Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 30 grudnia 2013 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSO Paweł Hochman
Sędziowie:	SSO Arkadiusz Lisiecki (spr.) SSO Jarosław Gołębiowski
Protokolant:	Paulina Neyman

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 30 grudnia 2013 roku

sprawy z wniosku T. C. (1)

z udziałem M. S.

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji obu stron

od postanowienia Sądu Rejonowego w Bełchatowie z dnia 2 maja 2013 roku, sygn. akt I Ns 41/11

postanawia:

I.  z obu apelacji zmienić zaskarżone postanowienie w następujący sposób:

1.  punkt I (pierwszy) podpunkt 6 (szósty) litery „g” tj. nie zaliczać do majątku wspólnego komputera stacjonarnego z monitorem, model (...),

2.  punkt III (trzeci) podpunkt 1 (pierwszy) tj. przyznać na wyłączną własność T. C. (1)dodatkowo opisane w punkcie I (pierwszym) podpunkt 5 (piąty) prawo majątkowe w postaci projektu budynku mieszkalnego „(...)” oraz w punkcie I (pierwszym) podpunkt 6 (szósty) litera „n” materiały budowlane w postaci cegieł i pustaków,

3.  punkt IV (czwarty) i V (piąty) w ten sposób, że zasądzoną od T. C. (1)na rzecz M. S.kwotę 221691, 35 złotych obniżyć do kwoty 221101,35 (dwieście dwadzieścia jeden tysięcy sto jeden 35/100) złotych i odroczyć termin zapłaty w/w kwoty do dnia 30 kwietnia 2014 roku z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności, a w pozostałej części obie apelacje oddalić,

II.  ustalić, że każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Sygn. akt II Ca 657/13

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy w Bełchatowie cytuję:

„I. ustalił, że w skład wspólności majątkowej małżeńskiej T. C. (1) i M. C., których wspólność majątkowa małżeńska ustała z dniem 1 marca 2009 roku na skutek wyroku Sądu Rejonowego w Bełchatowie z dnia 15 grudnia 2009 roku, sygn. akt III RC 457/09 - wchodzą następujące składniki:

1.  zabudowana nieruchomość o powierzchni 0,0364 ha, położona w B.przy ul. (...), obręb numer (...), oznaczona w ewidencji gruntów jako działka numer (...), dla której w Sądzie Rejonowym w Bełchatowie urządzona jest księga wieczysta KW Nr (...);

2.  nieruchomość o powierzchni 0,6092 ha, położona w N.gmina B., obręb numer (...), oznaczona w ewidencji gruntów jako działki o numerach (...), dla której w Sądzie Rejonowym w Bełchatowie urządzona jest księga wieczysta KW Nr (...);

3.  nieruchomość o powierzchni 0,65 ha, położona w P.gmina B., obręb numer (...), oznaczona w ewidencji gruntów jako działka numer (...), dla której w Sądzie Rejonowym w Bełchatowie urządzona jest księga wieczysta KW Nr (...);

4.  370 (trzysta siedemdziesiąt) sztuk akcji (...) SA;

5.  prawo majątkowe w postaci projektu budynku mieszkalnego „(...)";

6.  ruchomości w postaci:

a)  samochodu osobowego marki V. (...) o nr rej. (...), rok produkcji 2004, o wartości rynkowej;

b)  samochodu osobowego marki H. (...) o nr rej. (...), rok produkcji 1994;

c)  mebli kuchennych koloru różowego, w postaci 5 sztuk szafek wiszących, szafek stojących w zabudowie oraz popielatego blatu;

d)  płyty gazowej koloru białego, marki W.;

e)  mikrofalówki koloru srebrnego, marki W.;

f)  szafy suwanej koloru żółtego, zdobionej w czerwone kwadraciki, 5 drzwiowej;

g)  komputera stacjonarnego z monitorem, model (...);

h)  przyczepki samochodowej (...) o nr rej. (...);

i)  biurka koloru żółtego;

j)  szlifierki kątowej (...);

k)  wiertarki ręcznej-elektrycznej (...);

l)  radia CB marki (...)oraz anteny marki (...);

m)  myjki ciśnieniowej marki (...);

n)  materiałów budowlanych w postaci cegieł i pustaków;

o)  aparatu fotograficznego O. (...) o numerze fabrycznym (...);

II. oddalił wniosek o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym;

III. dokonał podziału majątku wspólnego T. C. (1) i M. C. w ten sposób, że:

1)  na wyłączną własność T. C. (1) przyznał:

a)  nieruchomość opisaną w punkcie I 1) położoną w B. przy ul. (...), oznaczoną w ewidencji gruntów jako działka numer (...), dla której w Sądzie Rejonowym w Bełchatowie urządzona jest księga wieczysta KW Nr (...),

b)  nieruchomość opisaną w punkcie I 2) położoną w N. gmina B., oznaczoną w ewidencji gruntów jako działki o numerach (...), dla której w Sądzie Rejonowym w Bełchatowie urządzona jest księga wieczysta KW Nr (...),

c)  akcje (...) SA opisane w punkcie 14),

d)  ruchomości opisane w punktach I 6) a) - I 6) m) ;

2) na wyłączną własność M. C. przyznał:

a)  nieruchomość opisaną w punkcie I 3), położoną w P. gmina B., oznaczoną w ewidencji gruntów jako działka numer (...), dla której w Sądzie Rejonowym w Bełchatowie urządzona jest księga wieczysta KW Nr (...),

b)  aparat fotograficzny opisany w punkcie I 6) o);

IV. zasądził od T. C. (1) na rzecz M. C. kwotę 221.691,35 zł tytułem dopłaty,

V. zasądzoną od T. C. (1) na rzecz M. C. kwotę 221.691,35 zł rozłożył na 24 raty miesięczne, przy czym I rata w wysokości 60.691,35 zł płatna w terminie 14 dni od uprawomocnienia się postanowienia, zaś pozostałe raty po 7.000,- zł płatne w równych miesięcznych odstępach bez odsetek, z odsetkami w wysokości określonej w ustawie w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat;

VI. ustalił, że każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie;

VII. ściągnął od wnioskodawcy T. C. (1) kwotę 486,88 zł i uczestniczki M. C. kwotę 1.086,88 zł na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Bełchatowie, tytułem zwrotu wydatków tymczasowo wyłożonych przez Skarb Państwa” – koniec cytatu.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

T. C. (1) i M. C. w dniu 27 lipca 2002 roku zawarli związek małżeński. Wyrokiem z dnia 15 grudnia 2009 roku, do sygn. akt III RC 457/09, Sąd Rejonowy w Bełchatowie III Wydział Rodzinny i Nieletnich ustanowił z dniem 1 marca 2009 roku rozdzielność majątkową między T. C. (1), a M. C.. Małżeństwo stron zostało rozwiązane przez rozwód wyrokiem Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 17 grudnia 2010 roku, sygn. akt I C 331/10.

W okresie przed zawarciem małżeństwa M. C. otrzymała od swojego ojca R. S. rower górski marki (...).

W 2008 roku M. C. otrzymała odszkodowanie z tytułu śmierci matki. Łączna wysokość odszkodowania wyniosła 50.000 złotych. Z tej kwoty M. C. otrzymała 10.000 złotych, a pozostałą kwotę otrzymał jej ojciec i siostra. Za pieniądze uzyskane z odszkodowania M. C. dokonała zakupu samochodu osobowego marki H. (...) o nr rej. (...).

W dniu 8 marca 2006 roku, na podstawie umowy darowizny zawartej w formie aktu notarialnego G. C. i B. C. darowali do majątku objętego wspólnością majątkową T. C. (1) i M. C. zabudowaną nieruchomość położoną w B. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Bełchatowie prowadzi księgę wieczystą numer (...). T. C. (1) i M. C. ustanowili na rzecz darczyńców służebność osobistą polegającą na prawie bezpłatnego i dożywotniego zamieszkiwania w całym parterze domu mieszkalnego wraz z prawem korzystania z piwnic, podwórza i ogródka przydomowego. Wartość nieruchomości według stanu na dzień 1 marca 2009 roku i cen aktualnych wynosi 295.000 złotych.

Na podstawie umowy przeniesienia własności z dnia 19 września 2003 roku T. C. (1) i M. C. nabyli w ramach małżeńskiej wspólności ustawowej nieruchomość położoną w N., dla której Sąd Rejonowy w Bełchatowie prowadzi księgę wieczystą numer (...). Wartość nieruchomości według stanu na dzień 1 marca 2009 roku i cen aktualnych wynosi 121.000 złotych.

Na podstawie umowy sprzedaży z dnia 30 maja 2007 roku T. C. (1) i M. C. nabyli w ramach małżeńskiej wspólności ustawowej nieruchomość położoną w P., dla której Sąd Rejonowy w Bełchatowie prowadzi księgę wieczystą numer (...). Wartość nieruchomości według stanu na dzień 1 marca 2009 roku i cen aktualnych wynosi 6.500 złotych.

W okresie trwania małżeństwa, do czasu ustanowienia rozdzielności majątkowej małżeńskiej, T. C. (1)i M. C.nabyli w ramach wspólności majątkowej: projekt budynku mieszkalnego „(...)" (...)o wartości rynkowej 1.530 złotych, 527 akcji (...)Spółka Akcyjna serii (...)o numerach od (...)do (...), każda o wartości nominalnej 10 złotych, które następnie zostały przekształcone na 370 akcji (...) S.A., a następnie na akcje (...) S.A., o aktualnej wartości rynkowej 5.999,70 złotych. Ponadto ruchomości w postaci: samochodu osobowego marki V. (...)o nr rej. (...), rok produkcji 2004, o wartości rynkowej 13.900 złotych, samochodu osobowego marki H. (...)o nr rej. (...), rok produkcji 1994, o wartości rynkowej 1.600 złotych, mebli kuchennych koloru różowego w postaci 5 sztuk szafek wiszących, szafek stojących w zabudowie oraz popielatego blatu, o wartości rynkowej 491 złotych, płyty gazowej koloru białego, marki W., o wartości rynkowej 123 złote, mikrofalówki koloru srebrnego, marki W., o wartości rynkowej 129 złotych, szafy suwanej koloru żółtego, zdobionej w czerwone kwadraciki, 5 drzwiowej, o wartości rynkowej 425 złotych, komputera stacjonarnego z monitorem, model (...), o wartości rynkowej 1.180 złotych, przyczepki samochodowej (...)o nr rej. (...), o wartości rynkowej 461 złotych, biurka koloru żółtego, o wartości rynkowej 48 złotych, szlifierki kątowej (...), o wartości rynkowej 28 złotych, wiertarki ręcznej-elektrycznej (...), o wartości rynkowej 38 złotych, radia CB marki (...)oraz anteny marki (...), o wartości rynkowej 275 złotych, myjki ciśnieniowej marki (...), o wartości rynkowej 52 złote, materiałów budowlanych w postaci cegieł i pustaków, o wartości rynkowej 15.000 złotych, aparatu fotograficznego O. (...)o numerze fabrycznym (...), o wartości rynkowej 1.239 złotych. Natomiast ruchomości w postaci: pralki automatycznej marki W., lodówki marki W., odkurzacza marki P., kosiarki traktorowej, które na dzień 1 marca 2009 roku uległy zniszczeniu.

Środki na zakup materiałów budowlanych w postaci cegły i pustaków pochodziły w kwocie 10.000 złotych z pożyczki udzielonej przez rodziców T. C. (1) oraz w kwocie 6.500 złotych z pożyczki zaciągniętej przez T. C. (1) w miejscu pracy.

W okresie trwania małżeństwa, do czasu ustanowienia rozdzielności majątkowej małżeńskiej, oboje małżonkowie pracowali i z tego tytułu uzyskiwali dochody. Ponadto w okresie od zawarcia małżeństwa do dnia 1 marca 2009 roku rodzice T. C. (1) wielokrotnie darowali małżonkom środki pieniężne.

M. C. od 2009 roku zamieszkuje wraz z małoletnimi dziećmi w lokalu mieszkalnym, którego jest współwłaścicielką, położonym na os. (...) w B.. Jest zatrudniona w Starostwie Powiatowym w B. na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Od tego czasu w jej posiadaniu jest samochód osobowy marki H. (...) z 1997 roku oraz aparat fotograficzny.

W okresie od i marca 2009 roku T. C. (1)poniósł nakłady na utrzymanie nieruchomości położonych przy ul. (...)w B.oraz w N.tytułem opłat podatku od nieruchomości i gruntów, energii cieplnej, energii elektrycznej, wody, ścieków, gazu ziemnego, opłat na rzecz(...) Spółki (...), opłaty związane z ubezpieczeniem i przeglądami samochodu H. (...)i przyczepki samochodowej na łączną kwotę 7.318 złotych. Kwota 2.246 zł została uiszczona z tytułu kosztów przeglądów i ubezpieczenia samochodu H.i przyczepki samochodowej zaś kwota 833 złotych została przez niego uiszczona tytułem podatków od nieruchomości i opłat na rzecz (...) Spółki (...). Pozostałe należności wynikały z zużytych mediów.

T. C. (1)od 2009 roku zamieszkuje w domu położonym przy ul. (...)w B.. Jest zatrudniony w (...) SAi osiąga miesięczne dochody w wysokości około 4.000 zł netto. Od tego czasu w jego posiadaniu są ruchomości w postaci: samochodu osobowego marki V. (...)o nr rej. (...), samochodu osobowego marki H. (...)o nr rej. (...), mebli kuchennych koloru różowego, w postaci 5 sztuk szafek wiszących, szafek stojących w zabudowie oraz popielatego blatu, płyty gazowej koloru białego, marki W., mikrofalówki koloru srebrnego, marki W., szafy suwanej koloru żółtego, komputera stacjonarnego z monitorem, model (...), przyczepki samochodowej (...)o nr rej. (...), biurka koloru żółtego, szlifierki kątowej (...), wiertarki ręcznej-elektrycznej (...), radia CB marki (...)oraz anteny marki (...), myjki ciśnieniowej marki (...).

Podstawą dla ustalenia wartości składników majątku wspólnego, wobec sprzecznych twierdzeń uczestników, były dla Sądu Rejonowego opinie sporządzone przez biegłych sądowych z zakresu wyceny nieruchomości oraz ruchomości.

Opinia sporządzona przez biegłego sądowego, dotycząca wyceny ruchomości, była przekonująca. Biegły w sposób jednoznaczny wyjaśnił rozbieżności w wycenie samochodów osobowych i wskazał alternatywne wartości. W ocenie Sądu Rejonowego powyższe było wystarczające dla uznania sporządzonej przez niego opinii za jasną, pełną i przekonywującą.

W ocenie Sądu Rejonowego w sprawie nie było podstaw do odstąpienia od zasady wyrażonej w art. 43 § 1 KRO zgodnie z którą małżonkowie mają równe udziału w majątku wspólnym, a w konsekwencji wniosek T. C. (2) o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym podlegał oddaleniu. M. C. spełniała swoje obowiązki rodzinne. Pracowała, wychowywała dzieci i w miarę możliwości pomagała mężowi w pracy na nieruchomości. Wnioskodawca domagając się ustalenia nierównych udziałów wskazywał na okoliczność, że podstawowy składnik majątku wspólnego w postaci nieruchomości położonej przy ul. (...) w B., otrzymali od jego rodziców. Okoliczność ta w ocenie Sądu nie stanowi ważnego powodu uzasadniającego ustalenie nierównych udziałów. Wskazać należy, że przedmiotowa nieruchomość została darowana przez jego rodziców zarówno jemu, jak i jego małżonce. Ponadto w umowie darowizny ustanowiono na ich rzecz dożywotnie prawo do zamieszkiwania parteru domu, a piętro domu mieli zajmować małżonkowie. W ocenie Sądu Rejonowego, gdyby rodzice wnioskodawcy nie chcieli, aby M. C. otrzymała w ramach małżeńskiej wspólności majątkowej przedmiotowej nieruchomości, to podarowali by ją wyłącznie synowi, co nie miało miejsca. W konsekwencji argument wnioskodawcy nie znajduje uzasadnienia.

W świetle łączących strony niniejszej sprawy stosunków majątkowych składniki majątku jakie nabyli oni w trakcie trwania związku małżeńskiego wchodziły do ich majątku wspólnego.

Wnioskodawca i uczestniczka wskazali składniki majątku wspólnego zarówno ruchomego, jak i nieruchomego. Sąd Rejonowy dokonując analizy zgłoszonych składników majątku wspólnego nie zaliczył do majątku wspólnego roweru górskiego, który uczestniczka otrzymała przed zawarciem związku małżeńskiego oraz samochód osobowy marki H. (...)z 1997 roku, który został zakupiony za pieniądze pochodzące z majątku osobistego uczestniczki. Ponadto nie uwzględnił w składzie majątku wspólnego przedmiotów w postaci: pralki automatycznej marki W., lodówki marki W., odkurzacza marki P., kosiarki traktorowej, uznając, że na dzień 1 marca 2009 roku były zniszczone. Natomiast co do akcji (...)S.A., które wchodziły na dzień 1 marca 2009 roku do wspólności majątkowej, to dla ustalenia ich wartości przyjął, że dalsze przekształcenia przedmiotowych akcji nie miały wpływu na ich wartość rynkową. W konsekwencji Sąd Rejonowy dokonał ustalenia wartości akcji (...) SAwedług notowań giełdowych z dnia wyrokowania tj. 16,21 zł uznając, że 370 akcji (...) S.A.odpowiada wartości 527 akcjom (...)S.A.

Nie dokonał rozliczenia nakładów czynionych przez rodziców T. C. (1) na nieruchomość położoną przy ul. (...) w B., gdyż nakłady osób trzecich na majątek wspólny nie podlegają rozliczeniu w niniejszym postępowaniu. Ponadto wskazać należy, że brak jest podstaw do uznania, że takie nakłady w istocie stanowiły darowiznę do majątku osobistego T. C. (1), gdyż byłoby to sprzeczne z doświadczeniem życiowym. Skoro rodzice podarowali synowi i synowej zabudowaną nieruchomość, to wnioskować należy, że tym bardziej prace wykonywane przez nich na nieruchomości są wykonywane zarówno dla syna jak i synowej.

Sąd Rejonowy dokonując podziału majątku wspólnego kierował się przede wszystkim żądaniami wnioskodawcy i uczestniczki dotyczącymi chęci uzyskania konkretnego składnika majątku wspólnego. Ponadto miał na uwadze, okoliczności wynikające z dokonanego przez małżonków dorozumianego podziału posiadania składników majątku wspólnego oraz okoliczność, że na rzecz rodziców wnioskodawcy ustanowione zostało prawo dożywotniego zamieszkania w nieruchomości położonej przy ul. (...)w B.. Miał również na uwadze fakt, że uczestniczka jest współwłaścicielką lokalu mieszkalnego położonego na os. (...). Gdy chodzi o nieruchomości, to Sąd Rejnowy przyznał wnioskodawcy na wyłączną własność zabudowaną nieruchomość przy ul. (...)w B.oraz nieruchomość gruntową w N.wraz z materiałami budowlanymi znajdującymi się na jej terenie oraz projektem budynku mieszkalnego. Natomiast uczestniczce przyznał nieruchomość położoną w P.. Jak chodzi o podział ruchomości, to dokonał go zgodnie z aktualnym stanem posiadania. Wobec braku stanowiska uczestniczki w przedmiocie akcji, to przyznał je wnioskodawcy. Łączna wartość majątku wspólnego wyniosła 465.018,70 złotych, a zatem każdy z byłych małżonków winien otrzymać 1/2 majątku odpowiadającą wartości 232.509,35 złotych. Uczestniczka otrzymała składniki majątku o łącznej wartości 7.739 złotych. Wobec powyższego należało zasądzić od wnioskodawcy T. C. (1)na rzecz uczestniczki M. C.kwotę 224.770,35 złotych tytułem dopłaty.

Uwzględniając za zasadne jedynie w części nakłady wnioskodawcy poczynione na utrzymanie wspólnych nieruchomości w okresie od dnia 1 marca 2009 roku Sąd Rejonowy pomniejszył kwotę należnej dopłaty o 3.079,00 złotych. W ocenie Sądu Rejonowego wnioskodawca reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika nie wykazał zasadności i konieczności ponoszenia wszystkich wskazanych przez niego opłat. O ile podatki i opłaty stanowią obciążenia konieczne do uiszczania przez właścicieli nieruchomości, co do zasady proporcjonalnie do swoich udziałów, to wnioskodawca nie wykazał konieczności zużycia mediów w postaci ogrzewania, wody, prądu, gazu. Tym bardziej, że w przedmiotowej nieruchomości zamieszkuje wyłącznie wnioskodawca razem ze swoimi rodzicami. Tylko te osoby czerpią korzyści z tytułu korzystania z mediów, które są niezbędne do zamieszkiwania. W ocenie Sądu Rejonowego stosownie do postanowień art. 6 KC, to wnioskodawca powinien wykazać zasadność pozostałych nakładów czynionych na potrzeby utrzymania nieruchomości wspólnej, czego wnioskodawca nie wykazał w przedmiotowym postępowaniu i jego wniosek podlegał oddaleniu.

Zważywszy na wysokość dopłaty Sąd Rejonowy uznał, że zachodzi konieczność rozłożenia na raty uznając, że wysokość uzyskiwanych dochodów wnioskodawcy nie pozwala na jednorazowe uiszczenia spłaty. Ustalając ilość rat, ich wysokość oraz terminy ich płatności miał na względzie z jednej strony bardzo dobrą sytuację materialną wnioskodawcy, jego stanowisko w postępowaniu co do sposobu podziału majątku, a w konsekwencji konieczność liczenia się z dopłatą na rzecz uczestniczki i to w znacznej wysokości. Z drugiej strony miał na względzie sytuację majątkową uczestniczki, która z majątku wspólnego w wyniku podziału otrzymuje jedynie nieruchomość położoną w P. oraz aparat fotograficzny.

Sąd Rejonowy rozłożył spłatę na 24 raty miesięczne, przy czym pierwsza rata w wysokości 60.691,35 zł płatna w terminie 14 dni od uprawomocnienia się postanowienia, zaś pozostałe raty po 7.000,00 zł płatne w równych miesięcznych odstępach bez odsetek, z odsetkami w wysokości określonej w ustawie w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat. Rozłożenie spłaty na wskazane okresy pozwoli wnioskodawcy na podjęcie takich starań, które zapewnią wywiązanie się z nałożonych obowiązków, a z drugiej strony zabezpieczą interes uczestniczki postępowania.

O kosztach postępowania orzekł na podstawie art. 520 KPC proporcjonalnie do udziału i wkładu wnioskodawcy i uczestniczki w postępowanie, uznając iż brak jest podstaw do zastosowania § 2 lub 3 tego przepisu. Ponadto Sąd na podstawie art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 520 § 1 KPC nakazał ściągnąć od wnioskodawcy kwotę 486,88 złotych i od uczestniczki kwotę 1.086,88 złotych na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Bełchatowie, tytułem zwrotu wydatków tymczasowo wyłożonych przez Skarb Państwa na wynagrodzenie dla biegłych sądowych.

Apelację od powyższego postanowienia wniosły obie strony.

Apelacja wnioskodawcy zaskarża postanowienie w całości, zarzucając mu:

I. naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na treść postanowienia, w szcze­gólności:

1. art. 233 § 1 k.p.c. polegającej na dowolnej ocenie materiału dowodowego w konsekwencji błędnego ustalenia składników majątku wspólnego podlegającego podziałowi poprzez ustalenie, że:

- składnikiem majątku wspólnego jest komputer stacjonarny z monitorem, model (...)o wartości 1 180 zł, gdy w rzeczywistości stanowił on darowiznę babki na rzecz wnuków;

oparcie orzeczenia na opinii rzeczoznawcy majątkowego C. U., pomimo, że opinia wydana była w grudniu 2011 roku, zaś stosownie do art. 156 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami operat szacunkowy może być wykorzy­stywany do celu, dla którego został sporządzony, przez okres 12 miesięcy od daty jego sporządzenia, zaś rzeczoznawca nie potwierdził jego ważności w trybie art. 156 ust. 4 powołanej ustawy, jak również nieuwzględnienie przy określaniu war­tości nieruchomości prawa rzeczowego obciążającego nieruchomość i mającego znaczny wpływ na jego wartość;

- dowolne uznanie, że nakłady osób trzecich na nieruchomość dokonywane były na rzecz obojga małżonków, pomimo braku jakichkolwiek dowodów na tą okolicz­ność;

2. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez nieuwzględnienie żądania w zakresie ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym, pomimo, że przeważająca wartościowo część majątku dorobkowego powstała w wyniku darowizn uczynionych przez rodziców wnioskodawcy, co zgodnie z art. 43 § 2 k.r.op. winno być uznane za szczególną okoliczność uzasadniają­cą ustalenie nierównych udziałów w majątku dorobkowym;

3. art. 618 § 1 k.p.c. poprzez brak rozstrzygnięcia w zakresie przyznania składników mająt­kowych określony w pkt. 1-5) oraz 1 — 6) lit. b, pomimo obowiązku objęcia rozstrzy­gnięciem wszystkich składników majątku objętego podziałem, a nadto niewskazanie w pkt. I postanowienia wartości składników objętych podziałem

4. art. 320 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. polegające na określeniu rat w wysokości nie­możliwej do zapłaty przez wnioskodawcę, bez uwzględnienia ustalonego przez Sąd po­ziomu jego dochodów, jak również bez wskazania daty, w której winna nastąpić płatność raty, ograniczając się jedynie od określenia cyklu zapłaty, przy jednoczesnym nałożeniu obowiązku zapłaty odsetek na wypadek uchybienia terminowi płatności;

II. naruszenie prawa materialnego, poprzez błędną wykładnię art. 43 § 2 k.r.o. polegającą na przyjęciu, że szczególne okoliczności pozwalające na ustalenie nierównych udziałów w majątku dorobkowym, ograniczone są wyłącznie do nagannego zachowania małżonka i pominiecie sposobu powstania majątku dorobkowego i przyczynienia się przez drugiego małżonka i jego rodzinę do powstania tego majątku.

Biorąc pod uwagę powyższe apelujący wnosił o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, przy uwzględnieniu kosztów postępowania apelacyjnego, jako części kosztów postępowania.

Apelacja uczestniczki zaskarża wyżej opisane postanowienie w części to jest w punkcie V, w zakresie rozłożenia zasądzonej spłaty na rzecz uczestniczki postępowania w łącznej kwocie 221.691,35 złotych na 24 raty miesięczne, z czego rozłożenie kwoty 160.730,00 złotych, stanowiącej 73% zasądzonej dopłaty, na równe comiesięczne raty po 7000 złotych.

Apelująca zaskarżonemu postanowieniu zarzuca:

1.  dowolność w ocenie materiału dowodowego polegającą na przyjęciu zasadności i słuszności stanowiska wnioskodawcy, iż jego sytuacja finansowa nie pozwala mu na spłatę uczestniczki w krótkim okresie czasu, który uczyniłby ową spłatę realną i umożliwił jej dokonania zakupu lokalu mieszkalnego, na realizacje, którego ma nikłe szanse otrzymując ratalne kwoty przez okres dwóch lat, podczas gdy z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika w sposób nie budzący wątpliwości, że sytuacja finansowa wnioskodawcy zobowiązanego do spłaty jest bardzo dobra, a jego żądania rozłożenia spłaty na niewysokie i płatne w okresie 2 lat spłaty nie uzasadnia również okoliczność, iż od początku trwania postępowania, wnosił o przyznanie mu składników majątku wspólnego znacznej wartości na wyłączną własność, a zatem liczyć się musiał i powinien z koniecznością spłaty pieniężnej na rzecz uczestniczki postępowania.

2.  brak jakiejkolwiek analizy w przedmiocie sytuacji finansowej uczestniczki oraz podnoszonej przez nią okoliczności, iż jest ona bezpośrednim opiekunem dwójki małoletnich dzieci stron, a zasądzona spłata z tytułu różnicy wartości składników majątku wspólnego przyznanych stronom w naturze, ma zostać przez nią przeznaczona za zabezpieczenie potrzeb lokalowych jej i małoletnich dzieci, czym Sąd I instancji naruszył konstytucyjną zasadę równej dla wszystkich współwłaścicieli ochrony prawnej własności i innych praw majątkowych (art. 64 ust. 2 Konstytucji) poprzez brak uwzględnienia uzasadnionego interesu dotychczasowego współwłaściciela uprawnionego do tej spłaty (art. 212 § 2 i 3 kc).

3.  sprzeczność między treścią orzeczenia w pkt V, a jego uzasadnieniem, z którego to uzasadnienia wynika, że Sąd nie znajduje żadnych podstaw, aby zastosować względem wnioskodawcy tak daleko idącego moratorium w sposobie spłaty, jako, że Sąd wskazuje na bardzo dobrą sytuacją finansową wnioskodawcy, a także podnosi okoliczność, iż stanowisko wnioskodawcy w sprawie, co do sposobu podziału majątku przez żądanie przyznania mu większości składników tego majątku w naturze, przesądzało konieczność liczenia się z dopłatą na rzecz uczestniczki, która w wyniku podziału otrzymuje jedynie nieruchomość położoną w P. o wartości 6.500 złotych oraz aparat fotograficzny. Sąd dostrzega również możliwość spieniężenia przez niego części swojego majątku czy zaciągnięcie kredytu. Wobec takiej treści uzasadnienia zdumienie budzi rozstrzygnięcie polegające na rozłożeniu spłaty na 2 -letnie rat w wysokości po 7000 złotych miesięcznie! Sprzeczność uzasadnienia z treścią rozstrzygnięcia w tym przedmiocie jest jaskrawa.

Biorąc pod uwagę powyższe zarzuty apelujący wnosił o zmianę zaskarżonego postanowienia w punkcie V i rozłożenie zasądzonej od T. C. (1) na rzecz uczestniczki postępowania kwoty 221.691,35 złotych na 3 raty, z czego I rata w kwocie 81.691,35 złotych płata w terminie 14 dni od uprawomocnienia się orzeczenia, II rata w kwocie 70.000 złotych płatna w terminie 2 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia oraz III rata w kwocie 70.000 złotych płatna w terminie 3 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia.

W odpowiedzi na apelację uczestniczki wnioskodawca wnosił o jej oddalenie oraz zasądzenie od uczestniczki postępowania na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania, apelacyjnego wraz z kosztami zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

1/ co do apelacji wnioskodawcy.

W pierwszej kolejności Sąd Okręgowy uznał za celowe odnieść się do zarzutu naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisów prawa materialnego.

Ustawa w art. 43 § 2 i 3 k.r.o. przewiduje dwie przesłanki uzasadniające domaganie się ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym: istnienie ważnych powodów oraz przyczynienie się małżonków do powstania majątku wspólnego w stopniu zróżnicowanym. Z treści uzasadnienia zaskarżonego postanowienia wynika, że w ocenie Sądu Rejonowego brak jest podstaw do uwzględnienia wniosku i ustalenia nierównych udziałów byłych małżonków w majątku wspólnym. Sąd I instancji szczegółowo uzasadnił swe stanowisko, które zdaniem Sądu Okręgowego należy w pełni podzielić. Z uwagi na uzasadnienie tego zarzutu przypomnieć należy, że zwrot „ważne powody” jest zwrotem niedookreślonym, bowiem ustawa nie precyzuje tego pojęcia. Oznacza to, że występowanie ważnych powodów należy oceniać dla każdego konkretnego stanu faktycznego. W literaturze zwraca się przy tym na uwagę, że o ile ważne powody uzasadniające zniesienie wspólności ( art. 52 k.r.o.) mają charakter majątkowy, o tyle ważne powody pozwalające na ustalenie nierównych udziałów nasycone są elementami niemajątkowymi. Względy natury majątkowej bowiem znalazły wyraz w drugiej przesłance ustawowej tj. stopniu przyczynienia się każdego z małżonków do powstania majątku wspólnego. Ważne powody do których odwołuje się ustawodawca w art. 43 § 1 k.r.o., obejmują względy natury etycznej, powodujące, że w konkretnych okolicznościach równość udziałów małżonków w majątku wspólnym byłaby postrzegana jako rozstrzygnięcie kolidujące z zasadami współżycia społecznego, albo mówiąc inaczej, byłoby uznawane za powszechnie krzywdzące dla jednego z małżonków, pozostające w sprzeczności z powszechnym poczuciem sprawiedliwości ( por. E. Skowrońska-Bocian, Rozliczenia majątkowe małżonków, LexisNexis, wydanie 3, Warszawa 2005, s. 171 oraz wskazana w/w pracy literatura).

Określenie stopnia przyczynienia się każdego z małżonków do powstania majątku wspólnego musi być dokonywane z uwzględnieniem wszystkich okoliczności. W szczególności nie jest wystarczające dokonanie prostego wyliczenia rachunkowego, gdyż trzeba także uwzględnić takie elementy, jak prowadzenie gospodarstwa domowego i wychowywanie dzieci przez jedno z małżonków ( por. J.S. Piątkowski: Udziały małżonków w majątku wspólnym, w : Studia z prawa cywilnego, Warszawa-Łódź 1983, s. 291 ).

W tym miejscu Sąd II instancji pragnie podkreślić, że obie omówione wyżej przesłanki muszą wystąpić jednocześnie. Sama dysproporcja w zakresie przyczyniania się każdego z małżonków do powstania majątku wspólnego nie wystarczy do ustalenia nierównych udziałów; konieczne jest bowiem wystąpienie ważnych powodów uzasadniających takie orzeczenie. Przykładowo jedynie wskazać można, że przyjmuje się istnienie ważnych powodów, gdy małżonek, przeciwko któremu kierowane jest żądanie, w sposób rażący lub uporczywy nie przyczynia się do powstania dorobku stosownie do posiadanych sił i możliwości zarobkowych ( por. orz. SN z 26.11.1973 r., III CRN 227/73, OSNCP 1974, nr 11, poz.189 ). O ważnych powodach nie może być mowy, gdy jedno z małżonków nie przyczyniło się do powstania majątku wspólnego z przyczyn niezawinionych, niezależnych od siebie lub z innych usprawiedliwionych powodów.

Tymczasem w uzasadnieniu zarzutu apelacji jej autor podniósł, że główny składnik majątku stron tj. zabudowaną domem mieszkalnym nieruchomość w B. otrzymali byli małżonkowie w wyniku darowizny od rodziców wnioskodawcy a działkę w P. ( o wartości 6500 zł ) kupili za środki otrzymane od rodziców T. C. (1).

W związku z tak zaprezentowanym stanowiskiem Sąd Okręgowy na wstępie zauważa, że nie można żądać ustalenia nierównych udziałów w niektórych składnikach majątku wspólnego ( patrz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27.06.2003 r., w sprawie IV CKN 278/01, OSN 2004, Nr 9, poz.146 ). Przede wszystkim podnieść należy, że uczestniczka przez cały czas trwania małżeństwa w sposób należyty wykonywała swoje obowiązki wobec rodziny tj. pracowała zawodowo, jednocześnie zajmując się wychowaniem dzieci i prowadzeniem domu. Wnioskodawca nie udowodnił by uczestniczka trwoniła wspólny majątek, zaniedbywała swe obowiązki względem rodziny. Z poczynionych przez Sąd Rejonowy ustaleń faktycznych (niespornych) wynika, że uczestniczka troszczyła się o jego powiększenie albowiem strony zakupiły oprócz ruchomości objętych podziałem także dwie działki ( w tym działkę położoną w N. o wartości ponad 120000,00 zł) i dwa samochody osobowe. W tym miejscu podkreślić należy, że gdyby uczestniczka nie dbała o dobro rodziny, to rodzice wnioskodawcy nie darowali by obojgu małżonkom zabudowaną budynkiem mieszkalnym nieruchomość, tylko obdarzyli by nią wyłącznie swego syna tj. wnioskodawcę. Tymczasem wszelka pomoc materialna udzielana przez rodziców T. C. (1) małżonkom była adresowana do obojga, miała ona zapewnić im w miarę wygodne i godziwe warunki życia. Nie ma także w sprawie dowodów, które uzasadniałyby twierdzenie apelacji, że nakłady rodziców wnioskodawcy nie były dokonywane na rzecz obojga małżonków. Zdaniem Sądu Okręgowego w świetle tak poczynionych ustaleń faktycznych wnioskodawca nie może domagać się ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym.

Zatem oddalenie przez Sąd Rejonowy wniosku uczestnika o ustalenie nierównych udziałów byłych małżonków w majątku wspólnym jest w ocenie Sądu II instancji uzasadnione.

Nie ma również podstaw do kwestionowania wartości nieruchomości objętych podziałem, których wartość Sąd I instancji ustalił na podstawie wniosków biegłego rzeczoznawcy C. U.. Faktem jest, że od dnia wydania opinii przez biegłą U. do dnia orzekania przez Sąd Rejonowy upłynął już okres 12 miesięcy. Z lektury akt sprawy wynika, że w/w uchybienie nie było podnoszone, a ponadto wycena nie była również kwestionowana przez ówczesnego pełnomocnika wnioskodawcy, który jest doświadczonym adwokatem. Niemniej jednak z uwagi na postanowienie ust. 4 art. 156 ustawy o gospodarce nieruchomościami Sąd Okręgowy z urzędu dopuścił dowód z opinii uzupełniającej biegłej U.. W swej uzupełniającej opinii biegła potwierdziła, że dokonana przez nią wycena nieruchomości objętych podziałem jest aktualna, bowiem ich wartość ani nie wzrosła, ani też nie uległa obniżeniu. Także prawidłowo została wyceniona wartość ustanowionego na rzecz rodziców wnioskodawcy prawa rzeczowego obciążającego nieruchomość położoną w B.. Nie ma żadnych podstaw aby przy określaniu wartości ustanowionej służebności osobistej uwzględniać dodatkowo koszty: centralnego ogrzewania, energii elektrycznej, gazu ziemnego, wody i odprowadzania ścieków, wywozu nieczystości stałych, który to obowiązek obciąża beneficjentów tj. rodziców wnioskodawcy i samego wnioskodawcę, który też korzysta z tej nieruchomości. W tym miejscu Sąd Okręgowy ponownie zauważa, że wniosek pełnomocnika wnioskodawcy złożony na rozprawie został oddalony albowiem sprowadza się do kwestii wyjaśnionych przez biegłą w opinii podstawowej, które to kwestie również nie były kwestionowane przez ówczesnego pełnomocnika wnioskodawcy.

Reasumując Sąd Okręgowy w pełni akceptuje ustaloną przez Sąd I instancji wartość nieruchomości objętych podziałem.

Nie jest uzasadniony zarzut obrazy art. 320 k.p.c. w związku z art. 233 § 1 k.p.c. w zakresie dalszego zwiększenia przez obniżenie wysokości rat, na które to Sąd I instancji rozłożył dopłatę. Zarówno we wniosku jaki później w uzasadnieniu apelacji pełnomocnik wnioskodawcy nie wskazał do jakiej wysokości raty należałoby dla jego mocodawcy obniżyć. Tak wywiedziony zarzut uniemożliwia Sądowi II instancji dokonanie jego oceny i z tego to powodu już nie może odnieść zamierzonego skutku. Jednak kwestia rozłożenia dopłaty na raty zostanie omówiona przy ocenie apelacji uczestniczki.

Trafny jest natomiast zarzut apelującego naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 618 § 1 k.p.c. poprzez brak rozstrzygnięcia w zakresie przyznania składników majątkowych określonych w punkcie I – 5 ( projekt budynku mieszkalnego (...)”) oraz I – 6 litera - n ( materiały budowlane w postaci cegieł i pustaków). Z treści uzasadnienia wynika, że te dwa składniki Sąd I instancji uwzględnił przyznając je wnioskodawcy. Z tego to powodu zmieniono postanowienie w punkcie III podpunkt 1 w ten sposób, że przyznano wnioskodawcy na wyłączną własność dodatkowo opisane wyżej dwa składniki tj. projekt budynku mieszkalnego „(...)” oraz materiały budowlane w postaci cegieł i pustaków. Wartość tych składników została prawidłowo ujęta przez Sad Rejonowy w rozliczeniu należnej od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki dopłaty.

Zasadnie podnosi autor apelacji, iż brak jest podstaw do zaliczenia w skład majątku wspólnego stron komputera stacjonarnego z monitorem, model (...)o wartości 1180 zł. Z zeznań świadka L. C.oraz z zeznań wnioskodawcy i uczestniczki wynika, że komputer w/w stanowił darowiznę babci na rzecz wnuków. Dlatego też należało zmienić postanowienie w punkcie I podpunkt 6 litera – g poprzez niezaliczenie do majątku wspólnego w/w komputera stacjonarnego z monitorem, model (...) o wartości 1180 zł. Konsekwencją w/w zmiany jest obniżenie wartości majątku objętego podziałem o kwotę 1180 zł i dalej obniżenie należnej uczestniczce od wnioskodawcy dopłaty z kwoty 221691,35 zł do kwoty 221101,35 zł.

2/ co do apelacji uczestniczki.

W ocenie Sądu Okręgowego uzasadniony jest zarzut obrazy art. 212 § 3 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie w niniejszej sprawie. W punkcie V sentencji zaskarżonego postanowienia Sąd Rejonowy zasądzoną od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki dopłatę rozłożył na 24 raty miesięczne, przy czym pierwsza rata w kwocie 60691,35 zł płatna w terminie 14 dni od uprawomocnienia się orzeczenia a pozostałe w kwocie po 7000,00 zł płatne w równych ratach miesięcznych oraz określił wysokość odsetek w przypadku uchybienia w/w terminu. Ponieważ w wyniku fizycznego podziału majątku wspólnego uczestnik otrzymał przedmioty majątkowe, które przekroczyły wartość jego udziału w majątku wspólnym, to obowiązkiem sądu było określić wysokość dopłaty, oznaczyć termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek. Ustawodawca dopuścił możliwość rozłożenia dopłaty na raty, zastrzegając jednocześnie, że termin jej uiszczenia nie może przekraczać łącznie 10 lat. Domagając się zmiany orzeczenia w tej części uczestniczka wskazała by rozłożyć je na trzy raty miesięczne. W ocenie Sądu II instancji wnioskodawca zważywszy jego dochody z tytułu pracy (wynagrodzenie, które przekracza wysokość średniego wynagrodzenia w sferze materialnej) oraz ciążący na nim obowiązek alimentacyjny by spłacić uczestniczkę będzie zmuszony zaciągnąć pożyczkę lub podjąć decyzję w zakresie wyzbycia się części otrzymanego majątku ruchomego bądź nieruchomego. W tym miejscu podnieść należy, że wnioskodawca domagając się przyznania mu praktycznie prawie całego majątku wspólnego ( z wyłączeniem dwóch składników o niewielkiej wartości 7739,00 zł) obowiązany był wnosząc sprawę bądź w toku trwania sprawy ( przez okres ponad 2 lat ) zgromadzić stosowne środki finansowe by temu obowiązkowi podołać.

Odraczając termin płatności dopłaty obowiązkiem sądu jest również uwzględnić sytuację w jakiej znajduje się obecnie uczestniczka. Uczestniczka jak wynika z ustaleń faktycznych i obecnie wraz z dziećmi i swoim ojcem mieszka w mieszkaniu, którego jest współwłaścicielem. Z tytułu pracy uzyskuje wynagrodzenie w kwocie 2000 zł miesięcznie, które jest jej jedynym dochodem. W zaistniałej sytuacji majątkowej, w jakiej znajduje się uczestniczka jedynie otrzymana od wnioskodawcy dopłata pozwoli zorganizować jej i dzieciom właściwe warunki mieszkaniowe i życiowe. Dlatego też podzielić należy stanowisko apelującej, że rozłożenie przez Sąd Rejonowy dopłaty na okres ponad 2 lat narusza konstytucyjną zasadę równej dla wszystkich współwłaścicieli ochrony prawnej własności i innych praw majątkowych (art. 64 ust.2 Konstytucji) poprzez brak uwzględnienia uzasadnionego interesu dotychczasowego współwłaściciela uprawnionego do spłaty (art. 212 § 2 i 3 k.c.).

Dlatego też Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone postanowienie także w punkcie V sentencji w ten sposób, że termin zapłaty w/w kwoty 221 101,35 zł odroczono do 30 kwietnia 2014 r.

O dokonanych zmianach zaskarżonego postanowienia Sąd Okręgowy postanowił na podstawie art. 386 § 1 k.p.c.

W pozostałych częściach obie apelacje z mocy art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił.

O kosztach postępowania za instancję odwoławczą orzeczono z mocy art. 520 § 1 k.p.c.