Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 marca 2017 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 13 marca 2017 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa S. K. (1)

przeciwko (...)- (...)

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Opocznie

z dnia 9 listopada 2016 roku, sygn. akt I C 448/16

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie pierwszym i drugim sentencji w ten sposób, że zasądzoną w punkcie pierwszym kwotę 1485,00 złotych obniża do kwoty 55,00 (pięćdziesiąt pięć) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 12 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty, a w pozostałym zakresie powództwo oddala i nie obciąża powoda S. K. (1) obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanego (...)- (...)

2.  oddala apelację w pozostałej części;

3.  nie obciąża powoda S. K. (1) obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanego (...)- (...)za instancję odwoławczą.

SSO Paweł Hochman

SSO Dariusz Mizera SSR del. Monika Cichocka

Sygn. akt II Ca 109/17

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 9.11. 2016 r. Sąd Rejonowy w Opocznie po rozpoznaniu sprawy z powództwa S. K. (1) przeciwko (...) o zapłatę zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.485,00 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od kwoty 70 złotych od dnia 18 listopada 2014 r. do dnia zapłaty, od kwoty 65 złotych od dnia 1 grudnia 2014 r. do dnia zapłaty, od kwoty 65 złotych od dnia 12 grudnia 2014 r. do dnia zapłaty, od kwoty 65 złotych od dnia 12 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty, od kwoty 65 złotych od dnia 15 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty, od kwoty 65 złotych od dnia 16 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty, od kwoty 60 złotych od dnia 20 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty, od kwoty 65 złotych od dnia 21 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty, od kwoty 55 złotych od dnia 5 lutego 2015 r. do dnia zapłaty, od kwoty 55 złotych od dnia 11 lutego 2015r. do dnia zapłaty, od kwoty 60 złotych od dnia 24 lutego 2015 r. do dnia zapłaty, od kwoty 65 złotych od dnia 2 kwietnia 2015 r. do dnia zapłaty, od kwoty 60 złotych od dnia 8 kwietnia 2015 r. do dnia zapłaty, od kwoty 55 złotych od dnia 9 kwietnia 2015 r. do dnia zapłaty, od kwoty 70 złotych od dnia 16 kwietnia 2015 r. do dnia zapłaty, od kwoty 60 złotych od dnia 21 kwietnia 2015 r. do dnia zapłaty, od kwoty 60 złotych od dnia 6 maja 2015r. do dnia zapłaty, od kwoty 55 złotych od dnia 8 maja 2015 r. do dnia zapłaty, od kwoty 65 złotych od dnia 7 maja 2015 r. do dnia zapłaty, od kwoty 55 złotych od dnia 7 maja 2015 r. do dnia zapłaty, od kwoty 130 złotych od dnia 25 maja 2015 r. do dnia zapłaty, od kwoty 65 złotych od dnia 16 czerwca 2015 r. do dnia zapłaty, od kwoty 65 złotych od dnia 26 czerwca 2015 r. do dnia zapłaty oraz zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 493,79 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego:

S. K. (1) jest geodetą. W ramach wykonywanej działalności zawodowej korzysta z materiałów geodezyjnych stanowiących państwowy zasób geodezyjno – kartograficzny, którego częścią jest powiatowy zasób geodezyjny i kartograficzny zorganizowany w strukturę (...) Ośrodka (...) prowadzonego przez (...). System pracy S. K. (1) przy uzyskiwaniu materiałów geodezyjnych z ośrodka kartograficznego oraz przekazywanie jej wyników do zasobu geodezyjnego jest określony w przepisach Ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne. Najpierw w (...) Ośrodku (...) dokonuje się zgłoszenia robót geodezyjnych, o których mowa w art. 10c ww. ustawy. Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 3 geodeta zgłasza właściwym miejscowo starostom rozpoczęcie swoich prac. Starosta natomiast, jeśli otrzymał zgłoszenie prac geodezyjnych lub prac kartograficznych w terminie 10 dni roboczych uzgadnia z wykonawcą listę materiałów zasobu niezbędnych lub przydatnych do wykonania zgłoszonych prac i udostępnia ich kopie za opłatą, o której mowa w art. 40a ust. 1. Po wykonaniu robót geodeta zawiadamia o powyższym organ, do którego zgłosił rozpoczęcie prac i przedkłada wyniki swoich robót, tj. zbiory nowych, zmodyfikowanych lub zweryfikowanych danych, które należą do zakresu informacyjnego baz danych wraz z dokumentami wykonanymi dla zamawiającego (zwykle są to mapy). Przedłożone dokumenty podlegają weryfikacji pod względem ich zgodności z przepisami prawa obowiązującymi w geodezji i kartografii, a po jej pozytywnym zakończeniu następuje przyjęcie materiałów do zasobu ewidencyjnego przez organy geodezyjne według procedury zawartej w art. 12b ust. 5, który stanowi, że przyjęcie zbiorów danych lub innych materiałów do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego właściwy organ Służby Geodezyjnej i Kartograficznej potwierdza wpisem do ewidencji materiałów tego zasobu, a także opatrzeniem dokumentów przeznaczonych dla podmiotu, na rzecz którego wykonawca prac geodezyjnych lub prac kartograficznych realizuje prace geodezyjne lub prace kartograficzne, odpowiednimi klauzulami urzędowymi, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 40 ust. 8. W okresie od 18.11. 2014 r. do 26.06. 2015 r. S. K. (1) wpłacił (...) łącznie kwotę 1.485 zł tytułem opłat za uwierzytelnienie i opatrzenie klauzulami urzędowymi dokumentów geodezyjnych przyjętych do zasobu geodezyjno kartograficznego. Wnioski o uwierzytelnienie dokumentów opracowanych przez wykonawcę prac geodezyjnych S. K. (1) składał pod przymusem. Wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z dnia 4.03. 2015 r. w sprawie sygn. akt II SAB/Ke 8/15 stwierdzona została bezczynność (...)w stosunku do zgłoszonych w dniu 16.10. 2014r. przez powoda prac geodezyjnych. Bez względu na treść wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z dnia 4.03.2015 r. (...)w dalszym ciągu odmawiał opatrywania z urzędu dokumentów geodezyjnych przeznaczonych dla zamawiającego klauzulami urzędowymi. Dlatego też S. K. (1) był zmuszony do składania formalnych wniosków o tzw. uwierzytelnienie dokumentów. W ich treści podawał przyczynę ich składania, którą było „nieopatrywanie klauzulami urzędowymi materiałów przeznaczonych dla podmiotu, na rzecz którego wykonawca wykonywał pracę geodezyjną zgodnie z art. 12 ust. 5 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne, czyli bezpłatnie i z urzędu”. Uprzednio w piśmie z dnia 29.01.2016 r. S. K. (1) wzywał (...)do dalszego zaprzestania naruszania prawa i ostrzegał o przyszłym dochodzeniu zwrotu nienależnie pobranych opłat za tzw. uwierzytelnienie dokumentów. Ponadto w dniu 3.04. 2015 r. oraz w dniu 11.01. 2016 r. S. K. (1) skierował do (...)dodatkowe pisma wskazujące na dalsze naruszanie prawa oraz informujące o zamiarze podjęcia dodatkowych kroków prawnych. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach został utrzymany w mocy orzeczeniem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5.01.2016 r. w sprawie sygn. akt I OSK 1693/15, który rozpoznawał skargę kasacyjną (...).

Sąd Rejonowy podzielił stanowisko powoda, iż z treści przepisu art.12b ust.5 Ustawy Prawo geodezyjne kartograficzne (w brzemieniu obowiązującym do dnia 1.07.2015r.), wynikał urzędowy obowiązek opatrywania klauzulami urzędowymi dokumentów geodezyjnych wykonywanych dla zamawiającego. Sąd podkreślił, iż ustawodawca w żadnym przepisie Ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne nie przewidział obowiązku ponoszenia przez geodetę wykonującego dokumentację geodezyjną opłat za jej przyjęcie do zasobu. Sąd stwierdził, iż powód wskazane w pozwie kwoty spełniał jako świadczenie nienależne, bo do jego spełnienia nie był zobowiązany i zasądził wskazane w pozwie kwoty wraz z odsetkami (art.481 § 1 i 2 k.c.). O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany zaskarżając go w całości, zarzucając mu naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art 12b ust. 5 ustawy - Prawo geodezyjne i kartograficzne (w brzmieniu obowiązującym do dnia 1.07.2015 r.) przez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że z w/w przepisu wynikał urzędowy obowiązek opatrywania klauzulami urzędowymi dokumentów geodezyjnych wykonywanych dla zamawiającego. Apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa, ewentualnie uchylenie powyższego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji przy uwzględnieniu kosztów postępowania.

Sąd Okręgowy dodatkowo ustalił następujący stan faktyczny:

Wyrokiem z dnia 4.03.2015 r. w sprawie II SAB/Ke 8/15, utrzymanym wyrokiem z dnia 5.01.2016 r. w sprawie I OSK (...) przez Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach zobowiązał (...)do opatrzenia dokumentów przeznaczonych dla podmiotu, na rzecz którego S. K. (1) realizował prace geodezyjne odpowiednimi klauzulami urzędowymi w terminie 7 dni od dnia doręczenia prawomocnego wyroku. Sąd ten stanął na stanowisku, iż (...) miał obowiązek bez opłat i z urzędu nadać dokumentom stosowne klauzule. Sąd okrślił przy tym, iż bezczynność (...) (...) nie miała miejsca z rażącym naruszeniem prawa.

S. K. (1) nie czekał na uprawomocnienie się ww. wyroku, uiścił żądaną przez Starostę (...) opłatę w wysokości 55 złotych za nadanie dokumentowi stosownej klauzuli i kopię uwierzytelnionego dokumentu. .

W piśmie z dnia 11.01.2016 r. S. K. (2) wezwał (...)do zwrotu nienależnie pobranych opłat w łącznej kwocie 1.485 złotych.

(okoliczności bezsporne – kopia wyroków z uzasadnieniami k. 58-79,

kopia wezwania do zapłaty k. 16)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest w znacznej części zasadna.

Sąd Okręgowy w niniejszym składzie podzielił zapatrywanie autora apelacji, iż w sprawie nie sposób stwierdzić istnienia nienależnego świadczenia po stronie powoda odnośnie pobranych przez pozwanego opłat (za wyjątkiem opłat pobranych w sprawie, w której Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach zobowiązał pozwanego do opatrzenia dokumentów odpowiednimi klauzulami urzędowymi), albowiem opłaty te nie zostały zakwestionowane przez powoda w sądowym postępowaniu administracyjnym.

Powszechnie bowiem przyjmuje się zasadę uwzględniania przez sądy powszechne
skutków prawnych orzeczeń i innych decyzji organów administracyjnych, która ma swoje źródło w prawnym rozgraniczeniu drogi sądowej i drogi administracyjnej, czego wyrazem są
art. 2 § 3 i art. 177 § 1 pkt 3 kpc oraz art. 16 i 97 § 1 pkt 4 kpa, a pod rządami
Konstytucji także w idei podziału władz (art. 10) oraz działania organów władzy
publicznej na podstawie i w granicach prawa (art. 7). Zasada ta doznaje ograniczenia jedynie w myśl koncepcji tzw. bezwzględnej nieważności decyzji administracyjnej, która co prawda nie ma normatywnego umocowania, ale znajduje oparcie w orzecznictwie Sądu Najwyższego, wyrażającym od kilkudziesięciu lat niezmienny pogląd, że decyzja administracyjna nie może
wywoływać skutków prawnych, pomimo jej formalnego nieuchylenia, jeśli jest
dotknięta wadami, godzących w jej istotę jako aktu administracyjnego. Do takich
wad zalicza się brak organu powołanego do orzekania w określonej materii oraz
niezastosowanie jakiejkolwiek procedury lub oczywiste naruszenie zasad
postępowania administracyjnego (np. postanowienie SN z dnia 9.11. 1994 r., III CRN 36/94,
i wyrok z dnia 7.04. 1999 r., I CKN 1079/97).

Z ustalonego w sprawie stanu faktycznego nie wynika, ażeby wezwania powoda do uiszczania opłat wystosowane przez pozwanego miały charakter bezwzględnie nieważny.

Stanowisko odnośnie pobierania opłat za opatrzenie dokumentów stosownymi klauzulami urzędowymi w orzecznictwie sądów administracyjnych jest bowiem niejednolite. Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w powoływanym wyroku z dnia 5.01.2016 r. w sprawie I OSK 1693/15 stwierdził brak podstaw do pobierania opłat na podstawie art. 12b ust. 5 Prawa geodezyjnego i Kartograficznego w brzemieniu obowiązującym do dnia 1.07.2015r. za przyjęcie zbioru danych lub innych materiałów do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego potwierdzone wpisem do ewidencji i opatrzenie dokumentów odpowiednimi klauzulami urzędowymi. Odmienne stanowisko Naczelny Sąd Administracyjny zajął w sprawie I OSK 785/15 i I OSK 2676/15. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach w powołanej sprawie II SAB/Ke 8/15 nie stwierdził także, ażeby bezczynność (...)miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa.

Zgodnie z treścią art. 410 § 2 kc świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła luz zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu. Osoba, która uzyskała nienależne świadczenie jest obowiązana do jego zwrotu (art. 410 § 1 w zw. z art. 405 kc). W sprawie powód udowodnił jedynie, iż nie był zobowiązany do uiszczenia opłat za czynności wskazane w uzasadnieniu wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 4.03.2015 r. zapadłego w sprawie II SAB/Ke 8/15 w łącznej kwocie 55 złotych.

Sąd Okręgowy uznał, iż odsetki ustawowe za opóźnienie od zasądzonego świadczenia należą się od dnia następnego po wezwaniu pozwanego do zapłaty pismem z dnia 11.01.2016r. w trybie art. 481 § 1 i 2 kc.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy zmienił częściowo zaskarżony wyrok na podstawie art. 386 § 1 kpc, a pozostałym za kresie apelację oddalił jako bezzasadną na podstawie art. 385 kpc.

Odnośnie kosztów postępowania przed Sądem I instancji i II instancji Sąd Okręgowy zastosował przepis art. 102 kpc ( w postępowaniu odwoławczym w zw. z art. 391 § 1 kpc) – z uwagi na szczególny charakter sprawy nie obciążył powoda, który w znaczącej części przegrał sprawę, kosztami procesu. Sąd miał na uwadze okoliczność, iż kwestia opłat pobieranych na podstawie art. 12b ust. 5 Prawa geodezyjnego i Kartograficznego w brzemieniu obowiązującym do dnia 1.07.2015 r. nie jest jednoznacznie oceniana przed sądami administracyjnymi.

SSO Paweł Hochman

SSO Dariusz Mizera SSR del. Monika Cichocka