Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III Ca 428/18

POSTANOWIENIE

Dnia 11 lipca 2018 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Magdalena Balion-Hajduk (spr.)

Sędziowie: SO Magdalena Hupa-Dębska

SO Barbara Braziewicz

Protokolant Aldona Kocięcka

po rozpoznaniu w dniu 11 lipca 2018 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z wniosku J. L.

z udziałem J. G., D. G. i Gminy G.

o zasiedzenie służebności gruntowej

na skutek apelacji uczestników postępowania J. G. i D. G.

od postanowienia Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 6 października 2017 r., sygn. akt I Ns 2750/14

postanawia:

1)  zmienić zaskarżone postanowienie w punkcie 1 o tyle tylko, że stwierdzone nim zasiedzenie dotyczy służebności gruntowej, a nie służebności drogi koniecznej;

2)  oddalić apelację w pozostałej części;

3)  oddalić wnioski o zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego.

SSO Barbara Braziewicz SSO Magdalena Balion-Hajduk SSO Magdalena Hupa-Dębska

Sygn. akt III Ca 428/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 6 października 2017 roku Sąd Rejonowy w Gliwicach stwierdził, że wnioskodawca J. L. nabył przez zasiedzenie z dniem 31 grudnia 2006 roku służebność drogi koniecznej na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości położonej w G. przy ulicy (...), działka nr (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta przez Sąd Rejonowy w Gliwicach pod nr KW (...) na prawie własności nieruchomości położonej w G. przy ulicy (...), działka nr (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta przez Sąd Rejonowy w Gliwicach pod numerem KW (...) oddanej w użytkowanie wieczyste o przebiegu oznaczonym na mapie graficznej stanowiącej element opinii biegłego K. K. z dnia 10 kwietnia 2017 roku stanowiącej integralną część niniejszego postępowania oraz orzekł o kosztach postępowania.

Sąd Rejonowy ustalił, iż działka nr (...) zabudowana jest domem mieszkalnym, właścicielem tej działki jest Gmina G., umową z 28 czerwca 1967 roku ustanowiono na tej nieruchomości prawo użytkowania wieczystego w na rzecz rodziców wnioskodawcy, a jego poprzedników prawnych. Na nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) ustanowiono umową 13 marca 1996 roku prawo użytkowania wieczystego. Poprzedni właściciele 6 czerwca 2013 roku przenieśli na uczestników postępowania D. G. i J. G. prawo użytkowania wieczystego. Przed Sądem Rejonowym toczyło się postępowanie z wniosku wnioskodawcy z udziałem uczestników i Gminy G. o ustanowienie służebności drogi koniecznej na prawie wieczystego użytkowania nieruchomości. Sąd Rejonowy postanowieniem z 20 sierpnia 2014 roku oddalił wniosek. Sąd Rejonowy ustalił, że od ulicy (...) do nieruchomości wnioskodawcy i uczestników postępowania wiedzie droga żwirowa, a nadto częściowo zachowany jest asfalt. Droga ta rozciąga się na szerokość około sześciu metrów, do czterech metrów szerokości w miejscu posadowionej bramy, a następnie do nieruchomości wnioskodawcy. Z dwóch stron znajduje się ogrodzenie z siatki, a następnie patrząc od ulicy (...) wiedzie po ścianie garażu. Na części drogi znajduje się betonowa płyta. Na końcu drogi biegnącej do garażu wyłożona jest kostka brukowa, która stanowi pas szerokości 80 cm i zakończona jest krawężnikiem. Nieruchomość gruntowa stanowiąca własność wnioskodawcy - działka nr (...) oraz nieruchomość gminy G. obciążona prawem użytkowania wieczystego ustanowionego na rzecz uczestników - działka nr (...) są oddzielone płotem z siatki na metalowych słupkach. Płot ten rozpoczyna się furtką przy garażu znajdującym się na nieruchomości wnioskodawcy, pozwalającej na wejście na jego działkę stanowiącą ogród. Garaż na działce wnioskodawcy usytuowany jest w ten sposób, że dojazd do niego możliwy jest wyłącznie od ulicy (...) po działce nr (...). Rodzice wnioskodawcy od 1952 roku korzystali z istniejącego szlaku, drogi, prowadzącego przez działkę (...) w części, w jaki aktualnie wnioskodawca wniósł o stwierdzenie zasiedzenia służebności drogi koniecznej. Wiodła ona do nieruchomości rodziców wnioskodawcy i nigdy nie była ogrodzona. Garaż posadowiony na działce wnioskodawcy - nr 444- o został wybudowany w latach siedemdziesiątych, nie później niż 1975 - 1976 roku w, jednakże państwo L. już wcześniej korzystali z drogi po działce nr (...), gdyż w miejscu garażu znajdował się budynek gospodarczy, w którym rodzice wnioskodawcy trzymali zwierzęta. Wejście do budynku gospodarczego usytuowane było od strony działki (...) - tak jak aktualnie brama garażu. Od lat siedemdziesiątych XX wieku rodzice wnioskodawcy, a następnie on sam utwardzali drogę na działce nr (...). Zasypywali powstające wgłębienia gruzem i żwirem, bo droga się niszczyła. Nigdy nie pytali nikogo o zgodę na wykonywanie tych czynności i nikt się temu nie sprzeciwiał. Tylko oni zajmowali się utrzymaniem tej drogi. Kilkanaście lat temu asfaltowano ulicę (...), do której wiedzie droga, z której korzysta wnioskodawca. W tym okresie wnioskodawca zlecił wyasfaltowanie odcinka prowadzącego po działce (...) do garażu. Droga, z której korzystał wnioskodawca i jego rodzice zawsze biegła tak jak aktualnie i została utwardzona w sposób umożliwiający dojazd do garażu najpóźniej w 1976 roku.

Sąd Rejonowy stwierdził, iż spełnione zostały przesłanki stwierdzenia zasiedzenia przez wnioskodawcę służebności gruntowej statuowanej przepisem art. 292 k.c. Jako podstawę prawną wskazał art. 292 k.c. w związku z art. 172,176 k.c. i art. 352 k.c. Sąd wskazał również, iż trwałe widoczne urządzenie w rozumieniu przepisu art. 292 k.c. musi być wynikiem świadomego i pozytywnego działania ludzkiego w celu przystosowania gruntu obciążonego jako drogi. Sąd ustalił, że poprzednicy prawni wnioskodawcy utwardzali zwyczajową drogę żwirem, odpadami po paleniu. Droga na pewno była utwardzona w 1976 roku. Wnioskodawca i jego rodzice korzystają z niej co najmniej od 31 grudnia 1976 roku, kiedy to powstał garaż, obejmując wówczas posiadanie odpowiadające posiadaniu służebności gruntowej najpóźniej od 31 grudnia 1976 roku.

Wnioskodawca objął grunt stanowiący własność Gminy G. oddany w użytkowanie wieczyste poprzednikom prawnym uczestników w posiadanie odpowiadające posiadaniu służebności drogi koniecznej. Wnioskodawca wykazał posiadanie służebności gruntowej odpowiadającej służebności drogi koniecznej przez wymagany prawem okres, który w niniejszej sprawie wynosi 30 lat. Sąd I instancji przyjął najpóźniejszą z możliwych dat przebudowy budynku gospodarczego na garaż i od tej daty uznał, że wnioskodawca korzystał z pasa przejazdu biegnącego przez nieruchomość uczestników na swoją rzecz, objął w posiadanie służebność, stąd przyjął iż termin 30 lat zasiedzenia upłynął w dniu 31 grudnia 2006 roku.

Uczestnicy postępowania D. i J. G. zarzucili temu orzeczeniu błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że zachodzą przesłanki uzasadniające stwierdzenie zasiedzenia służebności drogi koniecznej na prawie własności nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste na rzecz wnioskodawcy zgodnie z wnioskiem, naruszenie art. 227 k.p.c. w związku z art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 328 § 2 k.p.c. przez dokonanie przez Sąd Rejonowy oceny materiału dowodowego w sposób sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego i regułami logicznego myślenia, co doprowadziło do poczynienia błędnych ustaleń faktycznych i uwzględnienia wniosków z uwagi na stwierdzenie przez Sąd Rejonowy istnienia przesłanek nabycia prawa własności przez zasiedzenie, naruszenie przepisów prawa materialnego to jest art. 292 k.c. w związku z art. 172 § 1,2 k.c. poprzez uznanie, że zachodzą przesłanki do ich zastosowania, podczas gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy przeczy temu i wskazuje na brak podstaw stwierdzenia zasiedzenia nieruchomości na rzecz wnioskodawcy zgodnie z jego wnioskiem.

Uczestnicy wnieśli o zmianę postanowienia i oddalenie wniosku oraz obciążenie wnioskodawcy kosztami postępowania za obie instancje ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania oraz rozstrzygnięcia o kosztach postępowania.

Wnioskodawca wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja odniosła skutek w niewielkim stopniu.

W pierwszej kolejności wskazania wymaga, że Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił w sprawie stan faktyczny, jako ciąg chronologicznie następujących po sobie zdarzeń, które miały miejsce w określonych okolicznościach. Sąd I instancji wskazał fakty, które uznał za udowodnione i dowody, na których się oparł. Ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy nie naruszają reguł wynikających z doświadczenia życiowego i zasad logiki. Zatem ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego Sąd II instancji przyjmuje za swoje, nie znajdując podstaw do ich korygowania.

Odnosząc się do zarzutu poczynienia rzez Sąd I instancji błędnych ustaleń faktycznych zwrócić należy uwagę, że ramy swobodnej oceny dowodów wyznaczone są wymogami prawa procesowego, doświadczeniem życiowym oraz regułami logicznego myślenia, według których Sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonując wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 14 sierpnia 2012r. III AUa 620/12). Stawiając zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. należy wykazać, że Sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Z tych względów za niewystarczające należy uznać przekonanie strony o innej niż przyjęta przez Sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i o ich odmiennej ocenie niż ocena dokonana przez Sąd (Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyrokach: z dnia 1 marca 2012r. I ACa 111/12; z dnia 3 lutego 2012r., I ACa 1407/11). Jeżeli zatem Sąd, ze zgromadzonego materiału dowodowego, wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, chociażby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne (wyrok Sądu Apelacyjny we Wrocławiu z dnia 8 lutego 2012r.; I ACa 1404/11). Co więcej dla skuteczności tak podniesionego zarzutu nie można poprzestać na stwierdzeniu, że dokonane ustalenia faktyczne są wadliwe, odnosząc się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Niezbędne jest wskazanie przyczyn, które dyskwalifikują postępowanie Sądu w zakresie ustaleń. Skarżący powinien zwłaszcza wskazać, jakie kryteria oceny zostały naruszone przez Sąd przy analizie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im taką moc przyznając.

Biorąc pod uwagę wskazane wyżej kryteria nie sposób przypisać Sądowi Rejonowemu uchybień, które pozwalałyby na korygowanie poczynionych przez ten Sąd ustaleń faktycznych.

Sąd odwoławczy podziela jednak zarzut zawarty w uzasadnieniu apelacji, w którym skarżący podnoszą, iż nie można ustanowić służebności drogi koniecznej dla nieruchomości, która ma urządzony dostęp do drogi publicznej. Tą samą argumentację należy odnieść do stwierdzenia zasiedzenia służebności drogi koniecznej. W niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości, że nieruchomość będąca w użytkowaniu wieczystym wnioskodawcy posiada dostęp do drogi publicznej. Takiego dostępu nie posiada jedynie garaż wybudowany na tyłach tej nieruchomości. Dostęp do niego możliwy jest wyłącznie drogą wiodącą przez nieruchomość - działkę (...), będącą w użytkowaniu wieczystym uczestników postępowania. W ocenie Sądu odwoławczego orzeczenie w tym zakresie wymagało korekty przez stwierdzenie zasiedzenia służebności gruntowej w miejsce określenia zawartego w zaskarżonym orzeczeniu o stwierdzeniu zasiedzenia służebności drogi koniecznej.

Sąd Okręgowy zwraca uwagę, że Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia wielokrotnie stwierdza, że wnioskodawca i jego poprzednicy prawni posiadali służebność gruntową i że doszło do zasiedzenia służebności gruntowej błędnie zamiennie używając określenia służebności drogi koniecznej. Z tych przyczyn Sąd odwoławczy zmienił na mocy art. 386 § 1 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. w niewielkim zakresie orzeczenie Sądu Rejonowego.

W pozostałym zakresie zarzuty nie mogły odnieść skutku. Przede wszystkim podkreślić należy, iż przesądzono w orzecznictwie możliwość ustanowienia na prawie wieczystego użytkowania służebności gruntowej jak również na rzecz użytkownika wieczystego. Pogląd ten został wyrażony przez Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z dnia 16 maja 2017 roku sygn. III CZP 101/16 jak również w postanowieniu z dnia 20 kwietnia 2016 roku sygn. V CSK 523/15.

Sąd Okręgowy podziela również stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w orzeczeniach z dnia z dnia 13 września 2017 r. sygn. IV CSK 623/16, z dnia 24 maja 2013 r. sygn. III CSK 86/13 czy uchwale 7 sędziów z dnia 9 sierpnia 2011 r. sygn. III CZP 10/11. Wynika z nich, że należy szeroko rozumieć pojęcie trwałych i widocznych urządzeń w rozumieniu art. 292 k.c.

Utwardzony szlak drogowy o wytyczonym przebiegu stanowi trwałe i widoczne urządzenie, stanowiące wystarczający sygnał ostrzegawczy dla właściciela, który miał świadomość istnienia drogi i wieloletnie z niej korzystanie akceptował. Takim trwałym i widocznym urządzeniem jest także utwardzenie na gruncie szlaku drożnego (tak w uzasadnieniu uchwały 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2011 r. III CZP 10/11) wykonywane przez rodziców wnioskodawcy, a później przez samego wnioskodawcę najpóźniej w 1976 roku.

Spełnione zatem zostały przesłanki do stwierdzenia zasiedzenia służebności gruntowej przez wnioskodawcę.

Sąd Okręgowy, mając powyższe na uwadze na mocy art. 385 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. oddalił apelację w pozostałej części. O kosztach postępowania odwoławczego Sąd orzekł na mocy art. 520 § 1 k.p.c., oddalając wnioski wnioskodawcy i uczestników o zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego.

SSO Barbara Braziewicz SSO Magdalena Balion-Hajduk SSO Magdalena Hupa-Dębska

Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13