Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ,

Dnia 18 kwietnia 2016r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Izabela Baca

Protokolant: Piotr Józwik

po rozpoznaniu w dniu 4 kwietnia 2016r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa Ł. P.

przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Dyrektora Zakładu Karnego w W.

o zapłatę

1.  zasądza od strony pozwanej Skarbu Państwa reprezentowanego przez Dyrektora Zakładu Karnego w W. na rzecz powoda Ł. P. kwotę 5000zł (pięć tysięcy złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 18 kwietnia 2016r. do dnia zapłaty;

2.  zasądza od Skarbu Państwa reprezentowanego przez Dyrektora Zakładu Karnego w W. na rzecz Fundacji Pomocy (...) (...) z siedzibą w W. (KRS (...)) kwotę 2000zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 18 kwietnia 2016r. do dnia zapłaty;

3.  oddala powództwo w pozostałej części;

4.  nie obciąża powoda kosztami procesu na rzecz strony pozwanej;

5.  nie obciąża powoda kosztami sądowymi na rzecz Skarbu Państwa.

Sygn. akt I C 1365/13

UZASADNIENIE

Powód Ł. P. wniósł o zasądzenie na jego rzecz od strony pozwanej Skarbu Państwa reprezentowanego przez Dyrektora Zakładu Karnego w W. kwoty 50 000zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wydania wyroku tytułem rekompensaty za poniesione straty niematerialne oraz kwoty 5775zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wydania wyroku tytułem wynagrodzenia za wykonaną pracę, a także o zasądzenie od strony pozwanej na rzecz Fundacji Pomocy (...) (...) z siedzibą w W. kwoty 50 000zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wydania wyroku w sprawie.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że od dnia 1 lipca 2011r. odbywa karę pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w W., gdzie od 1 grudnia 2011r. podjął pracę w kuchni. Powód podał, że przez cały czas pracy w kuchni był szykanowany przez jednego z kierowników nadzorujących pracę osadzonych - E. N., który używał w stosunku do niego sformułowań wulgarnych i powszechnie uznawanych za obraźliwe. Powód podniósł, że specyfika odbywania kary powoduje, iż pozycja osadzonego względem zwierzchnika jest bardzo słaba, stąd większość osadzonych godzi się z takim traktowaniem, zwłaszcza że postępowania skargowe są w istocie fikcją i osadzeni nie mogą liczyć na sprawiedliwość i pomoc. Wskazał, że zatarg pomiędzy nim a E. N. od początku przybrał duże rozmiary, ponieważ powód nie akceptował wyżej opisanego postępowania kierownika, zwracając mu uwagę w tym zakresie, bądź podejmując próby interweniowania u zwierzchników. Powód podał, że interwencje te nie przyniosły oczekiwanych rezultatów, a jedynie powodowały intensyfikację szykan ze strony E. N., których punktem kulminacyjnym było rozpowszechnienie przez kierownika pogłoski wśród osadzonych, jakoby powód w przeszłości utrzymywał kontakty homoseksualne, w wyniku których został zarażony wirusami HIV i HCV. Powód wskazał, że współosadzeni wywierali na nim presję, aby zrezygnował z pracy w kuchni, szydzili z niego, pogardzali nim, a okazjonalnie nawet zastraszali. Ponieważ powód nie chciał dobrowolnie zrezygnować z pracy, E. N. wystąpił (na podstawie nieprawdziwych - zdaniem powoda - zarzutów) z wnioskiem o wymierzenie powodowi kary dyscyplinarnej, co ostatecznie doprowadziło do zwolnienia powoda z pracy. Zdaniem powoda wszystkie te działania nosiły cechy mobbingu i doprowadziły, na skutek ich długotrwałości, do poniesienia przez niego znacznych strat niematerialnych.

Nadto powód podniósł, że nie otrzymał należnego mu wynagrodzenia za pracę w kuchni za okres od dnia 1 stycznia 2012r. do 1 marca 2012r. Wskazał, że pracę w kuchni wykonywał od 1 grudnia 2011r. do 24 kwietnia 2012r. w wymiarze 160 godzin miesięcznie, przy czym powszechną praktyką zakładu karnego jest to, że osadzeni pierwszy miesiąc przepracowują nieodpłatnie, na co powód wyraził zgodę. Powód wskazał, że w spornym okresie strona pozwana winna była wypłacić mu wynagrodzenie w wysokości 1650zł miesięcznie, a zatem jej zaległość z tego tytułu wynosi 3300zł. Dodatkowo powód podniósł, że czas pracy nie był potwierdzany przez niego własnoręcznym podpisem, zaś z jego obserwacji wynika, iż karty pracy osadzonych pracowników kuchni były podpisywane przez kierownika kuchni lub osobę przez niego wyznaczoną.

W odpowiedzi na pozew pozwany Skarb Państwa reprezentowany przez Dyrektora Zakładu Karnego w W. wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda na rzecz strony pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Strona pozwana podała, że powód odbywa kilka kar pozbawienia wolności (łącznie 7,5 roku), m. in. za czyny z art. 288 § 1, 278 § 1, 279 § 1, 178a § 2, 288 § 1 kk, zaś koniec kary przypada mu na dzień 27 listopada 2016r. Poprzednio powód również odbywał kary pozbawienia wolności za podobne czyny. Strona pozwana wskazała, że w Zakładzie Karnym w W. powód przebywał od 1 lipca 2011 r. do 1 sierpnia 2012 r. Zarzuciła, że roszczenie powoda nie ma charakteru roszczenia ze stosunku pracy, ponieważ powód, jako skazany, odbywający karę pozbawienia wolności nie był zatrudniony w Zakładzie Karnym w W. na podstawie umowy o pracę, tylko na podstawie administracyjnego skierowania do pracy przez dyrektora tej jednostki penitencjarnej.

Strona pozwana wskazała, że w okresie od 1 marca 2012r. do 25 kwietnia 2012r. powód był zatrudniony odpłatnie w kuchni Zakładu Karnego w W. przy pracach pomocniczych, przy czym w marcu 2012 r przepracował łącznie 171 godzin i za to przyznano mu wynagrodzenie w wysokości 1479zł 20gr brutto, 651zł 92gr netto, a w kwietniu 2012 r. powód przepracował łącznie 113 godzin i za to przyznano mu wynagrodzenie w kwocie 1067zł 84gr brutto, tj. 470zł 86gr netto. Według strony pozwanej kwoty te wpłacono na konto powoda, który wykorzystał je na własne potrzeby. Wcześniej zaś powód był zatrudniony nieodpłatnie, na co wyraził pisemną zgodę.

Strona pozwana zaprzeczyła, aby funkcjonariusze i pracownicy Zakładu Karnego w W. traktowali powoda w sposób niewłaściwy, wskazując, że przeprowadzone w tej sprawie przez Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej postępowanie wyjaśniające nie potwierdziło zarzutów powoda.

Zarządzeniem z dnia 4 września 2012 r. sprawa została przekazana jako właściwemu do jej rozpoznania Wydziałowi VII Pracy Sądu Okręgowego we Wrocławiu. Postanowieniem z dnia 12 czerwca 2013r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział VII Pracy uznał się za niewłaściwy do jej rozpoznania i przekazał ją Wydziałowi I Cywilnemu tut. Sądu.

W piśmie z dnia 12 listopada 2012r. Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa poinformowała, że przekazała powyższą sprawę Dyrektorowi Zakładu Karnego w W. ze skutkiem od dnia 13 czerwca 2012r.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny sprawy:

W okresie od 1 lipca 2011r. do 1 sierpnia 2012r. powód odbywał karę pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w W.. - okoliczność niesporna.

W trakcie pobytu w tym zakładzie karnym w okresie od 1 grudnia 2012 r. do 25 kwietnia 2012r. powód wykonywał w kuchni tej jednostki penitencjarnej prace pomocnicze jako pomocnik kucharza przy przygotowywaniu posiłków osadzonym. Przez pierwsze 3 miesiące powód nie otrzymywał wynagrodzenia, a następnie zatrudniony był odpłatnie. Przełożonym powoda był szef kuchni - funkcjonariusz SW E. N., który wyznaczał mu prace do wykonania.

Dowód: zeznania świadka N. N. – k. 189-190,

zeznania świadka T. B. – k. 234,

zeznania świadka A. B. – k. 297-298,

zeznania świadka K. S. - k. 658,

przesłuchanie powoda Ł. P. – k. 805 (00:07:44),

przesłuchanie K. P. – k. 826 (00:37:12, 00:37:45).

Powód Ł. P. przed podjęciem pracy w kuchni zakładu karnego podpisał oświadczenie, w którym wyraził zgodę na zatrudnienie go nieodpłatne zgodnie z art. 123a § 2 kkw przy pracach publicznych na rzecz organów administracji publicznej, na cele charytatywne oraz przy pracach porządkowych i pomocniczych wykonywanych na rzecz jednostek organizacyjnych Służby Więziennej, a także, że przed podjęciem zatrudnienia został poinformowany o sposobie wykonywania przydzielonej pracy, zapoznał się z warunkami zatrudnienia oraz normami pracy.

Dowód: oświadczenie powoda – k. 33.

W kartach pracy powoda wskazano, że przepracował on w grudniu 2011 r. - 120 godzin, w styczniu 2012 r. – 168 godzin, w lutym 2012 r. – 136 godzin, w marcu 2012 r. – 171 godzin, w tym 5 w nocy, w kwietniu 2012 r. – 113 godzin, w tym 5 w nocy. Za miesiąc marzec 2012 r. powodowi przyznano wynagrodzenie w wysokości 1479,20 zł brutto, przy stawce za jedną godzinę pracy – 8,60 zł i dodatku za pracę w godzinach nocnych – 1,72 zł. Za miesiąc marzec 2012r. otrzymał wynagrodzenie w kwocie 1479zł 20gr brutto, a za kwiecień 2012r. w wysokości 1067,84 zł brutto. Przyznane wynagrodzenie zostało powodowi wypłacone

Na kartach pracy w XII 2011r. i w I 2012r. w miejscu na podpis powoda widnieje nazwisko (...)

Dowód: karty pracy osadzonego – k. 34 - 38.

W czasie zatrudnienia powoda w kuchni zdarzały się sytuacje, gdy powód niechętnie wykonywał polecenia przełożonych lub nie stosował się do nich.

Dowód: zeznania świadka N. N. - k. 189.

W świadectwie lekarskim o stanie zdrowia osoby pozbawionej wolności z dnia 16 listopada 2011r. wskazano, że powód podał, iż wykryto u niego ,,(...) dodatni". Następnie w dniu 17.01.2012r. w badaniu laboratoryjnym stwierdzono u powoda dodatni (...) antygen.

W pracowniczej książeczce zdrowia powoda odnotowano w dniu 15 lutego 2011r, że powód jest zdrowy i nie ma przeciwwskazań sanitarnych do jego pracy, a następne badanie miało być przeprowadzone po upływie 1 roku.

Dowód: książeczka zdrowia osadzonego - w załączeniu.

W trakcie, gdy powód pracował w kuchni Zakładu Karnego w W., E. N. wielokrotnie zwracał mu uwagę na niewłaściwe wykonywanie obowiązków. Używał przy tym słów powszechnie uważanych za obelżywe, nazywając powoda w obecności innych skazanych: „cwelem”, „pedałem”, „hivem”. Ponadto kierownik kuchni często drwił z powoda oraz informował innych skazanych, że powód jest osadzony ze osobą zarażoną (...) i sam też jest nosicielem tego wirusa. E. N. zwracał się w taki sposób do powoda w obecności osadzonych T. B. i A. B..

Dowód: zeznania świadka T. B. – k. 234,

zeznania świadka A. B. – k. 297-298,

przesłuchanie powoda Ł. P. - k. 805 (00:12:00), 807 (00:44:25).

W tym okresie powód był osadzony w jednej celi z P. K., nosicielem wirusa HIV, który swojej choroby nie ukrywał przed innymi osadzonymi i funkcjonariuszami SW.

Dowód: przesłuchanie powoda Ł. P. - k. 806 (00:28:47).

W dniu 25 kwietnia 2012r. E. N. stwierdził, że powód odcedził niedogotowane ziemniaki i zaczął je układać w termosy ponad 2 godziny za wcześniej niż zwykle. Powód wiedział, o której godzinie powinien rozłożyć ziemniaki do termosów celem wydania ich osadzonym. Funkcjonariusz zwrócił wówczas uwagę powodowi.

Dowód: zeznania świadka N. N. - k. 189,

zeznania świadka J. P. - k. 657,

zeznania świadka K. S. - k.658.

W tym samym dniu E. N. wystąpił do Dyrektora Zakładu Karnego w W. z pisemnym wnioskiem o zwolnienie z pracy Ł. P., wskazując, że osadzony nie wykonuje poleceń, zachowuje się w sposób opryskliwy i arogancki, a ponadto jest nosicielem żółtaczki typu B.

Dowód: notatka służbowa z dnia 25.04.2012r. – k. 11 akt sprawy tut. Sądu o sygn. V Pen. 621/12.

Po skierowaniu tego wniosku powód w rozmowie z wychowawcą A. M. stwierdził, że szef kuchni ,,uwziął się" na niego. Wcześniej nie informował go o niewłaściwym traktowaniu przez E. N..

Dowód: zeznania świadka A. M. - k. 188.

W związku z wnioskiem E. N. w dniu 26 kwietnia 2012r. Zastępca Dyrektora Zakładu Karnego w W. wymierzył powodowi karę dyscyplinarną nagany oraz podjął decyzję o wycofaniu go z zatrudnienia, motywując tę decyzję niewykonywaniem przez powoda poleceń przełożonego w kuchni oraz odnoszeniem się arogancko wobec przełożonego na zwracane uwagi.

Dowód: wniosek o wymierzenie kary dyscyplinarnej – k. 10 akt sprawy tut. Sądu o sygn. V Pen. 621/12,

sprawozdanie z dnia 17 maja 2012 r. – k. 9 - 9 v ww akt sprawy.

W dniu 30 kwietnia 2012r. powód Ł. P. złożył do Sądu Okręgowego we Wrocławiu V Wydziału Penitencjarnego i Nadzoru nad Wykonywaniem Orzeczeń Karnych skargę w przedmiocie kary nagany i zwolnienia go z pracy.

Postanowieniem z dnia 18 czerwca 2012r, wydanym w sprawie o sygn. akt V Pen 621/12, Sąd utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. W uzasadnieniu postanowienia wskazał, że przedmiotem badania sądu jest zgodność zaskarżonej decyzji z prawem, a nie jej zasadność wynikająca z merytorycznej oceny stanu faktycznego, która to ocena należy do organu podejmującego decyzję. Podkreślił, że skazany w swojej skardze nie zarzucał decyzji jej niezgodności z prawem, a takiej niezgodności Sąd nie stwierdził także z urzędu. W ocenie Sądu nie doszło do naruszenia przepisów postępowania ani do przekroczenia granic swobody uznania. Stwierdził, że na decyzję o zwolnieniu skazanego z zatrudnienia skarga nie przysługuje. Skazany został zatrudniony na mocy decyzji administracyjnej dyrektora jednostki penitencjarnej i zwolnienie go z pracy jest naturalną konsekwencją dotyczącą jego ukarania.

Dowód: zażalenie na decyzję komisji penitencjarnej – k. 2-3 akt tut. Sądu o sygn. V Pen. 621/12,

postanowienie z dnia 18 czerwca 2012 r. wraz z uzasadnieniem – k. 15 akt ww sprawy.

W dniu 30 kwietnia 2012 r. Ł. P. skierował do Prokuratury Rejonowej w Wołowie zawiadomienie o popełnieniu przez kierownika kuchni Zakładu Karnego w W. przestępstwa polegającego na wielokrotnym poniżaniu powoda w obecności innych skazanych poprzez kierowanie do niego słów wulgarnych, a nadto uderzaniu powoda kluczami oraz rozpowszechnieniu nieprawdziwej informacji jakoby powód utrzymywał homoseksualne stosunki z osobą będącą nosicielem wirusów HIV i HCV.

Postanowieniem z dnia 24 maja 2012r, wydanym w sprawie o sygn. akt Ds. 455/12 Prokurator Prokuratury Rejonowej w Wołowie wszczął śledztwo w sprawie znęcania się w okresie od grudnia 2011 r. do kwietnia 2012 r. nad Ł. P. w Zakładzie Karnym w W., tj. o czyn z art. 247 § 1 kk.

Dowód: zawiadomienie o przestępstwie – k. 1-2 akt sprawy Prokuratury Rejonowej w Wołowie o sygn. Ds. 455/12,

postanowienie o wszczęciu śledztwa – k. 7 ww akt sprawy o sygn. Ds. 455/12.

Pismem z dnia 7 sierpnia 2012r, skierowanym do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich, Zastępca Dyrektora Okręgowego Służby Więziennej we W. wskazał, że w sprawie skargi osadzonego Ł. P., żalącego się na warunki odbywania kary pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w W., przeprowadzono postępowanie wyjaśniające, na podstawie którego ustalono, że osadzony jest traktowany prawidłowo w tej jednostce penitencjarnej, zgodnie z obowiązującymi przepisami, a jego uprawnienia są respektowane. Do pisma dołączono sprawozdanie z postępowania wyjaśniającego, w którego wnioskach stwierdzono, że Ł. P. jest traktowany w Zakładzie Karnym w W. podmiotowo, z poszanowaniem godności osobistej, tak jak pozostali osadzeni, zaś warunki socjalno-bytowe, w których przebywa, są zgodne z obowiązującymi przepisami.

Dowód: pismo z dnia 7.08.2012r. – k. 39,

sprawozdanie z dnia 12.07.2012r. – k. 40 - 42.

Postanowieniem z dnia 27 czerwca 2012 r., wydanym w sprawie Ds. 455/12 Prokurator Rejonowy w Wołowie umorzył śledztwo w sprawie:

1.  znęcania się w okresie od grudnia 2011 roku do kwietnia 2012 roku w Zakładzie Karnym w W. nad Ł. P., polegającego na używaniu wobec niego słów wulgarnych, uderzaniu kluczami, pogardzaniu i szydzeniu, to jest o czyn z art. 247 § 1 kk – wobec braku danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie popełnienia czynu zabronionego;

2.  znieważania w okresie od grudnia 2011 roku do kwietnia 2012 roku w Zakładzie Karnym w W. Ł. P., to jest o czyn z art. 216 § 1 kk, wobec nie stwierdzenia czynu publicznoskargowego i braku interesu społecznego w ściganiu z urzędu czynu prywatnoskargowego;

3.  podrabiania podpisów w okresie od grudnia 2011 roku do kwietnia 2012 r. w Zakładzie Karnym w W. Ł. P. na kartach pracy, to jest o czyn z art. 270 § 1 kk, wobec znikomej społecznej szkodliwości czynu.

Dowód: postanowienie z dnia 27.06.2012 r. – k. 48-50 ww akt sprawy o sygn. Ds. 455/12.

Następnie postanowieniem z dnia 20 grudnia 2012r. (sygn. akt II Kp 170/12), wydanym na skutek zażalenia Ł. P. na powyższe postanowienie Prokuratora Rejonowego w Wołowie, Sąd Rejonowy w Wołowie II Wydział Karny uwzględnił zażalenie co do czynu opisanego w punkcie 1 i uchylił zaskarżone postanowienie. W uzasadnieniu postanowienia wskazał m.in, że na możliwość popełnienia czynu znęcania się nad Ł. P. wskazują zeznania A. B., P. K. i T. B., a Prokurator nie dokonał oceny dowodowej tych zeznań.

Dowód: postanowienie z dnia 20.12.2012r. – k. 107 akt ww sprawy o sygn. Ds. 455/12.

Postanowieniem z dnia 7 marca 2013 r. Prokurator Prokuratury Okręgowej we Wrocławiu uwzględnił zażalenie powoda na postanowienie Prokuratora Rejonowego w Wołowie z dnia 27 czerwca 2012 r. o umorzeniu śledztwa w zakresie punktu 2, tj. czynu z art. 216 § 1 kk, uchylając zaskarżone postanowienie w tym zakresie oraz zlecając kontynuowanie postępowania w sprawie.

Dowód: postanowienie z dnia 7.03.2013r. – k. 133-135 ww akt sprawy o sygn. Ds. 455/12.

Kolejnym postanowieniem z dnia 17 kwietnia 2013r. (sygn. akt Ds. 244/13) Prokurator Prokuratury Rejonowej w Wołowie umorzył śledztwo w sprawie:

6.  znęcania się w okresie od grudnia 2011 roku do kwietnia 2012 r. w Zakładzie Karnym w W. nad Ł. P., polegającym na używaniu wobec niego słów wulgarnych, uderzaniu kluczami, pogardzaniu i szydzeniu, tj. o czyn, z art. 247 § 1 kk – wobec braku danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie popełnienia czynu zabronionego,

7.  znieważenia w okresie od grudnia 2011 roku do kwietnia 2012 roku w Zakładzie Karnym w W. Ł. P., tj. o czyn z art. 216 § 1 kk – wobec nie stwierdzenia czynu publicznoskargowego i braku interesu społecznego w ściganiu z urzędu czynu prywatnoskargowego.

Dowód: postanowienie z dnia 17.04.2013r. – k. 149-151 ww akt sprawy o sygn. Ds. 455/12.

W dniu 1 sierpnia 2013r. Ł. P., działając przez pełnomocnika, wniósł do Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej VII Zamiejscowego Wydziału Karnego z siedzibą w W. prywatny akt oskarżenia przeciwko E. N., oskarżając go o to, że w okresie od grudnia 2011 r. do kwietnia 2012 r. w Zakładzie Karnym w W., kilkudziesięciokrotnie znieważył Ł. P. osobiście oraz w obecności innych osób, w ten sposób, że wyzywał pokrzywdzonego, używając przy tym słów powszechnie uznawanych za wulgarne i obelżywe, czym działał na szkodę wymienionego pokrzywdzonego, tj. o czyn z art. 216§1 kk w zw. z art. 91§1 kk.

Dowód: prywatny akt oskarżenia – k. 1-2 akt Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej o sygn. VII K 501/13.

W dniu 20 marca 2014r. w Sądzie Rejonowym w Środzie Śląskiej VII Zamiejscowym Wydziale Karnym z siedzibą w W. odbyło się w tej sprawie posiedzenie pojednawcze (sygn. akt VII K 501/13). Początkowo E. N. oświadczył, że jeżeli odniósł się do powoda w sposób wulgarny, to przeprasza go za to i jest gotów się pogodzić, choć stwierdził, że nie przeklina, a czasem głośno krzyknie. Po przerwie w posiedzeniu oskarżony jednak złożył oświadczenie, że przeprasza Ł. P., że używał słów wulgarnych. Wówczas powód oświadczył, iż skoro oskarżony to przyznał, to uważa sprawę za zakończoną.

Postanowieniem z dnia 20 marca 2014r. Sąd umorzył postępowanie w tej sprawie z uwagi na pojednanie się stron.

Dowód: protokół posiedzenia pojednawczego z dnia 20.03.2014r. – k. 22-24 ww akt sprawy o sygn. VII K 501/13,

postanowienie z dnia 20.03.2014 r. – k. 25 ww akt sprawy o sygn. VII K 501/13.

Dokonując oceny okresowej powoda w dniu 30.06.2011r, wychowawca Zakładu Karnego w G. zaproponował zmianę podgrupy kwalifikacyjnej powoda, wskazując, że zachowanie powoda uległo znacznemu pogorszeniu.

W czasie pobytu powoda w Zakładzie Karnym w W. przyznano powodowi w dniu 26.11.2011r. nagrodę za wykonywanie prac porządkowych na rzecz oddziału, a w dniu 14.12.2011r. nagrodę w kwocie 48zł za wykonane nieodpłatne prace na rzecz jednostki organizacyjnej ZK. Poprzednio w dniu 14.11.2011r. wymierzono powodowi karę dyscyplinarną nagany za niewykonywanie poleceń przełożonych dotyczących obuwia i utrzymania porządku w celi. Jednak w dniu 19.12.2011r. udzielono powodowi pochwały za utrzymanie wzorowego porządku.

Dowód: ocena okresowa z dnia 30.06.2011r, wnioski o przyznanie nagrody, wnioski o wymierzenie kary dyscyplinarnej - akta osobowe powoda część (...).

Przy tak poczynionych ustaleniach faktycznych Sąd zważył, co następuje:

Powództwo częściowo zasługiwało na uwzględnienie.

Dokonując ustaleń faktycznych, Sąd oparł się na dokumentach znajdujących się w aktach sprawy, a także w aktach Prokuratury Rejonowej w Wołowie o sygn. Ds 455/12, aktach osobowych powoda części (...), aktach tut. Sądu o sygn. V Pen. 621/12 oraz aktach Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej o sygn. VII K 501/13.

Za wiarygodne uznał Sąd zeznania świadka N. N., który choć nie był obecny przy zdarzeniu, do którego doszło w kuchni w dniu 25.04.2012r, to jednak jako funkcjonariusz zatrudniony w kuchni znał przebieg zatrudnienia powoda, a o przebiegu zdarzenia dowiedział się z relacji szefa kuchni bezpośrednio po nim. Świadek ten zeznał wprawdzie, że E. N. nie zwracał się do powoda, używając słów obraźliwych, co nie oznacza jednak, iż do takich sytuacji nie mogło dojść w czasie, gdy świadek ten nie był obecny w kuchni.

Świadek A. M. w zasadzie nie miał wiedzy co do okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia. Wskazał on wprawdzie, że powód w rozmowie z nim stwierdził, że szef kuchni ,,uwziął się na niego", jednak nie miał wiedzy co do przebiegu zatrudnienia powoda w kuchni zakładu karnego. Zeznania tego świadka jedynie częściowo stanowiły zatem podstawę ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie.

Odnośnie zeznań świadka J. P. to jedynie częściowo należy uznać je za wiarygodne. Jedynie bowiem ten świadek wskazał, że powód krzyczał i ubliżał szefowi kuchni. J. P. stwierdził, że powód ,,wszystko źle wykonywał", określił przy tym powoda jako ,,człowieka z kompleksami", co świadczy o stosunku tego świadka to powoda. Sąd oparł się zatem częściowo na zeznaniach tego świadka, a to odnośnie przyczyn zwolnienia powoda z pracy, jako znajdujących potwierdzenie w zeznaniu N. N. i K. S.. Nadto Sąd uznał, że zeznania świadka K. S., korespondują z zeznaniami innych świadków, zwłaszcza co do opisu zdarzenia, będącego przyczyną zwolnienia powoda z pracy w kuchni. Tak według K. S. jak i J. P. E. N. nie odnosił się do powoda, używając słów powszechnie uznawanych za obraźliwe. Nie czyni to jednak zeznań świadków T. B. oraz A. B. niewiarygodnymi, z tej przyczyny, że po pierwsze w toku ww posiedzenia pojednawczego E. N. przyznał, iż używał w stosunku do powoda słów wulgarnych, po wtóre zaś J. P. i K. S. mogli nie być świadkami takiego zachowania kierownika kuchni.

Za niewiarygodne uznał Sąd zeznania świadka E. N.. Na rozprawie w dniu 27.11.2013r. zeznał on bowiem, że nigdy nie obrażał powoda. Jednak w czasie posiedzenia pojednawczego w dniu 20 marca 2014r. w ww sprawie o sygn. akt VII K 501/13 świadek przeprosił Ł. P. za to, że używał wobec niego słów wulgarnych, co skutkowało pojednaniem oskarżonego z oskarżycielem prywatnym i umorzeniem postępowania. Dla Sądu niewiarygodne są twierdzenia świadka, że przeproszenie powoda w trakcie postępowania pojednawczego miało na celu jedynie zakończenie postępowania karnego i by - jak twierdził w czasie konfrontacji na rozprawie w dniu 4.04.2016r. - przeprosił powoda ,,za nic dla dobra sprawy". Świadek jako funkcjonariusz SW miał świadomość, iż przepraszając powoda w istocie przyznaje się do popełnienia zarzucanego mu czynu zabronionego i to przed sądem. Wątpliwe jest, by w sytuacji, gdyby nie używał w stosunku do powoda słów wulgarnych, przyznał się do tego jedynie po to, aby zakończyć postępowanie. Bardziej prawdopodobne jest, iż E. N., obawiając się wyniku postępowania dowodowego, podjął decyzję o pojednaniu się z powodem i przeprosił go za swoje zachowanie. Zgodnie z art. 244§1 kpc protokół posiedzenia pojednawczego stanowi dowód tego, co zostało w nim urzędowo zaświadczone (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9.04.2010r, III CSK 178/09, Lex nr 852664), a zatem na jego podstawie Sąd ustalił przebieg tegoż posiedzenia, w tym treść oświadczeń składanych przez świadka E. N.. Strona pozwana nie wykazała zaś, by treść tych oświadczeń była inna, aniżeli wynikająca z dokumentu urzędowego.

Świadek ten w trakcie ww posiedzenia przyznał, że używał wobec powoda słów wulgarnych, a taką wersję zdarzeń potwierdzili świadkowie T. B. oraz A. B.. Ich zeznania Sąd uznał za wiarygodne, gdyż po pierwsze są zbieżne z treścią oświadczenia E. N. złożonego w ww sprawie karnej, a po wtóre korespondowały one w zasadzie z ich zeznaniami złożonymi niemal dwa lata wcześniej w toku postępowania przygotowawczego prowadzonego przez Prokuraturę Rejonową w Wołowie (sygn. akt Ds 455/12). Jednak świadek A. B., zeznając w postępowaniu karnym, nie opisał zdarzenia w kuchni, którego konsekwencją było sporządzenie przez E. N. notatki służbowej w dniu 25.04.2012r. Zdaniem Sądu gdyby był jego naocznym świadkiem opisałby je w toku śledztwa, a wskazanie na nie dopiero na etapie niniejszego postępowania mogło być spowodowane tym, iż świadkowi inna osoba (być może powód) opisała taki przebieg zdarzenia. Z tej przyczyny w tej części zeznania tego świadka nie stanowiły podstawy ustaleń faktycznych.

Sąd nie oparł się także na zeznaniach świadka B. S., który wskazał, że przyczyną konfliktu między ,,zastępcą kierownika kuchni" była kwestia przygotowania zupy. Świadek ten nie pamiętał przy tym nazwiska tej osoby i nie potrafił wskazać, jaką funkcję pełnił E. N.. Nadto zeznając w postępowaniu przygotowawczym, świadek nie wskazywał w ogóle na to zdarzenie.

Natomiast świadek D. F. nie posiadał informacji istotnych dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie. Jak zeznał nie pracował w kuchni zakładu karnego z powodem i nie wiedział, w jaki sposób E. N. odnosił się do powoda i z jakich przyczyn powód został zwolniony z pracy.

Także zeznania świadka L. B. nie stanowiły podstawy ustaleń faktycznych w sprawie. Nie posiadała ona bowiem wiedzy o okolicznościach faktycznych spornych i istotnych dla rozstrzygnięcia. Powód nie dochodził bowiem zapłaty dodatkowego wynagrodzenia za okres, kiedy był zatrudniony odpłatnie w kuchni zakładu karnego, a świadek jako księgowa miała wiedzę co do sposobu, w jaki ustalana jest wysokość należnego osadzonemu wynagrodzenia.

Sąd na rozprawie w dniu 15.02.2016r. pominął dowód z zeznań świadków Ł. M. i P. K.. Pełnomocnik powoda w wyznaczonym terminie nie wskazała bowiem obecnego miejsca zamieszkania lub pobytu tych świadków.

Zdaniem Sądu w tych okolicznościach poczynienie ustaleń faktycznych w oparciu o protokoły przesłuchania świadków w toku ww postępowania karnego, w tym P. K., Z. B. i R. S., o co wnosił powód, prowadziłoby do naruszenia zasady bezpośredniości postępowania dowodowego w procesie cywilnym. Sąd jednak czyniąc ustalenia faktyczne, dokonał oceny zeznań świadków, w tym T. B. i A. B., mając na względzie treść zeznań złożonych przez nich w postępowaniu przygotowawczym.

Dokonując ustaleń faktycznych, Sąd oparł się na przesłuchaniu powoda w takim zakresie, w jakim jego zeznania korespondują z pozostałym zebranym w sprawie materiałem dowodowym. I tak powód nie wykazał, aby miał być zatrudniony nieodpłatnie jedynie przez 30 dni. Z oświadczenia powoda nie wynika, aby zgoda na zatrudnienie nieodpłatne była ograniczona jedynie do 1 miesiąca. Powód na tę okoliczność nie złożył nadto żadnych wniosków dowodowych. Niewiarygodne jest przy tym twierdzenie powoda, iż pracując w kuchni w IV 2012r, a zatem od ponad 3 miesięcy, nie wiedział, o której miały być rozkładane ziemniaki, jak stwierdził w czasie konfrontacji, a to właśnie kwestia rozłożenia ziemniaków do termosów była przyczyną zwolnienia powoda z pracy.

Wskazać nadto należy, iż w niniejszej sprawie zachodziła konieczność ponownego przeprowadzenia postępowania dowodowego po przekazaniu jej Wydziałowi I Cywilnemu tut. Sądu (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 9.06.2010r, III PZP 1/10, OSNP 2010/23-24/280), a dowody uprzednio przeprowadzone w toku procesu nie stanowiły podstawy ustaleń faktycznych.

Zgodnie z art. 23 kc dobra osobiste człowieka pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. W razie dokonania naruszenia dobra osobistego, ten czyje dobro osobiste zostało naruszone może w myśl art. 24§1 kc na zasadach określonych w kodeksie cywilnym żądać m.in. zadośćuczynienia pieniężnego. Rozwinięciem powyższego przepisu jest art. 448 k.c, który stanowi, że w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia.

Jak ustalono bezpośrednim przełożonym powoda był szef kuchni E. N., który uważał, że powód wykonuje powierzone mu prace niewłaściwie. Powód zdaje się przy tym nie zauważać, iż w czasie jego pobytu w zakładzie karnym jego zachowanie było różnie oceniane przez wychowawców, a powód był zarówno nagradzany, jak i karany dyscyplinarnie. Także w trakcie jego pracy w kuchni nie zawsze wykonywał on powierzone mu obowiązki sumiennie. Z zeznań świadka N. N. wynika, że w czasie zatrudnienia w kuchni zdarzały się sytuacje, gdy powód niechętnie wykonywał polecenia przełożonych lub nie stosował się do nich. Ostatecznie powód został zwolniony z pracy w kuchni. Wskazać przy tym należy, iż Sąd Okręgowy we Wrocławiu V Wydział Penitencjarny i Nadzoru nad Wykonywaniem Orzeczeń postanowieniem z dnia 18.06.2012r. (sygn. akt V Pen 621/12) utrzymał w mocy zaskarżoną przez powoda decyzję w przedmiocie kary nagany.

Jednak nawet niesumienne wykonywanie przez powoda powierzonych mu obowiązków nie uzasadniałoby takiego sposobu traktowania powoda przez funkcjonariusza SW, jak czynił to E. N.. Używanie wobec osadzonego słów wulgarnych, w tym o takim zabarwieniu i znaczeniu, które stygmatyzuje daną osobę wśród osadzonych (jak ,,cwel", ,,pedał" czy (...) ) zawsze jest działaniem bezprawnym.

Podkreślić należy, iż z przepisu art. 24§1 kc wynika, iż sądowa ochrona dóbr osobistych opiera się na domniemaniu bezprawności działań, skutkujących naruszeniem tych dóbr, co oznacza, iż to na stronie pozwanej w niniejszej sprawie spoczywał ciężar udowodnienia, iż działania funkcjonariusza SW w stosunku do powoda nie były bezprawne. Niewątpliwie za bezprawne należy uznać wyrażenia obraźliwe, skierowane pod adresem innej osoby, nawet gdyby ich wypowiedzenie miało na celu ochronę uzasadnionego interesu społecznego, co w niniejszej sprawie nie miało zresztą miejsca. W żadnych okolicznościach kierowanie przez funkcjonariusza SW w stosunku do powoda słów obraźliwych nie mogłoby być uznane za usprawiedliwione okolicznościami, choćby powód niesumiennie wykonywał powierzone mu prace.

Wskazać należy, iż takie zachowanie funkcjonariusza publicznego stanowiło także delikt w rozumieniu art. 417§1 kc, za który odpowiedzialność ponosi także strona pozwana niezależnie od odpowiedzialności samego funkcjonariusza (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8.11.2012r, I CSK 177/12, Lex nr 1331252). Przez szkodę w rozumieniu art. 417§1 kc należy przy tym rozumieć także szkodę niemajątkową, a więc i krzywdę w rozumieniu art. 448 kc (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27.10.2011r, V CSK 489/10, Lex nr 1102552). Zgodnie z art. 24 kc w związku z art. 448 kc sąd może w razie naruszenia dobra osobistego przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. W przypadku zaś krzywdy będącej następstwem wykonywania władzy publicznej wystarczające jest stwierdzenie bezprawności działania, niezależnie od winy funkcjonariusza publicznego. Powód był zaś zatrudniony w warunkach pozbawienia wolności, a prace pomocnicze w kuchni wykonywał jako osoba osadzona. Bezprawne zachowanie funkcjonariusza SW wobec powoda skutkuje zatem odpowiedzialnością Skarbu Państwa. Państwo ponosi bowiem odpowiedzialność za działania w sferze imperium, niezależnie od możliwości przypisania winy funkcjonariuszowi publicznemu. Stopień winy ma jednak w niniejszej sprawie wpływ na wysokość zadośćuczynienia należnego powodowi. E. N. można bowiem przypisać winę umyślną.

Zadośćuczynienie ma przede wszystkim funkcję kompensacyjną. Nie może ono stanowić kwoty symbolicznej, lecz musi przedstawiać jakąś ekonomicznie odczuwalną wartość. Ustalając wysokość zadośćuczynienia, Sąd wziął zatem pod uwagę, iż do naruszenia dobra osobistego doszło w trakcie osadzenia powoda w zakładzie karnym, a zatem podczas wykonywania przez Państwo jego uprawnień w zakresie imperium, co w demokratyczny państwie prawnym powinno spotkać się z odpowiednią sankcją, zwłaszcza że zachowanie funkcjonariusza publicznego było zawinione.

W ocenie Sądu kwotą uwzględniającą krzywdę powoda jest łącznie kwota 7000zł. Sąd jest przy tym związany wyborem środka, za pomocą którego pokrzywdzony chce uzyskać kompensatę doznanej krzywdy, dotyczy to także wskazanego przez pokrzywdzonego celu społecznego. W doktrynie i judykaturze przyjmuje się, że pokrzywdzony może żądać zarówno zapłaty zadośćuczynienia jak i zasądzenia na wskazany cel społeczny określonej sumy pieniężnej.

Mając powyższe na względzie, na podstawie powołanych przepisów Sąd zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 5000zł tytułem zadośćuczynienia, a nadto kwotę 2000zł na wskazany przez powoda cel społeczny - tj. na rzecz Fundacji Pomocy (...) (...) z siedzibą w W. (KRS (...)).

Orzeczenie w przedmiocie zasądzonych odsetek ustawowych za opóźnienie znajduje uzasadnienie w przepisie art. 481§1 kc w związku z art. 455 kc. Zobowiązanie strony pozwanej należy do tzw. świadczeń bezterminowych, które powinno zostać spełnione niezwłocznie po wezwaniu do jego wykonania (art. 455 k.c). W niniejszej sprawie należało przyjąć, iż strona pozwana została wezwana do spełnienia świadczenia z chwilą doręczenia jej odpisu pozwu. Jednak powód w pozwie wniósł o zasądzenie odsetek ustawowych od dnia wydania wyroku, a zatem od dnia 18 kwietnia 2016r.

Powód żądał nadto zasądzenia na jego rzecz wynagrodzenia za wykonane w kuchni zakładu karnego prace za styczeń i luty 2012r. W piśmie z dnia 3.11.2012r. (k. 52 verte) wskazał, że wartość przedmiotu sporu w niniejszej sprawie wynosi 103775zł, co wskazuje, że podanie w pozwie jako żądanej kwoty wynagrodzenia 5775zł stanowiło oczywistą omyłkę. Także w trakcie przesłuchania powód potwierdził, że żąda wynagrodzenia za wykonane prace pomocnicze w kuchni za okres 2 miesięcy.

Powód w piśmie procesowym z dnia 11.02.2013r. powołał się na przepis art. 123a kkw i stwierdził, że przepracował w kuchni w ww miesiącach ponad 90 godzin miesięcznie. Powołany art. 123 a kkw określa przypadki, gdy praca wykonywana przez skazanego może mieć charakter nieodpłatny. Przepis art. 123a§1 kkw reguluje wynagrodzenie osadzonych za prace porządkowe i pomocnicze na rzecz jednostek organizacyjnych SW lub prace porządkowe na rzecz samorządu terytorialnego, wskazując iż przysługuje ono jedynie wówczas, gdy ich wymiar przekroczy 90 godzin miesięcznie. Przepis ten nie znajduje jednak zastosowania w niniejszej sprawie. Powód wyraził bowiem zgodę na zatrudnienie go nieodpłatnie przy pracach pomocniczych na rzecz zakładu karnego (art. 123a§1 2 kkw). Wobec powyższego dla oceny zasadności żądania pozwu w zakresie wynagrodzenia za prace pomocnicze w kuchni bez znaczenia jest okoliczność, iż na kartach pracy powoda w XII 2011r. i w I 2012r. brak jest podpisu powoda, gdyż widnieje na nich nazwisko (...).

Powód został na podstawie art. 123a§1 kkw zatrudniony nieodpłatnie przy pracach pomocniczych w kuchni zakładu karnego za swoją zgodą. Z oświadczenia powoda nie wynika przy tym, aby zatrudnienie to miało charakter, o którym stanowi przepis art. 123a§3 kw. Jak już wskazano powód nie wykazał także, aby nie miał możliwości przeczytania tegoż oświadczenia z powodu nacisku ze strony funkcjonariusza SW, który miał mu przekazać, że będzie zatrudniony nieodpłatnie przez miesiąc i po tym okresie otrzyma etat. Nie wykazał również, by miał pracować jedynie 90 godzin miesięcznie w celu wdrożenia się do pracy w kuchni.

Mając powyższe na względzie, Sąd oddalił powództwo w zakresie żądania zapłaty ww wynagrodzenia.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 102 kpc. Powód w niniejszej sprawie przegrał co do znacznej części żądania pozwu, bo co do ok. 93%, a zatem na podstawie art. 100 zd. 2 kpc powinien był zwrócić stronie pozwanej koszty procesu w kwocie 3600zł. Należy mieć jednak na względzie, iż twierdzenia pozwu co do naruszenia dóbr osobistych powoda przez funkcjonariusza SW zostały w toku procesu wykazane, a strona pozwana ponosi za to działanie odpowiedzialność. Do naruszenia dobra osobistego powoda doszło w zakresie wykonywania przez Państwo czynności w sferze imperium. W tej sytuacji w ocenie Sądu zachodzą okoliczności, które przemawiają za nieobciążeniem powoda kosztami procesu na rzecz strony pozwanej, zwłaszcza, iż konsekwencją uiszczenia tych kosztów byłoby w istocie uzyskanie przez powoda zadośćuczynienia w kwocie ok. 1400zł.

Wobec powyższego na podstawie art. 113 ust. 3 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd nie obciążył powoda także kosztami sądowymi.