Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 22 sierpnia 2012 r. w elektronicznym postępowaniu upominawczym powód S. (...)S.A. we W. domagał się zasądzenia na swoją rzecz od pozwanej D. P. kwoty 5.182,92 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP liczonymi od dnia 30 lipca 2012 r. do dnia zapłaty, a nadto zasądzenia kosztów procesu (pozew k. 1-4, k. 36-38).

W uzasadnieniu powód wskazał, że w dniu 12 maja 2007 r. pozwana zwarła z A. (...)S.A. umowę kredytu nr (...), jednakże nie wywiązała się z zaciągniętego zobowiązania wobec czego Bank wypowiedział jej umowę co doprowadziło do powstania w dniu 9 listopada 2007 r. wymagalności całej kwoty niespłaconego przez stronę pozwaną kapitału. W dalszej kolejności powód wskazał, że w 2011 r. doszło do połączenia A. (...)S.A. i S. (...)S.A. w wyniku czego S. (...)S.A. wstąpił na podstawie art. 494 § 1 k.s.h. we wszystkie prawa i obowiązki A. (...)S.A. Powód wyjaśnił, iż na dochodzone pozwem roszczenie, składa się należność główna, która na dzień 29 lipca 2012 r. wynosiła 5.182,92 zł oraz dalsze odsetki karne w wysokości odpowiadającej wysokości odsetek maksymalnych w stosunku rocznym.

W dniu 1 października 2012 r. Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, a postanowieniem z dnia 30 maja 2014 r. przekazał niniejszą sprawy do rozpoznania tutejszemu Sądowi (nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym k. 5, postanowienie z dnia 30 maja 2014 k. 27-28).

W sprzeciwie od w/w nakazu zapłaty – k. 16 pozwana wniosła o oddalenie powództwa, albowiem wyrokiem Sądu Karnego z dnia 15 lutego 2012 r. naprawiła szkodę w wysokości 5.182,92 zł w dniu 22 maja 2013 r. tj. w okresie przez ten sąd wskazanym. Pozwana w odpowiedzi na pozew wniosła o umorzenie niniejszego postępowania oraz zasadzenie na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych (odpowiedź na pozew k. 62-65).

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwana potwierdziła, że w dniu 12 maja 2007 r. zawarła z powodem umowę kredytu opiewającą na kwotę 5.182,92 zł, która następnie w dniu 11 września 2007 r. została jej wypowiedziana. Jednocześnie pozwana wskazała, że w dniu 22 maja 2013 r. uiściła na rzecz powoda kwotę w wysokości 5.182,92 zł, co powód w niniejszym postępowaniu ukrył. W odniesieniu do żądania zasądzenia odsetek pozwana zgłosiła zarzut przedawnienia.

Pismem procesowym z dnia 18 listopada 2014 r. powód cofnął pozew co do kwoty 3.473,03 zł. Natomiast podtrzymał on powództwo w pozostałym zakresie tj. co do kwoty 1.709.89 zł i odsetek umownych w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP liczonych od kwot 5.182,92 zł od dnia 29 lipca 2012 r. do dnia 21 maja 2013 r. oraz od kwoty 1.709,89 zł od dnia 22 maja 2013 r. do dnia zapłaty. Powód wskazał, że pozwana na podstawie wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie, V Wydział Karny została zobowiązana do naprawienia szkody w kwocie 5.182,92 zł, co też uczyniła w dniu 22 maja 2013 r. Wyjaśnił on również, że wpłacona przez pozwaną kwota w pierwszej kolejności została przeznaczona na pokrycie odsetek w kwocie 1.709,89 zł, a w pozostałej części tj. w kwocie 3.473,03 zł na pokrycie kapitału. Powód podkreślał jednocześnie, że umowa kredytowa zawarta z pozwana nie została unieważniona z mocy prawa i jej zapisy wiążą strony. Bank złożył oświadczenie woli pod wpływem błędu, które prowadzi do nieważności względnej. Powód nie złożył jednocześnie oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli. (pismo procesowe z dnia 18 listopada 2014 r. k. 68-69).

Ustosunkowując się do twierdzeń powoda, pełnomocnik pozwanej pismem procesowym z dnia 29 listopada 2014 r. oświadczył, że pozwana nie podważa skuteczności czynności prawnej dokonanej z powodem w dniu 12 maja 2007 r. Zobowiązanie stało się natychmiast wymagalne w dniu 9 listopada 2007 r. i od tej daty liczyć należy początek biegu terminu przedawnienia, który wynosi trzy lata. (pismo procesowe k. 92).

Na rozprawie przed tut. Sądem w dniu 16 kwietnia 2015 r. pełnomocnik pozwanej wyraził zgodę na cofnięcie pozwu w zakresie podanym przez pełnomocnika powoda w dniu 13 listopada 2014 r. – k. 104.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwana D. P. zawarła z A. (...)S.A. – poprzednikiem prawnym powoda w dniu 12 maja 2007 r. umowę kredytu nr (...) na zakup towarów tj. na zakup Laptopa A. (...) za kwotę 4.799 zł oraz umowę przyznania limitu kredytowego i wydania karty. Na jej podstawie A. (...)S.A. udzielił pozwanej kredytu w łącznej wysokości 5.182,92 zł na sfinansowanie wartości towaru w kwocie 4.799 zł oraz opłatę z tytułu ubezpieczenia w kwocie 383,92 zł. Kredytobiorca zobowiązał się do spłaty kredytu wraz z odsetkami w 20 ratach do 12 dnia każdego miesiąca począwszy od miesiąca czerwca 2007 r. Wysokość rat ustalono na kwotę 259,15 zł, a ostatniej raty korygującej na kwotę 259,07 zł, przy czym Bank zastrzegł sobie możliwość jej korekty wynikającej z ewentualnej zmiany wysokości stopy kredytu lombardowego NBP. Ostateczny termin spłaty kredytu upływał w dniu 12 stycznia 2009 r. Oprocentowanie kredytu wynosiło 0,00 % w stosunku rocznym, a odsetki z tytułu udzielonego kredytu 0,00 zł. Umowa przewidywała również możliwość pisemnego wypowiedzenia w całości lub w części umowy kredytu w terminie 30 dni i postawienia całego kredytu w stan natychmiastowej wymagalności w przypadku niedopełnienia przez kredytobiorcę warunków umowy w szczególności nie spłacenia dwóch pełnych rat. Wypowiedzenie miało zostać poprzedzone pisemnym wezwaniem do zapłaty zaległych rat w terminie 7 dni.

(dowód: okoliczność niesporna, umowa nr (...) z dnia 12 maja 2007 r. wraz z tabelą opłat i prowizji k. 41-43, zeznania pozwanej k. 99).

W związku z brakiem spłaty rat kredytu Bank wypowiedział pozwanej umowę kredytu co doprowadziło do powstania w dniu 9 listopada 2007 r. wymagalność całej kwoty niespłaconego przez stronę pozwaną kapitału (okoliczność niesporna).

Sąd Rejonowy dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie V Wydział Karny wyrokiem z dnia 15 lutego 2012 r. wydanym w sprawie o sygn. akt V K 670/09 uznał pozwaną za winną zarzucanego jej czynu stanowiącego występek z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 297 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., polegającym na tym, że w dniu 12 maja 2007 r. w celu osiągnięcia korzyści majątkowej i w celu uzyskania dla siebie kredytu, posłużyła się ona podrobionym dokumentem w postaci zaświadczenia o zarobkach w firmie „G. (...)” z siedzibą w W. przy ul. (...) lok. 29, dotyczącym okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania kredytu, przedkładając go przedstawicielowi pokrzywdzonego banku i wprowadzając go tym samym w błąd, w wyniku czego doszło do niekorzystnego rozporządzenia mieniem A. (...)S.A. w kwocie 5.182,92 zł. Sąd zobowiązał pozwaną do naprawienia szkody poprzez zapłacenie na rzecz A. (...)S.A. w okresie 1 roku i 6 miesięcy kwoty 5.182,92 zł.

(dowód: okoliczność niesporna, wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieście w Warszawie V Wydział Karny z dnia 15 lutego 2012 r. . 22-23).

W dniu 22 maja 2013 r. pozwana wpłaciła na rzecz powoda kwotę 5.182,92 zł tytułem odszkodowania do czego była zobowiązana zgodnie z wydanym w sprawie o sygn. akt VK 670/09 wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieście w Warszawie.

(dowód: okoliczność niesporna, dowód wpłaty KP k. 20 i k. 66, pismo z dnia 25 czerwca 2013 r. k. 70, zeznania pozwanej k. 99).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wyżej wskazanych dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, twierdzeń stron co do okoliczności niespornych oraz zeznań pozwanej (k.99).

Autentyczność złożonych dokumentów nie była kwestionowana przez strony, a Sąd nie znalazł podstaw, aby odmówić im wiarygodności.

Zeznaniom pozwanej Sąd dał wiarę w całości uznając je za spójne oraz kompatybilne z pozostałym zebranym w sprawie materiałem dowodowym.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Na wstępie należy wskazać, że w rozpoznawanej sprawie nakładają się dwa reżimy odpowiedzialności pozwanej – kontraktowa i deliktowa, a powód nie dokonał wyboru podstawy odpowiedzialności, bowiem w swoim pozwie i piśmie procesowym z dnia 18 listopada 2014 r. powoływał się zarówno na zawartą między stronami umowę o kredyt, jak i na fakt popełnienia przestępstwa przez pozwaną. Zdaniem Sądu w niniejszej sprawie ma miejsce zbieg roszczeń, o którym mowa w art. 443 k.c., a skoro powód nie dokonał wyboru podstawy odpowiedzialności pozwanego, wyboru podstawy prawnej roszczenia dokonał Sąd mając na uwadze konieczność udzielenia powodowi pełnej ochrony jego interesów (por. też wyrok SA w Poznaniu z dnia 23.11.2006 r., I ACa 678/06, LEX nr 298407; wyrok SN z dnia 15.01.1998 r., III CKN 323/97, niepubl.).

Należy bowiem wskazać, że gdyby przyjąć kontraktową podstawę odpowiedzialności pozwanej to powództwo w zakresie żądania zasądzenia odsetek musiałoby zostać oddalone wobec skuteczności podniesionego przez pełnomocnika pozwanej zarzutu przedawnienia roszczenia, bowiem żądanie pozwu, które obejmuje roszczenie o zapłatę (wynikające z umowy o kredyt, zawarte w ramach prowadzonej przez poprzednika prawnego powoda działalności gospodarczej) odsetek, podlega trzyletniemu terminowi przedawnienia.

Zachowanie pozwanej, która dokonała u poprzednika prawnego powoda wyłudzenia kredytu, stanowi czyn niedozwolony – występek karny, za który pozwana została prawomocnie skazana. Pozwana jest zatem odpowiedzialna wobec powoda za szkodę wyrządzoną tym czynem na podstawie art. 415 k.c. Zarzut, że roszczenie powoda w zakresie odsetek oparte na w/w przepisie art. 415 k.c. uległo przedawnieniu nie zasługuje na uwzględnienie. Zgodnie bowiem z art. 442 ¹ § 2 k.c., jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Skoro pozwana popełniła przestępstwo dnia 12 maja 2007 r., to wskazany w art. 442 ¹ § 2 k.c. termin przedawnienia nie upłynął.

Powodowi przysługiwało zatem roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej mu przez pozwanego czynem niedozwolonym.

Oprócz zdarzenia, z którym wiąże się odpowiedzialność deliktowa pozwanej (w niniejszej sprawie czyn niedozwolony pozwanej polegający na wyłudzeniu kredytu) do przesłanek odpowiedzialności deliktowej należą także szkoda i związek przyczynowy między owym zdarzeniem a szkodą. Przy ustalaniu odpowiedzialności z tytułu czynów niedozwolonych znajdują zastosowanie przepisy ogólne dotyczące związku przyczynowego, szkody i sposobów jej naprawienia (art. 361-363 k.c.). Obowiązkiem powoda było zatem wykazanie nie tylko tego, że pozwana popełniła czyn niedozwolony, ale także tego, że powód poniósł szkodę oraz że pomiędzy czynem pozwanego a powstaniem szkody istnieje związek przyczynowy. Ponadto powód powinien udowodnić wysokość poniesionej szkody. Z przepisu art. 361 § 2 k.c. wynika, że szkoda polega albo na stracie, którą poniósł poszkodowany (damnum emergens), albo pozbawieniu poszkodowanego korzyści, które mógłby uzyskać, gdyby mu szkody nie wyrządzono (lucrum cessans). Strata (damnum emergens) to każde pogorszenie się sytuacji majątkowej (zmniejszenie aktywów lub zwiększenie pasywów) poszkodowanego, w wyniku czego poszkodowany staje się uboższy, niż był przed doznaniem szkody. Z kolei szkoda związana z utraconymi korzyściami (lucrum cessans) polega na tym, że majątek poszkodowanego nie wzrósł tak, jakby się stało, gdyby nie nastąpiło zdarzenie, z którym połączona jest czyjaś odpowiedzialność. W orzecznictwie przyjęto, że szkodą w przypadku utraconych korzyści jest szkoda, którą określa to, co nie weszło do majątku poszkodowanego na skutek zdarzenia wyrządzającego tę szkodę, a inaczej mówiąc, to, co weszłoby do majątku poszkodowanego, gdyby zdarzenie wyrządzające szkodę nie nastąpiło (wyrok SN z dnia 18 stycznia 2002 r., I CKN 132/01, LEX nr 53144).

Z kolei jeśli chodzi o istnienie związku przyczynowego pomiędzy powstaniem szkody a czynem niedozwolonym wskazać należy, że w art. 361 § 1 k.c. chodzi o adekwatny związek przyczynowy, który odpowiedzialnością podmiotu obejmuje jedynie zwykłe (regularne) następstwa danej przyczyny.

Nie ulega wątpliwości, że powód w niniejszej sprawie poniósł szkodę w wysokości odpowiadającej kwocie 5.182,92 zł, którą to na podstawie umowy z dnia 12 maja 2007 r. pozwana zobowiązała się zwrócić poprzednikowi prawnemu powoda w 20 ratach miesięcznych. Jak wynika z treści umowy z dnia 12 maja 2007 r. na kwotę tę składała się kwota 4.799 zł stanowiąca wartość nabywanego przez pozwaną towaru oraz składka z tytułu ubezpieczenia w kwocie 383,92 zł. Kwota 5.182,92 zł obejmowała zatem stratę (zmniejszenie aktywów) poprzednika prawnego powoda w kwocie 4799 zł, którą to kwotę kredytodawca przekazał pozwanej, a w pozostałej części obejmowała koszt kredytu (zysk), czyli składkę z tytułu ubezpieczenia, który poprzednik prawny powoda miał uzyskać od pozwanej, czyli stanowiła szkodę w postaci utraconych korzyści.

Niespornym jest również, że kwotę 5.182,92 zł została przez pozwaną zapłacona w dniu 22 maja 2013 roku. Powyższa kwota została przez powoda w części odpowiadającej kwocie 1.709,89 zł zaliczona na poczet pokrycia zaległych odsetek, a w części odpowiadającej kwocie 3.473,03 zł na pokrycie należności głównej.

W związku z powyższym powód cofnął powództwo w zakresie kwoty 3.473,03 zł. Zgodnie z art. 203 § 1 i § 4 k.p.c. pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia, aż do wydania wyroku. Sąd może uznać za niedopuszczalne cofnięcie pozwu, zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia tylko wtedy, gdy okoliczności sprawy wskazują, że wymienione czynności są sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzają do obejścia prawa. Zgodnie z art. 355 § 1 k.p.c. Sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania, jeżeli powód cofnął ze skutkiem prawnym pozew lub jeżeli wydanie wyroku stało się z innych przyczyn zbędne lub niedopuszczalne.

Zatem z uwagi na częściowe cofnięcie powództwa i zgodę pozwanej w tym zakresie Sąd w pkt I wyroku umorzył postępowania w zakresie kwoty 3.473,03 zł.

Artykuł 359. § 1. k.c. stanowi, że odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu. Natomiast zgodnie zaś z art. 481 § 1 k.c., jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Po przeprowadzeniu analizy treści zawartej przez pozwaną z poprzednikiem prawnym powoda umowy kredytu Sąd uznał, że jej treść nie uzasadniała możliwości zgłoszenia przez powoda roszczenia o odsetki umowne w wysokości odpowiadającej czterokrotności stopy lombardowej NBP od roszczenia głównego. Z treści umowy nie wynika bowiem, aby za okres opóźnienia w spłacie raty lub jej części bank był uprawniony do naliczania odsetek od zadłużenia przeterminowanego w wysokości odpowiadającej czterokrotności aktualnej na dany dzień stopy lombardowej NBP (odsetek karnych).

Jednocześnie należy zauważyć, że wpłacona przez pozwaną kwota należała się poprzednikowi prawnemu powoda już w dacie popełnienia przez pozwaną czynu niedozwolonego. Pozwana wyłudzając kredyt nie miał zamiaru go spłacać, wiedziała, że wyłudzone pieniądze należą do poprzednika prawnego powoda i że nie powinny być w jej posiadaniu. Pozwana była zatem w zwłoce w zwrocie kwoty 5.182,92 zł od daty popełnienia występku (por. uchwałę SN z dnia 22.09.1970 r., III PZP 18/70). Domagając się naprawienia szkody powód uprawniony był wobec powyższego do żądania odsetek ustawowych od należnej mu kwoty 5.182,92 zł. Nie wnosił on jednakże o te odsetki, a wniósł o zasądzenie na swoją rzecz odsetek umownych liczonych od kwoty 5.182,92 zł od dnia 29 lipca 2012 r. do dnia 21 maja 2013 r., a także od kwoty 1.709,89 zł od dnia 22 maja 2013 r. do dnia zapłaty. Sąd nie znalazł jednak podstaw do uwzględnienia jako elementu szkody poniesionej przez powoda odsetek umownych w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP tzw. odsetek karnych. W ocenie Sądu te nie stanowią szkody w postaci lucrum cessans, gdyż ewentualne utracone korzyści z tego tytułu nie są normalnym następstwem czynu pozwanego. Udzielając kredytu poprzednik prawny powoda liczył, że pozwana zwróci mu kwotę 5.182,92 zł w normalnym, zwykłym toku zdarzeń. Zatem poprzednik prawny powoda mógłby liczyć tylko na zwrot zaangażowanego przez siebie kapitału oraz zwrot zysku z zawartej umowy, czyli kosztów kredytu.

Powód nie wnosił o zasądzenie na swoją rzecz odsetek ustawowych od daty wyrządzenia szkody, a o zasądzenie odsetek umownych od kwoty 5.182,92 zł od dnia 29 lipca 2012 r. do dnia 21 maja 2013 r. Zatem z uwagi na to, że roszczenie o zasądzenie odsetek umownych okazało się niezasadne należało zasądzić od pozwanej na rzecz powoda jedynie odsetki ustawowe od kwoty 5.182,92 zł za okres od dnia 29 lipca 2012 r. do dnia 21 maja 2013 r. o czym orzeczono w pkt II wyroku.

Jednocześnie w związku z tym, że w pozostałym zakresie tj. co do zasądzenia kwoty 1.709,89 zł oraz odsetek umownych roszczenie powoda okazało się bezzasadne należało je oddalić o czym orzeczono w pkt III wyroku.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w pkt IV wyroku na podstawie art. 98 k.p.c. Na poniesione po stronie powoda koszty postępowania złożyła się opłata od pozwu w kwocie 65 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł oraz kwota 6,5 zł tytułem kosztów sporządzenia przez notariusza poświadczenia za zgodność z oryginałem pełnomocnictwa. Łącznie z tytułu kosztów procesu należało zasądzić na rzecz powoda kwotę 88,15 zł.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)