Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VI Wydział Karny Odwoławczy w składzie :

Przewodniczący: SSR del. Michał Bukiewicz (spr.)

Protokolant aplikant radcowski A. N.

przy udziale prokuratora Jerzego Kopcia

po rozpoznaniu dnia 8 maja 2019 r. w Warszawie

sprawy A. S. (1) s. B. i E., ur. (...) w S.

oskarżonego o przestępstwo z art. 300 § 2 kk

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim

z dnia 21 czerwca 2018 r. sygn. akt II K 48/17

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Nowym Dworze Mazowieckim do ponownego rozpoznania.

VI Ka 1212/18

UZASADNIENIE

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim II Wydział Karny
z dnia 21 czerwca 2018 r., sygn. akt II K 48/17:

Oskarżonego A. S. (1) uznano za winnego popełnienia czynu z art. 300§2 kk w zw. z art. 12 kk na szkodę (...) Banku (...) z siedzibą w Ł. oraz A. B. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Przedsiębiorstwo Produkcyjno Handlowo Usługowe (...) w K. za który wymierzono mu karę 4 miesięcy pozbawienia wolności i na podstawie art. 69§ 1 i 2 kk w zw. z art. 70§ 1 kk wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności warunków zawieszono na okres 2 lat próby, zobowiązując oskarżonego do informowania sądu o jej przebiegu.

Apelację na korzyść oskarżonego od powyższego wyroku, zaskarżając go w całości, wniósł obrońca oskarżonego.

Wyrokowi zarzucono obrazę przepisów postępowania, to jest art. 424§ 1 kpk mogącą mieć wpływ na treść wyroku albowiem uzasadnienie wyroku zawiera opisy stanu faktycznego sprzeczne z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku , a mający wpływ na jego treść, rażącą niewspółmierność orzeczonej kary

Mając na uwadze powyższe, obrońca oskarżonego wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego od zarzutu popełnienia przypisanego mu czynu , bądź ewentualnie o zmianę wyroku poprzez odstąpienie od wymierzenia kary pozbawienia wolności i poprzestanie na karze grzywny.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Wniesiona apelacja przyczyniła się do kontroli orzeczenia Sądu I instancji, jednak przedmiotowy wyrok należało uchylić nie ze względu na podniesione przez skarżącego zarzuty.

Podnieść należy, iż przesłanką zmiany orzeczenia na korzyść oskarżonego albo uchylenia niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów jest uznanie sądu odwoławczego,
że utrzymanie orzeczenia w mocy byłoby rażąco niesprawiedliwe (art. 440 k.p.k.). Następuje to przez wskazanie jednego z uchybień będących względnymi podstawami odwoławczymi określonymi
w art. 438 k.p.k., które zostały stwierdzone poza granicami zaskarżenia i podniesionymi zarzutami oraz wpłynęły na treść orzeczenia, a ich natężenie jest takie, że w rażący sposób czyni to orzeczenie niesprawiedliwym.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd meriti dopuścił się obrazy przepisów postępowania, które mogły mieć wpływ na treść zapadłego orzeczenia, tj. art. 366 § 1 k.p.k. i art. 410 k.p.k., polegającej na poczynieniu niepełnych ustaleń faktycznych, w zakresie realizacji znamienia spowodowania skutku w postaci udaremnienia lub uszczuplenia zaspokojenia wierzyciela, które nie pozwoliły na subsumpcję zachowania do treści przepisu art. 300 § 2 k.k., stanowiącego podstawę prawną skazania oskarżonego w przedmiotowej sprawie, co w oczywisty sposób stanowiło o niesprawiedliwym charakterze wyroku Sądu I instancji.

Przechodząc do zarzuconego oskarżonemu czynu z art. 300 § 2 k.k., istotnym podkreślenia jest, że nie każda czynność rozporządzająca majątkiem dłużnika w toku egzekucji lub w sytuacji zagrożenia egzekucją, prowadzi do poniesienia odpowiedzialności karnej ze wskazanego przepisu. Uzasadniają ją takie tylko rozporządzenia składnikami majątku, które mają realny wpływ
na udaremnienie lub ograniczenie zaspokojenia wierzyciela. Ustalenie, że udaremnienie bądź uszczuplenie zaspokojenia wierzyciela nastąpiło in concreto w rezultacie rozporządzenia przez oskarżonego danym składnikiem majątku, który był zajęty lub zagrożony zajęciem należy do istoty przestępstwa z art. 300 § 2 k.k. (zob. post. SN z dnia 1 grudnia 2015 r., V KK 351/15, Legalis).

Dopuszczenie się przez dłużnika do usunięcia, zbycia, zniszczenia, rzeczywistego lub pozornego obciążenia albo uszkodzenia mienia zajętego lub zagrożonego zajęciem dłużnika, nie wypełnia jeszcze znamion wskazanego przestępstwa, gdyż możliwym jest, że konkretne rozdysponowanie majątkiem bądź jego składnikami nie wpłynie na szanse uzyskania zaspokojenia przez konkretnego wierzyciela. Tak więc w sytuacji, gdy czynność rozporządzająca majątkiem dłużnika nie ma realnego wpływu na zaspokojenie wierzyciela, to wobec braku znamienia skutku w postaci udaremnienia lub uszczuplenia zaspokojenia wierzyciela, nie dochodzi do popełnienia przestępstwa (por. wyrok SN z dnia 27 lutego 2002 r., V KKN 83/00).

W realiach niniejszej sprawy należy zwrócić uwagę, iż oskarżony A. S. (1) nie był wyłącznie dłużnikiem (...) Banku (...) oraz A. B. a wobec niego prowadzono szereg postępowań egzekucyjnych. Wobec czego przypuszczać można, iż (...) Bank (...) i A. B. nie byli jedynymi podmiotami uprawnionymi do zaspokojenia swoich wierzytelności z przysługujących oskarżonemu praw majątkowych a w odniesieniu do przedmiotowych ruchomości – samochodu, przyczep, wózka widłowego powstaje pytanie czy w ogóle były to podmioty zdolne do zaspokojenia swych roszczeń w całości lub w części z tych ruchomości.

Sąd meriti nie poczynił w przedmiotowej sprawie ustaleń mających na celu określenie, czy wskazane podmioty były uprawnionymi do zaspokojenia swojej wierzytelności ze wskazanych składników majątku, a jeśli tak to w jakim stopniu i do jakiej kwoty.

Sąd Rejonowy całkowicie pominął okoliczności ujawnione w toku przewodu sądowego wynikające z treści wyjaśnień oskarżonego, zeznań komornika M. G. i kopi decyzji Naczelnika Urzędu celnego (...) w W. ( k. 418v- 419). Z treści uzasadnienia decyzji wynika, że przeciwko oskarżonemu A. S. prowadzone było postepowanie egzekucyjne administracyjne . W dniu 6.02.2015r. poborca skarbowy dokonał zajęcia ruchomości należących do spółki , której członkiem zarządu był oskarżony tj. przyczepy ciężarowej Boro, wózka widłowego , samochodu V. (...) oraz przyczepy ciężarowej nr rej. (...). Przedmiotowe ruchomości zostały zajęte wcześniej przez komornika sądowego. Na okoliczności wiedzy o zajęciu ruchomości w postepowaniu egzekucyjnym wypowiedział się w swoich zeznaniach komornik sądowy M. G. (k. 576). Zaznaczył, że o zajęciu ruchomości dłużnik powiedział mu po licytacji a nie przed. Już ta wypowiedź świadczy jak ujawniona okoliczności była istotna dla toku egzekucji i jak wpływa na możliwość prowadzenia przez komornika egzekucji z takich przedmiotów i jakie obowiązują zasady podziału sum uzyskanych z egzekucji. Sąd Rejonowy mimo oczywistej konieczności nie poddał wymaganej analizie wyłonionego zagadnienia ani nie wykazał się niezbędną inicjatywą dowodową, która prowadziłaby do prawidłowych ustaleń faktycznych.

Zgodnie z art. 773. § 1 kpc w przypadku zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej do tej samej rzeczy albo prawa majątkowego egzekucje do tej rzeczy albo prawa majątkowego prowadzi łącznie ten sądowy albo administracyjny organ egzekucyjny, który jako pierwszy dokonał zajęcia, a w razie niemożności ustalenia tego pierwszeństwa - organ egzekucyjny, który dokonał zajęcia na poczet należności w wyższej kwocie.

Z kolei art. 1025. § 1 kpc stanowi, iż z kwoty uzyskanej z egzekucji zaspokaja się w następującej kolejności:

1) ⁽¹⁴²⁾ koszty egzekucyjne z wyjątkiem kosztów zastępstwa prawnego przyznanych przez komornika w postępowaniu egzekucyjnym;

2) należności alimentacyjne;

3) należności za pracę za okres 3 miesięcy do wysokości najniższego wynagrodzenia za pracę określonego w odrębnych przepisach oraz renty z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci i koszty zwykłego pogrzebu dłużnika;

4) należności zabezpieczone hipoteką morską lub przywilejem na statku morskim;

5) należności zabezpieczone hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym i zastawem skarbowym albo korzystające z ustawowego pierwszeństwa oraz prawa, które ciążyły na nieruchomości przed dokonaniem w księdze wieczystej wpisu o wszczęciu egzekucji lub przed złożeniem do zbioru dokumentów wniosku o dokonanie takiego wpisu;

6) należności za pracę niezaspokojone w kolejności trzeciej;

7) należności, do których stosuje się przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa, o ile nie zostały zaspokojone w kolejności piątej;

8) (uchylony);

9) należności wierzycieli, którzy prowadzili egzekucję;

10) inne należności.

Niewątpliwie należności urzędu celnego o jakich mowa w decyzji z 22.01.2015 to należności o jakich mowa w art. 1025§1 pkt 7 kpc a więc mają pierwszeństwo zaspokojenia przez należnościami wymienionych przez Sąd Rejonowy pokrzywdzonych.

Sąd meriti winien ponownie przeprowadzić całe postępowanie dowodowe w celu ustalenia:

- przez dołączenia stosownych akt postępowania administracyjnego, w tym egzekucyjnego w administracji, w jaki sposób zostało ono zakończone, czy należność Skarbu Państwa z tytułu podatku akcyzowego została zaspokojona, czy w stosunku do wskazanych składników majątku była prowadzona egzekucja, jeśli nie, dlaczego odstąpiono od powyższego,

- jakie podmioty miały realną możliwość zaspokojenia z przedmiotów o jakich mowa w zarzucie , w szczególności wobec zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej i wymogów prawa co do sposobu postępowania w razie ujawnienia takiej okoliczności ( tu wskazane będzie przesłuchanie dodatkowe komornika sądowego M. G. i osoby prowadzącej postępowanie egzekucyjne w administracji).

- pozycji wierzytelności (...) Banku (...) i A. B. i możliwości ich zaspokojenia ze wskazanych składników z określeniem do jakiej kwoty to zaspokojenie mogłoby nastąpić.

- jaki wpływ na zaspokojenie poszczególnych wierzycieli miało zadysponowanie przez oskarżonego składnikami majątkowymi i kto jest podmiotem pokrzywdzonym na skutek zachowania oskarżonego.

Sąd Rejonowy po dokonaniu tych ustaleń jednocześnie rozważy czy ewentualne przyjęcie, iż pokrzywdzonymi zachowaniem oskarżonego są inne podmioty niż wskazane w zarzucie, stanowi przy zamierzeniu uznania oskarżonego za winnego przestępczego działania o zachowaniu tożsamości czynu będącego przedmiotem skargi oskarżyciela publicznego.

Zaznaczyć także należy, że Sąd Rejonowy w dokonanych ustaleniach wskazuje sprzecznie, że zachowanie oskarżonego uszczupliło zaspokojenie wierzycieli by dalej wskazać, że nastąpiło udaremnienie zaspokojenia wierzycieli (k. 587). Takie ustalenie jest oczywiści błędne, niezrozumiałe i nie może być podstawą przypisania oskarżonemu odpowiedzialności za zarzucany mu czyn. Dokonując ustaleń faktycznych należy precyzyjnie określić jaką skutek zachowania wymieniony w przepisie art. 300§2 kk zaistniał.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd uzupełniając materiał dowodowy ustali jednocześnie czy istniała możliwość zaspokojenia się pokrzywdzonych z innych składników majątkowych w szczególności z nieruchomości należących do oskarżonego a więc czy doszło w sprawie do rzeczywistego udaremnieniu lub uszczupleniu zaspokojenia wierzyciela. Przez udaremnienie zaspokojenia wierzyciela należy rozumieć uniemożliwienie zaspokojenia jego roszczenia (chodzi tu o stan, w którym wierzyciel nie znajdzie zaspokojenia nawet w części). Z kolei przez uszczuplenie zaspokojenia wierzyciela należy rozumieć uniemożliwienie zaspokojenia jego roszczenia w jakiejkolwiek części (ale nie w całości). Udaremnienie lub uszczuplenie ma być następstwem usuwania, ukrywania, zbywania, darowania, niszczenia, rzeczywistego lub pozornego obciążenia lub uszkodzenia składników majątku dłużnika (zob. wyrok SA z dnia 30 października 2012 r., II AKa 233/12, Legalis).

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy przyjął stanowisko, iż Sąd meriti nie rozważył należycie wskazanych powyżej okoliczności, a które mają bezsprzecznie zasadnicze znaczenie dla ustalenia odpowiedzialności karnej oskarżonego . Zatem stwierdzić należało, że Sąd meriti dopuścił się naruszenia przepisów postępowania, tj. art. 366 § 1 k.p.k. i art. 410 k.p.k., a w konsekwencji czego przedmiotowe orzeczenie uznać należało za rażąco niesprawiedliwe. W sprawie należy przeprowadzić na nowo całe postepowanie dowodowe. Od zebranych nowych dowodów zależeć będzie ocena pozostałych i sposób przeprowadzania dowodów z osobowych źródeł dowodowych w tym w ramach ponownego przesłuchania świadków.

Stwierdzenie w niniejszej sprawie rażącej niesprawiedliwości zapadłego orzeczenia, a w konsekwencji niniejszego uchylenie wyroku do ponownego rozpoznania spowodowało nieustosunkowanie się tutejszego Sądu do innych stawianych zarzutów apelacyjnych.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy winien uniknąć uchybień w zakresie wskazanym powyżej.