Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 listopada 2018r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 listopada 2018r. w Suwałkach

sprawy E. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o emeryturę

w związku z odwołaniem E. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 21 maja 2018 r. znak (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje E. B. prawo do emerytury od dnia 8 maja 2018 roku;

2.  Zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w O. na rzecz E. B. kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt III U 341/18

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. decyzją z dnia 21.05.2018r. odmówił E. B. prawa do wcześniejszej emerytury.

W uzasadnieniu wskazał, że zgodnie z art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2017r. poz. 1383) w związku z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 ze zm.) ubezpieczonemu urodzonemu po dniu 31.12.1948r. emerytura przysługuje, jeżeli spełnił łącznie następujące warunki:

- osiągnął wiek emerytalny, wynoszący 60 lat dla mężczyzn;

- nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego albo złożył wniosek o przekazanie środków na nim zgromadzonych na dochody budżetu państwa,

- w dniu wejścia w życie przepisów ustawy emerytalnej, tj. 1.01.1999r., udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat, w tym okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wykonywanego stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, wynoszący co najmniej 15 lat.

Wskazał również, że zgodnie z § 2 ust. 2 cytowanego rozporządzenia okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy (pracodawca), na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 i ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy, gdzie ma obowiązek określić:

1. rodzaj pracy ściśle według wykazu, działu pozycji niniejszego rozporządzenia,

2. stanowisko pracy wymienione w wykazie, dział, pozycję i punkt zarządzenia resortowego lub uchwały,

3. okres, w którym praca w szczególnych warunkach wykonywania była stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

Zakład odmówił E. B. prawa do emerytury, ponieważ nie udowodnił wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Na podstawie dowodów dołączonych do wniosku i uzyskanych w wyniku przeprowadzonego postępowania Zakład przyjął za udowodnione na dzień 01.01.1999r. okresy składkowe i nieskładkowe w ilości 28 lat 1 miesiąca i 3 dni.

W odwołaniu od tej decyzji E. B. domagał się jej zmiany, uwzględnienia do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu od 01.08.1979r. do 28.04.2017r. Potwierdził, że nie posiada świadectwa pracy w warunkach szczególnych, jednak świadkowie są w stanie potwierdzić, że taką pracę wykonywał stale w ramach zatrudnienia w Nadleśnictwie w O.. Podniósł, że od 01.08.1979r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał obowiązki mechanika – spawacza polegające na: pracy w kanale remontowym przy naprawie sprzętu ciężkiego, ciągników oraz samochodów ciężarowych i osobowych, cięciu i spawaniu elektrycznym i gazowym, wulkanizowaniu, lutowaniu chłodnic sprzętu mechanicznego, kowalstwu, toczeniu metali, remontach kapitalnych silników diesla i benzynowych; naprawach, formowaniu i ładowaniu akumulatorów, naprawach wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych, konserwacji podwozi i lakierowaniu nadwozi pojazdów, naprawach sprzętu mechanicznego i leśnego w terenie. Jego zdaniem wyłączenie z winy kadr nie otrzymał właściwego świadectwa pracy w warunkach szczególnych

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie, uzasadniając jak w zaskarżonej decyzji. Dodatkowo wskazał, że odwołujący się wprawdzie jest członkiem OFE, ale złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych w OFE na dochody budżetu państwa. Odnośnie braku świadectwa pracy w warunkach szczególnych wskazał, iż to na zakładzie pracy spoczywa obowiązek wydania takie świadectwa pracy. Natomiast skoro pracodawca tj. Nadleśnictwo O. w piśmie z dnia 07.03.2018r. na podstawie posiadanej dokumentacji osobowej i płacowej nie potwierdziło wykonywania pracy w szczególnych warunkach przez odwołującego się, to należy uznać, iż E. B. w okresie od 1979r. do 31.12.1998r. nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach stale i pełnym zakresie .

Sąd Okręgowy w Suwałkach ustalił i zważył, co następuje:

Odwołanie należało uznać za uzasadnione.

Zważywszy mianowicie na cały zebrany w sprawie materiał dowodowy
i argumenty zaprezentowane przez odwołującego się uznać należało, że ma on również co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Jak wynika
z orzecznictwa, czego potwierdzeniem jest choćby wyrok Sądu Najwyższego z dnia 02.02.1996r. II URN 3/95, w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Przepisy bowiem kodeksu postępowania cywilnego nie przewidują w tym względzie żadnych ograniczeń w postępowaniu przed sądami.

Ewentualne ograniczenia dowodowe wskazane w §2 powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 ze zm.) bądź wynikające z rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11.10.2011r. w sprawie postępowania w sprawie o świadczenia emerytalno – rentowe (Dz.U. z 2011r. Nr 237, poz. 1412), sprowadzające się do złożenia na piśmie stosownych świadectw pracy, dotyczą wyłącznie postępowania przed organami rentowymi.

Wstępnie należy zaznaczyć, że do dnia 31.03.2021r. odwołujący się jest uprawniony do okresowej renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Sporny okres dotyczył zatrudnienia E. B. w Nadleśnictwie O. w okresie od 01.08.1979r. do 28.04.2017r. Pod kątem pracy w warunkach szczególnych rozważaniu podlegał okres pracy od 01.08.1979r. do 31.12.1998r. W związku z tym okresem odwołujący nie posiadał świadectwa pracy w warunkach szczególnych.

Na podstawie akt osobowych ustalono, że w dniu 01.08.1979r. odwołujący się został zatrudniony pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku mechanika warsztatowego. Jego zatrudnienie odbyło się ramach przejścia między zakładami pracy – (...)w O. a Nadleśnictwem w O.. W 1983r. został skierowany przez Nadleśnictwo w O. do odbycia kursu legalizacji drogomierzy i szybkościomierzy pojazdów mechanicznych II stopnia. Odwołujący się ukończył ten kurs, otrzymując w dniu 28.10.1983r. stosowane świadectwo. W dniu 05.02.1985r. ukończył podstawowy kurs spawacza gazowego. Na podstawie angażu z dnia 17.06.1985r. odwołujący się została przeniesiony na stanowisko mechanika – spawacza począwszy od dnia 01.01.1985r.

Na podstawie zaś zeznań świadków: J. P., E. W., M. T., S. O. i M. K. oraz samego odwołującego się, przesłuchanego w sprawie w charakterze strony, było możliwe odtworzenie rodzaju czynności wykonywanych przez odwołującego się w ramach zatrudnienia w spornym okresie. Odwołujący się bowiem był jednym z dwóch mechaników, którzy pracowali w Nadleśnictwie. Swoje czynności wykonywali w warsztacie, który stanowiły dwa garaże zaadaptowane na potrzeby naprawiania taboru Nadleśnictwa. Odwołujący się współpracował ze świadkiem M. K.. Był też trzeci mechanik – świadek S. O., jednak on zajmował się przede wszystkim naprawą pił. Z racji na charakter działalności, jaką prowadziło i prowadzi każde nadleśnictwo, operowanie przez pracowników piłami jest standardem i wiąże się to też z ilością awarii tego sprzętu. Świadek S. O. był zaangażowany przede wszystkim do naprawy tego typu sprzętu, z uwagi na ilość pił ich awaryjność (z różnych przyczyn), ale też i konieczność szybkiego usuwania awarii, aby było możliwe podjęcie pracy przez pilarza. Zatem naprawą taboru zajmowało się dwóch pozostałych mechaników – odwołujący się i świadek M. K.. Obaj posiadali do dyspozycji stanowisko z kanałem remontowym, w którym wykonywali naprawy. Odwołujący przede wszystkim wykonywał naprawy samochodów wchodzących w skład taboru, w kanałach remontowych. Konieczność naprawy dotyczyła awarii systemów zawieszenia, ale również elektryki. Odwołujący się posiadał faktyczne umiejętności i wiedzę w zakresie naprawy elektryki samochodowej. Z takimi umiejętnościami przeszedł z (...)w O. do nadleśnictwa. Natomiast w przypadku pojazdów, które były na stanie Nadleśnictwa, to ich rodzaj, a były to maszyny i samochody specjalistyczne, używane w określonych warunkach pracy i terenu – elementy elektryczne znajdowały się pod zawieszeniem i dostęp do nich był możliwy tylko z kanału remontowego. Również te elementy pracy mechanika były zatem wykonywane w kanale remontowym. Praca w kanałach remontowych była podstawowym zajęciem odwołującego się. Taki był podział prac w warsztacie, którym kierował świadek M. T.. Pełnił on też funkcje magazyniera i z tego tytułu nierzadko był poza zakładem pracy, ponieważ wyjeżdżał często po towar. Natomiast wskazywał, że praca w kanałach była zlecana przede wszystkim młodszym pracownikom, a takim wówczas był odwołujący się. Praca związana z naprawą pojazdów była wykonywana w normalnych godzinach pracy, ale bardzo często też poza godzinami pracy bo sprzęt musiał być przygotowany, aby móc prowadzić prace w terenie.

Nie ma zatem wątpliwości, iż prace mechanika samochodowego w kanałach remontowych były przez odwołującego się wykonywane, a takie są pracami w warunkach szczególnych zgodnie z zapisem w Wykazie A Dziale XIV poz. 16 - prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych.

W ramach tego samego stosunku pracy odwołujący się na stanowisku mechanika wykonywał również czynności związane z rekultywacją i ładowaniem akumulatorów. Miał do tego wydzielone pomieszczenie noszące nazwę akumulatorowni. Z racji na ilość pojazdów i trudności z uzyskaniem wówczas nowych akumulatorów, ich rekultywacja i naprawa były nie tylko powszechne, ale konieczne. Czynności te odwołujący się wykonywał w trakcie godzin pracy. Nie stanowiły one jego podstawowej czynności jako mechanika, ale choćby uwagi na szczupłą obsadę w warsztacie mechanicznym te czynności były mu zlecane, a on je wykonywał. Potwierdzili to również zeznający świadkowie. Oceniając te prace w aspekcie pracy w warunkach szczególnych, to zgodnie z zapisem w Wykazie A Dziale XIV poz. 13 (prace w akumulatorowniach: opróżnianie, oczyszczanie i wymiana stężonego kwasu siarkowego i płyt ołowianych) były to prace w warunkach szczególnych.

W ramach tego samego zatrudnienia odwołujący się jako mechanik przeprowadzał również naprawy pomp wtryskowych i gaźników samochodowych. W tym zakresie należy wskazać, że naprawy dotyczyły tylko podstawowych awarii, bardziej skompilowane były przekazywane do POMu. Prace te wykonywał jako czynności w ramach pracy mechanika, co też potwierdzili przesłuchani w sprawie świadkowie. Ilość tych napraw nie była znacząca, ale były przez niego wykonywane. Ocena tych prac w oparciu o zapis w Wykazie A Dziale XIV poz. 14 (prace przy naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych) były również pracami w warunkach szczególnych.

Należy też podkreślić, że wszystkie powyższe czynności odwołujący się wykonywał w ramach tego samego zatrudnienia na stanowisku mechanika i były one ściśle ze sobą związane jako prace wykonywane w szczególnych warunkach przy naprawie pojazdów mechanicznych. Zatrudnienie było pełnoetatowe i stałe. Z zeznań przesłuchanych świadków oraz samego odwołującego wynika, iż podstawowymi pracami były naprawy w kanale remontowym, natomiast pozostałe czynności były wykonane w mniejszym wymiarze. Upływ czasu, charakter prac i napraw mechaników w tym konkretnym warsztacie mechanicznym, w tych konkretnych warunkach działania całego nadleśnictwa, powodował, że trudne było wskazanie procentowe ile czasu pracy w dniu pracy odwołujący się średnio przeznaczał na poszczególne prace. Nie było to jednak niemożliwe, gdyż z zeznań świadków wynikało, że ilość czasu pracy w kanale remontowym precyzyjnie nie była możliwa do podania, ale było tej pracy w kanale remontowym nie mniej niż 70% ogólnego czasu pracy. Inne czynności zajmowały pozostały czas pracy.

W aspekcie powyższych ustaleń zasadnym jest przytoczenie stanowiska Sądu Najwyższego zawarte w wyroku z dnia 27.01.2012r. w sprawie II UK 103/11, a mianowicie, że pracownik, który u jednego pracodawcy w tym samym czasie (okresie) wykonywał różne rodzaje pracy w szczególnych warunkach (wymienione w załączniku do rozporządzenia z 08.02.1983 r. - wykaz A), stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, nie powinien być pozbawiony uprawnienia do zaliczenia tego okresu do zatrudnienia w szczególnych warunkach wymaganego do emerytury na podstawie art. 32 ust. 1, 2 i 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Mając powyższe ustalenia na uwadze Sąd pragnie również zwrócić uwagę, iż generalnie praca na określonym stanowisku nigdy nie trwa faktycznie, efektywnie „pełnych 8 godzin”. Czasem pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze nie jest bowiem tylko czas, w którym praca ta jest efektywnie rzeczywiście wykonywana, lecz także czas, w którym pracownik pozostaje w gotowości do świadczenia na rzecz pracodawcy pracy tego rodzaju (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 24.02.2015r., III AUa 1366/14). Ponadto zgodnie ze stanowiskiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach zawartym w wyroku z dnia 27.11.2012r. sygn. III AUa 2001/12, celem ustawodawcy było przyznanie szczególnych przywilejów pracownikom, których główne zadanie koncentrowało się na wykonywaniu prac o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości. Podejmowanie czynności pomocniczych do wykonywania zadań głównych, nie wpływa na pojęcie pracy w warunkach szczególnych w pełnym wymiarze czasu pracy.

Taka sytuacja miała miejsce w przypadku odwołującego się, który jako główne wykonywał prace mechanika w kanałach remontowych. Jak wyżej wskazano, rodzaj taboru i zakres prac jakie wykonywali mechanicy, wręcz wymagał aby naprawy były wykonywane przede wszystkim w kanale remontowym. Pozostałe prace tj. prowadzenie akumulatorowni i naprawa pomp wtryskowych, były pracami bezpośrednio związanymi z pracą mechanika. Ponadto każda z tych czynności została uwzględniona w Wykazie A jako praca w warunkach szczególnych. Dlatego do stażu pracy w warunkach szczególnych uwzględnieniu podlegał cały sporny okres od 01.08.1979r. do 31.12.1998r. w Nadleśnictwie w O. na stanowisku mechanika.

Nie stało temu na przeszkodzie wykonywanie innych prac przez odwołującego się, o których wspomniał, a które siłą rzeczy jako pracownik musiał wykonywać. Należy tu powołać wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12.04.2012r. II UK 233/11, w którym Sąd ten stwierdził, że jeżeli czynności wykonywane w warunkach nie narażających na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia mają charakterek incydentalny, krótkotrwały, uboczny w stosunku do czynności podstawowych kwalifikowanych, jako praca w szczególnych warunkach, to nie ma podstaw, aby tej pracy nie zaliczyć do okresu uprawniającego do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym na podstawie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Mając więc powyższe okoliczności na uwadze, stwierdzić należy, że odwołujący się spełnił wszystkie warunki do otrzymania emerytury na postawie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Posiada bowiem 25-letni okres składkowy i nieskładkowy niezbędny do jej otrzymania, w tym 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Wiek zaś 60 lat osiągnął 16.11.2015r.

W związku z tym Sąd Okręgowy, na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał odwołującemu się prawo do emerytury od dnia 08.05.2018r. tj. od dnia złożenia wniosku o emeryturę.

O kosztach rozstrzygnięto podstawie art. 98 §1 i 3 kpc w zw. z §9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. poz. 1804 ze zm.).

PW/mt