Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

postanowienia z dnia 21 grudnia 2018 roku

We wniosku, złożonym do tutejszego Sądu w dniu 19 grudnia 2016 roku (data nadania przesyłki poleconej), wnioskodawczyni W. S. (1) wystąpiła o dokonanie podziału majątku wspólnego jej oraz jej męża W. S. (2). W. S. (1) wniosła o ustalenie, że w skład majątku wspólnego wchodzą środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym prowadzonym przez Bank (...) S.A. o nr (...) oraz środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym prowadzonym przez bank (...) S.A. o nr (...), których wartość zostanie ustalona w toku postępowania. Wnioskodawczyni wniosła także o ustalenie, że udziały małżonków w majątku wspólnym są równe oraz dokonanie jego podziału poprzez zasądzenie od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawczyni obowiązku spłaty sumy pieniężnej stanowiącej równowartość ½ środków zgromadzonych na rachunkach bankowych. Ponadto wnioskodawczyni wiosła o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przypisanych.

W uzasadnieniu wnioskodawczyni wskazała, że w dniu 19 września 2016 roku strony zawarły w formie aktu notarialnego umowę rozdzielności majątkowej, wpisaną do repertorium A pod numerem (...). Wnioskodawczyni oświadczyła, że łączna wartość środków finansowych zgromadzonych na obu rachunkach bankowych wynosi 700.000 zł. Wskazała, że w dniu ustania wspólności majątkowej W. S. (2) posiadał prywatny rachunek bankowy prowadzony w Banku (...). W ocenie wnioskodawczyni, środki zgromadzone na tym rachunku stanowią majątek dorobkowy małżonków. Wyjaśniła, że założone w Banku (...) konto W. S. (2) zasilał środkami pochodzącymi ze wspólnego rachunku prowadzonego w (...) Banku (...). Bez podania przyczyny, uczestnik przelał na to konto kwotę 270.000 zł, w dniu 27 lipca 2016 roku kwotę 66.745 zł, a dnia 22 września 2016 roku kwotę 35.000 zł. Następnie w okresie od lipca do września 2016 roku uczestnik wypłacił z konta Banku (...) kwotę 23.000 zł tłumacząc, iż środki te przeznacza na wydatki bieżące. Jak podała dalej w uzasadnieniu, nigdy nie posiadała dostępu do konta prowadzonego w Banku (...). Przyznała również, że z konta prowadzonego w Banku (...) również przelewała na swoje prywatne konto środki dla zabezpieczenia kosztów bieżącego utrzymania. W okresie od 04 sierpnia 2016 roku do 07 listopada 2016 roku kwota ta wyniosła łącznie 59.000 zł. Dalej podała, że w chwili złożenia niniejszego wniosku nie posiadała dostępu do konta prowadzonego przez Bank (...) dlatego zasadnym jest ustalenie w toku niniejszego postępowania, czy od dnia 01 października 2016 roku na przedmiotowe konto nie wpływały jakiekolwiek środki z tytułu zakończonych lokat bakowych. Kończąc dodano, że składniki majątkowe wskazane we wniosku zostały zgromadzone przez strony w okresie trwania ich ustawowej wspólności majątkowej. (k. 1-5 – wniosek; k. 24 – koperta z odciskiem datownika pocztowej placówki nadawczej)

W odpowiedzi na wniosek złożonej w dniu 20 marca 2017 roku (data prezentaty Sądu) uczestnik W. S. (2) wniósł o oddalenie wniosku w całości i zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu wskazał, że od dnia zawarcia związku małżeńskiego w dniu 25 listopada 1989 roku pomiędzy stronami istniał ustrój wspólności majątkowej. Odnosząc się do wpływów na rachunek prowadzony przez Bank (...) wyjaśnił, iż pochodziły one z prawomocnych orzeczeń sądów i organów administracyjnych. Postanowieniem Sądu Wojewódzkiego w Warszawie z dnia 09 sierpnia 1995 roku przyznano uczestnikowi kwotę 12.000 zł tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w wyniku represjonowania, wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 24 marca 1999 roku przyznano zadośćuczynienie za niesłuszne skazanie w wysokości 318.765 zł, a także decyzją Wojewody (...) z dnia 01 września 2008 roku uczestnik otrzymał odszkodowanie w wysokości 17.980 zł za mienie pozostawione poza granicami Rzeczypospolitej. Środki te były lokowane na wspólnym rachunku w Banku (...) w formie oprocentowanych lokat. Na to konto wpływało również świadczenie emerytalne obu stron, wnioskodawczyni w kwocie ponad 3.000 zł, zaś uczestnika w wysokości ponad 4.000 zł miesięcznie. Środkami pochodzącymi z emerytur jak również z oprocentowanych lokat uczestnika strony postępowania zarządzały wspólnie. Dalej podano, że pod koniec czerwca 2016 roku wnioskodawczyni wyprowadziła się od uczestnika i zamieszkała wraz z córką. Niedługo później, wnioskodawczyni poinformowała uczestnika, iż chce rozwiązać związek małżeński natomiast wcześniej podjęto decyzję o zniesieniu współwłasności małżeńskiej. Wtedy wnioskodawczyni założyła nowy rachunek w A. Banku, a uczestnik w Banku (...). Wówczas uczestnik przelał z konta prowadzonego w (...) środki pochodzące z odszkodowań na konto w Banku (...). Wpłacił także połowę środków pochodzących ze sprzedaży samochodu i kwotę 195.000 zł stanowiącą połowę wartości mieszkania położonego przy ul. (...) w W.. Wyjaśniono, że w grudniu 2016 roku uczestnik przelał na konto wnioskodawczyni kwotę 45.000 zł tytułem wyrównania podziału majątku. (k. 27-29 - odpowiedź na wniosek)

W odpowiedzi na powyższe, w piśmie złożonym w dniu 29 marca 2017 roku (data nadania przesyłki poleconej), wnioskodawczyni przyznała, że otrzymała od uczestnika kwotę 45.516 zł, jednakże zaprzeczyła jakoby przekazanie tej kwoty stanowiło ostateczne rozliczenie się z tytułu podziału majątku wspólnego. Odnosząc się do pieniędzy uzyskanych przez uczestnika tytułem odszkodowań, zwróciła uwagę, iż zostały one darowane członkom jego rodziny. (k. 47-49 – pismo; k 50 – koperta z odciskiem datownika pocztowej placówki nadawczej)

W piśmie złożonym w dniu 11 października 2017 roku (data nadania przesyłki poleconej) wnioskodawczyni zwróciła uwagę , że od chwili wstąpienia w związek małżeński do dnia 02 września 2010 roku na wspólne konto uczestników wpływała jedynie emerytura wnioskodawczyni. Zaznaczyła, że nie posiada wiedzy, na jakie konto wpływała emerytura uczestnika. (k. 130-134 – pismo; k. 135 – koperta z odciskiem datownika pocztowej placówki nadawczej)

Sąd Rejonowy ustalił, co następuje:

W. S. (1) i W. S. (2) w dniu 25 listopada 1989 roku w W. zawarli związek małżeński. W ich małżeństwie obowiązywał ustrój wspólności majątkowej, aż do dnia 19 września 2016 roku, kiedy to zawarli małżeńską umowę majątkową ustanawiającą rozdzielność majątkową. Na mocy tej umowy z dniem jej zawarcia ustanowili rozdzielność majątkową polegającą na tym, że każdy z małżonków zachowuje zarówno majątek nabyty przed zawarciem umowy, jak i majątek nabyty później oraz zarządza i rozporządza całym swoim majątkiem samodzielnie. (okoliczności bezsporne, a nadto: k. 9-12 – małżeńska umowa majątkowa ustanawiająca rozdzielność majątkową z dnia 19 września 2016 roku, Repertorium A nr (...))

Sąd Wojewódzki w Warszawie postanowieniem z dnia 09 sierpnia 1996 roku, (...), zasądził na rzecz W. S. (2) od Skarbu Państwa kwotę 12.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłe z represjonowania przez radzieckie organy ścigania. Wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 24 marca 1999 roku, III Ko 341/98 na rzecz W. S. (2) zasądzono od Skarbu Państwa także kwotę 318.765 zł tytułem zadośćuczynienia za niesłuszne skazanie S. S. (1) i J. S.. Decyzją Wojewody (...) z dnia 01 września 2008 roku, nr (...).III.ZM. (...) W. S. (2) otrzymał również rekompensatę w kwocie 17.980 zł z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczpospolitej Polskiej przez J. i S. S. (1) w związku z wojną rozpoczętą w 1939 roku. (k. 30-31 – postanowienie Sądu Wojewódzkiego w Warszawie z dnia 09 sierpnia 1996 roku, (...); k. 32 – wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 24 marca 1999 roku, III Ko 341/98; k. 33-39 – decyzja Wojewody (...) z dnia 01 września 2008 roku, (...).III.ZM. (...))

Otrzymane z powyższych tytułów kwoty przelane zostały na należący do W. S. (1) i W. S. (2) rachunek bankowy o nr: (...) prowadzony przez bank (...) S.A. z siedzibą w W.. Środki znajdujące się na powyższym rachunku małżonkowie przeznaczali przede wszystkim na wspólne utrzymanie. Co miesiąc przelewali z tego rachunku kwotę 200 zł dla wnuka W. S. (1) – I., zaś w dniu 16 września 2014 roku jej wnuczce B. przelali kwotę 23.525 zł. W dniu 25 czerwca 2001 roku w związku z zakupem samochodu osobowego marki P. wypłacili kwotę 49.600 zł. Z kolei w dniu 30 sierpnia 2007 roku dokonali przelewu na kwotę 11.657,15 zł tytułem nabycia boksu garażowego przy ul. (...). Od grudnia 1999 roku część środków finansowych zgromadzonych na tym rachunku przelewana była przez małżonków na lokaty, których posiadaczem była W. S. (1). Po wygaśnięciu lokat lub ich likwidacji, środki na nich zgromadzone ponownie zasilały rachunek nr (...). W dniu 27 marca 2014 roku W. S. (2) wpłacił kwotę 381.816,88 zł, która następnie w dniu 28 marca 2014 roku została przez małżonków rozdysponowana na trzy lokaty W. S. (1). W styczniu 2016 roku powtórnie przelano środki w kwocie 210.000 zł na lokatę założoną przez W. S. (1), a następnie w marcu i lipcu 2016 roku. ( k. 13-23, 30-61, 65, 81-82 – wyciąg z rachunku bankowego nr (...); k. 99- zestawienie operacji na rachunku bankowym nr (...) w formie elektronicznej; k. 180-181 – zeznania W. S. (2))

Na dzień 19 września 2016 roku na rachunku nr (...) zgromadzone były środki pieniężne w wysokości 9.228,92 zł. Umowa tego rachunku została wypowiedziana przez W. S. (2) w dniu 15 listopada 2016 roku, który polecił aby saldo rachunku przekazać na rachunek nr (...) prowadzony dla niego w banku (...) S.A. Ostatnia transakcja na rachunku nr (...) miała miejsce w dniu 18 sierpnia 2016 roku i pozostała na nim kwota 2.351,30 zł. (k. 13-23, 30-61, 65, 81-82 – wyciąg z rachunku bankowego nr (...); k. 99- zestawienie operacji na rachunku bankowym nr (...) w formie elektronicznej; k.63 – wypowiedzenie umowy rachunku nr (...))

Każde z małżonków S. posiadało również rachunki bankowe, których było wyłącznym posiadaczem. W. S. (1) założyła rachunki bankowe w banku (...) S.A. z siedzibą w W. oraz w (...) Banku S.A. z siedzibą w K., W. S. (3) natomiast w banku (...) S.A. z siedzibą w W..

W dniu 21 września 2009 roku W. S. (1) założyła w banku (...) S.A. w W. rachunek oszczędnościowy nr (...), którego stan na dzień 19 września 2016 roku wynosił 0,17 zł. Umowa tego rachunku została wypowiedziana przez W. S. (2) w dniu 15 listopada 2016 roku. (k.64 – wypowiedzenie umowy rachunku nr (...); k. 155-156 – zestawienie operacji na rachunku nr (...))

W dniu 06 lipca 2015 roku W. S. (1) założyła w banku (...) S.A. w W. lokatę prowadzoną na rachunku nr (...). Na dzień 19 września 2016 roku na rachunku tym zgromadzone były środki pieniężne w wysokości 70.000 zł. (k. 256 - zestawienie operacji na rachunkach bankowych w formie elektronicznej)

(...) Banku S.A. z siedzibą w K. na dzień 19 września 2016 roku na rachunku bankowym W. S. (1) i jej córki I. C. nr (...) zgromadzone były środki finansowe w kwocie 3.859,13 zł. Rachunek ten został założony w dniu 13 lipca 2016 roku. (k. 190v-199v, 210-217 - wyciąg z rachunku bankowego nr (...))

Na dzień ustania wspólności majątkowej małżeńskiej tj. 19 września 2016 roku w Banku (...) S.A. w W. saldo rachunków bankowych W. S. (3) wynosiło: dla Konta Osobistego P. nr (...) - 139.493,82 zł, zaś dla Konta Oszczędnościowego nr (...) – 100.245,02 zł. Rachunki te zostały założone w dniu 06 lipca 2016 roku. W. S. (3) był również posiadaczem lokat zdeponowanych w Banku (...) S.A. w W., tj. w okresie od dnia 14 lipca 2016 roku do dnia 02 maja 2017 roku lokaty nr (...) Stabilny kurs XXX na kwotę 150.000 zł oraz w okresie od dnia 14 lipca 2016 lokaty nr (...) Lokata Promocyjna 3M (k. 75v , k. 40-41v, 67-77- wyciąg z rachunku bankowego nr (...); k. 66 – umowa rachunków bankowych oraz karty debetowej; k. 78 – zaświadczenie o wysokości salda na rachunku z dnia 02 maja 2017 roku; k. 79 – zaświadczenie o lokacie z dnia 02 maja 2017 roku)

W dniu 13 lipca 2016 roku W. S. (2) przelał ze wspólnego rachunku w banku (...) S.A. (nr (...)) na swój rachunek w banku (...) S.A. nr (...) kwotę 270.000 zł tytułem zasilenia konta, zaś w dniu 08 września 2016 roku kwotę 44.000 zł tytułem procedur prawnych oraz kwotę 20.000 zł tytułem bieżących wydatków, a także wypłacił z niego kwotę 9.000 zł. W dniu 22 września 2016 roku W. S. (2) przelał również z rachunku w (...) na powyższy rachunek w banku Millennium kwotę 35.000 zł tytułem zasilenia konta. W dniu 22 września 2016 roku wypłacił dodatkowo kwotę 6.000 zł. (k. 13-23, 30-61, 65, 81-82 – wyciąg z rachunku bankowego nr (...); k. 99- zestawienie operacji na rachunku bankowym nr (...) w formie elektronicznej; k. 180-181 – zeznania W. S. (2))

W. S. (1) natomiast w dniu 08 września 2016 roku przelała ze wspólnego rachunku małżonków w banku (...) S.A. na swoją lokatę prowadzoną przez ten sam Bank na rachunku nr (...) kwotę 70.000 zł, w dniu 04 sierpnia 2016 roku wypłaciła kwotę 20.000 zł oraz przelała kwotę 24.000 zł na rachunek I. C. nr (...) tytułem opłat procedur prawnych. (k. 13-23, 30-61, 65, 81-82 – wyciąg z rachunku bankowego nr (...); k. 99- zestawienie operacji na rachunku bankowym nr (...) w formie elektronicznej)

W. S. (1) w dniu 08 listopada 2016 roku przelała na prowadzony dla niej i I. C. w (...) Banku S.A. rachunek nr (...) kwotę 36.000 zł. W tytule przelewu wpisała, iż jest to „zasilenie konta z oszczędności w (...)”. (k. 238-239 – wyciąg z rachunku bankowego nr (...) )

W. S. (2) na swój rachunek bankowy w (...) S.A. nr (...) otrzymał za sprzedaż mieszkania kwotę 195.000 (w dniu 23 września 2016 roku – 19.500 zł, w dniu 14 listopada 2016 roku – 75.500 zł, w dniu 16 listopada 2016 roku – 100.000). Kwota ta stanowiła rozliczenie małżonków S. ze sprzedaży lokalu mieszkalnego położonego w W. przy ul. (...) i odpowiadała połowie wartości tego lokalu. Małżonkowie podzielili pomiędzy siebie również kwotę otrzymaną ze sprzedaży samochodu. (okoliczności bezsporne, a nadto: k. 67-77- wyciąg z rachunku bankowego nr (...); k. 145-147 – zeznania I. S.; k. 180-181 – zeznania W. S. (2))

W dniu 29 grudnia 2016 roku W. S. (2) przelał ze swojego konta w banku Millennium na rachunek bankowy W. S. (1) i I. C. nr (...) w (...) Bank S.A. kwotę 45.516,23 zł wskazując w tytule przelewu, iż kwota ta stanowi rozliczenie majątkowe. (k.217-219v, 240, 189v – wyciąg z rachunku bankowego nr (...))

W. S. (2) wraz W. S. (1) w dniu 16 sierpnia 1999 roku ze środków uzyskanych tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia zgromadzonych na ich wspólnym rachunku w banku (...) darowali córce małżonki – I. C. kwotę 110.000 zł na zakup mieszkania. Na ten sam cel przekazali jej również w dniu 05 października 1999 roku kwotę 100.000 zł z tym, zastrzeżeniem, że kwota ta miała być im zwrócona. Do zwrotu 100.000 zł doszło w dniu 31 stycznia 2000 roku. (k. 139-140 – decyzja z dnia 15 lutego 2002 roku, IS/FL/Ro-719-720/01/BM; k.142-143 – zeznania M. W.; k. 143-145 - zeznania I. C.; k. 145-147 – zeznania I. S.; k. 99- zestawienie operacji na rachunku bankowym nr (...) w formie elektronicznej; k. 180-181 – zeznania W. S. (2))

Małżonkowie S. w trakcie trwania wspólności majątkowej prowadzili życie na wysokim poziomie, bardzo często wyjeżdżali do sanatorium (k. 143-145 - zeznania I. C.; k. 145-147 – zeznania I. S.; k. 180-181 – zeznania W. S. (2)). W. S. (1) otrzymywała przelewem na wspólny rachunek małżonków w (...) Banku (...) S.A. emeryturę w wysokości ok. 3500 zł, zaś W. S. (2) w kwocie 4.300 zł przekazem pocztowym. Dopiero od września 2010 roku jego emerytura przelewana była na rachunek wspólny małżonków. (k. 143-145 - zeznania I. C.; k. 145-147 – zeznania I. S.; k. 180-181 – zeznania W. S. (2); k. 13-23, 30-61, 65, 81-82 – wyciąg z rachunku bankowego nr (...); k. 99- zestawienie operacji na rachunku bankowym nr (...) w formie elektronicznej).

W. S. (1) mogła korzystać ze wspólnego konta małżonków w banku (...) S.A. bez żadnych ograniczeń ze strony W. S. (2) (k. 180-181 – zeznania W. S. (2)).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił przede wszystkim na podstawie dowodów z dokumentów powołanych w jego opisie, znajdujących się w aktach niniejszej sprawy. Sąd uznał wyżej wskazane dokumenty za wiarygodny materiał dowodowy. W ocenie Sądu dowody te, w zakresie w jakim stanowiły podstawę poczynionych w niniejszej sprawie ustaleń faktycznych, tworzą razem spójny i niebudzący wątpliwości w świetle wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, a przez to zasługujący na wiarę materiał dowodowy. Stwierdzić należy, że żaden z uczestników nie poddawał w wątpliwość ich wiarygodności i mocy dowodowej, a również i Sąd nie dopatrzył się w nich niczego, co uzasadniałoby powzięcie wątpliwości w tym zakresie z urzędu.

Przy dokonywaniu ustaleń faktycznych, Sąd oparł się również na zeznaniach świadków E. W., I. C. i I. S., a także przesłuchanego w charakterze strony uczestnika W. S. (2).

Sąd dał wiarę w całości zeznaniom ww. świadków albowiem są spójne, rzeczowe i logiczne oraz znajdują potwierdzenie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, jak również nie są wewnętrznie sprzeczne.

Dokonując oceny zeznań uczestnika W. S. (2) Sąd miał na uwadze, iż jest on osobą bezpośrednio zainteresowaną korzystnym dla siebie wynikiem niniejszego postępowania, w związku z tym ocena ta wymagała szczególnie ostrożnej i krytycznej analizy ich treści. Ostatecznie jednak wskazywane przez niego okoliczności znalazły potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym, poza tym były logiczne, rzeczowe i konsekwentne. Wolne były również od treści, które mogłyby podlegać negatywnej ocenie z punktu widzenia wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego. Wobec tego, Sąd w całości dał wiarę zeznaniom uczestnika.

Wskazać należy, iż okoliczności bezsporne w ogóle nie wymagały wykazywania ich prawdziwości za pomocą dowodów, tj. art. 229-230 k.p.c. bowiem zostały przez strony wprost przyznane, bądź też nie zostały zaprzeczone, co zostało przez Sąd ocenione na zasadzie ww. przepisów.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Podział majątku wspólnego może nastąpić m.in. na mocy orzeczenia Sądu na żądanie którejkolwiek z osób uprawnionych do żądania podziału tego majątku. Wydaniu takiego orzeczenia służy postępowanie o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej między małżonkami (art. 566 i 567 k.p.c.). Wspólność majątkowa małżeńska ustaje na skutek śmierci jednego z małżonków lub na skutek prawomocnego wyroku orzekającego rozwód, a także w wyniku zawarcia przez małżonków umowy ustanawiającej ustrój rozdzielności majątkowej.

Zgodnie zaś z art. 567 § 3 k.p.c. w zw. z art. 684 k.p.c. w postępowaniu o dział spadku i podział majątku wspólnego małżonków Sąd z urzędu ustala skład majątku ulegającego podziałowi.

Zasadą jest, że podział majątku wspólnego obejmuje przedmioty majątkowe, które były składnikami tego majątku w chwili ustania wspólności ustawowej i które istnieją w chwili dokonywania podziału majątku wspólnego. Przy czym podział majątku wspólnego obejmuje tylko aktywa, a ustalenie wartości poszczególnych składników majątku wspólnego małżonków następuje według stanu na chwilę ustania wspólności ustawowej, ale według cen aktualnych. Majątkiem wspólnym stron są bowiem tylko te przedmioty bądź prawa, które zostały nabyte w trakcie trwania małżeństwa i pozostały na dzień jego ustania.

W orzecznictwie i doktrynie zwraca się uwagę, że znaczenie art. 684 k.p.c. dla postępowania o podział majątku wspólnego polega na tym, że sąd, w dążeniu do zakończenia podziału majątku w jednym postępowaniu, powinien zwrócić uwagę małżonków na potrzebę wskazania całego majątku podlegającego podziałowi oraz że nie jest związany wnioskami małżonków, jeżeli z oświadczeń ich wyniknie, że istnieje inny jeszcze majątek wspólny wymagający podziału. Jeśli jednak zachodzą w tym względzie sprzeczności, rzeczą Sądu jest ich wyjaśnienie w postępowaniu dowodowym. Przepis powyższy nie daje natomiast sądowi uprawnień do prowadzenia z urzędu dochodzeń, czy i jaki inny wspólny majątek istnieje (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 1968 roku, sygn. akt III CR 97/67, OSNCP 1968, nr 10, poz. 169, I. Koper, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2013, s. 180).

Wskazać należy, iż zgodnie z art. 31 § 1 k.r.o. z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków, zaś ich szczegółowe wyliczenie zawarte zostało w art. 33 k.r.o.

Z art. 31 § 1 k.r.o. wywieść można domniemanie, że majątek uzyskany w toku trwania wspólności majątkowej małżeńskiej stanowi majątek wspólny małżonków (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 września 1998 roku, sygn. akt I CKN 830/97, Lex nr 1225069; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 06 lutego 2003 roku, sygn. akt IV CKN 1721/00, Lex nr 78276). W konsekwencji to ten, kto twierdzi, że składnik majątkowy nabyty w czasie trwania związku małżeńskiego nie wchodzi do majątku wspólnego, ma udowodnić, że dany składnik majątkowy wchodzi do majątku osobistego jednego z małżonków, a nie do majątku wspólnego. Z kolei przepis art. 43 k.r.o ustanawia zasadę, że po ustaniu wspólności ustawowej oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku, który był nią objęty. Taka zasada zgodnie z poglądem wyrażonym w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 1972 roku w sprawie o sygn. III CRN 626/71 (Lex nr 7084) odpowiada normalnemu układowi stosunków wzajemnych w małżeństwie ludzi pracy, w którym dorobek jest z reguły owocem wspólnych starań obojga małżonków, niezależnie od tego w jakiej postaci starania te przejawiają się.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, że W. S. (1) i W. S. (2) w okresie od dnia 25 listopada 1989 roku do dnia 19 września 2016 roku, kiedy to zawarli umowę majątkową małżeńską ustanawiającą pomiędzy nimi z tą datą rozdzielność majątkową, pozostawali w związku małżeńskim i obowiązywał ich ustrój wspólności majątkowej.

W niniejszej sprawie Sąd stwierdził, że udziały małżonków w ich majątku są równe, co było okolicznością bezsporną. (pkt 2 sentencji postanowienia). Stosownie do brzmienia art. 43 § 1 k.r.o. oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Zasada ta wprowadza domniemanie, że oboje małżonkowie jednakowo przyczynili się do powstania majątku wspólnego. Przepis ten wyraża zasadę równych udziałów w szerokim ujęciu, ponieważ dotyczy ona nie tylko sytuacji w chwili zniesienia wspólności, ale ponadto wskazuje, że małżonkowie w czasie trwania wspólności tworzą majątek wspólny, do którego mają równe uprawnienia, mające w czasie trwania wspólności nierozdzielny charakter.

Mając na uwadze oświadczenia wnioskodawczyni i uczestnika postępowania, a także zgromadzony w sprawie materiał dowodowy Sąd ustalił, że składnikami majątku wspólnego W. S. (1) i W. S. (2) są: środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym nr (...) należącym do wnioskodawczyni i uczestnika prowadzonym przez Bank (...).P. S.A. z siedzibą w W. w wysokości 9.228,92 zł, środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym nr (...) należącym do wnioskodawczyni prowadzonym przez Bank (...).P. S.A. z siedzibą w W. w wysokości 70.000 zł, środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym- Konto Osobiste P. nr (...) należącym do uczestnika prowadzonym przez Bank (...) S.A. z siedzibą w W. w wysokości 139.493 zł, środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym Konto Oszczędnościowe nr (...) należącym do uczestnika prowadzonym przez Bank (...) S.A. z siedzibą w W. w wysokości 100.245,02 zł, środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym nr (...) należącym do wnioskodawczyni i I. C. prowadzonym przez Bank S.A. z siedzibą w K. w wysokości 1.929,56 zł, środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym nr (...) należącym do wnioskodawczyni prowadzonym przez Bank (...).P. S.A. z siedzibą w W. w wysokości 0,17 zł, środki pieniężne zgromadzone na lokacie Stabilny kurs XXX należącej do uczestnika zdeponowanej w Banku (...) S.A. z siedzibą w W. w wysokości 150.000 zł oraz środki pieniężne zgromadzone na lokacie Promocyjnej 3M należącej do uczestnika zdeponowanej w Banku (...) S.A. z siedzibą w W. w wysokości 20.000 zł (pkt 1 sentencji postanowienia).

Przede wszystkim Sąd miał na uwadze, że powyższe rachunki bankowe oraz lokaty utworzone zostały przez uczestników postępowania w okresie kiedy obowiązywał ich ustrój wspólności majątkowej, tj. przed 19 września 2016 roku i w dacie jej ustania w dalszym ciągu zdeponowane były na nich środki finansowe. Miarodajnym dla określenia składu majątku wspólnego uczestników był zatem stan ww. rachunków na chwilę ustanowienia pomiędzy małżonkami rozdzielności majątkowej.

Odnosząc się do rachunku bankowego nr (...) należącego do wnioskodawczyni i jej córki I. C. prowadzonym przez Bank S.A. z siedzibą w K. Sąd przyjął, iż do majątku wspólnego uczestników wchodzi połowa środków zdeponowanych na nim w dniu 19 września 2016 roku, przyjmując, iż ich udziały w rachunku wspólnym są równe.

Możliwość prowadzenia przez kilka osób fizycznych rachunku wspólnego w banku wynika z art. 51 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku - Prawo bankowe (jedn. tekst: Dz.U. z 2018 roku, poz. 2187; dalej jako: „p.b.”). Możliwe jest także zawarcie umowy lokaty wspólnej. Z postanowień art. 51a p.b. wynikają uprawnienia do samodzielnego dysponowania środkami zgromadzonymi na rachunku wspólnym, jak i decydowania o dalszym trwaniu stosunku prawnego rachunku bankowego (możliwość wypowiedzenia umowy).

Z umowy wspólnego rachunku bankowego wynika wspólna wierzytelność pieniężna kilku współposiadaczy rachunku wobec banku. Każdy ze współposiadaczy ma status wierzyciela banku w odniesieniu do całej wierzytelności wynikającej z rachunku (art. 367 k.c.). Nieistotne są źródła zasilania rachunku wspólnego, tj. pochodzenie środków pieniężnych ujawnionych na rachunku; z chwilą wpisu na rachunku (art. 731 k.c.) środki te determinują istnienie i zakres wierzytelności wspólnej współposiadaczy wobec banku. Jeżeli w umowie nie określono udziałów w rachunku wspólnym, domniemywa się równość udziałów obu współposiadaczy. Powyższe stanowisko zostało wyrażone przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 09 lutego 2012 roku (sygn. akt III CSK 189/11, Legalis nr 457211), a jego przydatności dla omawianej sprawy nie umniejsza okoliczność, że powyższe domniemanie Sąd Najwyższy wywiódł z treści przepisu art. 891 ¹ § 1 k.p.c.

Wskazane wyżej domniemanie wywieść można skutecznie również z treści przepisu art. 379 § 1 zdanie drugie k.c. Z powołanego przepisu wynika, że podział zobowiązania (a taki charakter prawny należy przypisać lokacie na rachunku bankowym) następuje na równe części, jeśli nie ma przyczyny, dla której podział ten miałby wypaść inaczej. Z "okoliczności" w rozumieniu art. 379 § 1 zdanie drugie k.c. może jednak wynikać inny niż równy podział długu i wierzytelności. Do okoliczności tych zalicza się: a) wolę stron, wynikającą w sposób wyraźny lub dorozumiany z zawartej przez strony umowy, b) przepis ustawy, c) treść stosunku prawnego zachodzącego między dłużnikami lub wierzycielami. W niniejszej sprawie zastosowanie ma również domniemanie wynikające z art. 197 k.c., którego zastosowania w drodze ostrożnej analogii nie można wykluczyć.

Przyznać należy rację uczestnikowi W. S. (2), iż przedmioty uzyskane przez niego z tytułu odszkodowań oraz zadośćuczynień za doznaną krzywdę, zgodnie z treścią art. 33 pkt 6 k.r.o. weszły do majątku jego osobistego. Należy mieć jednak na uwadze, iż dopuszczalne jest dokonywanie przez małżonków przesunięć z majątku osobistego do majątku wspólnego, tj. rozszerzenie wspólności majątkowej poprzez wniesienie do majątku wspólnego tego, co posiada na swoją wyłączną własność. Musi to jednak wynikać z wyraźnego lub dorozumianego oświadczenia woli tego małżonka. W ocenie Sądu z taką właśnie sytuacją mamy do czynienia w przedmiotowej sprawie. O tym, że W. S. (2) rozszerzył majątek wspólny na środki finansowe otrzymane z tytułu odszkodowań i zadośćuczynień świadczy to, że wpłacone zostały one na rachunek wspólny W. S. (2) i W. S. (1). Co istotne uczestnik na pytanie swojego pełnomocnika: „Czy Pana żona (W. S. (1)) mogła dysponować pieniędzmi znajdującymi się na waszym wspólnym koncie bez ograniczeń” odpowiedział: „W każdej chwili i nigdy nie było żadnych sporów”. Oznacza to, że wolą W. S. (2) było, aby przyznanymi mu na mocy wskazanych w stanie faktycznym wyroków i decyzji środkami finansowymi mogła na równi z nim dysponować jego żona W. S. (1) i aby te środki służyły zaspokojeniu potrzeb rodziny, którą tworzyli. Wnioskodawczyni nie była przy tym w żaden sposób ograniczana przez męża, mogła pobrać ze wspólnego konta tyle pieniędzy ile chciała i kiedy chciała. Należy jednocześnie zwrócić uwagę, że część tych pieniędzy została już rozdysponowana, albowiem uczestnik z wnioskodawczynią darowali córce tej drugiej kwotę 110.000 zł na zakup mieszkania kupili też za te środki samochód. Z informacji uzyskanych z banku (...) S.A. ( zestawienia operacji na rachunku bankowym nr (...) w formie elektronicznej) wynika bowiem, że przed otrzymaniem spornych kwot, nie dysponowali oni środkami finansowymi pozwalającymi na dokonanie darowizny o tak dużej wartości. Fakt ten wynika również z zeznań świadków oraz samego uczestnika. Pozostała kwota bardzo często była przez uczestników postępowania deponowana na lokatach bankowych należących do wnioskodawczyni. Zdaniem Sądu, gdyby w istocie było tak, że intencją uczestnika nie było przesunięcie przedmiotowych środków z majątku osobistego do majątku wspólnego, wówczas niewątpliwie to tylko wnioskodawca byłby wyłącznym posiadaczem tych lokat, a nie jego żona.

Konkludując, z powyższych względów zdaniem Sądu uczestnik w sposób dorozumiany rozporządził środkami otrzymanymi tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia w ten sposób, że dokonując w sposób konkludentny darowizny z majątku osobistego na rzecz majątku wspólnego uczynił je częścią majątku wspólnego jego i wnioskodawczyni.

Na dzień ustania wspólności ustawowej majątek wspólny W. S. (1) i W. S. (2) zgromadzony na ww. rachunkach bankowych i lokatach wyniósł 490.896,67 zł. Skoro udziały małżonków w ich majątku są równe, każdemu z nich należy się kwota 245.448,33 zł. Sąd wskazuje, że badał również jakie transfery środków pieniężnych strony dokonywały po dacie ustania wspólności czyli po 19 września 2016r. celem ustalenia jakie środki zostały w okresie od tej daty do dnia zamknięcia rozprawy zatrzymane, tzn. przelane na własne konto lub lokatę, przez poszczególnych małżonków.

Ponieważ wnioskodawczyni na niedługo przed ustaniem wspólności małżeńskiej, tj. w dniu 04 sierpnia 2016 roku (wyciąg k. 18), pobrała ze wspólnego konta małżonków kwoty 20.000 zł i 24.000 zł na własne potrzeby, kwoty te podlegają zaliczeniu na należną jej część majątku wspólnego. Zaliczeniu na poczet majątku wnioskodawczyni podlega także kwota 36.000 zł, którą w dniu 08 listopada 2016 roku (k. 82) przelała na rachunek wspólny jej i jej córki I. C.. Kwota ta stanowiła część większej kwoty – 70.000 zł, którą w dniu 08 września 2016 roku wnioskodawczyni przelała z rachunku wspólnego małżonków na rachunek własny w (...) Banku (...) S.A. nr (...), o czym świadczy tytuł przelewu z dnia 08 listopada 2016 roku „zasilenie konta z oszczędności w (...)”. Wnioskodawczyni jest również dysponentem kwoty 0,17 zł zdeponowanej na jej rachunku nr (...) prowadzonym przez (...) Bank (...) S.A. oraz kwoty 1.929,56 zł zdeponowanej na rachunku wspólnym jej i jej córki nr (...) prowadzonym w (...) Bank S.A. Ponadto w dniu 29 grudnia 2016 roku otrzymała od uczestnika kwotę 45.516,23 zł tytułem rozliczeń majątkowych. Zaliczeniu na poczet należnej wnioskodawczyni kwoty z tytułu podziału majątku podlega również połowa kwoty zdeponowanej na rachunku wspólnym małżonków w dniu 19 września 2016 roku, tj. 4.614,46 zł. Pozostała część majątku na dzień zamknięcia rozprawy pozostała we władaniu uczestnika.

Mając na uwadze powyższe, a także fakt, iż to uczestnik na dzień zamknięcia rozprawy był w posiadaniu większej części majątku wspólnego, to on powinien zwrócić na rzecz wnioskodawczyni różnicę pomiędzy kwotą, którą wnioskodawczyni powinna posiadać, tj. kwotą 245.448,33 zł, a kwotą, którą faktycznie posiadała w chwili zamknięcia rozprawy. W konsekwencji, Sąd zasądził od uczestnika W. S. (2) na rzecz wnioskodawczyni W. S. (1) kwotę 113.387,91 zł (245.448,33 zł – 20.000 zł – 24.000 zł – 36.000 zł – 0,17 zł – 1.929,56 zł – 45.516,23 zł – 4.614,46 zł) tytułem spłaty udziału w majątku wspólnym (pkt 3 sentencji postanowienia). Jednocześnie Sąd na podstawie art. 212 § 3 k.c. ustalił, iż uczestnik zobowiązany jest uiścić na rzecz wnioskodawczyni zasądzoną kwotę w terminie 30 dni od daty uprawomocnienia się niniejszego postanowienia, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek uchybienia terminowi płatności.

Jak stanowi przepis art. 212 § 3 k.c. jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia. W razie rozłożenia dopłat i spłat na raty terminy ich uiszczenia nie mogą łącznie przekraczać lat dziesięciu. W wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie sąd na wniosek dłużnika może odroczyć termin zapłaty rat już wymagalnych.

Sąd uznał, iż odpowiednie i realne do spłaty dla W. S. (2), bez uszczerbku dla W. S. (1), będzie odroczenie terminu spłaty na okres 30 dni. W ocenie Sądu nie ma podstaw by na wnioskodawczynię przerzucać konsekwencje finansowe konieczność długotrwałego oczekiwania na zwrot zasądzonych na jej rzecz spłat. Należy podkreślić, że uczestnik był reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika i tenże pełnomocnik nie składał wniosku o rozłożenie ewentualnie zasadzonej kwoty tna raty, wobec tego zdaniem Sądu z uwagi na fachową pomoc prawną po stronie uczestnika nie było potrzeby orzekania z urzędu w tym zakresie.

O kosztach sądowych Sąd orzekł na podstawie art. 520 § 1 k.p.c., zgodnie z zasadą, że każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie – pkt 4 sentencji postanowienia. Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem orzecznictwa w sprawach o podział majątku wspólnego nie występuje sprzeczność interesów, o której mowa w art. 520 § 2 i 3 k.p.c., niezależnie od stanowiska stron i zgłaszanych przez nie twierdzeń i wniosków w przedmiocie składu, wartości i sposobu podziału majątku wspólnego. W postępowaniu tym strony są także w równym stopniu zainteresowane rozstrzygnięciem i ich interesy są wspólne o tyle, że celem postępowania jest wyjście ze wspólności majątkowej i uregulowanie wzajemnych stosunków majątkowych.

Z tych wszystkich względów na podstawie powołanych przepisów, Sąd orzekł jak w sentencji postanowienia.

ZARZĄDZENIE

(...).