Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 października 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 18 października 2018 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa A. K.

przeciwko (...) w W.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek apelacji powódki i zażalenia pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku

z dnia 28 lutego 2018 r. sygn. akt VII GC 175/17

I.  oddala apelację;

II.  oddala zażalenie;

III.  zasądza od powódki na rzecz pozwanego kwotę 8.100 (osiem tysięcy sto) zł tytułem zwrotu kosztów instancji odwoławczej.

(...)

UZASADNIENIE

A. K. w pozwie skierowanym przeciwko (...)w W. wniosła o pozbawienie w całości wykonalności tytułu wykonawczego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Łomży z dnia 5 kwietnia 2016 r., sygn. akt V GCo 311/15, wyciągu z zatwierdzonej przez sędziego Komisarza postanowieniem z dnia 16 czerwca 2008 r. (sygn. akt V GUp 1/07) listy wierzytelności w postępowaniu upadłościowym przedsiębiorcy W. K. przeciwko niej jako małżonce dłużnika. Wniosła także o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, że w dniu 16 czerwca 2016 r. otrzymała od Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Łomży zawiadomienie o wszczęciu egzekucji przeciwko niej z wniosku (...) w W. wraz z postanowieniem Sądu Rejonowego w Łomży z dnia 5 kwietnia 2016 r., sygn. akt V GCo 311/15, o nadaniu klauzuli wykonalności wyciągowi zatwierdzonej listy wierzytelności w postępowaniu upadłościowym przedsiębiorcy W. K. także przeciwko małżonkowi dłużnika. Powódka podała ponadto, że wierzytelność jej męża powstała w związku z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą - zawarciem umowy kredytowej z (...) Bank S.A. Wierzytelność ta została zgłoszona na listę wierzytelności przez pierwotnego właściciela, tj. (...) Bank S.A. w kwocie 649.397,98 zł, który po umorzeniu postępowania upadłościowego, zbył wierzytelność na rzecz (...) w W.. Kwestionowała przejście wierzytelności na rzecz (...) w związku z brakiem wykazania przejścia, poza dokumentem prywatnym potwierdzonym przez notariusza, w tym brakiem uprawnień osób do zawarcia umowy cesji. Podnosiła także, że pozwany nie udokumentował, iż stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała z czynności prawnej dokonanej za jej zgodą. Podniosła też zarzut przedawnienia ewentualnego roszczenia, bowiem od dnia wymagalności kredytu tj. 20 października 2006 r. zarówno pierwotny wierzyciel, jak i pozwany, nie rościł do niej żadnych pretensji i dopiero w dniu 5 kwietnia 2016 r. (...) w W. uzyskał tytuł wykonalności także przeciwko niej. Powódka podała również, iż strony w deklaracji wekslowej uzgodniły umownie czasową odpowiedzialność powódki za zaciągnięte przez jej męża zobowiązanie do dnia 30 kwietnia 2007 r., a więc do tego dnia wierzyciel uprawniony był do wypełnienia weksla i dochodzenia swoich roszczeń względem niej.

W odpowiedzi na pozew (...) w W. wnosił o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych. Wskazał, że powódka oparła swoje powództwo na tożsamych podstawach co zażalenie na postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności. Kwestie te zostały już prawomocnie rozstrzygnięte, co powinno skutkować oddaleniem powództwa w niniejszej sprawie. Ponadto podał, że egzekwowane na podstawie tytułu wykonawczego świadczenie wynika ze stosunku kredytowego a nie wekslowego. Wobec powyższego odpowiedzialność powódki kształtuje się nie na podstawie poręczenia wekslowego, lecz z uwagi na wyrażenie przez nią zgody na zaciągnięcie zobowiązania przez małżonka, co oznacza, że zaakceptowała ona możliwość zaspokojenia się wierzyciela także z majątku wspólnego małżonków. Z ostrożności procesowej wskazał, że do przedawnienia roszczenia nie doszło, bowiem roszczenie stało się wymagalne w dniu 20 października 2006 r., następnie zostało stwierdzone wyciągiem zatwierdzonej listy wierzytelności w postępowaniu upadłościowym. W dalszej kolejności podejmowano szereg czynności jak: zgłoszenie wierzytelności, złożenie przez pozwanego wniosku o nadanie klauzuli wykonalności, złożenie wniosku o wszczęcie egzekucji. Wskazywał na 10 letni termin przedawnienia, twierdząc, iż wyciąg z zatwierdzonej listy wierzytelności po umorzeniu postępowania upadłościowego, stanowi tytuł egzekucyjny przeciwko upadłemu dłużnikowi.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy oddalił powództwo i odstąpił od obciążania powódki kosztami procesu poniesionymi przez pozwanego.

Rozstrzygnięcie oparł o następujące ustalenia faktyczne i ocenę prawną.

W dniu 20 października 2005 r. W. K. – mąż powódki, zawarł z (...) Bank S.A. umowę kredytową nr (...) o kredyt w rachunku bieżącym w wysokości nieprzekraczającej 600.000 zł.

Tego samego dnia powódka podpisała deklarację wypełnienia weksla in blanco wystawionego przez W. K. na sumę równowartości w złotych, odpowiadającej zaległemu zadłużeniu w Banku wraz z należnymi odsetkami i innymi kosztami. W tym samym dokumencie powódka oświadczyła, iż dobrowolnie poddaje się egzekucji i upoważnia Bank do wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego do kwoty 600.000 zł na wypadek niewywiązania się z zobowiązań wynikających z tytułu udzielenia niniejszego poręczenia wekslowego za zobowiązania firmy (...) oraz do wystąpienia do sądu z wnioskiem o nadanie temu tytułowi klauzuli wykonalności najpóźniej do dnia 30 kwietnia 2007 r.

W dniu 16 lutego 2007 r. Sąd Rejonowy Sąd Gospodarczy w Łomży postanowieniem wydanym w sprawie o sygn. akt V GU 7/06 ogłosił upadłość W. K.. W dniu 6 września 2007 r. (...) Bank S.A. zgłosiła przysługującą mu względem upadłego wierzytelność w sprawie toczącej się pod sygnaturą akt V G Up 1/07.

Postanowieniem Sądu Rejonowego Sądu Gospodarczego w Łomży z dnia 15 czerwca 2012 r., sygn. akt V G Up 1/07 umorzono postępowanie upadłościowe przedsiębiorcy W. K..

Wierzytelność przysługująca (...) Bank S.A., a w następnej kolejności jej następcy prawnemu (...) S.A., została przeniesiona w drodze umowy przeniesienia własności wierzytelności na rzecz pozwanego w dniu 18 grudnia 2013 r.

Postanowieniem z dnia 24 czerwca 2015 r. Sąd Rejonowy w Łomży w sprawie o sygn. akt V G Co 113/14 wyciągowi zatwierdzonej listy wierzytelności w postępowaniu upadłościowym W. K. nadał klauzulę wykonalności na rzecz (...) w W..

Natomiast w dniu 5 kwietnia 2016 r. Sąd Rejonowy w Łomży w sprawie o sygn. akt V G Co 311/15 nadał klauzulę wykonalności wyciągowi zatwierdzonej listy wierzytelności w postępowaniu upadłościowym W. K. także przeciwko małżonce dłużnika – A. K., z ograniczeniem jej odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością ustawową małżonków.

W dniu 24 maja 2016 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Łomży K. B. zawiadomiła o wszczęciu egzekucji przeciwko powódce w związku z wydaniem przeciwko niej tytułu wykonawczego.

W ocenie Sądu nie było w sprawie sporu co do tego, iż powódka podpisała deklarację wypełnienia weksla in blanco wystawionego przez W. K. na sumę równowartości w złotych, odpowiadającej zaległemu zadłużeniu w Banku wraz z należnymi odsetkami i innymi kosztami. W tym samym dokumencie A. K. oświadczyła, iż dobrowolnie poddaje się egzekucji i upoważnia Bank do wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego do kwoty 600.000,00 zł na wypadek niewywiązania się z zobowiązań wynikających z tytułu udzielenia poręczenia wekslowego za zobowiązania firmy (...) oraz do wystąpienia do sądu z wnioskiem o nadanie temu tytułowi klauzuli wykonalności najpóźniej do dnia 30 kwietnia 2007 r. Tym samym - zdaniem Sądu -zaakceptowała ona i wyraziła zgodę na zaciągnięcie zobowiązania przez swojego małżonka W. K.. Odpowiedzialność powódki z majątku wspólnego nie jest związana z odpowiedzialnością za jej własny dług, lecz za dług jej męża. Zgoda ta wynika z treści złożonego przez nią oświadczenia o treści. „niniejszym wyrażam zgodę na treść powyższej deklaracji i poręczam solidarnie i osobiście za zobowiązania istniejące i mogące powstać w przyszłości z tytułu kredytu udzielonego umową kredytową nr (...) z dnia 20 października 2005 roku”. W dalszej części oświadczyła: „dobrowolnie poddaję się egzekucji i upoważniam bank do wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego do kwoty 650.000,00 PLN na wypadek niewywiązania się przeze mnie z zobowiązań wynikających z tytułu udzielenia niniejszego poręczenia wekslowego”. Zdaniem Sądu oświadczenie to zawiera jednoznaczną zgodę na dokonanie czynności prawnej w postaci zawarcia umowy kredytu przez jej męża. Dodatkowym dowodem potwierdzającym to stanowisko są zeznania świadka W. K., którym Sąd dał wiarę, albowiem nie było podstaw do tego, aby je kwestionować . Świadek zeznał, iż ustalił z bankiem okres trwania kredytu, prowizje, oprocentowanie były zadowalające i dlatego zdecydowali się oni na ten kredyt.

W podsumowaniu rozważań Sąd stwierdził, że powódka miała pełną świadomość o zaciąganym przez jej męża kredycie w dniu 20 października 2005 r. i wyraziła na tę czynność zgodę.

Odnosząc się do kolejnej kwestii, a mianowicie braku wykazania przez pozwanego przejścia uprawnień wynikających z zawartej między bankiem a mężem powódki umowy kredytu, wyraził ocenę, że twierdzenia jej w tej mierze nie zostały poparte żadnymi dowodami. Zaznaczył, że w aktach sprawy sygn. akt V G Co 113/14 znajdują się dokumenty świadczące o skutecznym przejściu uprawnień z tytułu zawartej w dniu 20 października 2005 r. umowy kredytowej nr (...) o kredyt w rachunku bieżącym na rzecz pozwanego (...) w W.. Wykazane również zostało – zdaniem Sądu - uprawnienie osób do zawarcia umowy cesji.

W ocenie Sądu roszczenie egzekwowane przez (...)w W. nie uległo przedawnieniu. Sąd wskazał, że wierzytelność (...) Bank Spółki Akcyjnej w W. została zgłoszona w postępowaniu sygn. akt V G Up 1/07 w dniu 11 kwietnia 2007 r. Sąd Rejonowy w Łomży postanowieniem z dnia 15 czerwca 2012 r. wydanym w sprawie sygn. akt V G Up 1/07 umorzył postępowanie upadłościowe, zaś w dniu 18 grudnia 2013 r. wierzyciel W. K. zbył wierzytelność na rzecz (...) w W.. Następnie Fundusz wystąpił do Sądu w dniu 7 sierpnia 2014 r. z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności wyciągowi zatwierdzonej przez Sędziego – komisarza listy wierzytelności w postępowaniu upadłościowym W. K. na jego rzecz. W dniu 21 grudnia 2015 r. Fundusz wystąpił do Sądu o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko powódce z ograniczeniem jej odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością ustawową małżeńską. Pozwany podjął zatem szereg czynności nie tylko przed sądem, ale i organem powołanym do egzekwowania roszczeń danego rodzaju, które zapobiegły przedawnieniu się jego roszczeń.

Odnosząc się do argumentu dotyczącego czasowego ograniczenia odpowiedzialności powódki Sąd podał, iż poręczenie wekslowe nie może zostać ograniczone czasowo. Odwołał się przy tym do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 29 listopada 2005 r. w sprawie III CZP 107/05, w której to wskazano, iż zastrzeżenie co do terminowego ograniczenia poręczenia wekslowego jest bezskuteczne, nie powodując jednocześnie nieważności samego poręczenia.

Ponadto Sąd podniósł, iż ustanie wspólności majątkowej po nadaniu klauzuli wykonalności, niezależnie od rodzaju zdarzenia będącego źródłem ustania tej wspólności, nie stanowi okoliczności usprawiedliwiającej powództwo opozycyjne małżonka dłużnika. W konsekwencji małżonek dłużnika nie może skutecznie oprzeć powództwa przeciwegzekucyjnego na tym, że wspólność majątkowa została zniesiona także po wydaniu tytułu wykonawczego.

Dodatkowo Sąd wskazał, że powódka oparła powództwo opozycyjne na tych samych podstawach, na których oparła zażalenie, które zostało rozpoznane przez Sąd Okręgowy w Białymstoku w sprawie sygn. akt VII Gz 254/16. Odwołując się do stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego w wyroku z dnia 15 maja 2008 r., sygn. akt I CSK 541/07, w którym to Sąd Najwyższy stwierdził, że gdy sąd w postępowaniu klauzulowym oddalił zażalenie dłużnika, a następnie dłużnik na tych samych podstawach oparł powództwo opozycyjne to sąd rozpoznający sprawę w procesie powinien wydać wyrok oddalający to powództwo bez ponownego rozpoznawania powołanych w nim okoliczności - prawomocne postanowienie wydane w tym postępowaniu wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy (art. 365 k.p.c.).

Końcowo Sąd stwierdził, iż powódka w żaden sposób nie udowodniła (art. 6 k.c.), aby pozwany kierując przeciwko niej egzekucję postępował sprzecznie ze społeczno – gospodarczym przeznaczeniem przysługującego mu prawa lub naruszał zasady współżycia społecznego (art. 5 k.c.).

Jako podstawę rozstrzygnięcia przywołał art. 840 k.p.c. .

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c. odstępując od obciążania powódki kosztami postępowania. W ocenie Sądu sytuacja w niniejszej sprawie była wyjątkowa, gdyż, jak wykazało postępowanie, powódka znajduje się wraz z rodziną w bardzo trudnej sytuacji finansowej i materialnej. Do kręgu okoliczności branych pod uwagę przez sąd przy ocenie przesłanek z art. 102 k.p.c. należą zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu, jak i będące „na zewnątrz” procesu, zwłaszcza dotyczące stanu majątkowego i sytuacji życiowej strony Okoliczności te powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego.

Wyrok ten apelacją zaskarżyła powódka zarzucając błędne ustalenia faktyczne poprzez pominięcie zgłaszanych przez nią wniosków dowodowych i twierdzeń oraz błędną ocenę zgłaszanych przez nią wniosków dowodowych i twierdzeń, co doprowadziło do oddalenia powództwa. Wnioskowała o zmianę wyroku i uwzględnienie powództwa, zasądzenie kosztów procesu oraz udzielenie pełnomocnika z urzędu. Na rozprawie apelacyjnej złożyła oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego w deklaracji wekslowej jako złożonego pod wpływem błędu.

Zażalenie od rozstrzygnięcia o kosztach procesu złożył pozwany. Zarzucił sprzeczność ustaleń faktycznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, polegającym na ustaleniu, że powódka nie jest w stanie, nawet w części uiścić kosztów procesu na rzecz strony pozwanej oraz niewłaściwe zastosowanie art. 102 k.p.c. przez przyjęcie, iż w sprawie zachodzi szczególnie uzasadniony przypadek, jak i że zła sytuacja ekonomiczna powódki uzasadniała odstąpienie od obciążania jej kosztami procesu. Wnosił o zmianę postanowienia i zasądzenie kwoty 10.817 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Wywiedzione przez strony środki zaskarżenia podlegały oddaleniu.

Co do apelacji.

Z jej treści nie wynika, aby na obecnym etapie postępowania skarżąca kwestionowała skuteczność umowę cesji, na podstawie której pozwany stał się wierzycielem w stosunku do męża powódki z tytułu zawartej umowy kredytowej. Podnieść należy, iż w zażaleniu wniesionym w sprawie V G Co 311/15 Sądu Rejonowego w Łomży powódka nie kwestionowała tej okoliczności – nie twierdziła, iż po stronie wnioskodawcy w sprawie V G Co 311/15 brak jest legitymacji czynnej. Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu Okręgowego, że dokumenty prywatne złożone w sprawach V G Co 113/14 i V G Co 311/15 Sądu Rejonowego w Łomży świadczą o skutecznym przejściu uprawnień z tytułu zawartej przez męża powódki w dniu 20 października 2006 r. umowy kredytowej na pozwanego.

Następną podnoszoną w pozwie kwestią – uzasadniającą zdaniem powódki roszczenie - to brak z jej strony (jako małżonki dłużnika) zgody na sprzedaż wierzytelności. Słusznie nie został on podzielony przez Sąd I instancji (zgoda na taką czynność prawną nie jest konieczna - brak zgody nie powoduje ani nieważności umowy, ani jej bezskuteczności). Ocena ta nie jest obecnie kwestionowana w wywiedzionej apelacji.

Kolejnym podnoszonym zarzutem, artykułowanym także w sprawie V G Co 311/15 Sądu Rejonowego w Łomży, do którego to odniósł się Sąd Okręgowy w uzasadnianiu postanowienia oddalającego zażalenie uczestniczki postepowania (VII Gz 254/16 Sądu Okręgowego w Białymstoku) był zarzut braku zgody powódki jako małżonki dłużnika na zawarcie umowy kredytowej. Sąd Okręgowy w Białymstoku w sprawie VII Gz 254/16 wyraził ocenę, iż w deklaracji wypełnienia weksla in blanco z dnia 20 października 2006 r. została wyrażona przez powódkę zgoda na zaciągnięcie zobowiązania kredytowego przez W. K.. Pogląd tej samej treści został wyrażony w motywach orzeczenia wydanego w niniejszej sprawie. Dodatkowo Sąd I instancji podparł się zeznaniami św. W. K., z których wynika, że oboje małżonkowie zdecydowali się na zaciągnięcie tego kredytu. Zaakcentował przy tym, iż powódka miała pełną świadomość o zaciąganym przez męża kredycie i wyraziła na tę czynność zgodę. W toku niniejszego postępowania, jak również w apelacji, skarżąca podnosiła, że przy podpisywaniu deklaracji wekslowej uczestniczyła jako konsument, co zostało pominięte przez Sąd I instancji. Na rozprawie apelacyjnej wyjaśniła, że pomagała mężowi w prowadzeniu działalności gospodarczej, nie pracowała zawodowo. Zeznania W. K. dowodzą nadto, iż jego małżonka była osobą współpracująca z jego firmą. Odwoływanie się zatem do bycia „konsumentem” w relacjach między bankiem udzielającym kredytu mężowi powódki na prowadzenie przez niego działalności gospodarczej, w sytuacji pozostawania małżonków we wspólności majątkowej, jest irrelewantne w kontekście ar. 41 § 1 k.r.o.

Z treści apelacji zdaje się wynikać, iż powódka obecnie nie kwestionuje już faktu wyrażenia zgody – jako małżonki - na zawarcie umowy kredytowej przez jej męża, ale podtrzymuje nadal wyrażany w niniejszej sprawie, a wcześniej w sprawie V G Co 311/15 Sądu Rejonowego w Łomży, argument co do ograniczenia czasowego swojej odpowiedzialności za dług męża, a więc do 30 kwietnia 2007 r. W sprawie V G Co 311/15 Sądu Rejonowego w Łomży zarzut ten został rozstrzygnięty na niekorzyść skarżącej (oddalono jej zażalenie na postanowienie o nadaniu klauzulę wykonalności wyciągowi zatwierdzonej listy wierzytelności w postępowaniu upadłościowym W. K. także przeciwko niej jako małżonce dłużnika z ograniczeniem jej odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością ustawową małżonków). Sad Okręgowy Białymstoku w uzasadnianiu postanowienia nawiązał do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 29 listopada 2005 r w sprawie III CZP 107/05, w myśl której zastrzeżenie, iż poręczenie wekslowe jest ograniczone terminem końcowym jest bezskuteczne, nie powodując jednocześnie nieważności samego poręczenia. W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wydanego w niniejszej sprawie przytoczono także te same argumenty.

Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu I instancji, iż powódka wyraziła zgodę w sposób świadomy na zaciągnięcie przez swojego męża zobowiązania wynikającego z umowy kredytowej zawartej w dniu 20 października 2006 r., w tym i należne odsetki w razie wystąpienia zaległości w spłacie kredytu. Taką zgodę wyraziła w deklaracji wekslowej weksla in blanco wystawionego przez jej męża i poręczonego przez nią. Jej oświadczenie złożone na piśmie, w ocenie Sądu Apelacyjnego, stanowi zgodę – jako małżonka dłużnika – na zaciągnięcie zobowiązania kredytowego przez W. K., skutkującą odpowiedzialność do majątku objętego wspólnością ustawową małżonków. Jest to zgoda na odpowiedzialność za dług cudzy – dług jej męża W. K..

W tym samym dokumencie powódka wyraziła zgodę – a w zasadzie przychyliła się do treści deklaracji co do wypełnienia weksla in blanco wystawionego przez jej męża – na odpowiedzialność jako dłużnik osobisty – wekslowy - za zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu.

Jest okolicznością niesporną, iż pozwany jako wierzyciel jest uprawniony do prowadzenia egzekucji jedynie z majątku objętego wspólnością ustawową małżonków K. (powódka nie twierdziła, że egzekucja jest prowadzona z jej majątku osobistego).

Przechodząc do spornej kwestii – ograniczenia czasowego zgody powódki na odpowiedzialność za dług męża wynikający z umowy kredytowej zawartej w dniu 20 października 2006 r. – Sąd Apelacyjny uznał, iż zarzuty skarżącej nie mogą wywrzeć skutku przez nią oczekiwanego.

Sąd odwoławczy dokonał ponownej oceny treści zapisów przywoływanych przez powódkę i doszedł do odmiennych wniosków niż wskazywane przez nią.

Zapis przywoływany przez A. K. znajduje się na samym końcu (stanowi ostatni akapit) dokumentu prywatnego nazywanego przez strony „deklaracją wekslową”. Zgodnie z tymże zapisem A. K. oświadczyła, że dobrowolnie poddaje się egzekucji i upoważnia Bank do wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego do kwoty 650.000 zł na wypadek niewywiązania się przez nią z zobowiązań wynikających z tytułu udzielenia niniejszego poręczenia wekslowego za zobowiązania firmy (...)…., wynikających z umowy kredytowej nr (...) „oraz wystąpienia do sądu z wnioskiem o nadanie temu tytułowi klauzuli wykonalności najpóźniej do dnia 30 kwietnia 2007 r.” Zapis ten – uwzględniając treść art. 97 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawa bankowego (tj. 2017, poz. 1876) w brzmieniu obowiązującym w dniu 20 października 2006 r. -umożliwiał bankowi skorzystanie z prostszej drogi uzyskania tytułu wykonawczego celem egzekwowania wierzytelności od poręczyciela wekslowego. Z takiego sposobu uzyskania tytułu egzekucyjnego uprawniony bank mógł skorzystać w ograniczonym czasokresie – z wnioskiem o nadanie bankowemu tytułowi egzekucyjnemu nieprzekraczającemu kwoty 650.000 zł klauzuli wykonalności mógł wystąpić jedynie do dnia 30 kwietnia 2007 r. Po tej dacie z uproszczonej procedury nie mógł już skorzystać – wystawionemu bankowemu tytułowi egzekucyjnemu nie mogła być nadana klauzula wykonalności przez sąd. Aby móc prowadzić egzekucję wierzyciel musiał wystąpić na drogę sądową odwołując się do poręczenia wekslowego (por. Mirosław Bączyk, komentarz do art. 97 Prawa bankowego).

Wywody Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie oraz w sprawie VII Gz 254/16, odnoszące się do bezskuteczności zastrzeżenia terminu odpowiedzialności poręczyciela wekslowego, co do zasady, zasługują na uwzględnienie. Jednakże wypada przypomnieć, że w niniejszej sprawie nie jest problemem zakres odpowiedzialności wekslowej – odpowiedzialności powódki za dług własny, ale odpowiedzialności za dług jej męża – dług cudzy.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego dokument prywatny przywoływany przez skarżącą – jednoznaczna treść tego dokumentu - nie dowodzi, aby miało miejsce ograniczenie czasowe jej zgody na zobowiązanie kredytowe jej męża.

Sąd Apelacyjny wyraża stanowisko, iż zeznania powódki oraz jej męża dotyczące ograniczenia czasowego odpowiedzialności za zobowiązania wynikające z umowy kredytowej zawartej w dniu 20 października 2006 r. nie zasługują na uwzględnienie i zostały złożone na użytek niniejszej sprawy. Pozostają one w sprzeczności z jednoznacznie brzmiącym tekstem „deklaracji wekslowej” – akapit o zgodzie i poręczeniu wekslowym oraz następny (ostatni) o dobrowolnym poddaniu się egzekucji. Na rzecz tezy lansowanej przez skarżącą nie może przemawiać fakt niewystępowania do grudnia 2015 r. przeciwko niej z żadnymi roszczeniami pieniężnymi. Zauważyć jedynie należy, że pomiędzy 16 lutym 2007 r. a 15 czerwca 2012 r. toczyło się postępowanie upadłościowe przedsiębiorcy W. K..

Oświadczenie A. K. o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia o wyrażeniu zgody na zobowiązania kredytowe jej męża wynikające z umowy zawartej w dniu 20 października 2006 r. znajdującego się w deklaracji wekslowej, złożone na rozprawie apelacyjnej w dniu 18 października 2018 r. (pod nieobecność strony pozwanej) nie mogło wywrzeć skutku prawnego. Powódka nie wykazała okoliczności działania pod wpływem błędu (nie czynią tego zadość jej zeznania oraz jej męża), na okoliczność braku zgody powoływała się w sprawie V G Co 311/15 Sądu Rejonowego w Łomży – wtedy mogła więc już wykryć ewentualny błąd obecnie przywoływany. Nie zostały zatem spełnione przesłanki przewidziane art. 84 k.c. i art. 88 k.c. Ponadto zauważyć też należy, że zarzut nieważności oświadczenia woli jako złożonego pod wpływem błędu nie był zgłoszony w pozwie wbrew obowiązkowi ustawowemu wynikającemu z art. 843 § 3 k.p.c.

Nieuzasadniony był też zgłaszany w pozwie zarzut przedawnienia roszczenia. Powódka w apelacji nie odniosła się do faktów przytoczonych przez Sąd I instancji jako świadczących o zapobiegnięciu przedawnieniu się roszczeń pozwanego. Dodatkowo wskazać też należy, iż w orzecznictwie Sądu Najwyższego prezentowane jest stanowisko (podzielane przez Sąd Apelacyjny), iż postanowienie sędziego komisarza wydane na podstawie art. 161 § 2 prawa upadłościowego, jest objęte dyspozycją art. 125 k.c. (wyrok z dnia 8 kwietnia 2008 r. w sprawie II CSK 533/07). Na dzień wszczęcia postępowania egzekucyjnego przeciwko powódce roszczenie o zapłatę z tytułu niespłaconego przez jej męża długu nie było przedawnione, gdyż nie upłynął termin przedawnienia przewidziany art. 125 k.c. (postanowienie Sądu Rejonowego w Łomży z dnia 15 czerwca 2012 r., sygn. akt V G Up 1/07 o umorzeniu postępowania upadłościowego przedsiębiorcy W. K. uprawomocniło się w dniu 24 października 2012 r. – k. 42 akt V G Co 311/15).

Podsumowując ten wątek rozważań, z uwagi na umorzenie postępowania upadłościowego wobec przedsiębiorcy W. K. postanowieniem z dnia 15 czerwca 2012 r., które uprawomocniło się w dniu 24 października 2012 r. bieg terminu przewidzianego art. 125 k.c. rozpoczął się od dnia uprawomocnienia się tegoż postanowienia. Zgłoszenie wierzytelności w postępowaniu upadłościowym przerwało bowiem bieg przedawnienia – art. 123 § 1 pkt 1 k.c. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 października 2004 r. w sprawie I CK 74/01). Termin przewidziany art. 125 k.c. nie upłynął do dnia wszczęcia przeciwko dłużnikowi (mężowi powódki) jak i powódce postępowania egzekucyjnego, skierowanego do majątku wspólnego – zawiadomienie o wszczęciu postępowania egzekucyjnego powódka otrzymała w dniu 16 czerwca 2016 r.

W ocenie Sądu Apelacyjnego fakt wszczęcia postępowania egzekucyjnego w stosunku do zabudowanej domem mieszkalnym nieruchomości, która obciążona jest hipotecznie na kwotę 1.440.640,51 zł na rzecz innych wierzycieli, a która to jest zamieszkiwana przez skarżącą i jej rodzinę nie uprawnia uwzględnienia powództwa z powołaniem się na zasady współżycia społecznego i dobre obyczaje. Nie budzi wątpliwości, że mąż powódki jest dłużnikiem strony powodowej niewywiązującym się z zobowiązań od kilkunastu lat. Odwoływanie się jedynie do okoliczności powiązanych z wielkością obciążenia hipotecznego nieruchomości oraz faktu, iż egzekwowana nieruchomość stanowi centrum życiowe rodziny nie może być podstawą pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego skierowanego do majątku wspólnego. Powoływanie się przy powództwach przeciwegzekucyjnych do normy wynikającej z art. 5 k.c. może być skuteczne jedynie w wyjątkowych sytuacjach – przywoływane przez powódkę do nich nie należą (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 czerwca 2018 r. w sprawie II CSK 83/18).

Co do zażalenia.

Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do jego uwzględnienia.

Odstępując od obciążania powódki kosztami procesu poniesionymi przez pozwanego Sąd Okręgowy skorzystał ze swej dyskrecjonalnej władzy, kierując się własnym poczuciem sprawiedliwości. Wskazał ogólnie na trudną sytuację materialną powódki oraz przebieg procesu. Strona pozwana w obszernych motywach przedstawionych zarzutów zaprezentowała własną ocenę odnoszącą się do przebiegu postępowania sądowego, jak i sytuacji majątkowej powódki. Argumenty te, aczkolwiek mające dużą wartość, nie mogły doprowadzić do wzruszenia oceny prawnej Sądu I instancji w odniesieniu do możności zastosowania rozwiązania odbiegającego od zasady przewidzianej art. 98 k.p.c. Stąd też Sąd Apelacyjny nie uwzględnił wniosków zażalenia.

Kierując się powyższymi względami Sąd Apelacyjny, na mocy art. 385 k.p.c. oraz art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

O kosztach postępowania odwoławczego postanowił w oparciu o art. 98 k.p.c. Nie znalazł podstaw, aby na tym etapie postępowania odstąpić od obciążania wnoszącej apelację kosztami procesu należnymi stronie pozwanej. Decydowanie się na wniesienie środka zaskarżenia – w sytuacji posiadania wiedzy powziętej z motywów orzeczenia Sądu I instancji o przesłankach oddalenia powództwa – powiązane było z ryzykiem nieuwzględnienia apelacji i liczeniem się z tym, że zajdą przesłanki do zwrócenia przeciwnikowi procesowemu (zdecydowanie oponującemu powództwu) kosztów zastępstwa procesowego. Zasądzone koszty procesu obejmują wynagrodzenie pełnomocnika procesowego strony pozwanej ustalone w stawce minimalnej, stosowanej do wartości przedmiotu zaskarżenia.

Dariusz Małkiński J. J. M.