Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 14 grudnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Protokolant: starszy protokolant sądowy Paulina Florkowska

po rozpoznaniu w dniu 14 grudnia 2017 r. w Krakowie

na rozprawie sprawy z wniosku J. K.

przy uczestnictwie G. S. i Ł. K.

o dział spadku

na skutek apelacji uczestnika G. S.

od postanowienia Sądu Rejonowego w Suchej Beskidzkiej

z dnia 27 stycznia 2017 r., sygnatura akt I Ns 43/15

postanawia:

1.  oddalić apelację;

2.  przyznać od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Suchej Beskidzkiej na rzecz adwokat K. P. kwotę 2214 zł (dwa tysiące dwieście czternaście złotych) brutto tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną uczestnikowi G. S. w postępowaniu odwoławczym oraz kwotę 93,60 zł (dziewięćdziesiąt trzy złote sześćdziesiąt groszy) tytułem zwrotu wydatków;

3.  stwierdzić, że każdy z uczestników ponosi koszty postępowania odwoławczego związane ze swoim udziałem w sprawie.

SSO Katarzyna Oleksiak SSO Anna Nowak SSO Katarzyna Serafin-Tabor

UZASADNIENIE

postanowienia z dnia 14 grudnia 2017 roku

Postanowieniem z dnia 27 stycznia 2017 roku Sąd Rejonowy ustalił, że przedmiotem działu spadku po M. Z., córce M. i W., zmarłej 07.05.1982 roku w S. i tam ostatnio stale zamieszkałej oraz częściowego działu spadku po H. K. (1) 2- ga imion K., córce S. i A., zmarłej 26.05.2006 roku w S. i tam ostatnio stale zamieszkałej, jest nieruchomość położona w S. składająca się z działek o numerach ewidencyjnych (...) o powierzchni 0,8809 ha, wraz z zabudowaniami mieszkalno - gospodarczymi przy ulicy (...) w S., stanowiąca współwłasność w 1/2 części G. S., syna S. i A. w ¼ części J. K., syna E. i M., oraz w 1/4 części Ł. K., syna J. i H. (pkt 1); ustalił, że zgodnie z mapą uzupełniającą wykonaną w celu aktualizacji ewidencji gruntów, sporządzoną przez mgr inż. A. S. (1) z daty 19.04.2016 roku, oraz mapą z projektem podziału nieruchomości według wariantu numer 1 z tego samego dnia, przyjętymi do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, prowadzonego przez Starostę (...) w dniu 23.05.2016 roku za numerem P. (...).2016.770, które to mapy stanowić będą integralną część niniejszego postanowienia, działka o numerze ewidencyjnym (...) położona w S. o powierzchni ewidencyjnej 0,1013 ha, ulega aktualizacji powierzchni na 0,1077 ha bez zmiany konfiguracji i oznaczenia, a następnie ulega podziałowi na dwie nowe działki o numerach ewidencyjnych (...) o powierzchni 0,0538 ha, oraz (...) o powierzchni 0,0539 ha (pkt 2); dokonał działu spadku po M. Z. oraz częściowego działu spadku po H. K. (1) 2- ga imion K. w ten sposób, że: przyznał na wyłączną własność G. S., syna S. i A. działkę o numerze ewidencyjnym (...) o powierzchni 0,0539 ha wraz zabudowaniami mieszkalno - gospodarczymi na tej działce się znajdującymi, oraz działki o numerach ewidencyjnych: (...), (...), (...) (ppkt. a); przyznał na wyłączną własność Ł. M. 2- ga imion K., syna J. Z. 2- ga imion i H. K. (1) 2- ga imion z domu S., działkę o numerze ewidencyjnym: (...) o powierzchni 0,0538 ha (ppkt b); przyznał na wyłączną własność J. Z. 2 - ga imion K., syna E. i M., działki o numerach ewidencyjnych (...) (ppkt c); ustalił, że dział spadku między stronami następuje bez spłat i dopłat pieniężnych (pkt 4); nakazał stronom wydać sobie wzajemnie poszczególne części nieruchomości, przyznane im na wyłączną własność (pkt 5); wartość ostateczną przedmiotu działów spadku ustalił na kwotę 147.436,00 zł (pkt 6); nakazał pobrać solidarnie od J. K. i Ł. K. na rzecz Skarbu Państwa - kasa Sądu Rejonowego w Suchej Beskidzkiej kwotę 2.821,53 zł tytułem częściowego zwrotu wydatków gotówkowych, poniesionych w sprawie przez Skarb Państwa - Sąd Rejonowy w Suchej Beskidzkiej, a pozostałą częścią wydatków gotówkowych w sprawie obciążyć Skarb Państwa (pkt 7); zasądził od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Suchej Beskidzkiej na rzecz Kancelarii Adwokackiej adw. K. P. kwotę 3.600 zł plus VAT tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną uczestnikowi G. S. z urzędu (pkt 9); pozostałe koszty postępowania między stronami wzajemnie zniósł (pkt 10).

Orzeczenie to zapadło w następującym stanie faktycznym:

Nieruchomość, dla której Sąd Rejonowy w Suchej Beskidzkiej prowadzi księgę wieczystą o nr (...) składa się z działek o nr: (...),(...),(...), (...), (...), (...) położonych w S. jest współwłasnością J. K., Ł. K., G. S., którzy nabyli ją w drodze dziedziczenia po M. Z. i H. K. (2).

W związku z powyższym, uznać należy, że współwłasność ta powstała na wskutek dziedziczenia przez strony majątku po M. Z. i H. K. (2). Sąd uznał zatem, że wniosek dotyczy działu spadku po M. Z. oraz częściowego działu spadku po H. K. (2), albowiem oprócz nieruchomości objętych powyższą księgą wieczystą, do spadku po H. K. (2) należy również lokal mieszkalny nr (...) położony w S. na os. (...), objęty KW nr (...).

Przedmiotowa nieruchomość do 1996 r. zamieszkiwana była przez A. S. (2) - matkę G. S. i H. K. (2), która ze względu na problemy ze zdrowiem zamieszkała do śmierci w 1998 r. wraz z H. K. (2), J. K. (mąż H. K. (2)) i Ł. K. (syn H. K. (2)). Początkowo G. S. (brat H. K. (2)) oraz J. K. i Ł. K. pozostawali w poprawnych stosunkach razem utrzymując i zarządzając nieruchomością a nawet razem dokonując remontów. Następnie między współwłaścicielami G. S. a J. K. i Ł. K. zaistniał konflikt na tle korzystania ze wspólnej nieruchomości a w szczególności na tle korzystania i sposobu podziału działki nr (...). Spór przejawiał się poprzez m.in. niewyrażanie zgody przez J. K. i Ł. K. na wykonywanie przez G. S. remontów i próby przebudowy zabudowań na działce nr (...), niewydanie przez G. S. kluczy do wymienionych w domu drzwi, problemy w ustaleniu wysokości poniesionych przez uczestników nakładów oraz wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości a przede wszystkim poprzez niemożliwości dojścia do porozumienia w kwestii podziału wspólnej nieruchomości.

Działki (...) oraz zabudowana działka (...) zlokalizowane są w S. w rejonie (...) stanowią obszar średnio zurbanizowany o wiejskim charakterze. W bezpośrednim sąsiedztwie znajduje się zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna, grunty niezabudowane oraz lasy. Lokalizację charakteryzują duże walory krajobrazowe i rekreacyjny charakter, w bliskim sąsiedztwie terenów zielonych. Do centrum miasta odległość wynosi ok 1.5 km. Działka (...) położona jest w rejonie (...) w terenach wiejskich, peryferyjnych, słabo zurbanizowanych, w rejonie, gdzie dominują grunty niezabudowane oraz leśne. Dojazd do działki (...) dostępny jest gminną drogą asfaltową, a dostępność do tej działki w okresie zimowym jest utrudniona. Dojazd do działki (...) odbywa się drogą gminną asfaltową, ostatni odcinek drogi jest nieutwardzony o charakterze leśnym, miejscowo i okresowym nieprzejezdny. Dostępność do działki (...) zagwarantowana jest przez działkę numer (...). Działka (...) nie posiada dostępu do drogi publicznej. Zabudowana działka (...) ma nieregularny kształt, teren ze spadkiem północnym, działka ta położona jest w terenie górskim z dojazdem drogą asfaltową zabudowaną cześć działki położona jest generalnie w terenie płaskim, natomiast pozostała część działki to stok północny. Działka jest ogrodzona, poza północno - zachodnim fragmentem, posiada dwie bramy wjazdowe, pierwszą wschodnią z drogi asfaltowej z przygotowanym miejscem postojowym, drugą południową z drogi ziemnej z nachyleniem północnym.

Działka (...) posiada kształt zbliżony do trójkąta prostokątnego, teren z nachyleniem północnym, działka (...) posiada kształt kwadratu i znajduje się na terenie płaskim, natomiast działki (...) stanowią wąskie paski gruntu o regularnym kształcie i znajdują się na terenie stosunkowo płaskim.

Znajdujący się na działce (...) budynek jest budynkiem jednorodzinnym, w którym znajduje się mieszkalny parter, częściowe podpiwniczenie, oraz strych. Do budynku od strony zachodniej i wschodniej przylega drewniana zabudowa gospodarcza. Budynek ma konstrukcję drewnianą, kryty jest dachem dwuspadowym o tradycyjnej architekturze.

Wartość nieruchomości będących przedmiotem postępowania wynosi łączną kwotę 147.436 zł a wartość poszczególnych działek: działka (...) - 77.661 zł (wraz z budynkiem mieszkalnym), działki (...) - 48.406,00 zł, działki (...) - 2.315,00 zł, działki (...) - 3.215,00 zł, działki (...) - 3.632,00 zł, działki (...) - 12.208,00 zł.

Biegły geodeta zaproponował dwa warianty fizycznego podziału działki nr (...). Pierwszy z wariantów zakładał przyznanie północnej niezbudowanej działki J. K. oraz Ł. K. a południowej części działki na rzecz G. S. w równych częściach. Drugi wariant zakładał przyznanie północnej niezabudowanej części działki o powierzchni 0,0600 ha J. K. i Ł. K. a pozostałej części działki G. S..

Biegła z zakresu wyceny nieruchomości w opinii z 15 marca 2015 r., podtrzymanej w piśmie z 21 października 2015 r. i na rozprawie 5 lutego 2016 r. ustaliła, że z uchwały nr (...) Rady Miejskiej w S. z 18 grudnia 2003 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy S. wynika, że działka nr (...) należy do terenów przeznaczonych pod zabudowę, działki nr (...) stanowią tereny leśne, działka nr (...) stanowi tereny rolne, działka nr (...) tereny rolne na 10 a i leśne w pozostałej części.

Biegły z zakresu geodezji A. S. na polecenie Sądu - w opinii z 19 kwietnia 2016 r. przedstawił mapy z dwoma wariantami podziału działki nr (...). W obu wariantach działka nr (...) ulega podziałowi na działki nr (...) i zachowuje dostęp do drogi publicznej. Warianty różnią się powierzchnią powstałych przez podział działki nr (...) działek nr (...). W wariancie pierwszym powierzchnia działki nr (...) wynosi 0, (...) powierzchnia działki nr (...) wynosi 0,0539 ha. W wariancie drugim powierzchnia działki nr (...) wynosi 0,0600 ha a powierzchnia działki nr (...) wynosi 0,0477 ha.

W związku z opinią biegłego z zakresu geodezji, biegła z zakresu wyceny nieruchomości przedstawiła opinię uzupełniającą z 5 grudnia 2016 r., w której podtrzymała wycenę nieruchomości z 15 marca 2016 r. na kwotę 77.661 zł. Wartość rynkową działki nr (...) po podziale zgodnie z opinią biegłego geodety z 19 kwietnia 2016 r. biegła wyceniła na:



wariant 1: kwotę 15.925 zł za działkę nr (...) o powierzchni 0,0538 ha oraz kwotę 71.873 zł za działkę nr (...) o powierzchni 0,0539 ha wraz ze znajdującym się na niej budynkiem;



wariant 2: kwotę 17.760 zł za działkę nr (...) o powierzchni 0,0600 ha oraz kwotę 71.873 zł za działkę nr (...) o powierzchni 0,0477 ha.

Ustalając powyższy stan faktyczny Sąd oparł się na dokumentach znajdujących się w aktach sprawy w tym dokumentach urzędowych oraz załączonych przez strony dowodach w postaci: korespondencji uczestników, rachunkach i fakturach, zdjęciach a oprócz tego oględzinach i zeznaniach świadków. Za najważniejsze dla dokonania ustaleń faktycznych, Sąd uznał dokumenty urzędowe oraz opinie biegłych geodety i biegłego z zakresu wyceny nieruchomości.

W oparciu o tak ustalony i oceniony stan faktyczny Sąd Rejonowy na wstępie wskazał, że wydając orzeczenie w przedmiocie podziału działki (...) na dwie części oraz przyznając stronom poszczególne działki w całości, miał na uwadze, że wartość poszczególnych działek jest mocno zróżnicowana.

Zdaniem Sądu mając na względzie podnoszone przez uczestnika G. S. okoliczności związane ze swoją złą sytuacją majątkową i zdrowotną, oraz mając na uwadze, że wyżej wymieniony uczestnik ma największy udział w nieruchomościach będących przedmiotem podziału pod względem posiadanego ułamka i związaną z nim wartością - część majątku o wartości 73.718,00 zł wg wyliczeń biegłej ds. wyceny nieruchomości, Sąd uznał za zasadne, przyznać na rzecz tego uczestnika zabudowaną część działki (...) oznaczoną w opinii biegłego geodety jako działka (...) o pow. 0,0539 ha. Jak wynika z opinii uzupełniającej biegłej D..

Kolejno Sąd wskazał, że z uwagi na to, że uczestnicy Ł. K. i G. S. w powyższej nieruchomości objętej przedmiotem działu spadku (zniesienia współwłasności) mają udziały po ¼ części oraz, że pozostałe działki przedstawiają wartość znacznie niższą niż działka przyznana uczestnikowi G. S., a ponadto, że są mniej atrakcyjne pod względem ich położenia, możliwość zagospodarowania, Sąd uznał za zasadne przyznać na wyłączną własność uczestnika Ł. K. niezabudowaną część działki (...) oznaczonej na projekcie geodety A. S. z dnia 19.04.2016 roku jako działka (...), uznając, że działka ta będzie stanowiła wystarczającą rekompensatę w majątku będącego przedmiotem działu spadku, który również w części należy się uczestnikowi J. K. i jego synowi Ł., albowiem te osoby w trakcie postępowania zajmowały wspólne stanowisko w sprawie, co do propozycji podziału majątku będącego przedmiotem postępowania.

Sąd nie wziął pod uwagę argumentów podnoszonych w trakcie postępowania przez uczestnika G. S., że ukształtowanie działki (...) i jej wielkość przemawiają przeciwko jej podziałowi na dwie części i spowodują niemożność jej należytego zagospodarowania i wykorzystania w kontekście sytuacji zdrowotnej i materialnej uczestnika, a także faktu, że wyżej wymieniony jest mocno skonfliktowany z wnioskodawcą J. K., oraz, że uczestnik będzie musiał ponosić dodatkowe koszty związane z wykonaniem miejsca postojowego na przyznanej mu części działki, mimo, że już wcześniej taki koszt poniósł na pozostałej części działki, która nie zostanie mu przyznana na wyłączną własność. Sąd zważył, że jak wynikało z opinii biegłego geodety A. S. w świetle przepisów prawa istnieje możliwość podziału powyższej działki jako nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym na dwie części, niezależnie od ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, a tym samym zniesienia współwłasności. Natomiast ukształtowanie działki wymaga nakładu pracy i kosztów, aby umożliwić łatwość użytkowania północnej i południowej części, ale w przyszłości może zapewnić komfort użytkowania poszczególnych części działki w świetle obecnego sporu. Aby zrekompensować uczestnikowi powyższe niedogodności, Sąd uznał za zasadne przyznanie na wyłączną własność wyżej wymienionego uczestnika oprócz działki zabudowanej o nr (...) o wartości łącznej 71.873,00 zł, również działki o nr ewidencyjnych (...), o wartości 3.215 zł, (...) o wartości 12.208,00 zł, oraz (...) o wartości 2.315,00 zł. W sumie więc, uczestnik G. S. otrzymał z majątku będącego przedmiotem działu o wartości 147.436,00 zł, majątek o wartości 89.611,00 zł a więc o kwotę 15.893,00 zł więcej niż wynosi jego udział w nieruchomości będącej przedmiotem działu spadku (147.436,00 zł :2= 73.718,00 zł, 89.61 l,00zł- 73.718,00 zł = 15.893,00 zł).

Aby zapewnić ekwiwalentność majątku pod względem wartościowym i możliwości jego należytego zagospodarowania przez każdą ze stron postępowania, Sąd uznał za zasadne niezabudowaną działkę budowalną o numerze (...) o wartości 15.925,00 zł przyznać na wyłączną własność Ł. K., który w przyszłości będzie miał możliwość wybudowania na tej działce budynku mieszkalnego lub letniskowego, a ponadto wyżej wymieniony nie jest bezpośrednio skonfliktowany z uczestnikiem G. S., w związku z tym uznać należy, że ewentualna bezpośrednia obecność Ł. K. a w sąsiedztwie działki uczestnika G. S., nie będzie wpływać na ewentualne pogorszenie się stanu zdrowia G. S., co w swoich pismach procesowych podnosił wyżej wymieniony.

Z powyższych względów Sąd uznał, że zasadne jest przyznanie wnioskodawcy J. K. w drodze działu spadku działki (...) o wartości 48.406,00 zł.

Z uwagi na zarzuty podniesione w trakcie postępowania przez wnioskodawcę J. K. i uczestnika G. S., co do przedawnienia ich roszczeń w zakresie poniesionych przez nich nakładów na budynek mieszkalny oraz działkę siedliskową w latach 1984- 1993, Sąd w tym zakresie nie prowadził szczegółowego postępowania dowodowego i nie dokonał rozliczenia powyższych nakładów poniesionych przez strony.

Mając powyższe na uwadze, Sąd na podstawie art. 1035 k.c. w związku z art. 211 k.c. orzekł jak wyżej.

Apelację od powyższego postanowienia wniósł uczestnik G. S., zaskarżył go w części, to jest w zakresie punktów 3 i 6 zarzucając:

1.  naruszenie art. 211 k.c. w zw. z art. 1035 k.c. poprzez jego niezastosowanie i w konsekwencji przyjęcie, że możliwy jest podział fizyczny działki o numerze (...), mimo że z uwagi na konflikt między stronami podział działki jest sprzeczny ze społeczno-gospodarczym jej przeznaczeniem,

2.  naruszenie art. 233 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez wyprowadzenie z materiału dowodowego wniosków z niego niewynikających, a polegających na przyjęciu, że przyznanie na wyłączną własność Ł. K. działki budowlanej o numerze (...) nie będzie zarzewiem konfliktu między stronami, gdyż Ł. K. nie jest bezpośrednio skonfliktowany z uczestnikiem G. S.,

3.  błędne ustalenie wartości ostatecznej przedmiotu działów spadku na kwotę 147.436 zł, zamiast 141.648zł.

W świetle powyższego apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez przyznanie na wyłączną własność G. S. w całości działkę o numerze ewidencyjnym (...), a pozostałe działki na rzecz J. K. i Ł. K., ustalenie wartości ostatecznej przedmiotu działów spadku na kwotę 141.648 zł, oraz o zasądzenie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, które nie zostały zapłacone w całości ani w części.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozbawiona jest uzasadnionych podstaw prawnych i jako taka podlega oddaleniu.

Na wstępie zaznaczyć trzeba, że Sąd Apelacyjny podziela wszystkie ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy i przyjmuje je za własne.

Wprawdzie apelacja w pierwszej kolejności formułuje zarzuty obrazy prawa materialnego to rozważania Sądu Okręgowego wypada rozpocząć od oceny trafności zarzutów naruszenia prawa procesowego. Przestrzeganie przepisów prawa procesowego przez Sąd pierwszej instancji ma bowiem wpływ na prawidłowe ustalanie stanu faktycznego. Nie bez znaczenia jest też to, że tylko prawidłowo ustalony stan faktyczny może stanowić podstawę do oceny poprawności zastosowania prawa materialnego. Zarzut naruszenia prawa materialnego w zasadzie można skutecznie podnosić jedynie wówczas, gdy nie kwestionuje się dokonanych przez Sąd pierwszej instancji ustaleń faktycznych. Zarzut naruszenia prawa materialnego winien być bowiem odnoszony do określonego stanu faktycznego - który skarżący akceptuje - a do którego to stanu faktycznego wadliwie zastosowano prawo materialne. Naruszenie zatem prawa materialnego nie może nigdy polegać na niezastosowaniu przepisów tego prawa do stanu faktycznego postulowanego przez apelację, którego to stanu Sąd orzekający nie przyjął za podstawę swego orzeczeniu.

Przechodząc zatem do analizy zarzutu nieprawidłowej oceny dowodów dokonanej przez Sąd I instancji stwardzić należy, że także ten zarzut nie zasługiwał na uwzględnienie. Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd zasady swobodnej oceny dowodów wynikającej z art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Taka ocena, dokonywana jest na podstawie przekonań sądu, jego wiedzy i posiadanego doświadczenia życiowego, a nadto winna uwzględniać wymagania prawa procesowego oraz reguły logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i - ważąc ich moc oraz wiarygodność - odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (wyrok SN z dnia 10.06.1999 r., II UKN 685/98, OSNAPiUS 2000/17/655). Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (wyrok SA w Warszawie 17.05.2012 r., I ACa 31/12). Same, nawet poważne wątpliwości co do trafności oceny dokonanej przez sąd pierwszej instancji, jeżeli tylko nie wykroczyła ona poza granice zakreślone w art. 233 § 1 kpc, nie powinny stwarzać podstawy do zajęcia przez sąd drugiej instancji odmiennego stanowiska (wyrok SN z dnia 12.04. 2012 r., I UK 347/11). W niniejszej sprawie tak definiowanych uchybień swobodnej oceny dowodów nie było, a ocena Sądu I instancji zakwestionowanych w apelacji dowodów nie uchybiała tym zasadom. Jednocześnie podkreślić należy, że do skutecznego zakwestionowania oceny dowodów dokonanej przez Sąd bezpośrednio dowody przyprowadzający nie jest wystarczające zaprzeczenie zgody na ocenę dokonaną przez Sąd, a niezbędne jest zaprezentowanie takich argumentów, które nie pozwolą pozostawić oceny dowodów Sądu I instancji jako wiążącej, bo zgodnej ze wspomnianymi zasadami logiki i doświadczenia życiowego.

W świetle przytoczonych przez Sąd I instancji motywów zaskarżonego wyroku nie ma uzasadnionych powodów by - w myśl zarzutów strony skarżącej - zakwestionować istnienia logicznego związku między treścią przeprowadzonych dowodów a ustalonymi na ich podstawie w drodze wnioskowania faktami, stanowiącymi podstawę rozstrzygnięcia. Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy wywiódł, że uczestnik Ł. K. nie jest bezpośrednio skonfliktowany z uczestnikiem G. S. i w związku z tym ewentualna bezpośrednia obecność Ł. K. a w sąsiedztwie działki uczestnika G. S., nie będzie wpływać na ewentualne pogorszenie się stanu zdrowia G. S., co w swoich pismach procesowych podnosił wyżej wymieniony. W związku z powyższym nie był trafny zarzut strony apelującej, iż Sąd poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów uznał, iż przyznanie na wyłączną własność Ł. K. działki budowlanej o numerze (...) nie będzie zarzewiem konfliktu między stronami, skoro właściwych dowodów dla przyjęcia stanowiska odmiennego nie zaoferowano.

Przechodząc do zarzutów naruszenia prawa materialnego dotyczących pierwszeństwa podziału fizycznego przed innymi sposobami podziału rzeczy przy dokonywaniu działu spadku i podziału majątku wspólnego, należy zauważyć, że w świetle postanowień art. 211 k.c., ale też 212 k.c. i nast. oraz z art. 623 k.p.c., nie ulega wątpliwości, co wynika tak z wykładni językowej jak i systemowej, a także jest powszechnie aprobowane w poglądach doktryny, że podział rzeczy in natura jest najbardziej oczywistym i preferowanym sposobem wyjścia ze współwłasności (tak m. in. E. Gniewek, Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2008 r., s. 357; J. Ciszewski, Kodeks cywilny. Komentarz). Wśród pozostałych wariantów zniesienia współwłasności, jakie przewidziane zostały w ustawie, znajdują się: przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli z jednoczesnym obowiązkiem spłaty pozostałych, bądź jej sprzedaż.

Analizując orzecznictwo Sądu Najwyższego powstałe na kanwie spraw o zbliżonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy dostrzega, iż nie jest ono jednolite, co z resztą potwierdza jedno z orzeczeń tegoż właśnie Sądu (post, SN z dnia 12 września 2013 r., IV CSK 5/2013), gdzie rozbieżność ta została dostrzeżona. W innych orzeczeniach, których tezy zdają się być obecnie dominujące, przyjęto, iż konflikt między współwłaścicielami, jeśli nie jest jedynie samodzielną przesłanką negatywną takiego podziału (wyrok SN z dnia 3 października 1980 r., III CRN 126/80, postanowienie SN z dnia 24 kwietnia 1997 r., II CKN 124/97), a po rozważeniu całokształtu okoliczności sprawy może stanowić przeszkodę w podziale fizycznym rzeczy wspólnej (postanowienie SN z dnia 4 sierpnia 1999 r., II CKN 549/98, postanowienie SN z dnia 12 października 2000 r., IV CKN 1525/2000, postanowienie SN z dnia 17 kwietnia 2002 r., IV CKN 975/2000, postanowienie SN z dnia 9 stycznia 2004 r., IV CK 339/2002, postanowienie SN z dnia 21 kwietnia 2004 r., III CK 448/2002, postanowienie SN z dnia 29 czerwca 2011 r., IV CSK 519/2010, postanowienie SN z dnia 19 października 2011 r., II CSK 50/2011). Z analizy powołanego orzecznictwa wynika zatem, że konflikt pomiędzy współwłaścicielami rzeczy, mimo iż nie stanowi samodzielnej negatywnej przesłanki do zniesienia tej współwłasności poprzez podział fizyczny, to jednak może stanowić ważny aspekt w ocenie zgodności takiego podziału ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy. Co warte podkreślenia przepis art. 211 k.c. stanowi o przeznaczeniu rzeczy, a nie prawa własności, co stanowi znaczną różnicę, którą należy mieć na uwadze.

Rzeczą, co do sposobu zniesienia współwłasności której apelujący prezentuje odmienne stanowisko, jest nieruchomość o numerze ewidencyjnym (...) wraz zabudowaniami mieszkalno - gospodarczymi na tej działce. W skutek jednak dokonanego przez Sąd Rejonowy podziału tejże nieruchomości na wyłączną własność uczestnika G. S. została przyznana jej zabudowana część. W takim wypadku w ocenie Sądu Okręgowego nie może być mowy by przeciwko takiemu sposobowi podziału przemawiały napięte stosunki pomiędzy uczestnikiem G. S., a wnioskodawcą. Po pierwsze bowiem wskutek podziału nieruchomości oznaczonej numerem (...), drugą jej część otrzyma uczestnik Ł. K., a jak to zostało wskazane na wstępie rozważań, analiza akt postępowania nie ujawniła, ażeby pomiędzy tymi stronami istniało jakiekolwiek zarzewie konfliktu. Po drugie wskutek dokonanego podziału uczestnik G. S. otrzyma całość zabudowanej części dzielonej nieruchomości, a więc nie może być mowy, iż taki podział byłby sprzeczny z jej społeczno – gospodarczym przeznaczeniem, rozumianym jako zagrożenie, iż rzecz nie będzie mogła być po podziale wykorzystywana w sposób odpowiadający jej przeznaczeniu.

Oceniając kwestię konfliktu istniejącego pomiędzy współwłaścicielami dzielonej nieruchomości jako przesłanki orzekania o sposobie zniesienia współwłasności nie można jednak pomijać charakteru tej nieruchomości. Inaczej bowiem możliwość zapewnienia normalnego korzystania z nieruchomości i jej utrzymania w należytym stanie wygląda np. w sytuacji wspólnego korzystania z niewielkiego domu składającego się z kilku pomieszczeń, zwykle powiązanych ze sobą funkcjonalnie i dużego obiektu składającego się z większej liczby samodzielnych lokali, a jeszcze inaczej gdy w skutek dokonanego podziału, charakter współwłasności dzielonej nieruchomości zastąpiony zostanie jedynie relacjami sąsiedzkimi. Z tą ostatnią sytuacją mamy właśnie do czynienia na gruncie przedmiotowej sprawy. Nie można zatem racjonalnie przyjąć, że konieczność znoszenia na gruncie relacji sąsiedzkich – czy wręcz jedynie akceptacji, iż sąsiad jest synem nieakceptowanego byłego współwłaściciela nieruchomości i istnieje ryzyko, że ten będzie odwiedzał swojego zstępnego, nie może prowadzić do odstępstwa od podstawowego sposobu dokonania podziału nieruchomości.

W świetle powyższego podnoszone w apelacji zarzuty dotyczące uchybienia przez Sąd I instancji przepisom art. 211 k.c. w zw. z art. 1035 k.c. nie mogły zyskać aprobaty Sądu odwoławczego.

Jeśli zaś chodzi o podnoszony w apelacji zarzut błędnego ustalenia przez Sąd I instancji wartości ostatecznej przedmiotu działu spadku, wskazać należy, iż również i on nie zyskał aprobaty Sądu II instancji.

Choć zgodzić należy się z apelacją, iż sumaryczne zliczenie oszacowanych przez biegłego sądowego wartości nieruchomości przed dokonaniem podziału, nie ujawnia tożsamej kwoty, jaka wynika ze zliczenia ich wartości po dokonaniu podziału, jednakże okoliczność ta nie stanowi błędu czy to biegłego, czy Sądu orzekającego w sprawie. Należy bowiem wskazać, że decyzja o podziale nieruchomości wpływa na zwiększenie płynności nieruchomości to znaczy zwiększa zbywalność wyodrębnionych w wyniku podziału części nieruchomości (poszczególnych działek), a więc i ich wartość - w porównaniu do nieruchomości przed podziałem (jedna duża działka lub grupa działek). W zależności od wielkości działek po podziale, ich kształtu oraz innych uwarunkowań, suma ich wartości może być wyższa, niższa lub nie zmienić się w stosunku do wartości nieruchomości przed podziałem. O tym czy wzrost wartości wystąpi, czy też nie, decydują uwarunkowania lokalnego rynku, a także uwarunkowania konkretnej nieruchomości, wynikające z treści decyzji o podziale. Skoro zatem ukształtowanie nieruchomości pozwana na wydzielenie z niej dwóch niezależnych nieruchomości, to czymś wręcz oczywistym jest, że ich sumaryczna wartość nie będzie równa wartości całej, niepodzielonej nieruchomości.

Jednocześnie wskazać należy, że dokonując zsumowania wartości nieruchomości otrzymanych przez apelującego to jest to kwota 89 611 zł (przy zaokrągleniu wartości z opinii biegłego do 1 zł, na którą składa się kwota (...) – działka (...), 2315zł- działka nr (...), 3215 zł – działka nr (...) i 12208 zł – działka numer (...)). Pozostałe zaś działki łącznie mają wartość 67963 zł (15925 zł – działka nr (...) – działka nr (...) i 3632 zł – działka nr (...)). Wyliczenia Sądu I instancji są zatem prawidłowe, a apelujący otrzymuje majątek spadkowy o wartości wyższej niż mu należna. Jeżeli bowiem – licząc wartości po podziale działki (...)- wartość przydzielonych nieruchomości wyniosła 157574 zł, to połowa tej wartości jak przypada na apelującego to kwota 78 787 zł. Natomiast licząc wartości bez podziału działki (...) na dwie to wartość nieruchomości dzielonych to kwota 147 436 zł, co daje 73 719 zł co także jest wartością niższą, niż apelujący uzyskał otrzymując nieruchomości o wartości 89 611 zł.

Wobec powyższego, nie znajdując podstaw do zakwestionowania prawidłowego orzeczenia Sądu I instancji, Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji postanowienia, na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 roku – Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2015 roku, poz. 615 – tekst jednolity ze zmianami) w związku z § 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1801) oraz w zw. z § 22 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2016 r., poz. 1714) Sąd Okręgowy postanowił przyznać adwokatowi K. P. kwotę 2214 zł brutto tytułem wynagrodzenia nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez tego adwokata z urzędu w postępowaniu odwoławczym oraz kwotę 93,60 zł tytułem kosztów dojazdu.

SSO Katarzyna Oleksiak SSO Anna Nowak SSO Katarzyna Serafin - Tabor