Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 marca 2019 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Renata Gąsior

Protokolant Marta Jachacy

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 marca 2019 r. w Warszawie

sprawy M. W. (1) oraz P. W. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W.

o podleganie ubezpieczeniom

na skutek odwołania M. W. (1) oraz P. W. (1) od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. z dnia 29 lipca 2016 r., znak: (...)

1. zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. z dnia 29 lipca 2016 r., znak: (...) w ten sposób, że stwierdza, że P. W. (1) nie podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i zdrowotnemu w okresie (...) d0 (...) jako osoba współpracująca przy prowadzeniu działalności gospodarczej przez płatnika składek M. W. (1),

2. oddala odwołania w pozostałym zakresie,

3. zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. na rzecz odwołujących M. W. (1) oraz P. W. (1) kwoty po 360,00 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29 lipca 2016 r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. , działając na podstawie art. 83 ust.1 i 3, art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 8 ust. 2 i ust. 11, art. 13 ust. 5, ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 963) oraz art. 66 ust. 1 pkt 1, lit. c ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 581) stwierdził, że P. W. (1) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i zdrowotnemu a okresie od 06/2006 do 08/2015 jako osoba współpracująca przy prowadzeniu działalności gospodarczej przez płatnika składek M. W. (1) (decyzja ZUS z dnia 29 lipca 2016 r. – akta organu rentowego).

M. W. (1) oraz P. W. (1) w dniu 7 września 2016 r. złożyli do Sądu Okręgowego Warszawa - Praga w Warszawie, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W., odwołania od wyżej wskazanej decyzji z dnia 29 lipca 2016 r., znak: (...) W związku z powyższym wnieśli o zmianę w całości zaskarżonej decyzji poprzez stwierdzenie, że P. W. (1) nie podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu i zdrowotnemu w okresie od 06/2006 do 08/2015 jako osoba współpracująca przy prowadzeniu działalności gospodarczej przez płatnika składek M. W. (1), a także stwierdzenie, że P. W. (1) podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu i zdrowotnemu w okresie od 06/2006 do 08/2015 jako osoba wykonująca pracę na rzecz płatnika składek M. W. (1) na podstawie umowy zlecenia oraz, że postawa wymiaru składek zleceniobiorcy P. W. (1) na obowiązkowe ubezpieczenia stanowią kwoty uprzednio zadeklarowane. Ponadto odwołujący wnieśli o zasądzenie kosztów sądowych, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. Ubezpieczony oraz płatnik składek zarzucili skarżonej decyzji naruszenie art. 8 ust. 1 usus w zw. z art. 22 §1 i l1 Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tj. Dz.U. z 1998 Nr 21, poz. 94 ze zm., dalej „k.p.”) poprzez błędną wykładnię, tj. uznanie, że pracownikiem może być również osoba świadcząca pracę w oparciu o postanowienia umowne, które nie wypełniają wszystkich ustawowych znamion nawiązania stosunku pracy, naruszenie art. 8 ust. 2 usus poprzez niewłaściwe zastosowanie, tj. przyjęcie go za podstawę decyzji i w efekcie uznanie, że P. W. (1) podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu i zdrowotnemu w okresie 06/2006 do 08/2015 jako osoba współpracująca przy prowadzeniu działalności gospodarczej przez płatnika składek M. W. (1), podczas gdy w rzeczywistości P. W. (1) nigdy nie był pracownikiem firmy (...) w rozumieniu art. 8 ust. 1 usus, naruszenie art. 8. ust. 11 poprzez błędną wykładnię, tj. uznanie, że działania, cechujące się nieznacznym ciężarem gatunkowym, często o charakterze wtórnym, wykonywane nieregularnie i sporadycznie, przy równoczesnym braku udziału w sferze organizacyjno - funkcjonalnej, to także „współpraca przy pozarolniczej działalności” w rozumieniu tego przepisu, naruszenie art. 18 ust. 8 usus poprzez niewłaściwe zastosowanie, tj. przyjęcie go za podstawę ustalenia P. W. (1) podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe, w sytuacji gdy P. W. (1) nie był osobą, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5 usus, tj. osobą prowadzącą pozarolniczą działalność bądź też osobą współpracującą z przedsiębiorcą prowadzącym działalność pozarolniczą oraz naruszenie art. 81 ust. 2 Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tj. Dz.U. z 2004r. Nr 210 poz. 2135 ze zm.) poprzez niewłaściwe zastosowanie, tj. przyjęcie go za podstawę ustalenia P. W. (1) podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne, w sytuacji gdy P. W. (1) nie był osobą o której mowa w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c uśozfśp, tj. osobą prowadzącą działalność pozarolniczą bądź też osobą współpracującą z przedsiębiorcą prowadzącym działalność pozarolniczą.

W uzasadnieniu odwołujący wskazali, że M. W. (1) od 1 lipca 2004 r. prowadzi działalność gospodarczą, natomiast P. W. (1) jest wspólnikiem oraz członkiem zarządu w spółce (...) Sp. z o.o. KRS (...) od dnia 15 maja 2006 r. do dnia dzisiejszego. M. W. (1) świadczy głównie usługi dla spółki (...) Sp. z o.o., prace wykonuje osobiście i jest ona jej podstawową działalnością zawodową w wymiarze porównywalnym do pełnego etatu. W tej pracy mąż M. W. (1) nigdy jej nie zastępował ani jej nie wykonywał z uwagi na obowiązek osobistego świadczenia przez panią W. oraz brak wiedzy, umiejętności co do kwestii, którymi odwołująca się zajmuje. P. W. (1) jest wspólnikiem oraz członkiem zarządu ww. spółki, to jego źródło zarobkowania oraz miejsce pracy zawodowej tj. organizowania szkoleń (w tym kilkudniowych) na terenie całej Polski. Powyższa praca z uwagi na jej charakter wiąże się z bardzo dużym nakładem pracy i zaangażowaniem czasowym przekraczającym pełny etat, co potwierdza brak fizycznej możliwości w angażowanie się w działalność prowadzoną przez jego żonę. M. W. (1) i P. W. (1) zawarli w dniu 3 stycznia 2005 r. umowę zlecenia. M. W. (1) nie sprawowała żadnego nadzoru nad wykonującym zlecenie, jak też nie poczyniono żadnych ustaleń co do wymiaru czasu pracy zleceniobiorcy. Ponadto brak jest informacji o powierzeniu zleceniobiorcy narzędzi pracy (np. laptopa, telefonu, urządzenia umożliwiającego nawiązanie połączenia z siecią Internet etc.) bądź też wskazanie jakiegokolwiek miejsca pracy, w którym te narzędzia byłyby do dyspozycji P. W. (1). Co więcej, zgodnie z § 3 Umowy zlecenia, wynagrodzenie należne jest jedynie „za prawidłowe wykonanie” określonych zleconych czynności. Zleceniodawca nie kontrolował w istocie miejsca pracy zleceniobiorcy, gdyż ten mógł również sam podejmować decyzje co do miejsca wykonywania pracy, a zlecone czynności wykonywał w zależności od potrzeb i w czasie dla niego dogodnym. Płatnik składek zgłosił od dnia 1 stycznia 2005 r. do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego P. W. (1) wskazując kod ubezpieczenia 01 10 00 - „pracownik podlegający ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu” w wymiarze czasu pracy ½ etatu. W okresie od stycznia 2005 r. do sierpnia 2015 r. sporządzano i przekazywano do ZUS imienne raporty ZUS RCA, w których również wykazywano kod ubezpieczenia 01 10 00, przy czym za rok 2006 płatnik składek zadeklarował składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne od podstawy wymiaru składek po 450,00 zł miesięcznie. Wynagrodzenia P. W. (1) ewidencjonowane były na listach płac i indywidualnych (imiennych) rocznych kartach wynagrodzeń pracownika. P. W. (1) otrzymywał, co roku informacje PIT-11 o dochodach uzyskanych w latach 2006 - 2014 oraz pobranych zaliczkach podatek dochodowy, należnych ze stosunku pracy. M. W. (2) (osoba odpowiedzialna za prowadzenie ksiąg podatkowych z ramienia (...) Sp. z o.o.) przyznała, że dokumenty sporządzane do ZUS firmy (...) prowadzi od stycznia 2008 r. Poprzednio prowadziło dokumenty firmy (...) inne biuro rachunkowe w S., które nie przekazało umowy zlecenia P. W. (1), co skutkowało kontynuowaniem błędu polegającego na wykazywaniu zleceniobiorcy jako pracownika. dokumenty kadrowo-płacowe w okresie od 1 lipca 2004 r. do 31 grudnia 2007 r. sporządzało biuro (...) mieszczące się w S.. Osoba ta obsługując firmę (...) popełniła błąd w zgłoszeniu P. W. (1) do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, gdyż zgodnie z zawartą umową zlecenia pomiędzy firmą (...) a P. W. (1), zgłoszenia należało dokonać z kodem tytułu 04 11 00. Błąd ten został dalej kontynuowany przez kolejne biuro (...) mieszczące się w K., które sporządza dokumenty firmy (...) od stycznia 2008 r. do chwili obecnej (odwołanie z dnia 7 września 2016 r. k. 2-18 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania podkreślając, że w trakcie kontroli przeprowadzonej u płatnika składek ustalił, że P. W. (1) od dnia 1 stycznia 2005 r. został zgłoszony do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego w wymiarze czasu pracy ½ etatu. Płatnik składek deklarował składki na ubezpieczenia społeczne od podstawy wymiaru równej połowie minimalnego wynagrodzenia za pracę. Za styczeń 2015 r. zadeklarowano składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne od podstawy wymiaru składek po 840,00 zł. miesięcznie oraz za okres od lutego 2015 r. do sierpnia 2015 r. od podstawy wymiaru składek po 875,00 zł miesięcznie. Za lata 2008 -2014 w wystawionych informacjach PIT-11 Pana P. W. (1) dochód i pobrane zaliczki oraz pobrane składki, jako źródło przychodów są wykazane w należnościach ze stosunku pracy. W dniu 10 czerwca 2006 r. M. W. (1) i P. W. (1) zawarli związek małżeński i prowadzą wspólne gospodarstwo domowe. Aktem notarialnym z dnia 22 września 2006 r. małżonkowie mają ustaloną rozdzielność majątkową. Osoba upoważniona do reprezentowania płatnika składek M. W. (2) została zobowiązana do przedłożenia umowy o pracę zawartej pomiędzy SYNERGIA M. J., a P. W. (1). Umowa nie została przedłożona, natomiast dostarczony dokument to umowa zlecenia zawarta w dniu 3 stycznia 2005 r. pomiędzy SYNERGIA M. J., a P. W. (1) w której zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonania następujących czynności: opracowywanie i przygotowywanie materiałów szkoleniowych, prowadzenia konsultacji indywidualnych z klientami, przygotowywanie ofert handlowych. Wymienione czynności zleceniobiorca był zobowiązany wykonać w terminie od 3 stycznia 2005 r. na czas nieokreślony. Wobec powyższego decyzją z dnia 29 lipca 2016 r. stwierdził, że P. W. (1) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i zdrowotnemu w okresie od czerwca 2006 r. do sierpnia 2015 r. jako osoba współpracująca przy prowadzeniu działalności gospodarczej przez płatnika składek M. W. (1) i ustalił wysokość podstawy wymiaru składek P. W. (1) na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne za okres od czerwca 2006 r. do września 2010 r. i od lipca do sierpnia 2015 r. Na tej podstawie organ rentowy wskazał, że zaskarżona decyzja jest prawnie oraz faktycznie uzasadniona (odpowiedź na odwołanie z dnia 30 września 2016 r. k. 46-47 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

P. W. (1) od 2006 r. roku jest wspólnikiem i członkiem zarządu spółki (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.. Cała działalność zawodowa P. W. (1) skupia się na prowadzeniu spółki, poza funkcjami zarządczymi pełni również funkcje trenera i konsultanta, przygotowuje i przeprowadza szkolenia, współpracuje z klientami przy ich tworzeniu. (...) dotyczą tematyki managerskiej z umiejętności osobistych takich jak komunikacja i negocjacje. Jest to praca wymagająca zaangażowania, konieczne są wyjazdy w celu przygotowywania szkoleń, nawet jeśli się ich bezpośrednio nie prowadzi, przygotowanie szkolenia trwa przykładowo dwa dni, jeżeli się je dodatkowo prowadzi to mogą trwać kolejne dwa dni, zdarzają się również szkolenia pięciodniowe. Do obowiązków związanych z organizacją szkoleń należy koordynacja pracy współpracujących trenerów, zarządzanie stroną finansową, przepływami finansowymi, współpraca z konsultantami, którzy świadczą dodatkowe usługi, rekrutacja trenerów, nadzorowanie projektów szkoleniowych. Odwołujący jest odpowiedzialny również za kontakt z klientem w sprawach merytorycznych dotyczących szkoleń tj. opracowuje propozycje programową szkoleń wg potrzeb klientów, sprawdza czy klient jest zadowolony ze szkolenia. Od 2006 roku spółka zatrudniała kilkanaście osób, w okresie szczytowym w 2013 r. około 30 osób współpracujących na wyłączność. (...) były przeprowadzane na terenie całego kraju. P. W. (1) prowadził średnio dwa dni szkoleń w tygodniu w okresie od 2009 r. do 2013 r. Głównymi klientami spółki są przede wszystkim banki, operatorzy sieci komórkowych, firmy farmaceutyczne. Pozyskiwaniem klientów w spółce zajmuje się specjalnie w tym celu utworzony zespół (odpis pełny KRS k. 21-26 a.s., wypis aktu notarialnego z protokołu nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników (...) Sp. z o.o. k. 29-40 a.s., zeznania P. W. (1) k. 321-324 oraz k. 142-143 a.s., zeznania świadka M. K. k. 263-265 a.s.).

M. W. (1) prowadzi od 1 lipca 2004 r. własną działalność gospodarczą pod nazwą SYNERGIA M. W. (1). W ramach tej działalności M. W. (1) współpracuje na zasadzie firma – firma na podstawie umowy zlecenia z (...) Sp. z o.o., dla której zajmuje się sprzedażą narzędzi rekrutacyjnych i budujących wizerunek pracodawcy tj. marketingiem rekrutacyjnym. W spółce istnieje obowiązek osobistego świadczenia pracy oraz dowolność formy zatrudnienia. Odwołująca wykonuje pracę na rzecz (...) Sp. z o.o. siedzibie spółki aktualnie przy ul. (...) w W., jest pracownikiem z punktu widzenia pracodawcy, ma tam swoje biurko oraz narzędzia pracy. M. W. (1) pozyskuje dla spółki (...) Sp. z o.o. nowych klientów, obsługuje obecnych, ma określony budżet do zrealizowania, z którego później rozlicza się z dyrektorem sprzedaży. Sprzedaż dotyczy głównie trzech produktów takich jak: wyszukiwarka kandydatów, profil pracodawcy i ogłoszenia o pracę. W ramach tych zadań konieczne są spotkania z klientami często w ich siedzibie na terenie całego kraju, co nie pozwala na stałe przebywanie w biurze. (...) Sp. z o.o. otrzymują przypisany do nich adres e-mail, komputer, telefon, wizytówki i kartę magnetyczną potrzebną do wejścia do biura. M. W. (1) jeździ również na konferencje w imieniu (...) Sp. z o.o., udziela wywiadów, wypowiada się w imieniu firmy w mediach. Odwołująca nie miała innych klientów typu (...) Sp. z o.o. M. W. (1) w okresie od 2012 r. do 2015 r. prowadziła również w trzech punktach franczyzę sklepu ze zdrową żywnością i poradami dietetyka N., w którym zatrudniała asystentkę i dietetyka. Sklepy zostały zamknięte, ponieważ odwołująca nie miała czasu aby ich doglądać, a cała jej uwaga skupiała się na pracy dla (...) Sp. z o.o. (wypis z (...) k. 27-28 a.s., obroty z kontrahentem od 1 stycznia 2010 r. do 31 lipca 2016 r. k. 41-44 a.s., zeznania M. W. (1) k. 317-321 oraz k. 141-142 a.s., zeznania P. W. (1) k. 321-324 oraz k. 142-143 a.s., zeznania świadka D. S. k. 261-263 a.s., umowa zlecenia wraz z przeniesieniem autorskich praw majątkowych z dnia 8 listopada 2016 r. k. 298-302 a.s., zmiana i przyjęcie tekstu jednolitego umowy zawartej w dniu 2 stycznia 2008 r. wraz z załącznikami k. 303-315 a.s..).

M. W. (1) w dniu 3 stycznia 2005 r. nawiązała współpracę na podstawie umowy zlecenia na czas nieokreślony z P. W. (1). Wynagrodzenie ubezpieczonego było zmienne w zależności od ilości pracy. O zawarciu umowy zlecenia M. W. (1) poinformowała księgową, która w tamtym czasie ją obsługiwała, z kolei księgowa zgłosiła P. W. (1) do ubezpieczenia społecznego nieprawidłowo z kodem 01 10 00 - „pracownik podlegający ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu”, zamiast z kodem 04 11 00. Błąd ten był dalej kontynuowany przez kolejne biuro (...) mieszczące się w K., które sporządza dokumenty firmy płatnika od stycznia 2008 r. do chwili obecnej przez księgową M. W. (2), a która nie otrzymała żadnych dokumentów potwierdzających fakt zatrudnienia P. W. (2), nie weryfikowała również statusu jego zatrudnienia, nie otrzymała jego akt osobowych ani kadrowych. Wysokość wynagrodzenia odwołującego była zgłaszana do księgowej e-mailowo przez samego P. W. (1), podobnie jak innych pracowników zatrudnianych przez M. W. (1), na podstawie załączonej do wiadomości e-mail listy płac. Wynagrodzenie ubezpieczonego ulegało zmianie co roku. Dopiero w trakcie kontroli z ZUS księgowa M. W. (2) zwróciła się o dostarczenie umowy P. W. (1), wtedy okazało się, że zawarto umowę zlecenia, a nie umowę o pracę, na podstawie której wystawiane były PIT-y i zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych. Umowa zlecenia wygasła w 2015 r. (zeznania świadka M. W. (2) k. 197-199 a.s., zeznania P. W. (1) k. 321-324 i k. 142-143 a.s., zeznania M. W. (1) k. 317-321 i k. 141-142 a.s., umowa zlecenia z dnia 3 stycznia 2005 r. – akta organu rentowego).

P. W. (1) początkowo w ramach umowy zlecenia zawartej z M. W. (1) zajmował się pomocą w opracowywaniu strategii pozyskiwania nowych klientów. Później gdy odwołująca na stałe podjęła współpracę z (...) Sp. z o.o. ubezpieczony zajmował się tylko dostarczaniem dokumentacji związanej z działalnością prowadzoną przez M. W. (1) do księgowej oraz dokonywaniem rozliczeń finansowych z księgową, ZUS, Urzędem Skarbowym oraz rozliczał listę płac i wypłacał również wynagrodzenie dla siebie i pracowników zatrudnianych przez odwołującą. P. W. (1) kilka razy w miesiącu dokonywał tych czynności za symbolicznym wynagrodzeniem od 450 zł do 840 zł miesięcznie, które wypłacał sobie sam w gotówce lub przelewem, ponieważ to on zarządzał finansami M. W. (1). Przychód ubezpieczonego z tytułu współpracy z M. W. (1) wynosił w latach:

⚫

2009 – 7.656 zł,

⚫

2010 – 7.902 zł,

⚫

2011 – 8.316 zł,

⚫

2012 – 9.000 zł,

⚫

2013 – 9.600 zł,

⚫

2014 – 9.240 zł,

⚫

2015 – 8.715 zł.

(umowa zlecenia z dnia 3 stycznia 2005 r. – akta organu rentowego, deklaracje PIT-37 za lata 2009 – 2015 k. 58-110 a.s., zeznania M. W. (1) k. 317-321 oraz k. 141-142 a.s., zeznania P. W. (1) k. 321-324 oraz k. 142-143 a.s.).

W oparciu o dokumentację zawartą w aktach organu rentowego ubezpieczonego P. W. (1) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W., wydał w dniu 29 lipca 2016 r., decyzję znak: (...)mocą której na podstawie art. 83 ust.1 i 3, art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 8 ust. 2 i ust. 11, art. 13 ust. 5, ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 963) oraz art. 66 ust. 1 pkt 1, lit. c ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 581) stwierdził, że P. W. (1) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i zdrowotnemu a okresie od 06/2006 do 08/2015 jako osoba współpracująca przy prowadzeniu działalności gospodarczej przez płatnika składek M. W. (1) (decyzja ZUS z dnia 29 lipca 2016 r. – akta organu rentowego).

M. W. (1) i P. W. (1) odwołali się od powyższej decyzji, inicjując tym samym niniejsze postępowanie (odwołanie z dnia 7 września 2016 r. k. 2-18 a.s.).

Powołane przez Sąd dowody z dokumentów, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, były wiarygodne, korespondowały ze sobą oraz z osobowymi źródłami dowodowymi i tworzyły spójny stan faktyczny. Co istotne, strony, w tym organ rentowy, nie kwestionowały ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem okoliczności wynikające z tych dokumentów, należało uznać za mające walor dowodowy i mogące stanowić podstawę do ustalenia stanu faktycznego sprawy.

Jednocześnie Sąd Okręgowy dał wiarę zeznaniom świadków: M. W. (2), M. K., jak również odwołującym M. W. (1) i P. W. (1). Zdaniem Sądu Okręgowego złożone przez ww. świadków zeznania były logiczne, spójne i wzajemnie się uzupełniały. Potwierdzały one również wersję przedstawioną przez odwołujących, przynajmniej w części dotyczącej tych okoliczności, które były świadkom znane. Sąd Okręgowy dał również wiarę zeznaniom odwołujących albowiem były one spójne, zgodne, a argumentacja, jaką strony przedstawiły uzasadniając fakt podjęcia sporadycznej współpracy na podstawie zawartej przez strony umowy zlecenia jest logiczna i zgodna z doświadczeniem życiowym. Dodatkowo zeznania te znalazły oparcie z zeznaniach świadków wobec czego, Sąd nie odmówił im przymiotu wiarygodności w jakiejkolwiek części.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania M. W. (1) i P. W. (1) od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. z dnia 29 lipca 2016 r., znak: (...) są co do zasady słuszne i zasługują na częściowe uwzględnienie.

Kwestią sporną w niniejszej sprawie było ustalenie, czy P. W. (1) współpracował przy prowadzeniu działalności gospodarczej z M. W. (1) i w konsekwencji, czy powinien on w spornym okresie podlegać z tego tytułu obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu.

Aby tę kwestię rozstrzygnąć, należy dokonać szczegółowej wykładni przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 963). Art. 6 ust. 1 pkt 5 tej ustawy stanowi, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi. Ponadto w myśl art. 13 pkt. 5 ww. ustawy obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby współpracujące – od dnia rozpoczęcia współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej albo umowy zlecenia do dnia zakończenia tej współpracy.

Podkreślić przy tym należy, że żaden z przepisów prawa nie definiuje jakim kryteriom winna odpowiadać współpraca przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej. Niemniej wydaje się za zasadne przyjęcie, że wykonywana przez osoby współpracujące działalność również powinna charakteryzować się ciągłością i zorganizowaniem. Wyłącznie tylko taka współpraca powoduje obowiązek ubezpieczenia społecznego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 18 lipca 2006 r., o sygn. akt III AUa 1641/05). Takie same stanowisko zajął Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 30 września 2013 r. (III AUa 2274/12) stwierdzając, że cechą konstytutywną pojęcia współpraca przy prowadzeniu pozarolniczej działalności w rozumieniu art. 8 ust. 11 u.s.u.s. jest istotny dla działalności gospodarczej ciężar gatunkowy działań współpracownika, które to działania nie mogą mieć charakteru wtórnego. Przedmiotowe działania muszą jednocześnie pozostawać w bezpośrednim związku z przedmiotem podjętej działalności oraz muszą charakteryzować się pewną systematycznością, stabilnością i zorganizowaniem, a nadto muszą obejmować znaczący czas i częstotliwość. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 06 stycznia 2009 r. (II UK 134/08) wyjaśnił, że cechami konstytutywnymi pojęcia „współpraca przy działalności gospodarczej” są występujące łącznie: istotny ciężar gatunkowy działań współpracownika, które nie mogą mieć charakteru wtórnego, bezpośredni związek z przedmiotem działalności gospodarczej, stabilność i zorganizowanie oraz znaczący czas i częstotliwość podejmowanych robót. Sąd Okręgowy w pełni zgadza się z ww. stanowiskiem.

Ponadto warunkiem, jaki jest konieczny do uznania danej osoby za osobę współpracującą z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą, jest zaliczenie tej osoby do kręgu osób najbliższych dla osoby prowadzącej działalność gospodarczą. Za osobę tę może być uznana tylko osoba, która poza łączącym ją z prowadzącym działalność gospodarczą pokrewieństwem, pozostaje z nim we wspólnym gospodarstwie domowym – które to warunki niewątpliwie w przedmiotowej sprawie zostały spełnione pomiędzy ubezpieczoną, a płatnikiem. Przy określeniu prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego należy brać pod uwagę następujące okoliczności: wspólny adres zameldowania (zamieszkania), prowadzenie wspólnego budżetu domowego, współpraca w załatwianiu codziennych spraw życiowych. Tym samym przyjąć należy, że współpracujący to członkowie najbliższej rodziny, pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym z osobą prowadzącą działalność gospodarczą, przyczyniający się do prowadzenia działalności, działający na rzecz i w imieniu osoby prowadzącej działalność oraz wykazujący zaangażowane w prowadzenie tej działalności.

W niniejszej sprawie nie budzi wątpliwości, że odwołująca M. W. (1) jest osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą i podlega z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym. Od czerwca 2006 r. zgłosiła za pośrednictwem biura księgowego także do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, tj. emerytalnego, rentowych, wypadkowego i do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego swojego męża P. W. (1).

Przeprowadzone postępowanie dowodowe pozwoliło ustalić, że M. W. (1) od dnia w dniu 3 stycznia 2005 r. nawiązała współpracę na podstawie umowy zlecenia na czas nieokreślony z P. W. (1). O zawarciu umowy zlecenia M. W. (1) poinformowała księgową, która w tamtym czasie ją obsługiwała, z kolei księgowa zgłosiła P. W. (1) do ubezpieczenia społecznego z błędnym kodem 01 10 00 - „pracownik podlegający ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu”. Błąd ten był kontynuowany przez księgową M. W. (2), która nie dokonała stosownej zmiany kodu ubezpieczenia. Dopiero w trakcie kontroli z ZUS księgowa M. W. (2) zwróciła się o dostarczenie umowy P. W. (1), wtedy okazało się, że zawarto umowę zlecenia, a nie umowę o pracę, na podstawie której wystawiane były PIT-y i zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych.

Sąd Okręgowy ustalił również na czym faktycznie polegała współpraca małżonków na podstawie ich zeznań, a także zeznań świadków, których zeznania tworzyły spójną całość i były zgodne z dokumentacją zgromadzoną w aktach sprawy. P. W. (1) początkowo w ramach umowy zlecenia zajmował się pomocą w opracowywaniu strategii pozyskiwania nowych klientów. Później gdy M. W. (1) pozyskała klienta z którym już stale współpracowała i nie potrzebowała tego typu doradztwa powierzyła odwołującemu obowiązki związane z dostarczaniem dokumentacji związanej z jej działalnością do księgowej, a także dokonywaniem rozliczeń finansowych m.in. z księgową, ZUS, Urzędem Skarbowym, rozliczał również listę płac tj. wypłacał wynagrodzenie dla siebie i pracowników zatrudnianych przez M. W. (1). P. W. (1) kilka razy w miesiącu dokonywał tych czynności za symbolicznym wynagrodzeniem od 450 zł do 840 zł miesięcznie, które wypłacał sobie sam w gotówce lub przelewem, ponieważ to on zarządzał finansami M. W. (1). Zgłoszenie P. W. (1) do ubezpieczeń społecznych dokonane zostało przez biuro księgowe z błędnym kodem, który wskazywał na zatrudnienie odwołującego na podstawie umowy o pracę, podczas gdy ubezpieczony faktycznie nie mógł być zatrudniony na podstawie umowy o pracę, gdyż ilość jego obowiązków wynikających z zawartej umowy zlecenia była minimalna w stosunku do tego, jaką pracę musiał wykonywać na rzecz spółki w której był współwłaścicielem oraz członkiem zarządu. Obowiązki jakie ubezpieczony wykonywał na rzecz (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. skupiały całą jego działalność zawodową. Odwołujący poza funkcjami zarządczymi pełni również funkcje trenera i konsultanta, przygotowuje i przeprowadza szkolenia, współpracuje z klientami przy ich tworzeniu. (...) dotyczą tematyki managerskiej z umiejętności osobistych takich jak komunikacja i negocjacje. Jest to praca wymagająca zaangażowania, konieczne są wyjazdy w celu przygotowywania szkoleń i ich przeprowadzania które obejmują szereg różnych czynności, zatem nie byłoby możliwe fizycznie, aby ubezpieczony był jednocześnie faktycznie zatrudniony w wymiarze ½ etatu na podstawie umowy o pracę u M. W. (1). Ponadto charakter pracy wykonywanej przez M. W. (1) na rzecz (...) Sp. z o.o., która zajmuje się marketingiem rekrutacyjnym nie pozwalała na dzielenie się obowiązkami z osobą trzecią. W spółce (...) Sp. z o.o. istnieje obowiązek osobistego świadczenia pracy, co także przesądzało o braku możliwości świadczenia pracy przez męża odwołującej. Ponadto M. W. (1) wykonuje pracę w siedzibie spółki przy ul. (...) w W., jest pracownikiem z punktu widzenia pracodawcy, ma tam swoje biurko oraz narzędzia pracy. Posiada przypisany do siebie adres e-mail, komputer, telefon, wizytówki i kartę magnetyczną potrzebną do wejścia do biura. Wobec powyższego w ocenie Sądu odwołujący wystarczająco wykazali, że w okresie objętym sporem P. W. (1) nie zajmował się przedmiotową współpracą. Co więcej z ustalonego stanu faktycznego nie wynika, aby współpraca odwołujących charakteryzowała się systematycznością, stabilnością i zorganizowaniem, bowiem dostarczanie dokumentów do księgowej i dokonywanie rozliczeń finansowych nie jest usystematyzowane, a wręcz jest sporadyczne, na co wskazywali sami odwołujący oraz świadek M. W. (2). Ponadto zadania związane z obsługą finansów M. W. (1) nie zabierały odwołującemu dużo czasu, mógł wykonywać te czynności w dowolnym czasie oraz miejscu.

Skoro zaś P. W. (1) rzeczywiście współpracował z M. W. (1) na podstawie umowy zlecenia, to nie mógł współpracować z żoną w prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej (co zostało wykazane w toku postępowania dowodowego) i nie podlega z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym.

W konkluzji stwierdzić należy, że organ rentowy bezzasadnie stwierdził w zaskarżonej decyzji, że ubezpieczony P. W. (1) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i zdrowotnemu a okresie od 06/2006 do 08/2015 jako osoba współpracująca przy prowadzeniu działalności gospodarczej przez płatnika składek M. W. (1). Jednocześnie udowodniwszy fakt swojej współpracy na podstawie zawartej umowy zlecenia ubezpieczony i odwołująca przerzucili na organ rentowy ciężar dowodu w zakresie wykazania odmiennych okoliczności faktycznych, tzn. udowodnienia, że w okresie objętym sporem ubezpieczony zajmował się przedmiotową współpracą. Podkreślić bowiem należy, że do postępowania odrębnego z zakresu ubezpieczeń społecznych w zakresie postępowania dowodowego ma zastosowanie - bez żadnych ograniczeń - reguła wynikająca z przepisu art. 232 k.p.c., obowiązuje więc zasada kontradyktoryjności i dowodzenia swoich twierdzeń przez stronę. Wydanie decyzji przez organ rentowy w postępowaniu administracyjnym nie zwalnia tego organu od udowodnienia przed sądem jej podstawy faktycznej, zgodnie z zasadą rozkładu ciężaru dowodu wynikającą z przepisu art. 6 k.c. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 07 stycznia 2010 r., II UK 148/09).

W związku z powyższym, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ^{( 14)} § 2 k.p.c. orzekł jak w pkt. 1 sentencji wyroku, zmieniając zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. z dnia 29 lipca 2016 r., znak:(...) w ten sposób, że stwierdza, że P. W. (1) nie podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i zdrowotnemu w okresie 06/2006 do 08/2015 jako osoba współpracująca przy prowadzeniu działalności gospodarczej przez płatnika składek M. W. (1).

Natomiast w zakresie pozostałych żądań odwołujących Sąd zważył, że w sprawie z odwołania od decyzji organu rentowego przedmiot i zakres rozpoznania oraz orzeczenia sądu pracy i ubezpieczeń społecznych wyznacza treść zaskarżonej decyzji organu rentowego, od której wniesiono odwołanie (art. 477 ⁹ i art. 477 ¹⁴ k.p.c.) i tylko w tym zakresie podlega ona kontroli sądu zarówno pod względem jej formalnej poprawności, jak i merytorycznej zasadności. Postępowanie sądowe zmierza do kontroli prawidłowości lub zasadności zaskarżonej decyzji, a w związku z tym wykluczone jest rozstrzyganie przez sąd, niejako w zastępstwie organu rentowego, żądań zgłaszanych w toku postępowania odwoławczego, które nie były przedmiotem zaskarżonej decyzji (zob. orzeczenia Sądu Najwyższego: postanowienie z dnia 22 lutego 2012 r., II UK 275/11; wyrok z dnia 26 maja 2011 r., II UK 360/10).

Sąd Okręgowy w pozostałym zakresie oddalił żądania odwołujących, a dotyczące stwierdzenia, że P. W. (1) podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu i zdrowotnemu w okresie od 06/2006 do 08/2015 jako osoba wykonująca pracę na rzecz płatnika składek M. W. (1) na podstawie umowy zlecenia oraz, że postawa wymiaru składek zleceniobiorcy P. W. (1) na obowiązkowe ubezpieczenia stanowią kwoty uprzednio zadeklarowane. Sąd zważył, że te żądania wykraczają poza zakres skarżonej decyzji i mogą być stwierdzone w drodze odrębnej decyzji dotyczącej podlegania ubezpieczeniom społecznym. Z tych też względów Sąd Okręgowy w pkt. 2 sentencji wyroku orzekł o oddaleniu odwołania w pozostałym zakresie, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Sąd Okręgowy zasądził od organu rentowego na rzecz odwołujących M. W. (1) oraz P. W. (1) zwrot kosztów zastępstwa procesowego w pkt. 3 sentencji wyroku w oparciu o treść art. 98 k.p.c. w związku z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800), przyznając kwoty po 360 zł.

SSO Renata Gąsior

ZARZĄDZENIE

(...)

SSO Renata Gąsior