Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 stycznia 2019r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Stachurska

Protokolant: Anna Bańcerowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 stycznia 2019r. w Warszawie

sprawy Z. B. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wysokość kapitału początkowego i wysokość emerytury

na skutek odwołania Z. B. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 6 października 2017r., znak: (...) (...) oraz

z dnia 9 października 2017r., znak: (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 6 października 2017r., znak: (...) (...), w ten sposób, że zobowiązuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. do ponownego obliczenia kapitału początkowego Z. B. (1) przy uwzględnieniu:

a)  okresu zatrudnienia w Zakładach Radiowych (...) w W. od 3 lutego 1969r. do 20 kwietnia 1969r., od 10 maja 1969r. do 11 maja 1969r. oraz od 14 maja 1960r. do 21 maja 1969r.;

b)  do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne:

- za 1968r. w kwocie 8.910 zł (osiem tysięcy dziewięćset dziesięć złotych);

- za 1969r. w kwocie 2.645 zł (dwa tysiące sześćset czterdzieści pięć złotych);

- za 1970r. w kwocie 0,00 zł (zero złotych);

- za 1971r. w kwocie 10.232 zł (dziesięć tysięcy dwieście trzydzieści dwa złote);

- za 1972r. w kwocie 17.301,20 zł (siedemnaście tysięcy trzysta dwadzieścia jeden złotych dwadzieścia groszy);

- za 1973r. w kwocie 17.545,40 zł (siedemnaście tysięcy pięćset czterdzieści pięć złotych czterdzieści groszy);

- za 1974r. w kwocie 25.162,60 zł (dwadzieścia pięć tysięcy sto sześćdziesiąt dwa złote sześćdziesiąt groszy);

- za 1975r. w kwocie 31.188 zł (trzydzieści jeden tysięcy sto osiemdziesiąt osiem złotych);

- za 1976r. w kwocie 37.763 zł (trzydzieści siedem tysięcy siedemset sześćdziesiąt trzy złote);

- za 1977r. w kwocie 15.075,60 zł (piętnaście tysięcy siedemdziesiąt pięć złotych sześćdziesiąt groszy);

2.  zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 9 października 2017r., znak: (...), w ten sposób, że zobowiązuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. do przeliczenia emerytury Z. B. (1) przy uwzględnieniu kapitału początkowego obliczonego zgodnie z punktem 1 wyroku;

3.  oddala odwołania w pozostałym zakresie.

UZASADNIENIE

W dniu 3 listopada 2017r. Z. B. (1) złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 6 października 2017r., znak: (...) (...), oraz z dnia 9 października 2017r., znak: (...), zaskarżając je w całości i zarzucając naruszenie art. 53 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017r., poz. 1383 ze zm.) w zw. z art. 26 ww. ustawy oraz ustawy z dnia 16 listopada 2016r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017r., poz. 38) poprzez:

⚫

bezpodstawne i nie mające pokrycia w zebranym materiale sprawy niewłaściwe przyjęcie braku podstaw do ustalenia ponownie wysokości emerytury na zasadach określonych w art. 53 w zw. z art. 26 ustawy, podczas gdy ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny, posiada wymagany przepisami prawa okres składkowy i nieskładkowy, wykazał w sposób właściwy, na podstawie posiadanej dokumentacji pracowniczej, dodatkowe nieuwzględnione przez organ okresy, brak jest więc podstaw prawnych do odmowy ponownego ustalenia wysokości emerytury na zasadach określonych w ustawie,

⚫

wyrażające się w lakoniczności i subiektywnym, opieszałym rozpatrzeniu sprawy przez ZUS, podczas gdy przepisy prawa nakładają obowiązek obiektywizmu w zakresie ustalania podstaw zmierzających do właściwego i merytorycznego rozpoznania wniosku,

⚫

bezzasadną odmowę ponownego ustalenia wysokości emerytury na zasadach określonych w ustawie, wynikającą z braku wymaganego prawem wezwania ubezpieczonego do przedłożenia stosownych zaświadczeń dokumentujących istotne dla sprawy okoliczności, jak i braku zwrócenia się przez organ rentowy do pracodawcy ubezpieczonego.

W oparciu o powyższe odwołujący wniósł o zmianę zaskarżonych decyzji poprzez ponowne ustalenie wysokości emerytury, a uzasadniając swe stanowisko wskazał, że organ rentowy ustalając kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego dokonał nieuprawnionego i błędnego jego obliczenia. Organ rentowy bezpodstawnie nie przyjął okresów pracy w (...), w (...) (...), w Spółdzielni Pracy (...) w W., a także w (...) Ubezpieczony wskazał, że dostarczył stosowną dokumentację potwierdzającą dodatkowe okresy jego zatrudnienia u ww. pracodawców, a organ rentowy w sposób nieuprawniony zaniechał doliczenia dodatkowych okresów i ustalenia wysokości emerytury w sposób prawidłowy (odwołania z dnia 30 października 2017r., k. 1 – 6 i 41 – 47 a.s.).

W odpowiedzi na odwołania z dnia 4 grudnia 2017r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o ich oddalenie, a uzasadniając swe stanowisko wyjaśnił, że zaskarżoną decyzją z dnia 6 października 2017r., znak: (...) (...), odmówiono ubezpieczonemu ponownego ustalenia wartości kapitału początkowego, a decyzją z dnia 6 października 2017r., znak: (...), odmówiono przeliczenia wysokości emerytury, ponieważ wysokość kapitału początkowego nie uległa zmianie.

Dodatkowo organ rentowy podniósł, że w dniu 27 września 2017r. ubezpieczony złożył wniosek o przeliczenie stażu pracy i podstawy wymiaru kapitału początkowego na podstawie wcześniej załączonych angaży i umów o pracę. Do wniosku dołączył kserokopię świadectwa pracy z dnia 14 października 1970r. z (...) w W.. Przedłożona kserokopia świadectwa pracy nie spełnia wymogów formalnych, ponieważ nie jest opatrzona pieczątką imienną osoby wystawiającej, o czym ubezpieczony został poinformowany już w decyzji z dnia 30 listopada 2015r. o ustaleniu wysokości kapitału początkowego. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego nie zostało uwzględnione wynagrodzenie z (...) w W. od dnia 26 maja 1971r. do dnia 23 maja 1977r. oraz ze Spółdzielni Pracy (...) od dnia 1 czerwca 1982r. do dnia 31 października 1982r., ponieważ w przedstawionych angażach z ww. zakładów pracy wykazano wynagrodzenie w stawce godzinowej, bez podania ilości przepracowanych godzin. Za te okresy organ rentowy przyjął zatem minimalne wynagrodzenie obowiązujące w danym okresie.

Dodatkowo organ rentowy podniósł, że ubezpieczony jest urodzony po 1 stycznia 1949r., zatem wysokość jego emerytury obliczana jest w myśl nowych zasad. Nie ma więc podstaw prawnych do obliczenia wysokości emerytury według zasad wynikających z art. 53 ustawy emerytalnej (odpowiedzi na odwołanie z dnia 4 grudnia 2017r., k. 32 i k. 74 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Z. B. (1) urodził się w dniu (...) Od 16 kwietnia 1968r. do 3 listopada 1968r. był zatrudniony w (...) na stanowisku pracownika gospodarczego, w pełnym wymiarze czasu pracy. Wypłacone mu w tym okresie wynagrodzenie wyniosło 8.910 zł (zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, k. 13 tom I akt emerytalnych).

Od 3 lutego 1969r. do dnia 21 maja 1969r. ubezpieczony pracował
na stanowisku pracownika fizycznego w transporcie w Zakładach Radiowych im. (...) w W.. W trakcie zatrudnienia był nieobecny w pracy w dniach od 21 kwietnia 1969r. do 9 maja 1969r. oraz od 12 maja 1969r. do 13 maja 1969r. Były to nieobecności nieusprawiedliwione. Pracodawca wystawił ubezpieczonemu świadectwo pracy, w którym wskazał, że ubezpieczony otrzymywał wynagrodzenie według V grupy (świadectwo pracy – akta osobowe, oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia – akta osobowe, opinia o pracowniku – akta osobowe ).

Od 26 maja 1971r. do dnia 23 maja 1977r. Z. B. (1) świadczył pracę na stanowisku robotnika magazynowego, a potem starszego pakmistrza i pakowacza w Przedsiębiorstwie (...) w W.. Jego wynagrodzenie było określone stawką ustaloną za godzinę pracy. W początkowym okresie zatrudnienia stawka ta wynosiła 6,20 zł/godz., a od 1 lipca 1971r. wzrosła do 7,40 zł/godz. Dodatkowo Z. B. (1) był uprawniony do premii regulaminowej zgodnie z regulaminem premiowania. Od dnia 1 sierpnia 1973r. jego wynagrodzenie wzrosło do 8,14 zł/godz., w tym 10% zwyżki z upr. Dyrektora, a od 1 stycznia 1974r. do 9,00 zł/godz. Dodatkowo z dniem 17 kwietnia 1974r. pracodawca przyznał ubezpieczonemu dodatek przejściowy w kwocie 700 zł miesięcznie za miesiące kwiecień i maj 1974r. Od dnia 1 czerwca 1974r. stawka wynagrodzenia wzrosła do 10 zł/godz., a dodatek przejściowy w wysokości jak dotychczas został przyznany na okres od 1 czerwca 1974r. do 30 września 1974r. Z kolei na okres od 1 stycznia 1975r. do 30 czerwca 1975r., a potem od 1 lipca 1975r. do 31 grudnia 1975r., od 1 stycznia 1976r. do 30 czerwca 1976r., od 1 lipca 1978r. do 31 grudnia 1976r. oraz od 1 stycznia 1977r. do 30 czerwca 1977r. pracodawca przyznał ubezpieczonemu dodatek przejściowy wynoszący 600 zł miesięcznie. Wysokość stawki godzinowej wzrosła natomiast: od 1 sierpnia 1975r. do 11,50 zł/godz., a od 1 stycznia 1976r. do 13 zł/godz. Ponadto pracodawca od dnia 1 czerwca 1976r. przyznał Z. B. (1) dodatek za wieloletnią i nieprzerwaną pracę w wysokości 5% płacy zasadniczej. Ubezpieczony pracował 8 godzin dziennie od poniedziałku do piątku oraz 6 godzin w każdą sobotę. Nie korzystał z urlopu bezpłatnego ani nie miał innych nieobecności w pracy (świadectwo pracy z dnia 4 grudnia 2009r. – akta osobowe, wnioski personalne – akta osobowe, zeznania Z. B. (1), k. 127 – 128 a.s., zeznania świadka E. B., k. 127 a.s., zeznania świadka U. K., k. 126 a.s., pismo z 25 maja 1971r. – akta osobowe, pismo z 1 lipca 1971r. – akta osobowe, dwa pisma z dnia 30 kwietnia 1974r. – akta osobowe, pismo z 20 maja 1974r. – akta osobowe, pismo z dnia 31 maja 1974r. – akta osobowe, pismo z dnia 21 stycznia 1975r. – akta osobowe, pismo z dnia 21 stycznia 1976r. – akta osobowe, pismo z 30 czerwca 1976r. – akta osobowe, pismo z dnia 20 stycznia 1977r. – akta osobowe, pismo z dnia 1 lipca 1975r. – akta osobowe, pismo z dnia 1 grudnia 1975r. – akta osobowe, pismo z dnia 24 maja 1976r. – akta osobowe).

Od dnia 1 czerwca 1982r. Z. B. (1) został zatrudniony w Spółdzielni Pracy (...) W. jako stolarz meblowy, w wymiarze 8 godzin pracy dziennie i otrzymywał wynagrodzenie zasadnicze według VI kategorii zaszeregowania, tj. 23 zł/godz. w systemie dniówkowo – premiowym. Poza tym przysługiwała mu premia do 25 % wynagrodzenia zasadniczego. Z dniem 1 listopada 1982r. pracodawca powierzył ubezpieczonemu obowiązki kierownika zakładu Nr (...) i przyznał wynagrodzenie zasadnicze według 9 kategorii zaszeregowania, tj. 6.500 zł miesięcznie plus dodatek funkcyjny w wysokości 1.400 zł miesięcznie oraz premię regulaminową do 30% wynagrodzenia zasadniczego. Od dnia 1 stycznia 1983r. płaca zasadnicza wzrosła do 7.300 zł miesięcznie plus premia regulaminowa do 30 % wynagrodzenia zasadniczego. Natomiast od 1 grudnia 1983r. wynagrodzenie zasadnicze wynosiło 8.100 zł. Pozostałe warunki umowy o pracę pozostały bez zmian. Z dniem 30 listopada 1984r. stosunek pracy Z. B. (1) u ww. pracodawcy został rozwiązany. W trakcie zatrudnienia, tj. 22 lutego 1984r., pracodawca wystawił Z. B. (1) zaświadczenie, w którym wskazał, że ubezpieczony otrzymał następujące wynagrodzenia (bez rekompensaty): za sierpień 1983r. - 9.801 zł, za wrzesień 1983r. – 8.700 zł, za październik 1983r. – 8.700 zł, za listopad 1983r. – 8.700 zł, za grudzień 1983r. – 9.500 zł i za styczeń 1984r. – 9.500 zł (umowa o pracę z dnia 1 czerwca 1982r. – akta osobowe, pismo z dnia 29 października 1982r. – akta osobowe, pismo z dnia 1 lutego 1983r. – akta osobowe, pismo z dnia 28 grudnia 1983r. – akta osobowe, pismo z dnia 16 listopada 1984r. – akta osobowe, zaświadczenie z dnia 22 lutego 1984r., k. 124 a.s.).

W okresie od 1 stycznia 1986r. do 31 grudnia 1990r. oraz od 1 stycznia 1991r. do 1 grudnia 2010r. Z. B. (1) podlegał ubezpieczeniu rolniczemu, a od dnia 29 października 2010r. pobierał rentę rolniczą (pisma z KRUS dotyczące podlegania Z. B. (1) ubezpieczeniu rolniczemu – k. 63 – 93 tom I akt emerytalnych).

Z. B. (1) w dniu 5 listopada 2015r. złożył wniosek o emeryturę (wniosek o emeryturę, k. 1 – 11 tom I akt emerytalnych). W związku ze złożeniem tego wniosku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w dniu 30 listopada 2015r. wydał decyzję nr (...), w której ustalił kapitał początkowy dla ubezpieczonego na dzień 1 stycznia 1999r., przyjmując okres składkowy w wymiarze 9 lat i 17 dni. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego został obliczony z 10 lat kalendarzowych – od 1968r. do 1977r. i wyniósł 28,4%. Wartość kapitału początkowego wyniosła natomiast 38.420,47 zł (decyzja z dnia 30 listopada 2015r., k. 9 - 13 tom I akt kapitałowych).

Decyzją z dnia 28 grudnia 2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. przyznał Z. B. (1) emeryturę od dnia 5 grudnia 2015r., tj. od daty osiągnięcia wieku emerytalnego. Emerytura została obliczona na podstawie art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i wyniosła 814,84 zł. Wobec faktu, że była niższa od emerytury najniższej wynoszącej 880,45 zł, to została podwyższona do ww. kwoty i zawieszona z powodu zbiegu emerytury z rentą rolniczą z KRUS (decyzja ZUS z dnia 28 grudnia 2015r., k. 97 - 99 tom I akt emerytalnych).

Z. B. (1) w dniu 27 września 2017r. złożył wniosek o doliczenie stażu pracy i przeliczenie podstawy wymiaru kapitału początkowego na podstawie angaży i umów o pracę oraz o ponowne obliczenie świadczenia emerytalnego (wniosek z dnia 27 września 2017r., k. 107 tom I akt emerytalnych). Decyzją z dnia 6 października 2017r., znak: (...) (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. odmówił ponownego ustalenia kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999r., ponieważ przedłożona kserokopia świadectwa pracy z (...) w W. nie ma wpływu na wysokość kapitału początkowego, gdyż nie zawiera imiennej pieczątki oraz podpisu osoby wystawiającej. Ponadto organ rentowy wskazał, że załączone angaże dotyczące zatrudnienia w (...) za okres od 26 maja 1971r. do 23 maja 1977r. oraz w Spółdzielni Pracy (...) W. za okres od 1 czerwca 1982r. do 31 października 1982r. wskazują na wynagrodzenie w stawkach godzinowych, zatem brak możliwości wyliczenia wynagrodzenia na ich podstawie (decyzja z dnia 6 października 2017r., k. 15 tom I akt kapitałowych). W dacie 6 października 2017r. została wydana również decyzja znak: (...), w której organ rentowy odmówił przeliczenia emerytury, ponieważ dokumenty złożone do przeliczenia kapitału początkowego nie mają wpływu na jego wysokość, a zatem brak jest możliwości przeliczenia świadczenia (decyzja z dnia 6 października 2017r., k. 115 tom I akt emerytalnych). Z kolei decyzją z dnia 9 października 2017r., znak: (...), organ rentowy ponownie ustalił wysokość emerytury Z. B. (1) od 1 października 2017r., tj. od wejścia w życie ustawy. W przedmiotowej decyzji ZUS uwzględnił zwiększenie z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników za okres 24 lat, 11 miesięcy i 1 dnia w kwocie 219,41 zł. Ostatecznie emerytura po waloryzacji została wyliczona na kwotę: 882,56 zł od 1 marca 2016r. i 1.000 zł od 1 marca 2017r. (decyzja z dnia 9 października 2017r., k. 111 tom I akt emerytalnych).

Z. B. (1) złożył odwołania od decyzji z dnia 6 października 2017r., znak: (...) (...), i z dnia 9 października 2017r., znak: (...) (odwołania z dnia 30 października 2017r., k. 1 – 6 i k. 41 – 47 a.s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie powołanych dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, w tym w aktach kapitałowych i emerytalnych oraz w aktach osobowych ubezpieczonego. Zdaniem Sądu dokumenty, w zakresie, w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, są wiarygodne. Nie były one kwestionowane przez strony w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem okoliczności wynikające z treści tych dokumentów stanowiły podstawę dokonanych ustaleń.

Sąd Okręgowy, ustalając stan faktyczny, oparł się również na zeznaniach świadków U. K. (k. 126 a.s.) i E. B. (k. 127 a.s.) oraz na zeznaniach ubezpieczonego Z. B. (1) (k. 127 – 128 a.s.). Świadkowie i ubezpieczony byli zatrudnieni w tym samym zakładzie pracy, tj. w (...), i przedstawili podobne informacje na temat warunków zatrudnienia ubezpieczonego, braku przerw w jego zatrudnieniu, dyspozycyjności oraz liczby godzin świadczonej pracy, która od poniedziałku do piątku wynosiła 8 godzin na dobę, a w sobotę - 6 godzin na dobę. Zeznania świadków i ubezpieczonego poza tym, że spójne, były też zgodne z dokumentami, które zachowały się w aktach osobowych dotyczących pracy Z. B. (1) w (...), a zatem Sąd nie mając podstaw do kwestionowania złożonych zeznań, ocenił je jako zasługujące na wiarę i na ich podstawie dokonał części ustaleń faktycznych w sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania Z. B. (1) od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
(...) Oddział w W. z dnia 6 października 2017r., znak: (...) (...), oraz z dnia 9 października 2017r., znak: (...), w części podlegały uwzględnieniu.

Z. B. (1), jako osobie urodzonej po 31 grudnia 1948r., przysługuje prawo do emerytury w myśl art. 24 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2018r., poz. 1270), zwanej dalej ustawą emerytalną. Zasady obliczania wysokości tego świadczenia określają art. 25 - 26 ustawy emerytalnej. W myśl art. 26 emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 ustawy przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183 ustawy. Z kolei zgodnie z art. 25 ust. 1 ustawy podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24 ustawy, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zaewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2017r. poz. 1778), z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz
art. 185.

Kapitał początkowy, zgodnie z treścią art. 173 ust. 1 ustawy emerytalnej, ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948r., którzy przed dniem wejścia w życie ww. ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 ustawy, pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia, ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 ustawy dla osób w wieku 62 lat (art. 173 ust. 2). Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy (art. 173 ust. 3). Z kolei w myśl art. 174 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1)  okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2)  okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3)  okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze
nie większym niż określony w art. 5 ust. 2 (art. 174 ust. 2).

Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych
w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999r. (art. 174 ust. 3). Jeżeli okres wskazany
do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy,
w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku
do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu (art. 174 ust. 3b).

Regulacje określające postępowanie przed Zakładem Ubezpieczeń Społecznych i dowody, które mogą być uwzględnione, zawiera rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011r. Nr 237, poz. 1412). Zgodnie z § 21 ww. rozporządzenia środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia. Z kolei zgodnie z § 22 ust. 1 rozporządzenia środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów lub inny dokument, w tym w szczególności:

1)  legitymacja ubezpieczeniowa;

2)  legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę,
wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika
w czasie trwania zatrudnienia.

W postępowaniu przed sądem ubezpieczeń społecznych w sprawach o świadczenia emerytalno-rentowe katalog środków dowodowych jest szerszy niż w postępowaniu przed organem rentowym. Prowadzenie dowodu z zeznań świadków lub z przesłuchania stron nie podlega żadnym ograniczeniom, co wynika z art. 473 § 1 k.p.c. Ten wyjątek od ogólnych zasad, wynikających z art. 247 k.p.c., sprawia, że każdy istotny fakt (np. taki, którego ustalenie jest niezbędne do przyznania ubezpieczonemu prawa do emerytury), może być dowodzony wszelkimi środkami dowodowymi, które sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 4 października 2007r., I UK 111/07). Oznacza to, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być więc udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego, jednakże każdorazowo fakty sporne wymagają dowodów nie budzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 9 stycznia 1998r., II UKN 440/97
i z dnia 4 lipca 2007r., I UK 36/07, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 30 października 2013r., III AUa 269/13).

Spór w rozpatrywanej sprawie koncentrował się wokół dokonanego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyliczenia wartości kapitału początkowego Z. B. (1) oraz wysokości świadczenia emerytalnego przysługującego ubezpieczonemu. W decyzji z dnia 6 października 2017r., znak: (...) (...), organ rentowy odmówił ponownego ustalenia wysokości kapitału początkowego z uwzględnieniem okresu zatrudnienia w Zakładach (...) w W., ponieważ kserokopia świadectwa pracy za okres zatrudnienia u ww. pracodawcy nie zawiera pieczątki imiennej oraz podpisu osoby wystawiającej. Sąd, po przeprowadzeniu postepowania dowodowego nie podzielił stanowiska, jakie w ww. kwestii zaprezentował organ rentowy. Dokumenty nadesłane przez archiwum, a dotyczące wskazanego okresu zatrudnienia potwierdziły bowiem fakt zatrudnienia Z. B. (1) od 3 lutego 1969r. do 21 maja 1969r. Wśród tych dokumentów znajduje się m.in. opinia o pracy ubezpieczonego oraz inne dokumenty kadrowe, które potwierdzają, że ubezpieczony we wskazanym okresie faktycznie był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w Zakładach (...). Okres ten powinien być więc uwzględniony przy wyliczaniu kapitału początkowego jako okres składkowy, z wyłączeniem nieusprawiedliwionych nieobecności w pracy przypadających na okresy od 21 kwietnia 1969r. do 9 maja 1969r. oraz od 12 maja 1969r. do 13 maja 1969r. Wynika to z tego, że okresy nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy nie stanowią okresu składkowego ani nieskładkowego. Takie stanowisko zaprezentował Sąd Najwyższy m.in. w wyroku z dnia 24 września 2015r. (II UK 319/14), argumentując, że zgodnie z art. 13 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku (pracownicy). Natomiast w myśl art. 6 ust. 1 ustawy emerytalnej, okresami składkowymi są okresy ubezpieczenia. Okresy składkowe zostały wskazane w art. 6 ustawy o emeryturach i rentach z FUS i wśród nich nie został wymieniony okres nieusprawiedliwionej, niepłatnej nieobecności. Okresami składkowymi są przede wszystkim okresy ubezpieczenia. Tymi zaś w rozumieniu art. 4 pkt 5 ustawy są okresy opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe oraz okres nieopłacania składek z powodu przekroczenia w trakcie roku kalendarzowego kwoty rocznej podstawy wymiaru składek. Podstawę uwzględniania okresów składkowych i nieskładkowych dla potrzeb ustalania prawa do świadczeń emerytalno-rentowych stanowi art. 5 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, stanowiący w ust. 1, że przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz obliczaniu ich wysokości uwzględnia się, z zastrzeżeniem ust. 2-5, okresy składkowe, o których mowa w art. 6 (pkt 1) i okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 (pkt 2). Ze względu na redakcję art. 6 i 7 ustawy o emeryturach i rentach z FUS zaliczenie danego okresu do okresów składkowych bądź nieskładkowych wymaga jednoznacznego umieszczenia go w katalogu tych okresów. W przypadku nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy brak jest argumentów przemawiających za możliwością domniemywania, że ten okres ma charakter składkowy bądź nieskładkowy. W związku z tym Sąd dokonując zmiany decyzji z dnia 6 października 2017r. uwzględnił do wyliczenia kapitału początkowego okres zatrudnienia Z. B. (1) w Zakładach (...) z wyłączeniem tych dni, kiedy ubezpieczony bez usprawiedliwienia nie świadczył pracy.

Inne okresy pracy ubezpieczonego, na jakie ubezpieczony wskazał w odwołaniach, zostały uwzględnione przez organ rentowy przy wyliczaniu kapitału początkowego. Dotyczy to zarówno okresu pracy w (...) i w Spółdzielni Pracy (...) W., jak i w (...) W tym więc zakresie nie było podstaw do korygowania zaskarżonych decyzji.

Inną kwestią, na jaką zwrócił uwagę Z. B. (1), jest możliwość przeliczenia jego emerytury na podstawie art. 53 w związku z art. 26 ustawy emerytalnej. W ocenie Sądu, odnośnie wskazanej kwestii prawidłowe jest stanowisko organu rentowego wyrażone w odpowiedzi na odwołania. Organ rentowy słusznie podniósł, że Z. B. (1) urodził się po 1 stycznia 1949r. i do obliczenia jego świadczenia stosuje się opisane zasady, określone w art. 24 i nast. ustawy emerytalnej. Emerytury ubezpieczonego nie można więc wyliczyć na podstawie art. 53 ustawy emerytalnej. Ten sposób obliczenia świadczenia przewidziany został dla urodzonych przed ww. datą. Skoro ubezpieczony do tej grupy nie należy, to jego stanowisko we wskazanym zakresie i argumentacja zaprezentowana w odwołaniach, nie mogły zostać uwzględnione.

Kolejne zagadnienie, które było przedmiotem rozważań Sądu, wiąże się ze sposobem obliczenia kapitału początkowego i uwzględnionymi przez organ rentowy wynagrodzeniami ubezpieczonego za poszczególne okresy pracy. Odnosząc się do pierwszego okresu pracy zawodowej Z. B. (1) w (...), podkreślić należy, że wskazany pracodawca wystawił ubezpieczonemu zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 26 stycznia 2012r., w którym podał, że wynagrodzenie ubezpieczonego w 1968r. wyniosło 8.910 zł i taką kwotę przyjął organ rentowy ustalając wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego. Za okres zatrudnienia w Zakładach (...), który powinien być uwzględniony jako składkowy, należało natomiast przyjąć wynagrodzenie minimalne. Wynika to z tego, że Z. B. (1) nie przedstawił dowodów, na podstawie których Sąd mógłby ustalić wysokość jego rzeczywistych zarobków z tego okresu pracy. Również w aktach osobowych, jakie przechowuje archiwum brak jest informacji o kwocie uzyskiwanych przez ubezpieczonego zarobków bądź o zasadach obliczania wynagrodzenia. Świadectwo pracy wskazuje jedynie, do której grupy zaszeregowania został zaliczony ubezpieczony, nie określa natomiast, jaka była w tej grupie stawka wynagrodzenia. Podobnie wniosek o zatrudnienie Z. B. (1) odwołuje się jedynie do piątej grupy zaszeregowania, bez oznaczenia konkretnej kwoty. W innych zachowanych dokumentach kadrowych jest podobnie. W związku z tym w oparciu o wskazane dokumenty nie ma możliwości ustalenia wysokości rzeczywistych zarobków Z. B. (1) uzyskiwanych od 3 lutego 1969r. do 20 kwietnia 1969r., od 10 maja 1969r. do 11 maja 1969r. oraz od 14 maja 1969r. do 21 maja 1969r. Należało więc zastosować art. 15 ust. 2a ustawy emerytalnej, do którego odsyła art. 174 ust. 3 ustawy emerytalnej. Przewiduje on, że podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999r. Wspomniany art. 15 ust. 2a stanowi natomiast, że jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. Biegły sądowy w opinii obliczył, że minimalne wynagrodzenie za wskazane okresy pracy Z. B. (1) w Zakładach(...)to 2.645 zł i taką wartość Sąd przyjął.

W latach 1971 – 1977 Z. B. (1) zatrudniony był w (...) w W. i przez cały okres pracy u tego pracodawcy był wynagradzany wedle stawki godzinowej. Poza tym – jak wynika z zachowanej dokumentacji kadrowej – był uprawniony do premii zgodnie z regulaminem premiowania, okresowo otrzymywał dodatek przejściowy w kwocie 700 zł miesięcznie, a potem 600 zł miesięcznie, a poza tym od 1 czerwca 1976r. nabył prawo do dodatku za wieloletnią pracę, który można określić jako dodatek stażowy, którego wysokość została określona na 5% wynagrodzenia zasadniczego. Organ rentowy odnosząc się do opinii biegłego sądowego A. G. (k. 182) wskazał, że dodatek stażowy nie znajduje odzwierciedlenia w dokumentacji. Tymczasem dokumentacja osobowa przekazana przez archiwum zawiera pismo pracodawcy z dnia 24 maja 1976r., w którym pracodawca poinformował Z. B. (1) o przyznaniu mu ww. dodatku. Stanowisko organu rentowego o braku podstaw do uwzględnienia tego składnika wynagrodzenia, nie jest więc słuszne. Sąd odmówił słuszności także stanowisku ubezpieczonego w zakresie w jakim ubezpieczony wskazywał na konieczność uwzględnienia premii. Premia – jak zostało wskazane – została wymieniona w dokumentacji kadrowej z tym, że nie określono jej wysokości. Dokumenty, które się zachowały, odwołują się do regulaminu premiowania, którego treści nie można odtworzyć. W związku z tym ten składnik płacy ubezpieczonego nie mógł zostać przyjęty do wyliczeń. Uwzględnieniu mógł natomiast podlegać wspomniany dodatek stażowy i dodatek przejściowy oraz płaca zasadnicza. Wprawdzie była ona obliczana jako iloczyn stawki za godzinę pracy i liczby przepracowanych godzin, nie stoi to jednak na przeszkodzie dokonaniu wyliczeń. Organ rentowy sprzeciwiając się takiemu sposobowi odtworzenia wysokości zarobków Z. B. (1) wskazał na brak danych o liczbie przepracowanych godzin. Sąd nie podziela jednak stanowiska organu rentowego co do tego, że tylko zachowane dane o czasie pracy danego pracownika dają możliwość ustalenia jego wynagrodzenie określonego stawką godzinową. Jak wynika z uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 2006r. (I UK 115/06, OSNP 2007/17-18/257) „tak postawione a priori założenie, bez podjęcia próby przeanalizowania, czy na podstawie omawianych dowodów istnieje metoda, na podstawie której można dojść do rzeczywistej wysokości wynagrodzenia za pracę w spornym okresie, czyni ustalenie o braku możliwości wyliczenia wysokości zarobków ustaleniem dowolnym. Stawka godzinowa jest elementem podstawowym i wyjściowym przy obliczeniu wynagrodzenia za pracę. Skoro znany jest wymiar czasu pracy, potwierdzony świadectwem pracy, możliwe jest obliczenie liczby godzin pracy wynikającej z tego wymiaru w każdym kolejnym tygodniu, miesiącu i roku w spornym okresie. Z kolei brak prawa do wynagrodzenia wynikać musiałby z przerw w jej świadczeniu, a informacje o tym powinny znajdować się w świadectwie pracy. Brak jakiejkolwiek adnotacji o przerwach w zatrudnieniu (np. urlopach bezpłatnych) wskazywałby na ciągłość zatrudnienia rozumianego jako świadczenie pracy, za którą przysługiwało wynagrodzenie. Ewentualne okresy pobierania zasiłku chorobowego wynikają z przedłożonej legitymacji ubezpieczeniowej, stąd obliczenie wysokości zasiłku, jako pochodnej wynagrodzenia za pracę, wedle zasad wynikających z obowiązujących w spornym okresie przepisów: ustawy z dnia 28 marca 1933r. o ubezpieczeniu społecznym (Dz. U. Nr 51, poz. 396); ustawy z dnia 6 lipca 1972r. o podwyższeniu zasiłków przysługujących z ubezpieczenia społecznego w razie choroby pracownika. (Dz. U. Nr 27, poz. 191); ustawy z dnia 17 grudnia 1974r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (jednolity tekst: Dz. U. z 1983r., Nr 30, poz. 143 ze zm.) również nie jest niemożliwe. Kwestia braku "angażu" za określony rok, czy lata, nie przekreśla takiej metody, gdyż w obliczeniach uwzględniać przecież należy stawkę godzinową wynikającą z poprzedniego "angażu" aż do momentu "angażu" wprowadzającego stawkę wyższą.”.

Zgodnie z cytowanym poglądem, w przypadku Z. B. (1) możliwość ustalenia stawki godzinowej była niewątpliwa, na taką stawkę wskazują bowiem dokumenty znajdujące się w aktach osobowych. Jeśli chodzi zaś o liczbę przepracowanych godzin, to także jest ona możliwa do ustalenia. W oparciu o zgromadzony materiał dowodowy wiadomo, że ubezpieczony w trakcie zatrudnienia w (...) nie korzystał z urlopów bezpłatnych, ani nie był nieobecny w pracy z innych przyczyn, które wykluczałyby jego prawo do wynagrodzenia, bądź wynagrodzenie to zmniejszały. Na taką okoliczność wskazali świadkowie i sam ubezpieczony, a także potwierdza to duplikat świadectwa pracy z 4 grudnia 2009r. Również z dokumentów zachowanych w aktach osobowych nie wynika, aby ubezpieczony był w jakichś okresach nieobecny w pracy, wobec czego sam organ rentowy uwzględnił cały okres pracy Z. B. (1) u ww. pracodawcy jako składkowy. W takiej sytuacji możliwe było obliczenie wynagrodzenia, jakie ubezpieczony otrzymywał pracując w (...). Dla dokonania takich obliczeń konieczne było ustalenie liczby godzin pracy, jakie w poszczególnych dniach i miesiącach przepracował ubezpieczony. Takich informacji dostarczyli świadkowie, którzy zeznając wskazali, że praca była świadczona od poniedziałku do piątku po 8 godzin na dobę oraz w soboty po 6 godzin. Obowiązujące w latach 70 - tych normy czasu pracy określały również obowiązujące ówcześnie przepisy, istniały zatem wystarczające podstawy do tego, aby je ustalić.

W taki sam sposób, jak w przypadku okresu zatrudnienia w (...), można było dokonać wyliczenia wynagrodzenia ubezpieczonego, określonego stawką godzinową, która została dla niego określona w Spółdzielni Pracy (...) W. od 1 czerwca 1982r. do 30 października 1982r. (23 zł/godz.). Potem natomiast, od dnia 1 listopada 1982r. ww. pracodawca przeniósł ubezpieczonego na stanowisko kierownicze i wynagrodzenie zasadnicze było stałe i wynosiło najpierw 6.500 zł, a potem od 1 stycznia 1983r. – 7.300 zł i od 1 grudnia 1983r. – 8.100 zł. Poza tym ubezpieczony był uprawniony do dodatku funkcyjnego w wysokości 1.400 zł miesięcznie. Przysługiwała mu także premia regulaminowa, ale ponieważ z zachowanych dokumentów wynika, że jej wysokość została określona „do 25%” czy „do 30%”, to nie można było ustalić w jakiej dokładnie wysokości była wypłacana. Z uwagi na fakt, że nie zachowały się karty wynagrodzeń ani inne dokumenty wskazujące na wysokość przyznanej premii, Sąd nie miał danych, by stanowczo ustalić, czy premia była przyznawana w maksymalnej wysokości – 25% czy 30%, czy może była niższa. Tego składnika wynagrodzenia nie można było więc przyjąć do wyliczeń, tak samo jak w przypadku premii przysługującej w okresie zatrudnienia w (...). Wynika to z okoliczności, które zostały wskazane, a dodatkowo wiąże się z tym, że mimo braku ograniczeń dowodowych w postępowaniu przed sądami ubezpieczeń społecznych nie można zapominać, że wysokość zarobków stanowiących podstawę wyliczenia składki na ubezpieczenia społeczne nie może być ustalana w sposób hipotetyczny, przybliżony, oparty jedynie na domniemaniu czy uprawdopodobnieniu (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 czerwca 2007r., III AUa 482/07, Apel. - W-wa 2008, nr 1; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2007r., I UK 36/07, LEX nr 390123; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 września 2013r., II UK 315/12, LEX nr 1375196; wyroki Sądu Apelacyjnego w Lublinie: z dnia 14 sierpnia 2012r., III AUa 322/12, LEX nr 1213861; z dnia 4 października 2012r., III AUa 305/12, LEX nr 1223273; z dnia 19 grudnia 2012r., III AUa 1009/12, LEX nr 1237287; wyroki Sądu Apelacyjnego w Gdańsku: z dnia 5 października 2012r., III AUa 565/12, LEX nr 1223165 i z dnia 22 stycznia 2013r., III AUa 1244/12, LEX nr 1280044; wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 21 sierpnia 2013r., III AUa 459/13, LEX nr 1363361). Zadaniem Sądu w sprawach o wysokość emerytury jest dokładne ustalenie wysokości wynagrodzenia otrzymywanego przez ubezpieczonego w danym okresie. Zarobki za poszczególne miesiące i wybrane lata kalendarzowe muszą być wykazane w sposób niebudzący wątpliwości, w ściśle określonej kwotowo wysokości. W rozpatrywanej sprawie, w przypadku premii nie było to możliwe. Inne składniki wynagrodzenia, w tym płaca określona stawką godzinową była jednak możliwa do wyliczenia, dlatego Sąd postanowieniem z dnia 4 września 2018r. dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu rachunkowości (k. 151 – 152 a.s.). Opinia biegłego w przeważającym zakresie jest prawidłowa, gdyż biegły uwzględniając dane, określone w tezie dowodowej, obliczył wysokość wynagrodzeń Z. B. (1) w poszczególnych latach. Wynagrodzenia z lat 1968 – 1969, o których była już mowa, nie budziły wątpliwości, podobnie jak płaca ubezpieczonego uzyskiwana w Spółdzielni Pracy (...) W. w okresie od 1 listopada 1982r. do 30 listopada 1983r., a więc wtedy kiedy ubezpieczony miał stałą płacę zasadniczą. Prawidłowe były także przyjęte w opinii stawki za godzinę pracy oraz dodatkowe składniki wynagrodzeń jakie biegły uwzględnił, a więc w czasie zatrudnienia w (...) dodatek przejściowy i dodatek stażowy. Według organu rentowego prawo do dodatku stażowego nie wynika z dokumentów, jak jednak zostało już wyjaśnione, organ rentowy w tym zakresie pozostawał w błędzie. Tym samym więc biegły sądowy uwzględniając taki dodatek nie popełnił błędu. Zdaniem Sądu wadliwe w opinii biegłego sądowego było natomiast to, że biegły przyjął do wyliczenia 8 godzinny czas pracy od poniedziałku do piątku, a więc 40 godzin tygodniowo. Tymczasem z zeznań świadków, ale przede wszystkim z przepisów obowiązujących w latach 70 - tych wynikało, że tygodniowo czas pracy był określony jako 46 godzin. Pierwszym aktem prawnym dotyczącym czasu pracy w Polsce był dekret z 23 listopada 1918r. Dekret ten wprowadzał zasadę pracy najwyżej 8 godzin na dobę, a w soboty 6 godzin oraz nie więcej niż 46 godzin w tygodniu. Z opracowań w tym zakresie wynika, że regulacje te nie były jednak bezwzględnie obowiązujące z uwagi na dopuszczalność uzgodnienia umowy o nadgodziny pomiędzy stronami stosunku pracy. Po pierwszej wojnie światowej podstawowym aktem prawnym była jednak ustawa z dnia 18 grudnia 1919r. o czasie pracy w przemyśle i handlu , która obowiązywała w Polsce aż do wejścia w życie kodeksu pracy w 1974r., choć wielokrotnie była zmieniana. Wymaga zaznaczenia, że obie normy miały charakter sztywny, tj. bez możliwości ich przekroczenia w danym dniu lub tygodniu, poza przypadkami wprost wskazanymi w ustawie, co było wyraźnie podkreślane w orzecznictwie sądowym. Obejmowały wszystkich pracowników zatrudnionych na podstawie umowy w przemyśle, handlu, górnictwie, komunikacji i przewozie oraz innych zakładach pracy prowadzonych w sposób przemysłowy, niezależnie od tego, czy zakłady te stanowiły własność prywatną czy państwową lub samorządową. Sąd mając na uwadze powyższe regulacje oraz zeznania świadków i ubezpieczonego ustalił, że ubezpieczony w latach 1971 – 1977 niewątpliwie świadczył pracę w soboty, a zatem należało uwzględnić pracujące soboty przy obliczaniu wysokości jego wynagrodzenia z tytułu zatrudnienia w (...) w W..

Sąd dokonując korekty obliczeń biegłego w ww. zakresie, samodzielnie obliczył wynagrodzenia ubezpieczonego w okresie jego zatrudnienia w (...). Obliczenia te prezentują się następująco:

- maj 1971r. –czas pracy w miesiącu – 38 godzin (4 x 8 godzin plus 6 godzin w sobotę) x stawka godzinowa 6,20 zł = 235,60 zł;

- czerwiec 1971r. – czas pracy w miesiącu - 192 godziny x stawka godzinowa 6,20 zł = 1.190,40 zł,

- lipiec 1971r. – czas pracy w miesiącu - 198 godzin x stawka godzinowa 7,40 zł = 1.465,20 zł,

- sierpień 1971r. – czas pracy w miesiącu - 200 godzin x stawka godzinowa 7,40 zł = 1.480 zł,

- wrzesień 1971r. – czas pracy w miesiącu - 200 godzin x stawka godzinowa 7,40 zł = 1.480 zł,

- październik 1971r. – czas pracy w miesiącu - 198 godzin x stawka godzinowa 7,40 zł = 1.465,20 zł,

- listopad 1971r. – czas pracy w miesiącu - 192 godzin x stawka godzinowa 7,40 zł = 1.420,80 zł,

- grudzień 1971r. – czas pracy w miesiącu - 202 godziny x stawka godzinowa 7,40 zł = 1.494,80 zł,

Suma wynagrodzeń za 1971r. – 10.232,00 zł

- styczeń 1972r. – czas pracy w miesiącu - 192 godziny x stawka godzinowa 7,40 zł = 1.420,80 zł,

- luty 1972r. – czas pracy w miesiącu - 192 godziny x stawka godzinowa 7,40 zł = 1.420,80 zł,

- marzec 1972r. – czas pracy w miesiącu - 208 godzin x stawka godzinowa 7,40 zł = 1.539,20 zł,

- kwiecień 1972r. – czas pracy w miesiącu - 182 godziny x stawka godzinowa 7,40 zł = 1.346,80 zł,

- maj 1972r. – czas pracy w miesiącu - 200 godzin x stawka godzinowa 7,40 zł = 1.480,00 zł,

- czerwiec 1972r. – czas pracy w miesiącu - 192 godzin x stawka godzinowa 7,40 zł = 1.420,80 zł,

- lipiec 1972r. – czas pracy w miesiącu - 192 godziny x stawka godzinowa 7,40 zł = 1.420,80 zł,

- sierpień 1972r. – czas pracy w miesiącu - 208 godzin x stawka godzinowa 7,40 zł = 1.539,20 zł,

- wrzesień 1972r. – czas pracy w miesiącu - 198 godzin x stawka godzinowa 7,40 zł = 1.465,20 zł,

- październik 1972r. – czas pracy w miesiącu - 200 godzin x stawka godzinowa 7,40 zł = 1.480,00 zł,

- listopad 1972r. – czas pracy w miesiącu - 192 godziny x stawka godzinowa 7,40 zł = 1.420,80 zł,

- grudzień 1972r. – czas pracy w miesiącu - 182 godziny x stawka godzinowa 7,40 zł = 1.346,80 zł,

Suma wynagrodzeń za 1972r. – 17.301,20 zł.

- styczeń 1973r. - czas pracy w miesiącu - 200 godzin x stawka godzinowa 7,40 zł = 1.480,00 zł;

- luty 1973r. – czas pracy w miesiącu - 184 godziny x stawka godzinowa 7,40 zł = 1.361,60 zł,

- marzec 1973r. – czas pracy w miesiącu - 200 godzin x stawka godzinowa 7,40 zł = 1.480,00 zł,

- kwiecień 1973r. – czas pracy w miesiącu - 178 godzin x stawka godzinowa 7,40 zł = 1.317,20 zł,

- maj 1973r. – czas pracy w miesiącu - 194 godziny x stawka godzinowa 7,40 zł = 1.435,60 zł,

- czerwiec 1973r. – czas pracy w miesiącu - 184 godziny x stawka godzinowa 7,40 zł = 1.361,60 zł,

- lipiec 1973r. – czas pracy w miesiącu - 186 godzin x stawka godzinowa 7,40 zł = 1.376,40 zł,

- sierpień 1973r. – czas pracy w miesiącu - 202 godziny x stawka godzinowa 8,14 zł = 1.644,28 zł,

- wrzesień 1973r.– czas pracy w miesiącu - 184 godziny x stawka godzinowa 8,14 zł = 1.497,76 zł,

- październik 1973r. - czas pracy w miesiącu - 202 godziny x stawka godzinowa 8,14 zł = 1.644,28 zł,

- listopad 1973r. – czas pracy w miesiącu - 186 godzin x stawka godzinowa 8,14 zł = 1.514,04 zł,

- grudzień 1973r. – czas pracy w miesiącu - 176 godzin x stawka godzinowa 8,14 zł = 1.432,64 zł,

Suma wynagrodzeń za 1973r. – 17.545,40 zł

- styczeń 1974r. – czas pracy w miesiącu - 194 godziny x stawka godzinowa 9 zł = 1.746,00 zł,

- luty 1974r. – czas pracy w miesiącu - 178 godzin x stawka godzinowa 9 zł = 1.602 zł,

- marzec 1974r. – czas pracy w miesiącu - 192 godziny x stawka godzinowa 9 zł = 1.728 zł,

- kwiecień 1974r. – czas pracy w miesiącu - 186 godzin x stawka godzinowa 9 zł = 1.674 zł,

- maj 1974r. – czas pracy w miesiącu - 194 godziny x stawka godzinowa 9 zł = 1.746,00 zł,

- czerwiec 1974r. – czas pracy w miesiącu - 176 godzin x stawka godzinowa 10 zł = 1.760 zł,

- lipiec 1974r. – czas pracy w miesiącu - 180 godzin x stawka godzinowa 10 zł = 1.800 zł,

- sierpień 1974r. – czas pracy w miesiącu - 196 godzin x stawka godzinowa 10 zł = 1.960 zł,

- wrzesień 1974r. – czas pracy w miesiącu - 178 godzin x stawka godzinowa 10 zł = 1.780 zł,

- październik 1974r. – czas pracy w miesiącu - 196 godzin x stawka godzinowa 10 zł = 1.960 zł,

- listopad 1974r. – czas pracy w miesiącu - 180 godzin x stawka godzinowa 10 zł = 1.800 zł,

- grudzień 1974r. – czas pracy w miesiącu - 178 godzin x stawka godzinowa 10 zł = 1.780 zł,

Suma wynagrodzeń za 1974r. – 21.336,00 zł

Dodatek przejściowy – 3.826,60 zł

Łącznie - 25.162,60 zł

- styczeń 1975r. – czas pracy w miesiącu - 194 godziny x stawka godzinowa 10 zł = 1.940 zł,

- luty 1975r. – czas pracy w miesiącu - 178 godzin x stawka godzinowa 10 zł = 1.780 zł,

- marzec 1975r. – czas pracy w miesiącu - 192 godziny x stawka godzinowa 10 zł = 1.920,00 zł,

- kwiecień 1975r. – czas pracy w miesiącu - 186 godzin x stawka godzinowa 10 zł = 1.860 zł,

- maj 1975r. – czas pracy w miesiącu - 192 godziny x stawka godzinowa 10 zł = 1.920 zł,

- czerwiec 1975r. – czas pracy w miesiącu - 178 godzin x stawka godzinowa 10 zł = 1.780 zł,

- lipiec 1975r. – czas pracy w miesiącu - 184 godziny x stawka godzinowa 10 zł = 1.840 zł,

- sierpień 1975r. – czas pracy w miesiącu - 192 godziny x stawka godzinowa 11,5 zł = 2.208 zł,

- wrzesień 1975r. – czas pracy w miesiącu - 194 godziny x stawka godzinowa 11,5 zł = 2.231 zł,

- październik 1975r. – czas pracy w miesiącu - 202 godziny x stawka godzinowa 11,5 zł = 2.323 zł,

- listopad 1975r. – czas pracy w miesiącu - 178 godzin x stawka godzinowa 11,5 zł = 2.047 zł,

- grudzień 1975r. – czas pracy w miesiącu - 186 godzin x stawka godzinowa 11,5 zł = 2.139 zł,

Suma wynagrodzeń za 1975r. – 23.988 zł.

Dodatek przejściowy – 7.200 zł

Łącznie – 31.188 zł

- styczeń 1976r. – czas pracy w miesiącu - 192 godziny x stawka godzinowa 13 zł = 2.496 zł,

- luty 1976r. – czas pracy w miesiącu - 178 godzin x stawka godzinowa 13 zł = 2.314 zł,

- marzec 1976r. – czas pracy w miesiącu - 202 godziny x stawka godzinowa 13 zł = 2.626 zł,

- kwiecień 1976r. – czas pracy w miesiącu - 186 godzin x stawka godzinowa 13 zł = 2.418 zł,

- maj 1976r. – czas pracy w miesiącu - 186 godzin x stawka godzinowa 13 zł = 2.418 zł,

- czerwiec 1976r. – czas pracy w miesiącu – 186 godzin x stawka godzinowa 13 zł = 2.418 zł, dodatek stażowy – 120,90 zł

- lipiec 1976r. – czas pracy w miesiącu – 192 godziny x stawka godzinowa 13 zł = 2.496 zł,

dodatek stażowy – 124,80 zł

- sierpień 1976r. – czas pracy w miesiącu - 194 godziny x stawka godzinowa 13 zł = 2.522 zł,

dodatek stażowy – 126,10 zł

- wrzesień 1976r. – czas pracy w miesiącu - 194 godziny x stawka godzinowa 13 zł = 2.522 zł,

dodatek stażowy – 126,10 zł

- październik 1976r. – czas pracy w miesiącu - 192 godziny x stawka godzinowa 13 zł = 2.496 zł,

dodatek stażowy – 124,80 zł

- listopad 1976r. – czas pracy w miesiącu - 186 godzin x stawka godzinowa 13 zł = 2.418 zł,

dodatek stażowy – 120,90 zł

- grudzień 1976r. – czas pracy w miesiącu - 196 godzin x stawka godzinowa 13 zł = 2.548 zł,

dodatek stażowy – 127,40 zł

Suma wynagrodzeń za 1976r. – 29.692 zł.

Dodatek przejściowy – 7.200 zł

Dodatek stażowy – 871 zł

Łącznie – 37.763 zł

- styczeń 1977r. – czas pracy w miesiącu - 186 godzin x stawka godzinowa 13 zł = 2.418 zł,

dodatek stażowy – 120,90 zł

- luty 1977r. – czas pracy w miesiącu - 178 godzin x stawka godzinowa 13 zł = 2.314 zł,

dodatek stażowy – 115,70 zł

- marzec 1977r. – czas pracy w miesiącu - 202 godziny x stawka godzinowa 13 zł = 2.626 zł,

dodatek stażowy – 131,30 zł

- kwiecień 1977r. – czas pracy w miesiącu - 184 godziny x stawka godzinowa 13 zł = 2.392 zł,

dodatek stażowy – 119,60 zł

- maj 1977r. – czas pracy w miesiącu - 146 godzin x stawka godzinowa 13 zł = 1.898 zł,

dodatek stażowy – 94,90 zł

Suma wynagrodzeń za 1977r. - 11.648 zł

Dodatek stażowy – 582,40 zł

Dodatek przejściowy – 2.845,20 zł

Łącznie – 15.075,60 zł

W ocenie Sądu do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego za lata 1971 – 1977 należało przyjąć kwoty obliczone we wskazany sposób. Natomiast za lata 1968 – 1969 kwoty, o których wcześniej była mowa. Rok 1970 został zaś uwzględniony z kwotą 0,00 zł, bo wówczas ubezpieczony nie pracował i nie uzyskiwał wynagrodzeń.

Do obliczenia wwpw kapitału początkowego nie zostały przyjęte wynagrodzenia, jakie ubezpieczony pobierał w Spółdzielni Pracy (...) W.. Wynika to z tego, że cytowane przepisy określają, że wwpw oblicza się przyjmując przeciętną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych bądź wybranych 20 lat. W przypadku ubezpieczonego nie ma możliwości zastosowania wariantu 20 letniego, bo do 1 stycznia 1999r. ubezpieczony nie posiada tak długiego okresu składkowego i nieskładkowego, na podstawie którego można byłoby dokonać wyliczenia wwpw. Jedynym wariantem, jaki może być zastosowany jest więc wariant 10 kolejnych lat kalendarzowych. Najkorzystniejsze 10 kolejnych lat kalendarzowych, które przyjął ZUS, biegły sądowy, a także Sąd, są lata to 1968 – 1977 i w tych latach nie ma z oczywistych względów okresu pracy w Spółdzielni Pracy (...). Gdyby natomiast uwzględnić ten właśnie okres pracy przypadający na lata 1982 – 1983, to trzeba byłoby wybrać inne 10 kolejnych lat kalendarzowych, np. 1974 – 1983 czy 1982 – 1991. Te warianty nie byłyby jednak korzystne dla ubezpieczonego, co zweryfikował biegły sądowy, a wynika to z tego, że w latach 1978 – 1981, a także po roku 1983 Z. B. (1) nie pozostawał w zatrudnieniu, z tytułu którego można byłoby przyjąć do wyliczenia określone wynagrodzenie. Wartości w tych latach stanowiłyby więc 0,00 zł i nie dawałyby korzystniejszego wwpw. Ostatecznie dokonując więc zmiany zaskarżonej decyzji z dnia 6 października 2017r., do obliczenia wwpw kapitału początkowego zostały przyjęte podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z lat 1968 – 1977 w wartościach, o jakich była mowa, które zostały oznaczone w pkt 1 b) wyroku.

Skutkiem zmiany decyzji z dnia 6 października 2017r. była również zmiana decyzji z dnia 9 października 2017r. Sąd działając na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zobowiązał organ rentowy do przeliczenia emerytury Z. B. (1) przy uwzględnieniu kapitału początkowego obliczonego zgodnie z punktem 1 wyroku.

W tym zakresie, w którym argumentacja ubezpieczona nie podlegała uwzględnieniu, Sąd oddalił odwołania, o czym na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł w punkcie 3 wyroku. Odnosi się do kwestii, o których była już mowa, a także do poruszonej przez Z. B. (1) kwestii związanej z możliwością porównania zarobków ubezpieczonego z zarobkami innych pracowników zatrudnionych na tym samym stanowisku, podniesionej na rozprawie w dniu 14 stycznia 2019r. Ustosunkowując się do tego należy podkreślić, że zasady ustalenia podstawy wymiaru emerytury (a także kapitału początkowego), określone w przywoływanym kilkukrotnie art. 15 ustawy emerytalnej, mają zastosowanie także do okresów przypadających przed wejściem w życie ustawy emerytalnej i wprowadzonej równocześnie ustawy z dnia 13 października 1998r. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887 z późn. zm.), kiedy nie prowadzono indywidualnych kont emerytalnych. Za podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne w tych okresach przyjmuje się więc kwoty wynagrodzenia wypłaconego przez pracodawcę. Osoba ubiegającą się o emeryturę lub rentę musi zatem wykazać wysokość przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, a jeżeli była pracownikiem - wysokość wynagrodzenia. Do wyliczeń przyjmuje się kwotę udowodnioną przez zainteresowanego, która niekoniecznie musi odpowiadać wysokości faktycznie uzyskanego wynagrodzenia (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 8 sierpnia 2006r., I UK 27/06, OSNP 2007/15-16/235). W orzecznictwie wskazuje się także na dopuszczalność uwzględnienia w postępowaniu o ustalenie wysokości świadczenia, jako dowodu pośredniego, dokumentacji płacowej współpracowników wnioskodawcy w sytuacji, gdy wnioskodawca nie jest w stanie przedłożyć stosownych zaświadczeń o wynagrodzeniu, pod warunkiem, że współpracownicy byli zatrudnieni na stanowisku tożsamym do stanowiska wnioskodawcy oraz w pokrywającym się okresie zatrudnienia w zakładzie pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 2006r., I UK 115/06). Taka okoliczność nie wystąpiła jednak w rozpatrywanym przypadku, ponieważ ubezpieczony nie powoływał się na wysokość wynagrodzenia konkretnych osób, które pracowały na tożsamym stanowisku. Sąd Okręgowy miał przy tym na uwadze, iż obowiązujące w przeszłości przepisy w zakresie przechowywania dokumentacji dotyczącej zatrudnienia, nie kładły nacisku na przechowywanie akt przez wiele lat, natomiast przewidywały krótkie terminy archiwizacji dokumentacji płacowej wynoszące 12 lat, co wynikało z przepisów zarządzenia Ministra Finansów z 20 stycznia 1951r. w sprawie przechowywania dokumentów oraz ksiąg rachunkowych w przedsiębiorstwach państwowych, centralach spółdzielczo - państwowych oraz spółdzielniach (M. P. Nr A- 14, poz. 195) oraz zarządzenia Ministra Finansów z dnia 4 sierpnia 1954r. w sprawie dokumentacji płac i rozliczeń za płace z pracownikami w Przedsiębiorstwach uspołecznionych ( M. P. Nr A-79, poz. 927). Tak krótki okres archiwizacji i wynikająca z tego obecnie niemożność wielu wnioskodawców wykazania wysokości uzyskiwanych wynagrodzeń, jest jednak powszechnie znana, ale skutkiem tej świadomości nie było i nie jest wprowadzenie przez ustawodawcę regulacji ustawowych, które – zgodnie z sugestią ubezpieczonego – pozwoliłby na uwzględnienie zarobków w innej wysokości niż udowodniona, każdorazowo równej jednak co najmniej minimalnemu wynagrodzeniu za pracę.

Mając na względzie powołaną argumentację Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)

(...).