteresowania – sport, piłkę nożną, samochody.

/zeznania świadków: M. M. – protokół rozprawy z dnia 8 listopada 2016r. – 00:14:35-00:22:23, G. S. – 00:22:24-00:28:58, J. S. – 00:28:59-00:38:24, J. D. z d. C. – 00:38:24-00:51:20/

Powód często odwiedza grób syna. Po jego śmierci miał myśli samobójcze. Syn stanowił dla niego znaczną pomoc. Mieszkał z powodem po jego rozstaniu z żoną, dbał
o obejście domu w czasie, gdy powód wyjeżdżał do pracy za granicę, z której wracał po około 10 dniach.

/zeznania świadka J. S. – protokół rozprawy z dnia 8 listopada 2016r. – 00:28:59-00:38:24/

Przez pół roku po śmierci syna powód nie pracował, miał problemy ze snem
i łaknieniem, bardzo schudł od jego śmierci. Podjął terapię psychologiczną. Zażywa nadal leki uspokajające, antydepresyjne i nasenne.

/zeznania świadków: J. D. z d. C. – protokół rozprawy z dnia 8 listopada 2016r. – 00:38:24-00:51:20, K. C. – 00:51:20-00:58:04, zeznania powoda–– 00:58:05-01:11:20/

W związku z jego śmiercią podjął leczenie psychiatryczne, które nadal kontynuuje /historia choroby – k. 111-114, recepty – k. 115 akt/.

R. był „oczkiem w głowie” powoda. Był jego jedynym synem. Mieli ze sobą bardzo dobry kontakt. Syn robił wszystko, tak jak nauczył go tego powód, gdy był mały śledził prawie każdy krok ojca. Po odejściu matki powód jeszcze silniej zżył się z synem. R. C. miał zamiar nadal mieszkać z powodem, remontował dla siebie w tym domu dwa pokoje. Chciał, by powód mógł pracować w jego firmie i nie wyjeżdżać już dłużej do pracy za granicę. Takie były ich wspólne plany i marzenia.

/zeznania powoda– protokół rozprawy z dnia 8 listopada 2016r. – 00:58:05-01:11:20/

Powód w związku ze śmiercią syna przeżywa przedłużoną reakcję na stres -przedłużającą się reakcję żałoby - z komponentą depresyjno-lękową. Pomimo, iż od tragicznej śmierci syna minęło prawie dwa lata, powód nie zaakceptował jeszcze jego utraty. W dalszym ciągu pozostaje w fazie przeżywania smutku, żalu i depresji. Więź, która był pomiędzy nim a synem była bliska i głęboka, zgodna z modelem relacji syn-ojciec, oparta na pomaganiu sobie, wspieraniu i realizowaniu określonych zadań. Emocje, które przeżywał
i przeżywa powód, w następstwie doznanej traumy utrudniają mu adaptację społeczną. Doszło do zachwiania u niego poczucia bezpieczeństwa i stabilizacji. Doświadczenie śmierci syna przyniosło nieodwracalne konsekwencje w funkcjonowanie powoda zarówno w sferze emocjonalnej, jak i społecznej.

/opinia biegłych M. K. i B. B. – k. 471-477 akt/

Powód pismem z dnia 17 czerwca 2015r. zażądał od pozwanej zadośćuczynienia
w kwocie 250.000 zł w związku ze śmiercią jego syna /pismo z dnia 17 czerwca 2017r. –
k. 253-254 akt/. Pozwana z tytułu zadośćuczynienia za krzywdę wypłaciła powodowi kwotę 2.000 zł w dniu 30 czerwca 2015r. uznając, iż R. C. przyczynił się do powstania szkody w 90% poprzez brak zapiętych pasów bezpieczeństwa, co wynikało z notatki urzędowej policji oraz jazdę z kierującym będącym pod wpływem alkoholu /pismo z dnia 30 czerwca 2015r. – k. 66 akt/. W toku postępowania likwidacyjnego pozwana pismem z dnia
9 grudnia 2015r. zwróciła się do Sadu Rejonowego w Raciborzu o nadesłanie odpisu prawomocnego wyroku wydanego w sprawie o sygn. II K 440/15 tego Sądu /pismo jak wyżej – k. 216 akt/, który został jej doręczony w dniu 27 stycznia 2016r. /odpis wyroku – k. 216-217 akt/.

Powód pismem z dnia 12 stycznia 2016r. wezwał pozwaną do zapłaty na jego rzecz zadośćuczynienia w kwocie 120.000 zł /pismo z dnia 12 stycznia 2016r. – k. 78-81 akt/. Pismem z dnia 18 stycznia 2016r. pozwana w odpowiedzi na pismo z dnia 12 stycznia 2016r. stwierdziła brak podstaw do wypłaty powodowi dalszych kwot /pismo z dnia 18 stycznia 2016r. – k. 84-85 akt/. Następnie w dniu 16 marca 2016r. pozwana wypłaciła powodowi kwotę 18.000 zł uznając po ponownej analizie dokumentacji i wobec zastrzeżeń powoda, iż R. C. nie przyczynił się do powstania szkody pismo z dnia 15 marca 2016r. – k. 97, e-mail z dnia 23 lutego 2016r. – k. 94, potwierdzenie przelewu – k. 99 akt. akt/. Mimo wymiany korespondencji pomiędzy stronami nie doszło do ugodowego załatwienia sporu /pisma z dnia 1 lipca 2015r., 25 sierpnia 2015r. – k. 62-63, 70-77, 82-93 akt, akta szkody – k. 177-261 akt/.

Sąd oddalił wniosek powoda o dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej biegłych na okoliczność ustalenia, czy u powoda wystąpił w trwały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu na podstawie pkt 10a załącznika do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia (...). w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania, bądź tez na innej podstawie prawnej. Sąd uwzględnił iż niedopuszczalne jest stosowanie jakichkolwiek mechanizmów przy wyliczaniu wysokości zadośćuczynienia, oraz że procentowo określony uszczerbek służyć może tylko, jako pomocniczy środek ustalania rozmiaru odpowiedniego zadośćuczynienia. Należne poszkodowanemu (pokrzywdzonemu czynem niedozwolonym) zadośćuczynienie nie może być mechanicznie mierzone przy zastosowaniu stwierdzonego procentu uszczerbku na zdrowiu (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 05 października 2005r., sygn. akt I PK 47/05, M.P.Pr. (...)). Nadto Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002r. w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania (tekst jednol. Dz.U. z 2013r., poz. 954) określa zasady ustalania tegoż uszczerbku wyłącznie na potrzeby świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych określonych ustawą z dnia 30 października 2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jednol. Dz.U. z 2015r., poz. 1242, ze zm.). Tymczasem powód nie dochodzi świadczeń z tytułu wypadku przy pracy, ani choroby zawodowej. Zatem ustalanie stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu powoda w rozumieniu tych przepisów nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia.

Sąd oddalił też pozostałe wnioski dowodowe powoda, jako nie mające znaczenia dla rozstrzygnięcia.

Sąd zważył, co następuje:

Wobec tego, iż pozwana uznała żądanie co do zasady, wypłacając powodowi łącznie sumę 20.000 zł z tytułu zadośćuczynienia, rozstrzygnięcie sporu sprowadzało się do ustalenia rozmiarów krzywdy, jakiej doznał powód na skutek śmierci syna i wysokości należnego mu
w związku z tym zadośćuczynienia.

Krzywda zaś w rozumieniu art. 446 § 4 k.c. w związku ze śmiercią najbliższego członka rodziny obejmuje cierpienia psychiczne. Przyjmuje się, że zadośćuczynienie ma charakter kompensacyjny, a zatem ma ono wynagrodzić doznane przez poszkodowanego cierpienia fizyczne i psychiczne oraz utratę radości życia. Ma także ułatwić pokrzywdzonemu przezwyciężenie ujemnych przeżyć. Reasumując zadośćuczynienie ma stanowić swego rodzaju ekwiwalent za poniesioną przez pokrzywdzonego szkodę niemajątkową. Oczywiście ścisłe udowodnienie rozmiaru tego rodzaju szkody nie jest możliwe.

Chociaż pojęcie odpowiedniej sumy użyte w art. 446 § 4 k.c. ma charakter niedookreślony, niemniej jednak w judykaturze wskazane są kryteria, którymi należy się kierować przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia. W literaturze i orzecznictwie wskazuje się, że na rozmiar krzywdy, o której mowa w 446 § 4 k.c., mają wpływ przede wszystkim: wstrząs psychiczny i cierpienia moralne wywołane śmiercią osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki po jej śmierci, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, rola w rodzinie pełniona przez osobę zmarłą, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem śmierci osoby bliskiej, wiek pokrzywdzonego i jego zdolność do zaakceptowania nowej rzeczywistości oraz umiejętność odnalezienia się w niej (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 2011r., III CSK 279/10). Należy brać pod uwagę również długotrwałość cierpień, trwałość następstw zdarzenia i konsekwencje uszczerbku w życiu osobistym i społecznym (por. wyrok SN z dnia 10.06.1999r. II UKN 681/98, wyrok SN z dnia 28.09.2001r., III CKN 427/00, por. także wyrok SN z dnia 03.02.2000r., I CKN 969/98).

Nie ulega wątpliwości, że śmierć syna w wyniku wypadku z dnia 6 kwietnia 2015r. naraziła powoda na znaczne cierpienia, negatywne odczucia psychiczne. Powód mimo, iż od śmierci syna minęło już ponad 2 lata do chwili obecnej cierpi z powodu przedłużonej reakcji na stres w przebiegu żałoby z komponentą depresyjno-lękową. Jak wynika z opinii biegłych i jego zeznań nie zaakceptował dotąd jego śmierci, miał z tego powodu myśli samobójcze. Nadal w związku z wypadkiem leczy się psychiatrycznie, wymaga terapii farmakologicznej. Poszkodowany tworzył z ojcem zgodną rodzinę, stanowił on wsparcie dla powoda, który polegał na nim w czasie wyjazdów do pracy z granicę i nie ulega wątpliwości, że jego brak jest dla powoda szczególnie dotkliwy. Gdyby nie wypadek powód miałaby zapewne możliwość cieszyć obecnością, pomocą i wsparciem syna, z którym mieszkał w jednym domu i z którym miał zamiar razem pracować w jego przyszłej firmie, jeszcze wiele, wiele lat. Utrata syna stanowiła dramatyczne przeżycie dla powoda i ma charakter nieodwracalny. Cierpienie towarzyszące powodowi w związku ze śmiercią dziecka należy do skrajnie negatywnych i intensywnych doświadczeń.

W efekcie, biorąc pod uwagę opisane cierpienia powoda i wypłaconą już na rzecz powoda kwotę tytułem zadośćuczynienia należało zasądzić na jego rzecz w całości żądaną kwotę 80.000 zł z tytułu zadośćuczynienia, o czym Sąd orzekł w pkt. 1 wyroku na podstawie art. 446 § 4 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c. w zw. z art. 822 § 1 i 4 k.c. Sąd uznał, iż ustalony rozmiar zadośćuczynienia, przy uwzględnieniu faktu że skutki wypadku odczuwał już boleśnie przez dwa lata i może odczuwać jeszcze przez wiele lat, nie jest wygórowany w odniesieniu do stopnia negatywnych konsekwencji dla pokrzywdzonego wynikających ze śmierci najbliższego członka rodziny, jakim jest jego syn.

By można było zresztą mówić o niesłusznym wzbogaceniu się pokrzywdzonego poprzez przyznane zadośćuczynienie należałoby przyjąć, iż w potocznym rozumieniu „opłacało” mu się doznać danej krzywdy. Oznaczałoby to, że warto byłoby stracić syna, doznać tak wielu cierpień, korzystać z leczenia psychiatrycznego, w celu uzyskania konkretnej sumy pieniężnej. W ocenie Sądu nie mamy w niniejszej sprawie do czynienia z takim przypadkiem. Nie sposób bowiem przyjąć, by powód dla zadośćuczynienia w łącznej kwocie 100.000 zł chciałaby przeżyć śmierć syna i cierpienia z nią związane. Jednocześnie przyjęcie, iż tak ustalona suma miałaby być wygórowana w tej sytuacji oznaczałoby deprecjację dobra osobistego, jakim jest prawo do życia w rodzinie.

O odsetkach, w tym o odsetkach od kwoty 18.000 zł wypłaconej uprzednio na rzecz powoda, Sąd orzekł na zasadzie art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 14 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. Nr 124, poz. 1152) oddalając je w części. Sąd uznał bowiem, że żądanie zadośćuczynienia w wysokości żądanej przez powoda było zasadne dopiero w dniu 27 stycznia 2016r., kiedy to pozwanej doręczony został odpis prawomocnego wyroku wydanego w związku z wypadkiem z dnia 6 kwietnia 2015r., przy uwzględnieniu iż ustalenie wysokości odszkodowania zależało od wyniku toczącego się postępowania karnego. Pozwana w ocenie Sądu nie miała obiektywnych możliwości wcześniejszego ustalenia, czy syn powoda przyczynił się do powstania szkody a jeżeli tak to w jakim rozmiarze, zaś przeprowadzona w toku postępowania karnego opinia biegłego, z której wynikało iż pokrzywdzony miał zapięte pasy bezpieczeństwa do czasu uprawomocnienia się wyroku mogła być podważana wraz z wszystkimi ustaleniami w tejże sprawie, w tym dotyczącymi ewentualnego braku wiedzy pokrzywdzonego co do tego, iż będzie podróżował z osobą prowadzącą pojazd w stanie nietrzeźwości. Tym samym nie sposób uznać, by roszczenie powoda mogło być wymagalne w żądanym przezeń wymiarze przed dniem 27 stycznia 2017r. w świetle art. 455 k.c. w zw. z art. 14 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Do czasu otrzymania wyroku sądu karnego, ubezpieczyciel nie mógł przesądzić w sposób pewny zakresu swej odpowiedzialności, gdyż istniały dwie wersje co do tego, czy pokrzywdzony miał zapięte pasy bezpieczeństwa. Nie można więc podzielić twierdzenia, że ustalenie odpowiedzialności ubezpieczyciela było możliwe w terminie ustawowym. Wręcz przeciwnie, dopiero ustalenia sądu karnego, o których strona pozwana dowiedziała się po doręczeniu jej wyroku karnego, pozwoliły na ustalenie braku przyczynienia się poszkodowanego, a tym samym zakresu odpowiedzialności ubezpieczyciela (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2003 r., III CKN 1512/80).

Wobec tego o odsetkach Sąd orzekł jak w pkt. 1, 2 i 3 wyroku oddalając w części żądanie odsetek jako nieuzasadnione w świetle art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 5 k.c. i art. 14 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 zd. 2 k.p.c. § 2 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015r., poz. 1804) w zw. z § 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2016 r. poz. 1667) obciążając nimi w całości pozwaną biorąc pod uwagę, iż powód uległ jedynie co do nieznacznej części swego żądania.

Na podstawie art. 84 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednol. Dz.U. z 2014r., poz. 1025) Sąd nakazał zwrócić pozwanej 381,29 zł z tytułu niewykorzystanej zaliczki pobranej na poczet wydatków.

Sędzia:

/SSO B. K./

Sygn. akt II C 280/16

R., dnia 27 czerwca 2017r.

ZARZĄDZENIE

1.  odnotować wpływ uzasadnienia wyroku;

2.  doręczyć odpis wyroku wraz z uzasadnieniem:

- pełnomocnikowi powoda – r.pr. B. G.,

- pełnomocnikowi pozwanej – r.pr. R. J.;

3.  przedłożyć akta po upływie 21 dni od wykonania lub z wpływem.

SSO Barbara Konińska