Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 września 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 13 września 2018 r. w Szczecinie

sprawy Akademii (...) w S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

przy udziale E. O., (...)w S.

o podstawę wymiaru składek

na skutek apelacji płatnika składek

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 30 października 2015 r. sygn. akt VI U 2049/14

1.  oddala apelację,

2.  odstępuje od obciążenia płatnika składek kosztami zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

SSA Urszula Iwanowska SSA Barbara Białecka del. SSO Gabriela Horodnicka-

Stelmaszczuk

IIIAUa 62/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12 grudnia 2012 r. nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. stwierdził, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe, ubezpieczenia chorobowe i wypadkowe E. O. podlegającego ubezpieczeniom jako pracownik u płatnika składek Akademii (...) w S. wynosi za wrzesień 2010r. 4057,40 zł, zaś za październik 2010r. 6289 zł. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że w wyniku kontroli ustalono, że płatnik składek Akademia (...) w S. zawarła z (...)umowy o świadczenie usług polegające m.in. na obsłudze zajęć dydaktycznych prowadzonych w sekcjach (...), obsłudze zajęć dydaktycznych kursów specjalistycznych Studium (...) oraz obsłudze dydaktycznej studiów zaocznych w ramach projektu „Rozwój i promocja kierunków technicznych w Akademii (...) w S.”. W umowach tych Akademia (...) w S. zastrzegła sobie prawo m.in. do potwierdzania przydatności wykwalifikowanych osób zatrudnionych przez zleceniobiorcę do prowadzenia zajęć zleconych. Do realizacji tych zadań (...) w S. zatrudniało na podstawie umów cywilnoprawnych osoby, które w tym samym czasie były pracownikami Akademii (...) w S.. Organ rentowy wskazał, iż sytuacja taka miała miejsce również w przypadku E. O., który osiągał przychody za zrealizowane zadania w ramach zawartej umowy cywilnoprawnej z (...), będąc jednocześnie pracownikiem Akademii (...). Organ rentowy uznał, że płatnik składek powinien uwzględnić przychód z tytułu umów cywilnoprawnych w podstawie wymiaru składek z tytułu stosunku pracy. Akademia (...) w S. jako pracodawca i płatnik składek, ustalając podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu stosunku pracy powinna zsumować wynagrodzenie umowy cywilnoprawnej z wynagrodzeniem ze stosunku pracy.

W odwołaniu od decyzji płatnik Akademia (...) w S., podniosła, iż nie ma żadnych możliwości odniesienia się do wskazanych w protokole kontrolnym kwot, albowiem w żadnych miejscu w protokole nie zostało wskazane, na jakiej podstawie kwoty te zostały wyliczone. Płatnik podkreślił, iż nie chodzi tu o tabelaryczne wyliczenie kwot składek, lecz o dokumenty źródłowe, na podstawie których zestawienie to zostało sporządzone. Akademia (...) nie znajduje się bowiem w posiadaniu tych dokumentów. Ponadto płatnik zwrócił uwagę na fakt, iż organ rentowy w żaden sposób nie przeanalizował umowy zawieranej przez Akademię (...) w S. z (...) oraz umów zawieranych przez Towarzystwo z kolejnymi podwykonawcami. Płatnik podkreślił, iż w treści decyzji organ rentowy posługuje się określeniem „umowy cywilnoprawne” bez konkretnego wskazywania rodzaju takiej umowy. Płatnik zwrócił także uwagę, iż w uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, iż Akademia (...) w S. w ramach projektu „Rozwój i promocja kierunków technicznych” zawierała z (...) umowy o świadczenie usług polegające na obsłudze zajęć dydaktycznych, co nie jest zgodne z prawdą, bowiem przedmiotem umowy w ramach powyższego projektu było autorskie opracowanie materiałów dydaktycznych. Ponadto Akademia (...) nie zgodziła się z ustaleniami decyzji, jakoby podwykonawcy pracowali na rzecz Akademii (...). Płatnik podkreślił, iż dokonując ustaleń organ rentowy nie wziął pod uwagę okoliczności, iż dzieło bądź usługi świadczone przez podwykonawców nie były wykonywane na rzecz Akademii (...), lecz na rzecz innych podmiotów. Rzeczywistym beneficjentem całego szeregu umów był zatem pierwotny zleceniodawca.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie w całości, oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Postanowieniem z dnia 10 czerwca 2014 r. na podstawie art. 47711 k.p.c. Sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze zainteresowanego (...) w S..

Wyrokiem z dnia 30 października 2015r. Sąd Okręgowy w Szczecinie oddalił odwołanie i orzekł o kosztach postępowania.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie o następujący stan faktyczny i rozważania prawne:

Płatnik składek Wyższa Szkoła (...) w S., której nazwa następnie zmieniona została na Akademię (...) w S., począwszy od 2002r. zawierała z (...) w S. umowy, w ramach których zlecała temu Towarzystwu m.in. obsługę dydaktyczną kursów (...), obsługę dydaktyczną – przeprowadzenie egzaminów na kursach specjalistycznych (...), obsługę dydaktyczną kursów kwalifikowanych (...) w dziale maszynowym i w dziale pokładowym, obsługę dydaktyczną kursów specjalistycznych (...), pełną obsługę dydaktyczną kursów specjalistycznych w (...), pełną obsługę dydaktyczną kursów kwalifikowanych w dziale pokładowym i maszynowym w (...), prowadzenie zajęć dydaktycznych na kursach specjalistycznych (...), prowadzenie zajęć dydaktycznych na kursach kwalifikacyjnych w dziale pokładowym i maszynowym (...), obsługę zajęć dydaktycznych na kursach kwalifikacyjnych prowadzonych w (...) Ośrodku (...) w Ś.. Część umów zawierana była z zastosowaniem, a część bez zastosowania, ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych. W umowach tych zleceniobiorca, tj. (...) w S. zobowiązał się w celu ich wykonania zatrudnić odpowiednio wykwalifikowane osoby, co do których zleceniodawca potwierdzi ich przydatność do wykonania przedmiotu umowy. We wrześniu 2010 r. na Akademii (...) w S. został uruchomiony nowy kierunek studiów - mechatronika. Kierunek ten powstał dzięki środkom pozyskanym z Unii Europejskiej w ramach projektu „Rozwój i promocja kierunków technicznych w Akademii (...) w S.”. W ramach kierunku mechatronika powstały dwie specjalności: morskie systemy energetyczne oraz elektronika okrętowa. Kierownikiem projektu został Z. M. - pracownik Akademii (...) w S., pełniący funkcję kierownika Zakładu (...). Projekt został współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Dodatkowo, na uruchomienie nowego kierunku Akademia (...) pozyskała środki w ramach programu Kapitał ludzki. Otrzymane pieniądze zostały przeznaczone na rozwój laboratorium, ich doposażenie, częściowe dofinansowanie godzin dydaktycznych oraz opracowanie materiałów do nowo uruchamianych przedmiotów, bądź też przedmiotów, które już istniały, ale specyfika kierunku powodowała konieczność wprowadzenia pewnych zmian. Przygotowanie materiałów dydaktycznych zostało zgłoszone do działu zamówień publicznych, który przygotował specyfikację do przetargu. Akademia (...) w S. określiła jakie wymagania muszą spełniać autorzy tych materiałów. Istotne było to, aby opracowali je wysoko wykwalifikowani fachowcy z określonym stażem pracy, którzy prowadzili takie lub pokrewne przedmioty. Materiały te miały stanowić pomoc dydaktyczną dla studentów.W wyniku przetargu wybrano ofertę (...). Towarzystwo to było jedynym podmiotem, który złożył ofertę i wziął udział w postępowaniu przetargowym. Do oferty załączony został wykaz osób posiadających wymagane kwalifikacje i doświadczenie do wykonania przedmiotu zamówienia publicznego. W dniu 7 września 2010 r. Akademia (...) w S. (zamawiający) zawarła umowę z (...) (wykonawca) przedmiotem której było opracowanie materiałów dydaktycznych na kierunek studiów (...), specjalności: mechatronika systemów energetycznych, elektroautomatyka okrętowa w zakresie zadania 3 - nowy kierunek studiów – mechatronika, pozycja budżetowa – „Opracowanie materiałów dydaktycznych” w ramach projektu „Rozwój i promocja kierunków technicznych w Akademii (...) w S.”( § 1 ust. 1). Zgodnie z treścią § 1 ust. 2 umowy, przedmiot umowy określony w ust. 1 dotyczył 50 przedmiotów: język angielski, podstawy ekonomii, nauka o pracy i kierowaniu, ochrona własności intelektualnej, matematyka, fizyka, automatyka i robotyka, języki programowania, teoria sterowania, materiałoznawstwo okrętowe, wstęp do mechatroniki, mechanika, mechanika płynów, wytrzymałość materiałów, grafika inżynierska, podstawy konstrukcji maszyn, inżynieria wytwarzania, podstawy elektrotechniki i elektroniki, podstawy informatyki, komputerowe wspomaganie w mechatronice, metrologia i systemy pomiarowe, organizacja nadzoru, technologie informacyjne, napędy hydrauliczne, energoelektroniczne przetwarzanie energii elektrycznej, systemy automatyki okrętowej, zaawansowane systemy informatyczne, technologia remontów, termodynamika techniczna, cyfrowe systemy sterowania, sensoryka i przetwarzanie sygnałów, chemia techniczna wody, paliw i smarów, użytkowanie paliw i środków smarowych, systemy sterowania rozproszonego, maszyny elektryczne i napędy elektryczne, budowa okrętu i wyposażenie pokładowe, chłodnictwo, klimatyzacja i wentylacja, maszyny i urządzenia okrętowe, ochrona środowiska morskiego, wiedza okrętowa, robotyka, tłokowe silniki spalinowe i ich systemy sterowania, siłownie okrętowe, diagnostyka systemów, okrętowe systemy napędowe, wybrane systemy przemysłowe, elektrotechnika okrętowa, automatyka okrętowa, bezpieczna eksploatacja elektrycznych urządzeń okrętowych i systemy okrętowe łączności i nawigacyjne. W § 1 ust. 4 umowy wskazano, że wykonawca zobowiązuje się do przygotowania i opracowania 121 jednorodnych materiałów dydaktycznych w formie treści programowych dostarczonych na nośniku elektronicznym zgodnie z wytycznymi dotyczącymi oznakowania projektów w ramach Program Operacyjny Kapitał Ludzki. Zamawiający dostarczy Wykonawcy stosowne wytyczne. Zgodnie natomiast z § 1 ust. 5 umowy zamawiający w czasie trwania umowy mógł udzielać wykonawcy wskazówek co do sposobu jej wykonania, wykonawca zaś zobowiązany był stosować się do tych wskazówek. Miejscem przekazania przedmiotu umowy miało być Biuro (...) i promocja kierunków technicznych w Akademii (...) w S.” (§ 1 ust. 6 umowy). W § 1 ust. 7 umowy wskazano, że Wykonawca nie może powierzyć wykonania powyższych czynności osobie trzeciej bez uprzedniej zgody Zamawiającego. Przedmiotowa umowa została zawarta na czas określony. Realizacja przedmiotu umowy winna nastąpić najpóźniej do dnia 22 września 2010 r. (§ 2 ust. 1 i 2 ). W § 3 ust. 1 umowy wskazano, że łączna cena brutto jest zgodna ze złożoną ofertą z dnia 27 sierpnia 2010 r., nie będzie podlegać zmianom w trakcie realizacji umowy i wynosi brutto 176.390,00 PLN. Wypłata wynagrodzenie nastąpi w terminie do dnia 30 września 2010 r. na podstawie prawidłowo wystawionej faktury VAT i uprzedniego podpisania przez Zamawiającego Protokołu Odbioru przedmiotu umowy bez zastrzeżeń (ust. 3). W § 6 ust. 1 umowy wskazano, że w ramach wynagrodzenia Wykonawca przenosi na Zamawiającego majątkowe prawa autorskie do przedmiotu umowy. Do opracowania materiałów dydaktycznych na kierunek mechatronika (...) zatrudniło na podstawie umów cywilnoprawnych wielu pracowników naukowo-dydaktycznych Akademii (...) w S., w tym E. O.. Nauczyciele akademiccy Akademii (...) w S. opracowują materiały dydaktyczne także na swoje zajęcia w ramach obowiązków nauczyciela akademickiego. W dniu 7 września 2010 r. (...) zawarło z zainteresowanym umowę o dzieło. Na podstawie tej umowy zamawiający zlecił E. O. wykonanie dzieła polegającego na opracowaniu materiałów dydaktycznych na kierunek studiów (...), specjalność Mechatronika (...), E. (...) w zakresie Zadania 3 – Nowy kierunek studiów - (...). W umowie wskazano, iż zlecona praca objęta jest prawami autorskimi ( §1). W § 2 umowy strony ustaliły termin wykonania dzieła na dzień 21 września 2010 r. W § 3 umowy wskazano, że z tytułu wykonania dzieła wykonawca otrzyma wynagrodzenie w wysokości 1.011,00 zł brutto za każde opracowanie. Z wynagrodzenia tego zamawiający dokona stosownych potrąceń, zgodnie z obowiązującymi przepisami o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z § 4 wypłata wynagrodzenia nastąpi po wystawieniu rachunku przez wykonawcę i stwierdzeniu przez zamawiającego terminowego i prawidłowego wykonania dzieła będącego przedmiotem niniejszej umowy. W § 5 wskazano, że w ramach wynagrodzenia wykonawca przenosi na zamawiającego majątkowe prawa autorskie do przedmiotu umowy. Wykonawca zobowiązuje się, że realizując umowę, nie naruszy praw majątkowych osób trzecich i przekazany zamawiającemu przedmiot umowy będzie w stanie wolnym od obciążeń prawami osób trzecich. Pracownik Akademii (...) w S. E. O. opracował zgodnie z treścią zawartej z (...) w S. umowy o dzieło materiały dydaktyczne na kierunek studiów mechatronika, które przekazał Towarzystwu na elektronicznym nośniku pamięci bądź drogą elektroniczną. Towarzystwo materiały te połączyło w jedną całość bez ingerencji merytorycznej w ich treść i jako jeden przedmiot umowy przekazało Akademii (...) w S., gdzie z kolei poddane zostały obróbce „technicznej” bez modyfikacji ich treści i umieszczone na stronie internetowej. Materiały te mają na celu ułatwienie studentom nauki, opanowanie wiedzy, znalezienie potrzebnych wiadomości. Były rozszerzeniem programu mechatroniki. Po wykonaniu dzieła będącego przedmiotem umowy o dzieło zawartej z (...) E. O. wystawił rachunek na kwotę 2022 zł. Rachunek został zaakceptowany, a należność wypłacona zainteresowanemu w dniu 31 października 2010r. Rachunek zawierał oświadczenie podpisane przez osobę działającą w imieniu (...), że praca wykonana została zgodnie z warunkami umowy.Od uzyskanego przez E. O. wynagrodzenia z tytułu wykonania umowy o dzieło nie zostały odprowadzone składki na ubezpieczenie społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne. W dniu 14 czerwca 2004 r. E. O. zawarł z (...) w S. umowę zlecenia na podstawie, której zobowiązał się do przeprowadzenia zajęć dydaktycznych w Wyższe Szkole (...) w S., której był pracownikiem zatrudnionym na stanowisku nauczyciela naukowo-dydaktycznego. Zleceniodawca zobowiązał się wypłacać zleceniobiorcy kwotę ustalaną przy wystawianiu rachunku. Umowa zawarta została na czas nieokreślony. W ramach realizacji zawartej umowy zainteresowany przeprowadził zajęcia dydaktyczne w Studium (...) w S.. W dniu 1 września 2010 r. zainteresowany wystawił rachunek za prowadzenie zajęć dydaktycznych w (...) będącej jednostką Akademii (...) w S. na kwotę 860 zł. (...) w S. w dniu 30 września 2010r. wypłaciło E. O. kwotę 860 zł. Od uzyskanego przez E. O. wynagrodzenia nie zostały odprowadzone składki na ubezpieczenie społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne. Na ustalone w zaskarżonej decyzji podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne składają się kwoty wykazane przez płatnika Akademię (...) w S. w ZUS RCA oraz kwoty wynikające z rachunków wystawionych przez E. O. (...) z tytułu realizacji umów cywilnoprawnych:

- we wrześniu 2010r. kwota 3197,40 zł + 860 zł = 4057,40 zł,

- w październiku 2010r. kwota 4267 zł + 2022 zł = 6289 zł,

Sąd I instancji zważył, że odwołanie płatnika od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. nie zasługiwało na uwzględnienie.

Stosownie do treści przepisu art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 ze zm.), za pracownika w rozumieniu tej ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Przepis ten rozszerza pojęcie pracownika dla celów ubezpieczeń społecznych poza sferę stosunku pracy. Rozszerzenie to dotyczy dwóch sytuacji. Pierwszą jest wykonywanie pracy na podstawie jednej z wymienionych umów prawa cywilnego przez osobę, która umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy. Drugą jest wykonywanie pracy na podstawie jednej z tych umów przez osobę, która umowę taką zawarła z osobą trzecią, jednakże w jej ramach wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Przesłanką decydującą o uznaniu takiej osoby za pracownika w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jest to, że będąc pracownikiem związanym stosunkiem pracy z danym pracodawcą, jednocześnie świadczy ona na jego rzecz pracę w ramach umowy cywilnoprawnej, zawartej z nim lub inną osobą. W konsekwencji, nawet gdy osoba ta (pracownik) zawarła umowę o dzieło z osobą trzecią, to pracę w jej ramach wykonuje faktycznie dla swojego pracodawcy (uzyskuje on rezultaty jego pracy) (tak: uchwała Sądu Najwyższego z 2 września 2009 r., sygn. akt II UZP 6/09). Podstawowym skutkiem uznania osoby wskazanej w art. 8 ust. 2a za pracownika, jest objęcie jej obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnymi, rentowymi, chorobowymi i wypadkowymi tak jak pracownika (art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). W związku z tym osoba ta podlega obowiązkowi zgłoszenia do wymienionych ubezpieczeń społecznych. Obowiązek ten obciąża płatnika składek (art. 36 ust. 1 i 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Zważywszy, że w stosunku do pracownika płatnikiem składek jest pracodawca (art. 4 pkt 2 lit. a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych), a art. 8 ust. 2a rozszerza pojęcie pracownika na jego dalszą aktywność w ramach umowy cywilnoprawnej, jeżeli w jej ramach świadczy on pracę na rzecz swojego pracodawcy, naturalne i zgodne z wykładnią literalną tego przepisu jest uznanie, że także w zakresie tej sfery aktywności należy go uznać na potrzeby ubezpieczeń społecznych za pracownika tego właśnie pracodawcy (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 2 września 2009 r. II UZP 6/09). Pracodawca, ustalając podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu stosunku pracy, powinien więc zsumować wynagrodzenie z umowy cywilnoprawnej z wynagrodzeniem ze stosunku pracy. Takie rozwiązanie wydaje się jak wskazał Sąd Okręgowy również uzasadnione w sytuacji, gdy umowa cywilnoprawna została zawarta z innym podmiotem (osobą trzecią), lecz praca w jej ramach jest wykonywana na rzecz pracodawcy. Stosownie do regulacji przepisu art. 18 ust. 1a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, przychód z tytułu umowy cywilnoprawnej jedynie "uwzględnia się" w podstawie wymiaru składek z tytułu stosunku pracy. Pracodawca może więc dokonać potrącenia ze środków pracownika uzyskanych u niego (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 2 września 2009 r. II UZP 6/09). Sąd Okręgowy wskazał, że umowa o dzieło oraz umowa zlecenia podpisane przez E. O. oraz (...) zostały zawarte w celu wywiązania się przez (...) w S. z umów łączących Towarzystwo z Akademią (...) w S.. Przedmiotem jednej z umów łączących (...) z Akademią (...) w S. było opracowanie materiałów dydaktycznych na kierunek Mechatronika, a drugiej obsługa dydaktyczna kursów w (...). W niniejszym postępowaniu pod rozwagę Sądu poddana została kwalifikacja umów łączących zainteresowanego w (...) z punktu widzenia podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu osiągniętych przez zainteresowanego wynagrodzeń, a w konsekwencji zaistnienia po stronie płatnika składek obowiązku uiszczenia składek na ubezpieczenia społeczne od osiągniętych wynagrodzeń. Poza sporem w ocenie Sądu I instancji w niniejszej sprawie była treść umowy z 7 września 2010 r. między (...) a Akademią (...) w S. dotycząca opracowania materiałów dydaktycznych na utworzony w 2010 r. kierunek studiów mechatronika (przygotowanie i opracowanie 121 jednorodnych materiałów dydaktycznych w formie treści programowych dostarczonych na nośniku elektronicznym), a następnie zawarcie między E. O. a (...) umowy dotyczącej opracowania konkretnych materiałów dydaktycznych na ten kierunek studiów. Bezsporne były także okoliczności wykonania przez wymienionego przedmiotowej umowy zawartej z (...) w S. zgodnie z jej treścią, przeniesienia praw autorskich, uzyskania umówionego wynagrodzenia, jego wysokości oraz nieuiszczenia przez płatnika z tego tytułu składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Sporna była natomiast kwestia dotycząca tego, na czyją rzecz pracował w ramach tej umowy E. O.. Skarżąca Akademia (...) w S. wskazywała bowiem, iż umowa nie była wykonana na jej rzecz, lecz na rzecz innych podmiotów, które zlecały wykonanie danej usługi. (...) w S. podnosiło z kolei, że zawarte umowy miały charakter umów o odpłatne przeniesienie praw autorskich i w związku z tym brak było obowiązku odprowadzania od nich składek na ubezpieczenia. Organ rentowy stał z kolei na stanowisku, że na gruncie art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych nie powstaje problem, czyim pracownikiem jest osoba uznana za pracownika. W związku z powyższym, nie ma znaczenia, czy zawierane umowy miały charakter umów zlecenia czy umów o dzieło. Zdaniem organu rentowego, płatnikiem składek w stosunku do pracowników zgodnie z art. 4 ust. 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych jest pracodawca, a nie zleceniodawca. E. O. należało uznać zatem za pracownika, a w konsekwencji przychody uzyskane przez niego z tytułu zawartych z (...) w S. umów, których rezultaty nabył płatnik składek, traktować należało jako przychód ze stosunku pracy. W ocenie Sądu Okręgowego, analiza i ocena charakteru prawnego umowy z dnia 7 września 2010r. zawartej przez (...) z pracownikiem Akademii (...) w S. E. O. prowadzi do wniosku, że była to umowa o dzieło. W niniejszej sprawie zdaniem Sądu I instancji umowa zawarta przez zainteresowanego z (...) umowa była niewątpliwie umową rezultatu. Wykonanie określonego w tych umowach przedmiotu, czyli opracowanie materiałów dydaktycznych dla nowego kierunku Akademii (...) w S. - mechatronika, wymagało odpowiedniej wiedzy i doświadczenia i dlatego też powierzone zostało właśnie zainteresowanemu, będącemu pracownikiem naukowym i dydaktycznym Akademii (...). Podkreślenia wymaga, że przedmiot umowy o dzieło miał charakter ściśle zindywidualizowany i konkretny, odróżniający go od innych dóbr stanowiących wytwór ludzkiej działalności, dostępnych na rynku. Opracowanie stworzone przez zainteresowanego miało także charakter samoistny, mogło być wykorzystane zgodnie z jego przeznaczeniem, niezależnie od dalszej aktywności i działalności twórcy. Zaznaczyć należy, że z treści rachunku wystawionego przez E. O. wynika, że wykonane przez niego opracowanie dydaktyczne zostało sprawdzone z punktu widzenia jego zgodności z warunkami umowy i zaakceptowane przez osobę działającą w imieniu (...). Wynagrodzenia wypłacone zostały zatem dopiero po wykonaniu zadania i sprawdzeniu jego prawidłowości. Dodać należy, że za kwalifikacją przedmiotowej umowy jako umowy o dzieło przemawia również niewątpliwie fakt, że (...) nie narzucało zainteresowanemu sposobu wykonania przedmiotu umowy, nie wydawało im w tym zakresie poleceń. Z materiału dowodowego nie wynika także, aby E. O. był kontrolowany, czy nadzorowany przy opracowywaniu materiałów dydaktycznych. Nie były mu także narzucone konkretne godziny pracy. Treścią przedmiotowej umowy o dzieło zawartej przez zainteresowanego z (...) niewątpliwie było również objęte przeniesienie przez zainteresowanego na Towarzystwo praw autorskich do wykonanych opracowań dydaktycznych, co jednakże nie stanowi podstawy - w okolicznościach niniejszej sprawy - do zakwalifikowania tych umów wyłącznie jako umów o przeniesienie praw autorskich. Kwalifikacja ta byłaby możliwa wyłącznie wówczas, gdyby opracowania dydaktyczne były wykonane wcześniej przed zawarciem umowy o przeniesienie praw autorskich. Natomiast przedmiotowe umowy nie miały na celu jedynie przeniesienia praw autorskich do opracowań dydaktycznych. Bezspornym pozostaje bowiem fakt, że zakres umowy E. O. z (...) obejmował również opracowanie materiałów dydaktycznych na kierunek studiów mechatronika, a zatem ich wykonanie z wykorzystaniem posiadanej wiedzy i doświadczenia w formie zdatnej do wykorzystania zgodnie z ich przeznaczeniem. Przedmiotem zawartej umowy z dnia 7 września 2010r. było zatem przede wszystkim wykonanie dzieła, natomiast przeniesienie praw autorskich w żaden sposób nie zmieniało charakteru prawnego umowy. Co do zasady zgodził się Sąd Okręgowy z organem rentowym, że dla uznania danej osoby na gruncie tego przepisu za pracownika, nie ma znaczenia de facto czy zawarta umowa miała charakter umowy zlecenia czy umowy o dzieło. Istotnym jest natomiast, aby osoba ta, wykonując pracę na podstawie jednej z wymienionych w tym przepisie umów cywilnoprawnych (tj. umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło), zawarła tę umowę z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy lub też w ramach takiej umowy zawartej z innym podmiotem (osobą trzecią) wykonywała pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. W niniejszej sprawie zaistniała druga z tych sytuacji, albowiem zainteresowany zawarł umowę o dzieło z innym podmiotem, aniżeli pracodawca, z którym pozostawał w stosunku pracy, czyli z (...) w S.. W tej sytuacji, mając na uwadze fakt, że zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy dał wystarczające podstawy do zakwalifikowania umowy z dnia 7 września 2010r., podpisanej przez E. O., jako jednej z umów cywilnoprawnych wymienionych w art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, decydujące znaczenie z punktu widzenia uznania zainteresowanego za pracownika w rozumieniu tego przepisu miała kwestia, czy w ramach przedmiotowych umów o dzieło działał on na rzecz zamawiającego, czyli (...) w S., czy też na rzecz pracodawcy, z którym pozostawał w stosunku pracy, czyli Akademii (...) w S.. Zgodnie z wyrażanymi w orzecznictwie sądowym poglądami, które Sąd orzekający w niniejszej sprawie podzielił, zwrot „działać na rzecz” użyty został w art. 8 ust. 2a ustawy w innym znaczeniu niż w języku prawa, w którym działanie „na czyjąś rzecz” może się odbywać w wyniku istnienia określonej więzi prawnej (stosunku prawnego). Chodzi tutaj o pewną sytuację faktyczną, w ramach której pracodawca w wyniku umowy o podwykonawstwo przejmuje w ostatecznym rozrachunku rezultat pracy wykonanej na rzecz zleceniodawcy (zamawiającego), przy czym następuje to w wyniku zawarcia jednej z umów wymienionych w powoływanym przepisie z osobą trzecią oraz zawartej umowy cywilnoprawnej między pracodawcą i zleceniobiorcą (por. wyrok SA w Gdańsku z 27 czerwca 2013 r., III AUa 2027/12, LEX nr 1342233; wyrok SA w Katowicach z 21 czerwca 2013 r., III AUa 1054/13, LEX nr 1363247). Taka też sytuacja miała miejsce w przedmiotowej sprawie, albowiem umowa zainteresowanego z (...) w S. została zawarta w celu wykonania przez to Towarzystwo umowy z Akademią (...) w S., której przedmiotem było przygotowanie i opracowanie 121 jednorodnych materiałów dydaktycznych w formie treści programowych. Materiały te były i są nadal wykorzystywane nie przez Towarzystwo, ale przez Akademię (...) w S. w związku z realizacją programu dydaktycznego na nowo utworzonym w 2010 r. kierunku studiów mechatronika. Materiały te są obecnie umieszczone na stronie internetowej Akademii (...), a ich zadaniem jest ułatwianie studentom przyswajania wiedzy. W tym stanie rzeczy nie budzi zatem wątpliwości Sądu, że faktycznym beneficjentem pracy wykonanej przez E. O. w ramach umowy o dzieło zawartej z (...), był pracodawca, z którym pozostawał on w stosunku pracy, czyli Akademia (...) w S.. W konsekwencji zainteresowanego należało uznać za pracownika w rozumieniu art. 8 ust. 2a ustawy systemowej. Przechodząc do dalszych rozważań wskazał Sąd Okręgowy, że także na podstawie zawartej przez E. O. z (...) w S. w dniu 14 czerwca 2004r. umowy cywilnoprawnej (nazwanej umową zlecenia) na czas nieokreślony, zainteresowany zobowiązał się do prowadzenia zajęć dydaktycznych w Wyższe Szkole (...). Umowa ta zawarta została w celu wykonania przez (...) w S. umów łączących Towarzystwo z Akademią (...) w S., w ramach których począwszy od 2002r. Akademia zlecała kontrahentowi obsługę dydaktyczną różnego rodzaju zajęć i kursów. Wobec zgłaszanych przez płatnika wątpliwości odnośnie siedziby szkoły morskiej wskazanej w umowie zlecenia wskazać należy, iż z zeznań świadka B. W. wynika, iż Akademia (...) w S. jest jedyną wyższą szkołą morską z jaką współpracowało (...). Z rachunku z dnia 1 września 2010r. jasno wynika, że wykonując umowę z dnia 14 czerwca 2004r (nr (...)) zawartą z (...) zainteresowany przeprowadził zajęcia dydaktyczne dla kursantów Akademii (...) w S.. Wynagrodzenie za te usługi zainteresowany otrzymał zaś od (...). Także i w przypadku tej umowy nie budziło wątpliwości Sądu, iż wypełniona została dyspozycja przepisu art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, bowiem E. O. w ramach umowy zawartej z innym podmiotem ((...) w S.) wykonywał pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostawał ówcześnie w stosunku pracy tj. na Wyższej Szkoły (...) w S.. Studium (...) jest jednostką organizacyjną Akademii (...) w S.. Zatem prowadząc zajęcia dydaktyczne dla kursantów płatnika E. O. wykonywał pracę na rzecz Akademii (...) w S. będącej jego pracodawcą. Decydujące znaczenie z punktu widzenia uznania zainteresowanego za pracownika w rozumieniu tego przepisu ma kwestia, iż w ramach zawartych umów cywilnoprawnych nie działał on na rzecz zleceniodawcy, czyli (...) w S., a na rzecz pracodawcy, z którym pozostawał w stosunku pracy, czyli Akademii (...) w S.. Adresatem przeprowadzonych przez zainteresowanego zajęć byli kursanci (...) Akademii (...) w S.. Z kolei z materiałów dydaktycznych opracowanych przez E. O. korzystają studenci tego kierunku. Ustawowym i statutowym obowiązkiem Wyższej Szkoły (...) w S. jest kształcenie studentów oraz osób chcących podnieść swe kwalifikacje w ramach różnych kursów na (...). Z obowiązków tych uczelnia wywiązywała się korzystając z usług (...) świadczonych w ramach umów cywilnoprawnych jakie łączyły zainteresowanego z (...). W tej sytuacji oczywistym jest, iż Akademia (...) w S. była beneficjentem umowy o dzieło oraz o świadczenie usług, których stronami byli E. O. oraz (...). W konsekwencji zainteresowanego należało uznać za pracownika w rozumieniu art. 8 ust. 2a ustawy systemowej. Zebrany w sprawie materiał dowodowy wskazuje, iż pracodawca przejął w ostatecznym rozrachunku rezultat pracy wykonanej w ramach stosunków prawnych łączących zainteresowanego z (...). Celem umów wiążących zainteresowanych z (...)w S. była realizacja zobowiązań Towarzystwa wobec Akademii (...) w S., których przedmiotem była realizacja zajęć dydaktycznych na kursach (...) oraz opracowanie materiałów dydaktycznych na kierunek mechatronika. Podstawowym skutkiem uznania zainteresowanego za pracownika w rozumieniu art. 8 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, było objęcie go obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi, z czym z kolei wiąże się obowiązek odprowadzania przez płatnika składek. Zdaniem Sądu I instancji, nie ulega wątpliwości, że płatnikiem tym jest w przedmiotowej sprawie pracodawca zainteresowanego, czyli Akademia (...) w S.. Stosownie do ugruntowanego już w orzecznictwie sądowym poglądu pracodawca, którego pracownik wykonuje na jego rzecz pracę w ramach umowy cywilnoprawnej zawartej z osobą trzecią, jest płatnikiem składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe z tytułu tej umowy (por. wyrok SN z 2 września 2009 r., II UZP 6/09, OSNP 2010/3-4/46; wyrok SA w Rzeszowie z 18 grudnia 2012 r., III AUa 1109/12, LEX nr 1240047). Do takiego wniosku prowadzi nie tylko wykładnia językowa i celowościowa art. 8 ust. 2a w zw. z art. 4 pkt. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, ale również ratio legis jakie zadecydowało o wprowadzeniu do ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych art. 8 ust. 2a, czyli ochrona praw ubezpieczonych i samego systemu ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji, nawiązując w tym miejscu do wcześniejszych rozważań, zaskarżoną decyzję dotyczącą E. O., w której organ rentowy w podstawie wymiaru składek uwzględnił także jego wynagrodzenie uzyskane z tytułu umów cywilnoprawnych zawartych z (...), uznał Sąd Okręgowy za w pełni prawidłową.

Z powyższym wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie w całości nie zgodziła się Akademia (...) w S., która w wywiedzionej apelacji zarzuciła:

- obrazę prawa materialnego - art. 8 ust. 2a ustawy systemowej poprzez uznanie, że pracownikiem w rozumieniu ustawy jest również osoba wykonująca na podstawie umowy cywilnoprawnej pracę, której zakres nie pokrywa się z zakresem obowiązków pracowniczych w ramach stosunku pracy;

- naruszenie prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie swobodnej oceny dowodów, polegające na błędnym przyjęciu, iż zakwalifikowanie umowy łączącej zainteresowanego z (...) jako umowy o przeniesienie praw autorskich było niemożliwe, bowiem dla przyjęcia takiej kwalifikacji materiały musiałyby być wykonane wcześniej – przed zawarciem umowy;

- naruszenie prawa procesowego, tj. 227 k.p.c. poprzez:

a) pominięcie w rozważaniach zeznań świadków, które w sposób jednoznaczny wskazywały, że wykonywana przez zainteresowanego umowa nie miała związku z jego pracą zawodową na uczelni, uczelnia nie korzystała z efektu pracy zainteresowanego (bowiem adresatem/beneficjentem byli studenci). Apelująca nie miała wpływu na zawieranie przez (...) umowy, nie znała kwot na jakie umowy opiewały (nie mogła więc wyliczyć wysokości składek na ubezpieczenia);

b) sprzeczność z zasadami logiki poczynionych ustaleń przez Sąd orzekający, polegających na nieuzasadnionym przyjęciu, iż Akademia (...) w S. winna ustalić wymiar składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu stosunku pracy poprzez jego zsumowanie z wynagrodzeniem z tytułu umowy cywilnoprawnej, pomimo twierdzeń skarżącej, potwierdzonych zeznaniami świadków, iż Akademia (...) w S. nie miała wiedzy na temat zawartej umowy (w tym jej rodzaju, treści, terminu realizacji, w szczególności nie miała wiedzy na temat wynagrodzenia w niej wskazanego;

c) sprzeczność z zasadami logiki poczynionych ustaleń przez Sąd I instancji polegających na nieuzasadnionym przyjęciu, pomimo jednoznacznych w tymże zakresie zeznań świadków, znaku równości pomiędzy „materiałami dydaktycznymi” opracowanymi w zwyczajowo przyjęty sposób przez wykładowców dla potrzeb przeprowadzenia jednego przedmiotu, a „materiałami dydaktycznymi” opracowanymi przez (...) w S., stanowiącymi kompendium wiedzy dla całego kierunku studiów – mechatroniki;

d) pominięciu w rozważaniach, pomimo wielokrotnego wskazywania zarówno przez apelującą, jak i powołanych przez nią świadków, że przedmiot umowy cywilnoprawnej (wykonanie autorskiego opracowania) nie mieścił się w zakresie obowiązków pracowniczych uczestników niniejszego postępowania;

e) pominięciu w rozważaniach, pomimo wielokrotnego wskazywania zarówno przez skarżącą, jak i powołanych przez nią świadków, że Akademia (...) pomimo wielokrotnych prób uzyskania wglądu w dokumenty źródłowe, stanowiące podstawę do naliczenia przez ZUS składek, dokumentów tych nigdy nie otrzymała. Nie istniała w związku z tym realna możliwość wyliczenia wysokości ewentualnych składek, których zapłaty domaga się ZUS.

f) nieuzasadnionym postawieniu znaku równości pomiędzy umową o dzieło a umową o przeniesienie praw autorskich, poprzez wskazanie, że przeniesienie praw autorskich nie zmieniło charakteru umowy o dzieło.

Wskazując na powyższe apelująca wniosła o:

- zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie odwołania w całości,

- zasądzenie kosztów postępowania sądowego, z uwzględnieniem kosztów postępowania odwoławczego.

Organ rentowy w odpowiedzi na apelację wniósł o jej oddalenie w całości i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja Akademii (...) w S. okazała się nieuzasadniona.

W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd pierwszej instancji przeprowadził wyczerpujące postępowanie dowodowe oraz dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych w granicach zasad logiki formalnej i doświadczenia życiowego, zgodnie ze swobodną oceną dowodów w myśl art. 233 § 1 k.p.c., a następnie wydał trafny, odpowiadający prawu wyrok. Sąd orzekający wskazał w pisemnych motywach wyroku, jaki stan faktyczny oraz prawny stał się podstawą jego rozstrzygnięcia oraz podał, na jakich dowodach oparł się przy jego ustalaniu, stosując przy tym prawidłową wykładnię przepisów prawnych mających zastosowanie w niniejszej sprawie. Sąd I instancji nie wykroczył zatem poza ramy swobodnej oceny dowodów, a dokonana przez niego ocena nie pozostaje w sprzeczności z zebranym w sprawie materiałem dowodowym.

Sąd Apelacyjny ustalenia Sądu I instancji w całości uznał i przyjął jako własne, rezygnując jednocześnie z ich ponownego szczegółowego przytaczania w tej części uzasadnienia. Również rozważania prawne, które skłoniły Sąd pierwszej instancji do oddalenia odwołania Sąd Odwoławczy podzielił i przyjął za własne w całości, uznając je za trafne i nie naruszające prawa materialnego.

Sąd Apelacyjny nie znalazł przy tym podstaw do uznania słuszności zarzutu apelacji stanowiącej jedynie polemikę z prawidłowym rozstrzygnięciem Sądu Okręgowego opartym o rzetelną ocenę materiału dowodowego oraz prawidłową i logiczną wykładnię obowiązujących przepisów prawa.

Zgodnie z art. 8 ust. 2a ustawy systemowej za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. W wyroku z dnia 23 maja 2014 r., II UK 445/13 (LEX nr 1475168) Sąd Najwyższy podsumowując dotychczasowe stanowisko w sprawie wykładni powyższego przepisu wskazał, między innymi, że art. 8 ust. 2a ustawy systemowej rozszerza pojęcie pracownika dla celów ubezpieczeń społecznych poza sferę stosunku pracy. Rozszerzenie to dotyczy wykonywania pracy na podstawie jednej z wymienionych w nim umów prawa cywilnego przez osobę, która umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, a także wykonywania pracy na podstawie jednej z tych umów przez osobę, która wymienioną umowę zawarła z osobą trzecią, jednakże w jej ramach wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Przesłanką decydującą o uznaniu takiej osoby za pracownika w rozumieniu ustawy systemowej jest to, że - będąc pracownikiem związanym stosunkiem pracy z określonym pracodawcą - jednocześnie świadczy na jego rzecz pracę w ramach umowy cywilnoprawnej zawartej z inną osobą. Celem takiej regulacji było ograniczenie korzystania przez pracodawców z umów cywilnoprawnych zawieranych z własnymi pracownikami dla realizacji tych samych zadań, które wykonują oni w ramach łączącego strony stosunku pracy, by w ten sposób ominąć ograniczenia wynikające z ochronnych przepisów prawa pracy i uniknąć obciążeń z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne od tychże umów oraz ochrona pracowników przed skutkami fluktuacji podmiotowej po stronie zatrudniających w trakcie procesu świadczenia pracy, polegającej na przekazywaniu pracowników przez macierzystego pracodawcę innym podmiotom (podwykonawcom), którzy zatrudniają tych pracowników w ramach umów cywilnoprawnych nieobjętych obowiązkiem ubezpieczeń społecznych (umowa o dzieło) lub zwolnionych z tego obowiązku w zbiegu ze stosunkiem pracy (umowa agencyjna, zlecenia lub inna umowa o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy o zleceniu). W orzecznictwie Sądu Najwyższego w tej kwestii, zwraca się uwagę również, że na tle art. 8 ust. 2a ustawy systemowej pojęcie pracownika w zakresie ubezpieczenia społecznego nie pokrywa się ściśle z takim pojęciem, jakim posługuje się prawo pracy, a odczytywanie tego przepisu w związku z art. 6 ust. 1 pkt 1 oraz art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy systemowej prowadzi do wniosku, że rzeczywisty stosunek prawny regulowany wymienionymi w nim umowami cywilnymi, który istnieje na gruncie prawa cywilnego, nie wywołuje skutków w zakresie prawa ubezpieczeń społecznych. Przy czym, Sąd Najwyższy przyjmuje (szeroko w tym zakresie w powołanych wyżej wyrokach z dnia 18 października 2011 r., III UK 22/11 oraz z dnia 11 maja 2012 r., I UK 5/12), że umowy cywilnoprawne wymienione w art. 8 ust. 2a ustawy systemowej (także w jej art. 9 ust. 1) nie stanowią samodzielnych tytułów obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym pracownika. W takiej sytuacji nie dochodzi również do zbiegu tytułów ubezpieczenia społecznego w rozumieniu art. 9 tej ustawy. Norma art. 8 ust. 2a - poprzez wykreowanie szerokiego pojęcia "pracownika" - stworzyła szeroką definicję pracowniczego tytułu obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Tytułem tym jest łączący pracodawcę z pracownikiem stosunek pracy oraz dodatkowo umowa cywilnoprawna zawarta przez pracownika z pracodawcą lub zawarta z osobą trzecią, ale wykonywana na rzecz pracodawcy. Konsekwencje prawne na gruncie ustawy systemowej, wynikające z realizacji takich umów, muszą być takie same, co oznacza, że dla celów ubezpieczeń społecznych zarówno wykonywanie pracy na podstawie umów cywilnoprawnych zawartych z pracodawcą, jak i zawartych wprawdzie z osobą trzecią, ale gdy praca wykonywana jest na rzecz pracodawcy, jest traktowane tak jak świadczenie pracy w ramach klasycznego stosunku pracy łączącego pracownika jedynie z pracodawcą.

Nadto w wyroku z dnia 27 listopada 2014 r., A Ua 476/14 (LEX nr 1566957) Sąd Apelacyjny w Gdańsku dokonał podsumowania stanowiska judykatury odnośnie wykładni wskazanego przepisu wskazując między innymi, że z regulacją art. 8 ust. 2a ustawy systemowej koresponduje unormowanie zawarte w art. 18 ust. 1a i w art. 20 ust. 1 tej ustawy, dotyczące problematyki podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. Skoro bowiem w sytuacjach, do których odnosi się art. 8 ust. 2a ustawy, mamy do czynienia z jednym, szeroko ujętym pracowniczym tytułem obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym, to konsekwentnie w art. 18 ust. 1a i następczo w art. 20 ust. 1 tej ustawy nakazano w stosunku do tych ubezpieczonych uwzględnienie w podstawie wymiaru składek również przychodu z tytułu umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło. Płatnikiem tych składek, w myśl art. 4 pkt 2a ustawy systemowej, jest pracodawca, który jest zobowiązany uwzględniać w podstawie wymiaru składek za swoich pracowników także przychody uzyskiwane przez tych pracowników z tytułu umów cywilnoprawnych, o ile prace w ramach tych umów wykonują w warunkach objętych dyspozycją art. 8 ust. 2a tej ustawy. Jednolite stanowisko w tej kwestii zostało zaprezentowane w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 2 września 2009 r., II UZP 6/09 (OSNP 2010/3-4/46), a także w wyrokach tego Sądu z dnia 14 stycznia 2010 r., I UK 252/09 (LEX nr 577824), z dnia 22 lutego 2010 r., I UK 259/09 (LEX nr 585727) oraz z dnia 18 października 2011 r., III UK 22/11 (OSNP 2012/21-22/266).

Sąd Apelacyjny rozstrzygając niniejszą sprawę, w całości podzielił przedstawione stanowiska i uznał, że dla jej rozstrzygnięcia istotne znaczenie ma ustalenie, że E. O. pracownik Akademii (...) w S., w ramach umowy będącej przedmiotem niniejszego sporu z (...), wykonywał pracę, którą ostatecznie przejęła i która została w całości wykorzystana przez pracodawcę – Akademię (...) w S.. Jak ustalono pracownicy dydaktyczni nie mają szczegółowego zakresu obowiązków, a obowiązki te wynikają z ustawy o szkolnictwie wyższym, materiały dydaktyczne przygotowywali nauczyciele akademiccy w ramach swoich obowiązków. Oznacza to, że praca ta mogła, wbrew zarzutom apelacyjnym, zostać wykonana w ramach stosunku pracy łączącego zainteresowanego z pracodawcą, bowiem dotyczyła przygotowania materiałów dydaktycznych na potrzeby nowo tworzonego kierunku.

Nie można także pomijać faktu, że już na etapie złożenia oferty przez (...) wskazane były osoby (zainteresowani), które wykonają umowę, była rozliczona cała kwota wynagrodzenia, a po wygraniu przetargu Towarzystwo sformułowało tylko umowy z osobami, z którymi wcześniej uzgodniono wykonanie dzieła – w tym z zainteresowanym.

Skoro więc dyspozycja art. 8 ust. 2a ustawy systemowej w niniejszej sprawie została wypełniona to Akademia (...) w S. do podstawy wymiaru przychodu za okresy wskazane w zaskarżonej decyzji winna doliczyć wynagrodzenie uzyskane przez zainteresowanego w ramach wykonania spornej umowy z (...). Przy tym, w wyroku z dnia 4 czerwca 2014 r., II UK 482/13 (LEX nr 1475268) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że to pracodawca, którego pracownik wykonuje na jego rzecz pracę w ramach umowy o dzieło zawartej z osobą trzecią, jest płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne. Wówczas płatnikiem składek nie jest ta osoba trzecia. Stanowisko to jest utrwalone w orzecznictwie co wynika z uzasadnienia powyższego wyroku oraz orzecznictwa tam powołanego. Stanowisko to stanowi odpowiedź na zarzut skarżącego i jego wątpliwości w tym zakresie. Stosownie do przepisu art. 32 ustawy systemowej pracodawcę obciąża zatem także obowiązek poboru i odprowadzenia do ZUS składki na ubezpieczenie zdrowotne za osobę "uznaną za pracownika".

Jednocześnie trzeba podkreślić, że Sąd Odwoławczy w całości podziela także stanowisko Sądu Okręgowego w zakresie charakteru umowy łączącej zainteresowanego z (...) jako umowy o dzieło.

Mając na względzie powyższe rozważania Sąd Apelacyjny uznał apelację Akademii (...) w S. za nieuzasadnioną i na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił ją w całości.

Orzekając o kosztach postępowania apelacyjnego, Sąd Odwoławczy uznał, że w sprawie zachodzi szczególny przypadek określony w art. 102 k.p.c. Skoro sam Sąd Apelacyjny, kierując pytanie prawne do Trybunału Konstytucyjnego w podobnej sprawie uznał, że sprawa nie jest jednoznaczna a wykładnia art. 8 ust. 2a ustawy systemowej budzi wątpliwości, to płatnik – który ostatecznie przegrał proces – składając apelację mógł pozostawać w przekonaniu o zasadności swojego stanowiska.