Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Kalisz, dnia 13 września 2018r.

Sąd Rejonowy w Kaliszu, V Wydział Gospodarczy w składzie:

Przewodniczący: SSR Katarzyna Górna-Szuława

Protokolant: sekr. sąd. Anna Zakrzewska

po rozpoznaniu w dniu 03 września 2018r. w Kaliszu

na rozprawie

sprawy z powództwa: (...) S.A. z siedzibą w L.

przeciwko: (...) S.A. z siedzibą w S.

o zapłatę

1.  oddala powództwo

2.  zasądza od powoda (...) S.A. z siedzibą w L. na rzecz pozwanego (...) S.A. z siedzibą w S. kwotę 24,38 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSR Katarzyna Górna-Szuława

Sygn. akt V GC 1056/17

UZASADNIENIE

W dniu 18 stycznia 2018 r. (data wpływu) powódka (...) S.A. z siedzibą w L. reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika wystąpiła do Sądu Rejonowego w Kaliszu
V Wydziału Gospodarczego przeciwko (...) S.A. z siedzibą w S. z pozwem o zapłatę w postępowaniu upominawczym kwoty 1.053,60 zł
z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 17 grudnia 2017 r. do dnia zapłaty oraz obciążenie pozwanej spółki kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych i opłatą sądową od pełnomocnictwa w wysokości 17,00 zł.

W uzasadnieniu swojego żądania powódka wskazała, iż w dniu 01 września 2017 r. w wyniku kolizji drogowej doszło do uszkodzenia należącego do I. B. pojazdu marki V. nr rej. (...). Sprawca szkody w dniu zdarzenia posiadał polisę odpowiedzialności cywilnej zawartą ze stroną pozwaną. Ubezpieczyciel uznał, co do zasady, swoją odpowiedzialność za powstałą szkodę i wypłacił bezsporną część odszkodowania. Powódka podniosła, że w związku
z uszkodzeniem swojego samochodu poszkodowana korzystała z pojazdu zastępczego wynajętego od niej w okresie od dnia 07 listopada 2017 r. do dnia 13 listopada 2017 r., tj. przez 6 dni. Stawka dobowa wynajmu wyniosła 220,00 zł netto. Łączny koszt najmu wyniósł 1.320,00 zł netto, tj. 1.623,60 zł brutto. W dniu 13 listopada 2017 r. powódka nabyła od poszkodowanej wierzytelność obejmującą odszkodowanie za szkodę wynikającą z najmu pojazdu zastępczego. Pozwana wypłaciła powódce odszkodowanie z tego tytułu w wysokości 570,00 zł brutto. Uznała za zasadny cały okres korzystania z samochodu zastępczego, przyjmując dobową stawkę w kwocie 95,00 zł brutto. Strona powodowa wskazała, że pozwany ubezpieczyciel zaproponował poszkodowanej najem pojazdu zastępczego, jednakże ta odmówiła. Jako powód wskazała na konieczność udziału własnego
w ewentualnej szkodzie. Powódka podniosła, że w przedmiotowej sprawie domaga się dopłaty odszkodowania za najem pojazdu zastępczego w kwocie 1.053,60 zł. Uzasadniając termin początkowy naliczenia odsetek wskazała, że zgodnie z treścią art. 817§1kc domaga się ich od daty upływu 30 dni od dnia zgłoszenia ubezpieczycielowi roszczenia o zwrot kosztów najmu zastępczego samochodu.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 06 marca 2018 r. w sprawie sygn. akt V GNc 318/18 Referendarz Sądowy uwzględnił żądanie pozwu.

Z przedmiotowym rozstrzygnięciem nie zgodziła się pozwana spółka reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika i w dniu 06 kwietnia 2018 r. (data wpływu) złożyła sprzeciw,
w którym wniosła o oddalenie powództwa w całości i obciążenie powódki kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych i opłatą sądową od pełnomocnictwa w wysokości 17,00 zł.

W uzasadnieniu podniosła, że po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego przyznała
i wypłaciła powódce kwotę 570,00 zł brutto tytułem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego za okres 6 dni oraz zweryfikowała stawkę dobową za najem samochodu do stawki 95,00 zł brutto. Pozwana nie kwestionowała okresu wynajmu samochodu zastępczego, a jedynie wysokość stawki dobowej, według której powódka określiła swoje roszczenie. Podniosła, że powódka przedłożyła wyłącznie umowę najmu pojazdu zastępczego i fakturę za ten wynajem, nie udokumentowała zaś faktu i czasu naprawy uszkodzonego samochodu. Wskazała również, że mailowo i podczas oględzin złożyła poszkodowanej propozycję bezgotówkowego udostępnienia pojazdu zastępczego oraz poinformował o wysokości akceptowanych przez siebie dobowych stawek najmu na wypadek, gdyby poszkodowana zdecydowała się wynająć pojazd zastępczy we własnym zakresie. Podkreśliła, że jej oferta przewiduje bezpłatne zniesienie udziału własnego w szkodach wyrządzonych z winy najemcy lub przez nieznanego sprawcę, o czym poszkodowana została poinformowana.

W piśmie procesowym z dnia 15 maja 2018 r. (data wpływu) powódka podtrzymała dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka (...) S.A. z siedzibą w L. wpisana jest wpisana do rejestru przedsiębiorców prowadzonego w ramach Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...). Pozwany (...) S.A. z siedzibą w S. jest wpisana do rejestru przedsiębiorców prowadzonego w ramach Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...).

Okoliczności bezsporne.

W dniu 01 września 2017 r. ok. godz. 14.30 w miejscowości N. w wyniku kolizji drogowej doszło do uszkodzenia samochodu osobowego marki V. (...) nr rej. (...). Pojazd stanowił własność I. B.. Kierowcą samochodu w trakcie zdarzenia był M. S.. Sprawca szkody w dniu zdarzenia posiadał polisę odpowiedzialności cywilnej zawartą ze stroną pozwaną.

Okoliczności bezsporne.

Na skutek kolizji samochód poszkodowanej miał uszkodzony tylny zderzak i hak holowniczy oraz małą wgniotkę na tylnej klapie. Po zdarzeniu nadawał się do jazdy.

Szkodę zgłaszała ubezpieczycielowi poszkodowana I. B.. W korespondencji mailowej wysłanej do poszkodowanej w dniu 05 września 2018 r. ubezpieczyciel poinformował ją
o możliwości wynajmu samochodu zastępczego bezpośrednio od niego oraz przesłał cennik zawierający zestawienie dobowych stawek najmu akceptowanych przez niego za określony segment pojazdu. Stawka za wynajem pojazdu z segmentu C (odpowiadającego klasie pojazdu uszkodzonego) została określona na 95,00 zł brutto. Mail został przesłany na adres internetowy poszkodowanej wskazany w zgłoszeniu szkody.

W dacie oględzin uszkodzonego pojazdu również likwidator szkody przekazał poszkodowanej dokumenty związane z likwidacją szkody, również ofertę najmu pojazdu i cennik zawierający dobowe stawki najmu akceptowane przez ubezpieczyciela. Poszkodowana podpisała dokumenty, nie czytając ich.

Informacje o firmie powódki poszkodowana otrzymała od swojego agenta ubezpieczeniowego. Pojazdem zastępczym był samochód osobowy marki T. (...). Został podstawiony
w ustalonym przez poszkodowaną miejscu i czasie. Nie istniały żadne szczególne okoliczności, dla których poszkodowana zdecydowała się na wynajem pojazdu właśnie od powódki. Poszkodowana nie interesowała się warunkami wynajmu, nie czytała tez umowy najmu pojazdu. Do korzystania
z pojazdu zastępczego poszkodowana upoważniła M. S..

Dowód: upoważnienie k. 29, dokumenty szkodowe na płycie CD k. 53a: zgłoszenie szkody, informacja o pojeździe zastępczym, zeznania świadków: I. B. k. 92, e-protokół z dnia 03.09.2018r. 00:02:16-00:11:30, M. S. k. 93, e-protokół z dnia 03.09.2018r. 00:11:40-00:19:40.

Od dnia 01 lipca 2015 r. pozwany ubezpieczyciel współpracuje z (...) Sp. z o.o.
z siedzibą w W. (koncesjonowanym przedstawicielem A.), firmą świadczącą usługi
w zakresie profesjonalnego wynajmu pojazdów zastępczych na terenie całej Polski. Samochody są podstawiane i odbierane zgodnie z życzeniem klienta, firma nie pobiera kaucji. Pojazdy są wypożyczane bez limitu kilometrów, z aktualnym ubezpieczeniem OC i AC.

Dowód: oświadczenie k. 46.

W dniu 15 listopada 2017 r. poszkodowana I. B. złożyła oświadczenie, że w związku ze zdarzeniem z dnia 01 września 2017 r. otrzymała od pozwanego propozycję najmu pojazdu zastępczego, której nie przyjęła z powodu udziału własnego.

Dowód: oświadczenie k. 30, zeznania świadka I. B. k. 92, e-protokół z dnia 03.09.2018r. 00:02:16-00:11:30.

Pojazd poszkodowanej znajdował się w warsztacie do dnia 12 listopada 2017 r. Samochód zastępczy został zaś wynajęty w dniu następnym po oddaniu uszkodzonego auta do naprawy,
a zwrócony dnia następnego po jego odbiorze z warsztatu naprawczego.

Dowód: zlecenie naprawy k. 68, zeznania świadków: I. B. k. 92, e-protokół z dnia 03.09.2018r. 00:02:16-00:11:30, M. S. k. 93, e-protokół z dnia 03.09.2018r. 00:11:40-00:19:40.

Poszkodowana korzystała z wynajętego od powódki samochodu w okresie od dnia 07 listopada 2017 r. do dnia 11 listopada 2017 r., tj. przez 6 dni. Stawka dobowa wynajmu wynosiła 220,00 zł netto. Łączny koszt najmu wyniósł 1.320,00 zł netto, tj. 1.623,60 zł brutto. Powódka wystawiła poszkodowanej fakturę VAT nr (...) dokumentującą okres najmu i ustaloną przez strony stawkę.

Dowód: faktura VAT k. 22, umowa wynajmu samochodu k. 23-24, protokół odbioru pojazdu k. 25, umowa wynajmu samochodu k. 26-27.

W dniu 19 sierpnia 2016 r. powódka nabyła od poszkodowanej wierzytelność obejmującą odszkodowanie za szkodę wynikającą z najmu pojazdu zastępczego. W dniu 16 listopada 2017 r. powódka zgłosiła pozwanemu roszczenie z tytułu wynajmu pojazdu zastępczego zgodnie z fakturą VAT nr (...). Do zgłoszenia dołączyła fakturę, zawiadomienie o cesji, umowę wynajmu samochodu zastępczego, oświadczenie poszkodowanej, pełnomocnictwo i zlecenie naprawy.

Dowód: umowa cesji wierzytelności k. 14-15, zgłoszenie szkody k. 21.

Dnia 27 listopada 2017 r. pozwany ubezpieczyciel wypłacił powódce odszkodowanie
w wysokości 570,00 zł brutto. Uznał za uzasadniony cały okres najmu pojazdu zastępczego
w wymiarze 6 dni i zweryfikował dobową stawkę najmu z kwoty 270,60 zł do 95,00 zł.

Dowód: decyzja k. 19-20.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dowodów: dokumentów przedłożonych do akt przez stronę powodową, dokumentów zgromadzonych w aktach szkody oraz zeznań świadków I. B. i M. S..

Sąd uznał za wiarygodne dokumenty, z których dowód przeprowadzono w toku postępowania. Ich autentyczność oraz prawdziwość stwierdzonych w nich faktów nie budziła jego wątpliwości, nie zostały one również zakwestionowane przez żadną ze stron procesu.

Sąd nie dał wiary zeznaniom świadka I. B. i M. S., że pozwany ubezpieczyciel nie poinformował poszkodowanej o akceptowanych przez siebie dobowych stawkach najmu pojazdu zastępczego w segmencie odpowiadającym klasie uszkodzonego samochodu. Są one sprzeczne z treścią maila skierowanego przez ubezpieczyciela na wskazany przez poszkodowaną adres internetowy oraz treścią dokumentów doręczonych jej przez likwidatora w trakcie oględzin uszkodzonego pojazdu i podpisanych przez nią. W pozostałym zakresie Sąd uznał zeznania świadków za wiarygodne, gdyż były one spontaniczne, spójne, logiczne i znajdowały potwierdzenie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym.

Sąd zważył, co następuje:

Pozostaje poza sporem, że w dniu 01 września 2017 r. w N. w wyniku kolizji drogowej doszło do uszkodzenia stanowiącego własność I. B. pojazdu V. (...) nr rej. (...). Jest nadto bezsporne, iż strona pozwana była ubezpieczycielem sprawcy kolizji w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych oraz że uznała odpowiedzialność za powstałą szkodę co do zasady. Uznając za zasadny okres najmu pojazdu zastępczego, pozwany zakwestionował wysokość dobowej stawki czynszu za ten wynajem.

Bezsporne pomiędzy stronami było również, że w trakcie zgłaszania szkody pozwany,
a podczas oględzin likwidator szkody poinformowali poszkodowaną o możliwości wynajmu samochodu zastępczego bezpośrednio od ubezpieczyciela.

Sporna natomiast była wysokość szkody, tj. dobowej stawki najmu pojazdu samochodu osobowego marki T. (...), wynajętego przez poszkodowaną od powódki.

Odpowiedzialność pozwanego w stosunku do poszkodowanej I. B. wynikała
z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego zawartej ze sprawcą kolizji. W tym miejscu należy wskazać, iż (...) S.A. była legitymowana czynnie do wzięcia udziału w procesie w charakterze powódki w związku z nabyciem od poszkodowanej wierzytelności z tytułu zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego na podstawie umowy przelewu wierzytelności. Tym samym, powódka wstąpiła w prawa dotychczasowej wierzycielki, przysługujące wobec strony pozwanej z tytułu zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego
i należnego, a nie wypłaconego jeszcze w tym zakresie odszkodowania, na podstawie art. 509§1 i 2 kc. Powódka może zatem skutecznie realizować uprawnienia poprzedniej wierzycielki również
w zakresie dochodzenia należności na drodze sądowej.

Stosownie do treści art. 822§1 kc przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba na rzecz której zawarta została umowa ubezpieczenia. Powyższy przepis stanowi podstawę odpowiedzialności strony pozwanej za skutki kolizji, w której uczestniczył pojazd poszkodowanej I. B..

Warunki odpowiedzialności pozwanej jako zakładu ubezpieczeń za szkodę spowodowaną przez ubezpieczonego przez niego posiadacza pojazdu mechanicznego określa ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym
i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz.473). W myśl art. 34 cytowanej wyżej ustawy, z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia. Odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym (art. 36 w/w ustawy). Przy czym jeżeli doszło do zderzenia się dwóch pojazdów mechanicznych, to podstawę odpowiedzialności stanowi art. 415 kc, bowiem jak to wynika z art. 436§2 kc obowiązek naprawienia szkody związany jest z winą sprawcy.

Zgodnie z treścią przepisu art. 361 kc statuującego zasadę pełnego odszkodowania
w granicach odpowiedzialności odszkodowawczej za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła, naprawienie szkody obejmuje wszelkie poniesione straty (utracone korzyści pozostają poza sferą zainteresowania w niniejszym sporze). Najogólniej rzecz ujmując szkodą jest powstała wbrew woli poszkodowanego różnica pomiędzy obecnym jego stanem majątkowym, a tym stanem, jaki zaistniałby, gdyby nie nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Jest nią zatem utrata lub zmniejszenie aktywów, bądź powstanie lub zwiększenie pasywów osoby poszkodowanej.

Jak podkreśla się w orzecznictwie, utrata możliwości korzystania z rzeczy wskutek jej zniszczenia czy uszkodzenia stanowi szkodę majątkową. Odszkodowanie, jakie zobowiązany jest w takiej sytuacji wypłacić zakład ubezpieczeń, obejmuje wszelkie celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki poniesione w celu przywrócenia stanu poprzedniego rzeczy. Niemożność korzystania z rzeczy, np. z samochodu, który został uszkodzony i wymaga naprawy, jest normalnym następstwem szkody, o której mowa w art. 361§1 kc, powodującym obowiązek wypłaty odszkodowania, w szczególności gdy zastąpienie rzeczy uszkodzonej w okresie jej naprawy wymagało wydatków. Co do możliwości zaliczenia kosztów najmu pojazdu zastępczego do normalnych następstw uszkodzenia samochodu Sąd Najwyższy wypowiedział się w wyroku
z dnia 08 września 2004 r. (IV CK 672/03, Lex nr 146324), w którym wskazał m.in., że postulat pełnego odszkodowania przemawia za przyjęciem stanowiska o potrzebie zwrotu przez ubezpieczyciela tzw. wydatków koniecznych, potrzebnych na czasowe używanie zastępczego środka komunikacji w związku z niemożliwością korzystania z niego wskutek zniszczenia.
W przypadku wystąpienia wymienionych przesłanek, naprawienie szkody przez podmiot do tego zobowiązany, powinno polegać na przywróceniu w majątku poszkodowanego stanu rzeczy naruszonego zdarzeniem wyrządzającym szkodę, nie może przewyższać jednak wysokości faktycznie poniesionej szkody. Postulat pełnego odszkodowania przemawia za przyjęciem stanowiska o potrzebie zwrotu przez ubezpieczyciela tzw. wydatków koniecznych, potrzebnych na czasowe używanie zastępczego środka komunikacji w związku z niemożliwością korzystania
z niego wskutek zniszczenia albo uszkodzenia. Zaś odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego w okresie niezbędnym do przywrócenia uszkodzonego pojazdu do stanu sprzed kolizji.

Z treści art. 361§1 i 2 kc wynika zasada pełnego odszkodowania w granicach adekwatnego związku przyczynowego. Zobowiązany do naprawienia szkody ponosi więc odpowiedzialność za wszystkie normalne następstwa zdarzenia, pozostające z tym zdarzeniem w adekwatnym związku przyczynowym. Niewątpliwie normalnym następstwem w rozumieniu art. 361§1 kc jest niemożność korzystania z samochodu przez poszkodowanego, w sytuacji jego uszkodzenia lub zniszczenia. Jeżeli więc poszkodowany poniósł w związku z tym koszty, które były konieczne, na wynajem pojazdu zastępczego, to mieszczą się one w granicach skutków szkodowych podlegających wyrównaniu.

Skoro skutkiem wypadku komunikacyjnego z udziałem poszkodowanego jest uszkodzenie pojazdu mechanicznego uniemożliwiające poszkodowanemu korzystanie z niego, uszczerbkiem
w jego majątku są koszty najmu pojazdu zastępczego. Przy czym w praktyce sądowej przyjmuje się, że ponoszenie kosztów najmu pojazdu zastępczego pozostaje w normalnym związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym (por. wyrok SN z dnia 02 lipca 2004 r., II CK 412/03, oraz wyrok SN z dnia 05 listopada 2004 r., II CK 494/03).

W przedmiotowej sprawie powódka nie kwestionowała podnoszonej przez pozwanego okoliczności, iż w trakcie zgłaszania szkody, a następnie podczas oględzin poszkodowanej zaproponowano najem pojazdu zastępczego w klasie odpowiadającej uszkodzonemu za kwotę 95,00 zł brutto, zaś poszkodowana odmówiła. Poszkodowana zaś zeznała, że nie skorzystała z oferty ubezpieczyciela z uwagi na konieczność udziału własnego w ewentualnej szkodzie. Jednocześnie zeznała, że nie pamięta, jakie to były koszty. Zeznała również, że nie czytała przed podpisaniem dokumentów przedłożonych jej przez likwidatora szkody, ani umowy najmu pojazdu zastępczego zawartej z powódką.

Zasadnie więc pozwany, jako dłużnik, w ramach właściwego wykonania zobowiązania wskazywał na możliwość skorzystania przez poszkodowaną ze złożonej przez nią oferty wynajmu pojazdu zastępczego, po niższej stawce dniowej. Na poparcie swoich twierdzeń ubezpieczyciel przedłożył umowę o współpracy z firmą (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. (koncesjonowanym przedstawicielem A.) świadczącą usługi w zakresie profesjonalnego wynajmu pojazdów zastępczych na terenie całej Polski. Jej samochody są podstawiane i odbierane zgodnie z życzeniem klienta, firma nie pobiera kaucji, pojazdy są wypożyczane bez limitu kilometrów, z aktualnym ubezpieczeniem OC i AC.

Pozwany wykazał tym samym, że to zastosowana przez niego stawka wynajmu pojazdu zastępczego powinna mieć zastosowanie, tym bardziej w sytuacji, gdy poszkodowana nie podjęła żadnej aktywności, aby obnażyć nieatrakcyjność oferty. Oferta w znaczeniu art. 66§1 kc ma bowiem wyłącznie wyrażać czytelną wolę kontrahenta co do zawarcia umowy określonej treści, albo doprowadzenia do zawarcia umowy określonej treści (w przypadku pośrednictwa). Propozycja ubezpieczyciela wynajmu pojazdu zastępczego złożona poszkodowanej w trakcie zgłaszania szkody i podczas oględzin dyspozycję tę wypełniała, gdyż wskazywała na najważniejszy element umowy w postaci stawki dziennej wynajmu pojazdu w klasie odpowiadającej uszkodzonemu wskutek kolizji samochodowi. Niewątpliwie okoliczność ta ma istotne znaczenie dla oceny zasadności zakresu dochodzonego przez powódkę odszkodowania, szczególnie w sytuacji gdy, poszkodowana nie podjęła żądnych działań w celu ujawnienia pozorności oferty złożonej przez stronę pozwaną.

W konsekwencji przedstawienia przedmiotowej oferty doszło do przeniesienia ciężaru dowodu na powódkę, jako wierzycielkę w zakresie wykazania, iż w realiach rozpoznawanej sprawy zastosowana przez nią stawka pomimo, iż wyższa od zaproponowanej przez pozwanego ubezpieczyciela, powinna znaleźć zastosowanie. W tym wypadku działanie powódki (poszkodowanej) miało polegać na aktywności polegającej na obowiązku bardziej ścisłego współdziałania z dłużnikiem, a tym samym obowiązku odniesienia się do złożonej oferty. Tymczasem powódka nie wykazała, że poczynione zostało jakiekolwiek rozeznanie, co do propozycji pozwanego. Nie zasługuje na uwzględnienie okoliczność, że poszkodowana odmówiła wynajęcia samochodu od ubezpieczyciela z uwagi na konieczność poniesienia kosztów udziału własnego w przypadku wystąpienia szkody podczas najmu. Powódka nie wykazała, że oferta pozwanego faktycznie zawierała takie zastrzeżenie. Podkreślić należy ponownie, że poszkodowana nie przeczytała dokumentów przekazanych jej przez likwidatora, zaś słuchana na rozprawie nie potrafiła powiedzieć, o jakiej wysokości koszty chodziło.

W tym wypadku zaniechania powódki w kwestii wykazania, a więc udowodnienia, że oferta pozwanego nie zaspokajała uzasadnionego interesu poszkodowanej jako wierzyciela spowodowało, że strona powodowa powinna liczyć się z negatywnymi konsekwencjami zaniechania współpracy z pozwanym, o której mowa w art. 354 kc (por. wyrok SO w Łodzi z dnia 28 listopada 2016 r., sygn. akt XIII Ga 603/16).

Na podkreślenie zasługuje okoliczność, iż wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione (por. uchwała SN z dnia 24 sierpnia 2017 r., III CZP 20/17). W uzasadnieniu tej uchwały Sąd Najwyższy wskazał, że nie mogą być uznane za celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki, które nie są konieczne do wyeliminowania negatywnego następstwa majątkowego w postaci utraty możliwości korzystania z uszkodzonego (zniszczonego) pojazdu, gdy następstwo to może być wyeliminowane – bez uszczerbku dla godnych ochrony interesów poszkodowanego – w inny, mniej uciążliwy dla dłużnika sposób. Jeżeli zatem ubezpieczyciel proponuje poszkodowanemu – we współpracy z przedsiębiorcą trudniącym się wynajmem pojazdów – skorzystanie z pojazdu zastępczego równorzędnego pod istotnymi względami pojazdowi uszkodzonemu albo zniszczonemu (zwłaszcza co do klasy i stanu pojazdu), zapewniając pełne pokrycie kosztów jego udostępnienia, a mimo to poszkodowany decyduje się na poniesienie wyższych kosztów najmu innego pojazdu, koszty te – w zakresie nadwyżki – będą podlegały indemnizacji tylko wtedy, gdy wykaże szczególne racje, przemawiające za uznaniem ich za „celowe i ekonomicznie uzasadnione”. W tym kontekście istotne znaczenie ma nie tylko równorzędność samego pojazdu, ale także dodatkowych warunków umowy, takich jak np. czas i miejsce udostępnienia oraz zwrotu pojazdu zastępczego czy też obowiązek wpłaty kaucji. Jeżeli istotne warunki wynajmu proponowanego przez ubezpieczyciela (we współpracy z przedsiębiorcą wynajmującym pojazdy) czynią zadość potrzebie ochrony uzasadnionych potrzeb poszkodowanego, nie ma podstaw, by obciążać osoby zobowiązane do naprawienia szkody wyższymi kosztami związanymi ze skorzystaniem przez poszkodowanego z droższej oferty. Odstępstwa od tej reguły nie uzasadniają drobne niedogodności o charakterze niemajątkowym, które mogą wiązać się np. z koniecznością nieznacznie dłuższego oczekiwania na podstawienie pojazdu zastępczego proponowanego przez ubezpieczyciela. Z uwagi na ciążący na ubezpieczycielu obowiązek szczególnej, podwyższonej staranności nie można też przypisać decydującego znaczenia czynnikowi w postaci szczególnego zaufania, jakie poszkodowany ma do kontrahenta, z którego usług chciałby skorzystać. Poniesienia wyższych kosztów nie uzasadnia również sama przez się prostota skorzystania z oferty najmu złożonej przez przedsiębiorcę prowadzącego warsztat naprawczy, w którym uszkodzony pojazd ma być naprawiany. Konieczność dodatkowego kontaktu z ubezpieczycielem – w praktyce zwykle telefonicznego – nie może być uznana za niedogodność, która uzasadnia poniesienie wyższych kosztów najmu. Co więcej, należy uznać, że w ramach ciążącego na poszkodowanym obowiązku minimalizacji szkody i współdziałania z dłużnikiem (ubezpieczycielem) mieści się obowiązek niezwłocznego zasięgnięcia informacji co do tego, czy ubezpieczyciel może zaproponować poszkodowanemu pojazd zastępczy równorzędny uszkodzonemu (zniszczonemu). Nie ma to nic wspólnego z koniecznością poszukiwania przez poszkodowanego najtańszej oferty rynkowej najmu, nie jest bowiem istotne to, czy propozycja ubezpieczyciela jest najtańsza, lecz to, że jest przez niego akceptowana. Sąd Najwyższy podkreślił, że proponowana wykładnia nie eliminuje ani nie ogranicza przysługującej poszkodowanemu swobody wyboru kontrahenta, od którego najmie pojazd. Sprawia jedynie - ze względu na obowiązek zapobiegania zwiększeniu rozmiarów szkody - że zawierając umowę na mniej korzystnych warunkach od proponowanych przez ubezpieczyciela, poszkodowany będzie zmuszony ponieść część związanych z tym kosztów. Przeciwko przedstawionemu stanowisku nie przemawia wystarczająco silnie przyjmowany w orzecznictwie Sądu Najwyższego pogląd, że odpowiedzialnością ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej objęte są - jako „niezbędne
i ekonomicznie uzasadnione” - koszty naprawy pojazdu ustalone według cen, którymi posługuje się swobodnie wybrany przez poszkodowanego warsztat naprawczy dokonujący naprawy samochodu, choćby odbiegały (były wyższe) od cen przeciętnych, jeżeli tylko odpowiadają cenom stosowanym przez usługodawców na lokalnym rynku (por. zwłaszcza uchwała SN z dnia 13 czerwca 2003 r., III CZP 32/03, i postanowienie SN z dnia 24 lutego 2006 r., III CZP 91/05). Trzeba zwrócić uwagę, że w przypadku kosztów naprawy pojazdu służących bezpośrednio wyeliminowaniu już istniejącej szkody majątkowej interes poszkodowanego podlega intensywniejszej ochronie niż w przypadku wydatków na najem pojazdu zastępczego, które nie służą wyrównaniu szkody - utrata możliwości korzystania z rzeczy nie jest szkodą - lecz jedynie wyeliminowaniu negatywnych następstw majątkowych doznanych przez poszkodowanego
w wyniku uszkodzenia (zniszczenia) pojazdu (por. uchwała składu siedmiu sędziów z dnia 17 listopada 2011 r., III CZP 5/11). W konsekwencji wymagania dotyczące pokrycia obu kategorii kosztów różnią się. O ile celowość i ekonomiczność wydatków służących bezpośrednio restytucji (naprawie pojazdu) jest kontrolowana co do zasady tylko w wąskich granicach określonych w art. 363§1 zd. 2 kc, o tyle w przypadku kosztów służących wyeliminowaniu negatywnych następstw majątkowych - jest samoistną, podstawową przesłanką warunkującą zakwalifikowanie tych wydatków jako szkodę (tak wyrok SO w Łodzi z dnia 30 maja 2018 r., XIII Ga 1126/17).

Oczywiście poszkodowany nie ma obowiązku dokonać wynajmu pojazdu zastępczego według cen najniższych, czy też nawet średnich, przeciętnych na danym rynku, bowiem trudno oczekiwać od poszkodowanego dokładnego zapoznawania się z cenami rynkowymi przed dokonaniem wynajmu pojazdu. Jednakże nie może to oznaczać akceptowania roszczeń o zwrot każdych poniesionych faktycznie kosztów najmu, w sytuacji, gdy istniała realna możliwość wynajmu po stawkach znacznie niższych. Przy czym strona powodowa nie podważyła owej realności.

Niewątpliwie decyzja o wynajmie pojazdu zastępczego podjęta została autonomicznie
i dopiero po zakończeniu najmu skierowane zostało żądanie do ubezpieczyciela o zwrot wydatków, to jednak w realiach rozpoznawanej sprawy, w ramach zgodnej współpracy z ubezpieczycielem jako dłużnikiem, swoją decyzję o odmowie najmu pojazdu zastępczego w oparciu o ofertę złożoną przez pozwaną, strona powodowa winna oprzeć na przekonaniu, że była ona dla mniej korzystna, tak pod względem jakości jak i ceny tej usługi niż ta, z której skorzystała poszkodowana. Tymczasem powódka nie wykazała żadnych okoliczności, którymi kierowała się poszkodowana podejmując decyzję o odrzuceniu oferty pozwanej. Nie rozeznała tej oferty tak, co do warunków najmu, jak i nie porównała jej ceny z innymi ofertami, a tym samym nie wykazała, że zastosowanie wyższej stawki za faktycznie wynajęty pojazd zastępczy niż oferowany było uzasadnione.

Z powyższych względów zasadnym było ustalenie zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego w stawce 95,00 zł brutto na dobę, wykazanej przez stronę pozwaną jako uzasadniona
i za okres 6 dni uznanych przez ubezpieczyciela. Wypłata w toku postępowania likwidacyjnego odszkodowania w kwocie 570,00 zł (6 dni x 95,00 zł za dzień), czyniła powództwo bezzasadnym.

Mając na uwadze powyższe rozważania Sąd orzekł jak w pkt 1 sentencji wyroku.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc, zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony.

Na koszty te w rozpoznawanej sprawie złożyła się opłata sądowa od pozwu w kwocie 53,00 zł obliczona zgodnie z art. 13 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. tj. z 2016 r., poz. 623 ze zm.), koszty zastępstwa procesowego powódki w kwocie 270,00 zł obliczone zgodnie z §2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r., poz. 1804), kwota po 17,00 zł tytułem opłaty od pełnomocnictwa wynikająca z art. 1 ust. 1 pkt 2a ustawy z dnia 09 września 2000 r. o opłacie skarbowej (Dz.U. Nr 86, poz. 960 ze zm.) oraz kwota 7,30 zł tytułem kosztów notarialnego poświadczenia odpisu pełnomocnictwa.

Powódka przegrała proces w całości, musiała więc w całości ponieść jego koszty. Dlatego też Sąd zasądził od niego na rzecz pozwanego kwotę 24,38,00 zł tytułem kosztów procesu (pkt 2 sentencji wyroku).

SSR Katarzyna Górna-Szuława