Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 7 grudnia 2018 r. Sąd Rejonowy w Gorzowie Wielkopolskim w punkcie I zasądził od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w K. na rzecz Skarbu Państwa Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Nadleśnictwo S. kwotę 42.693,11 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 20.220,13 zł od 12 października 2016 r. i od kwoty 22.472,98 zł od dnia 22 października 2016 r., w punkcie II zasadził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 3617 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowe, w punkcie III nakazał pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Gorzowie Wielkopolskim kwotę 2136zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych. Wyrok ten zapadł w oparciu o następujące ustalenia faktyczne :

W dniu 29 listopada 2013 r. pomiędzy pozwaną (...) Spółką Akcyjną w K. a Regionalnymi Dyrekcjami Lasów Państwowych zostało zawarte porozumienie, zgodnie z którym strony oświadczyły, że uzgodniły i przyjęły do stosowania wzór umowy o ustanowienie służebności przesyłu i rozliczenie za korzystanie z gruntu w brzmieniu jak w załączniku nr 1. W § 2 ust. 5 porozumienia strony postanowiły, że w związku z zawarciem umowy służebności przesyłu (...) Spółka Akcyjna w K. płacić będzie Nadleśnictwu, w terminie do dnia 30 czerwca każdego roku, wynagrodzenie w kwocie odpowiadającej wysokości poniesionych przez Nadleśnictwo podatków i opłat w danym roku, na podstawie faktury VAT wystawionej przez Nadleśnictwo i doręczonej operatorowi w terminie do dnia 09 czerwca każdego roku. W przypadku doręczenia pozwanej faktury w terminie późniejszym, odpowiedniemu przesunięciu ulega termin płatności faktury. W dniu 11 grudnia 2015 r. pomiędzy Skarbem Państwa – Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Nadleśnictwo S. w S. a (...) Spółką Akcyjną w K. została zawarta w formie aktu notarialnego rep. A Nr (...) umowa o ustanowienie służebności przesyłu. W § 6 ust. 1 umowy strony postanowiły, że z tytułu ustanowienia prawa służebności przesyłu, spółka pod firmą (...) Spółka Akcyjna zobowiązana jest do zapłaty na rzecz Nadleśnictwa S. wynagrodzenia, obliczanego corocznie w wysokości odpowiadającej wartości podatków i opłat, ponoszonych przez Nadleśnictwo S. od części nieruchomości, z których korzystanie jest ograniczone w związku z wykonywaniem prawa służebności – płatnego za każdy rok w terminie do dnia 30 czerwca. Wynagrodzenie płatne będzie na podstawie faktury VAT wystawionej przez Nadleśnictwo i doręczonej Spółce w terminie do dnia 09 czerwca każdego roku. W przypadku doręczenia Spółce faktury w terminie późniejszym, odpowiedniemu przesunięciu, ulega termin płatności faktury. Ustalono, że w przypadku, gdy właściwy organ podatkowy wyda decyzję administracyjną, od której przysługują zwyczajne środki odwoławcze, obciążającą Nadleśnictwo S. inną wartością podatku, wraz z odsetkami za zwłokę, Nadleśnictwo S. poinformuje Spółkę o tym fakcie niezwłocznie, lecz nie później niż w terminie 7 dni od daty jej doręczenia. Wraz z informacją Nadleśnictwo S. przekaże Spółce potwierdzoną przez Nadleśniczego Nadleśnictwa S., za zgodność z oryginałem, kopię decyzji zmieniającej wartość podatku. W terminie kolejnych 4 dni Spółka przekaże Nadleśnictwu S. swoje stanowisko, co do wniesienia środka odwoławczego od decyzji zmieniającej wartość podatku. Koszty postępowania odwoławczego będzie ponosiła Spółka (§ 6 ust. 4 umowy). W przypadku wydania przez organ podatkowy decyzji ostatecznej lub objętej rygorem natychmiastowej wykonalności, zmieniającej wysokość zapłaconego podatku od gruntów, przez które przebiegają linie elektroenergetyczne, będące własnością Spółki, Spółka zobowiązała się do wyrównania Nadleśnictwu S. kwoty zapłaconego podatku wraz z odsetkami za zwłokę za okres ustalony decyzją organu, w terminie 30 dni od dnia powiadomienia Spółki przez Nadleśnictwo S. na piśmie o tym fakcie (§ 6 ust. 5 umowy).

Decyzją z dnia 30 września 2015 r. nr FN.WP.3120.5.2010.2015 Wójt Gminy B. określił Państwowemu Gospodarstwu Leśnemu Lasy Państwowe – Nadleśnictwu S. w S. wysokość zobowiązania w podatku od nieruchomości za 2010 r. w wysokości 494.203 zł. Nadleśnictwo zadeklarowało i zapłaciło za 2010 rok na rzecz Wójta Gminy B. podatek od nieruchomości w kwocie 215.067 zł. Postanowieniem z dnia 02 grudnia 2015 r. Wójt Gminy B. nadał rygor natychmiastowej wykonalności decyzji nieostatecznej z dnia 30 września 2015 r. określającej Nadleśnictwu S. wysokość podatku od nieruchomości za 2010 r. w kwocie 494.203 zł. Nadleśnictwo S. złożyło zażalenie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego na postanowienie w przedmiocie nadania rygoru natychmiastowej wykonalności nieostatecznej decyzji nr Fn.WP.3120.5.2010.2015 z dnia 30 września 2015 r. oraz odwołanie od decyzji Wójta Gminy B. z dnia 30 września 2015 r. w sprawie określenia wysokości zobowiązania podatkowego w podatku od nieruchomości za rok 2010. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w G., decyzją z dnia 11 grudnia 2015 r. nr SKO.Go/400- (...) utrzymało w mocy decyzję Wójta Gminy B. z dnia 30 września 2015 r. określającą Nadleśnictwu S. wysokość zobowiązania w podatku od nieruchomości za 2010 r. Od ww. decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego powód złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G.. Wyrokiem z dnia 25 lutego 2016 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w G., sygn. akt I SA/Go 19/16 oddalił skargę Nadleśnictwa S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w G. z dnia 11 grudnia 2015 r. nr SKO.Go/400- (...) w przedmiocie podatku od nieruchomości za 2010 r. Powód złożył skargę kasacyjną z dnia 21 kwietnia 2016 r. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 25 lutego 2016 r., sygn. akt I SA/Go 19/16. Wyrokiem z dnia 20 października 2016 r., sygn. akt II FSK 1575/16, Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie, oddalił skargę kasacyjną od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G. z dnia 25 lutego 2016 r., sygn. akt I SA/Go 19/16 w sprawie ze skargi Państwowego Gospodarstwa Leśnego – Lasy Państwowe Nadleśnictwo S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w G. z dnia 11 grudnia 2015 r. nr SKO.Go/400- (...) w przedmiocie podatku od nieruchomości za 2010 r.

Wójt Gminy B. w oparciu o decyzję z dnia 30 września 2015 r. nr Fn.WP.3120.5.2010.2015, której postanowieniem z dnia 02 grudnia 2015 r. nadał rygor natychmiastowej wykonalności wszczął egzekucję obejmującą różnicę podatku oraz odsetki i koszty. W związku z wszczęciem niniejszego postępowania w dniu 04 grudnia 2015 r. zostało zajęte konto bankowe a następnie wyegzekwowana od Nadleśnictwa S. kwota 476.152,74 zł, w tym 26.949,40 zł tytułem kosztów egzekucyjnych. L. pozwanej stanowią 61% linii elektroenergetycznych, pozostałe należą do (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P.. Pozwana zapłaciła wynagrodzenie z tytułu zwiększenia wysokości podatku obejmujące podatek i odsetki. W dniu 09 września 2016 r. powód wystawił pozwanej fakturę VAT nr (...) na kwotę 20.220,13 zł tytułem kosztów postępowania egzekucyjnego. Faktura została doręczona pozwanej w dniu 12 września 2016 r.

Decyzją z dnia 11 grudnia 2015 r. nr FN.WP.3120.5.2012.2015 Wójt Gminy B. określił Państwowemu Gospodarstwu Leśnemu Lasy Państwowe – Nadleśnictwu S. w S. wysokość zobowiązania w podatku od nieruchomości za 2012 r. w wysokości 629.984 zł. Nadleśnictwo zadeklarowało i zapłaciło za 2012 rok na rzecz Wójta Gminy B. podatek od nieruchomości w kwocie 274.997 zł. Nadleśnictwo S. złożyło odwołanie od decyzji Wójta Gminy B. z dnia 11 grudnia 2015 r. w sprawie określenia wysokości zobowiązania podatkowego w podatku od nieruchomości za rok 2012.Samorządowe Kolegium Odwoławcze w G., decyzją z dnia 04 marca 2016 r. nr SKO.Go/400-GM/75/16 utrzymało w mocy decyzję Wójta Gminy B. z dnia 11 grudnia 2015 r. określającą Nadleśnictwu S. wysokość zobowiązania w podatku od nieruchomości za 2012 r. Od ww. decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego powód złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G.. Wyrokiem z dnia 25 maja 2016 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w G., sygn. akt I SA/Go 107/16 oddalił skargę Nadleśnictwa S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w G. z dnia 04 marca 2016 r. nr SKO.Go/400-GM/75/16 w przedmiocie podatku od nieruchomości za 2012 r. Powód złożył skargę kasacyjną z dnia 28 czerwca 2016 r. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 25 maja 2016 r., sygn. akt I SA/Go 107/16. Wyrokiem z dnia 23 listopada 2016 r., sygn. akt II FSK 2310/16, Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie, oddalił skargę kasacyjną od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G. z dnia 25 maja 2016 r., sygn. akt I SA/Go 107/16 w sprawie ze skargi Państwowego Gospodarstwa Leśnego – Lasy Państwowe Nadleśnictwo S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w G. z dnia 04 marca 2016 r. nr SKO.Go/400-GM/75/16 w przedmiocie podatku od nieruchomości za 2012 r. Wójt Gminy B. w oparciu o ostateczną decyzję z dnia 11 grudnia 2015 r. nr Fn.WP.5.2012.2015, wszczął postępowanie egzekucyjne. W toku tego postępowania wyegzekwowano od Nadleśnictwa S. kwotę 476.152,74 zł, w tym 30.193,90 zł tytułem kosztów egzekucyjnych. W dniu 19 września 2016 r. powód wystawił pozwanej fakturę VAT nr (...) na kwotę 400.494,78 zł brutto tytułem wynagrodzenia za 2012 r. obejmującego należność główną, podatki i koszty egzekucyjne. Pozwana uregulowała podatek z odsetkami, lecz odmówiła zapłaty kosztów egzekucyjnych w kwocie 22.472,98 zł brutto (18.418,28 zł netto). Faktura została doręczona pozwanej w dniu 22 września 2016 r.

Powód w kierowanej do pozwanej korespondencji konsekwentnie podtrzymywał, że strona pozwana jest zobowiązania do zwrotu powodowi kosztów postępowania egzekucyjnego. Z kolei strona pozwana odmawiała zwrotu tych kosztów.

Sąd Rejonowy stwierdził, że powód postępował zgodnie z ustalonymi przez strony postanowieniami umowy i odwoływał się od decyzji organów podatkowych, a także wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G. – zarówno w sprawie podatku za 2010 r., jak i za 2012 r. W ocenie Sądu celem zawartej pomiędzy stronami umowy było całkowite zrekompensowanie Nadleśnictwu obciążeń podatkowych, jakie mogą powstać na skutek tego, że na gruntach powoda zostały posadowione linie elektroenergetyczne pozwanej. W umowie tej pozwana zapewniła sobie możliwość kontrolowania i wpływu na postępowanie podatkowe z udziałem Nadleśnictwa. Pozwana mogła domagać się wnoszenia środków odwoławczych w postępowaniu podatkowym i jednocześnie godziła się na powstanie w związku z tym kosztów tych postępowań tj. opłat od skarg, kosztów zastępstwa prawnego w postępowania sądowo – administracyjnych, które również zobowiązana była zwrócić powodowi. Nie sposób przy tym, według Sądu, uznać, że koszty egzekucji podatku od nieruchomości za lata 2010 i 2012 wynikają z zaniedbania powoda. Sąd zwrócił uwagę, że powód nie odnosił korzyści z udostępnienia swojego gruntu pozwanej. Wynagrodzenie uzależniono od wysokości podatku. W zamian za udostępnienie gruntu przez powoda, pozwana zobowiązała się do pokrycia ekonomicznego ciężaru podatku od nieruchomości, który obciążał Lasy Państwowe jako płatnika. Pozwana zobowiązała się do tego, że będzie powodowi płaciła wynagrodzenie w wysokości zapłaconego podatku od nieruchomości. Pozwana zobowiązała się do ekonomicznego ponoszenia ciężaru podatków w zamian za możliwość ustanowienia służebności przesyłu. Nielogiczne by było, aby ciężar kosztów egzekucyjnych, wobec odwołania wniesionego z rekomendacji pozwanej, miał ponieść powód. Ekonomiczny ciężar tych postępowań i ekonomiczny ciężar zwiększonego podatku miała ponieść pozwana. Powołując się na przepis art. 65 § 2 k.c. sąd wskazał, że celem umowy było udostępnienie gruntów w zamian za ponoszenie przez pozwaną ekonomicznego ciężaru podatku od nieruchomości, leśnego itp. W umowie przewidziano zasadę konieczności wniesienia środków zaskarżenia na żądanie pozwanej dlatego, że pozwana miała ponosić wszystkie ekonomiczne ciężary związane z toczącym się postępowaniem i ze zwiększeniem zobowiązania podatkowego. Z zapisów umowy jasno wynika, że pozwana ponosi ekonomiczne ryzyko wniesienia odwołania. Nielogiczne by było, gdyby powód miał na żądanie pozwanego wnosić odwołanie, a następnie ponosić z tego tytułu koszty. Z celu umowy jasno wynika, że ciężar skarżenia decyzji ponosi ten, kto rekomenduje wniesienie środka zaskarżenia. Celem powoda, który zawarł z pozwaną umowę ustanowienia służebności przesyłu, nie było osiągnięcie dochodu. Chciał jedynie wyeliminować ryzyko ponoszenia wyższych kosztów podatkowych związanych z posadowionymi na nieruchomościach liniami energetycznymi. Dlatego w umowie ustalono, że podatek od nieruchomości ( i wszystkie opłaty oraz koszty związane z tym podatkiem np. koszty postępowania egzekucyjnego) będzie, co do zasady, ponosiła pozwana.

Mając na uwadze te okoliczności Sąd uwzględnił powództwo w całości.

Pozwana wniosła apelację od powyższego wyroku, zaskarżając go w całości i zarzucając naruszenie:

1.  art. 65 § 2 Kodeksu cywilnego poprzez nieprawidłowe zastosowanie i uznanie, iż zgodny zamiar stron i cel umowy o ustanowienie służebności przesyłu z dnia 11 grudnia 2015 r. obejmował zobowiązanie do zwrotu przez pozwaną wszelkich kosztów związanych z nieterminowym uiszczeniem podatku przez powoda, w tym również kosztów postępowania egzekucyjnego;

2.  art. 39a ust. 2 ustawy o lasach poprzez błędną wykładnie polegającą na przyjęciu, iż elementem wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu na gruntach pozostających w zarządzie Lasów Państwowych stanowić mogą inne niż podatki i opłaty publiczno-prawne koszty ponoszone przez Lasy Państwowe, w szczególności, iż w skład tego wynagrodzenia wchodzić mogą koszty postępowania egzekucyjnego wywołane nieterminowym spełnieniem zobowiązania podatkowego przez Lasy Państwowe;

3.  art. 39a ust. 2 ustawy o lasach w zw. z art. 58 § 1 KC poprzez błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że strony mogły ustalić w ramach umowy cywilnoprawnej, że elementem wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu, które zobowiązana była zapłacić pozwana były również koszty postępowania egzekucyjnego, nie stanowiące podatków lub opłat publicznoprawnych;

4.  art. 6 w zw. z art. 2 § 1 pkt 1) Ordynacji podatkowej poprzez niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu, że pojęcie opłat, użyte w art. 39a ust. 2 ustawy o lasach, obejmuje także koszty postępowania egzekucyjnego w administracji prowadzonego w związku z brakiem terminowej zapłaty podatku przez powoda;

5.  art. 233 § 1 KPC poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i brak uwzględnienia treści zeznań świadka D. D., złożonych w toku rozprawy z dnia 8 czerwca 2018 r.;

6.  art. 233 § 1 KPC poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i brak uwzględnienia okoliczności, że powód przez swoje niewłaściwe zachowanie (brak zapłaty w terminie należności publicznoprawnych) spowodował powstanie kosztów egzekucyjnych, których zwrotu domaga się od pozwanej;

7.  art. 354 § 2 KC poprzez jego niezastosowanie i obciążenie pozwanej wynagrodzeniem, uwzględniającym koszty postępowania egzekucyjnego, podczas gdy koszty te powstały wyłącznie z powodu nieterminowej zapłaty zobowiązań podatkowych przez stronę powodową;

8,  art. 328 § 2 KPC poprzez brak wskazania w uzasadnieniu wyroku

przyczyn, dla których Sąd I instancji nie uwzględnił treści zeznań świadka D. D., złożonych w toku rozprawy z dnia 8 czerwca 2018r., w których świadek wskazała jakie elementy zostały uzgodnione przez strony jako składniki wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu na gruntach powoda.

W związku z tymi zarzutami skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości, zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej koszty postępowania przed pierwszą i drugą instancją, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie Sądowi Rejonowemu sprawy do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego zgodnie ze spisem kosztów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej okazała się uzasadniona w części.

Sąd pierwszej instancji w sposób prawidłowy ustalił fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, opierając się na materiale dowodowym, który poddany został ocenie nie wykraczającej poza ramy określone w przepisie art. 233 § 1 k.p.c. W związku z tym Sąd Okręgowy uznał te fakty za własne, za zbędne uznając ponowne ich przytaczanie.

Wbrew zarzutom apelującej nie stanowi naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. rzekome nieuwzględnienie zeznań świadka D. D., które jednocześnie zostały uznane przez Sąd pierwszej instancji za wiarygodne. Świadek, po okazaniu jej §6 umowy o ustanowieniu służebności przesyłu - zeznała, że pozwana zobowiązała się w umowie do zapłaty podatku, odsetek i kosztów postepowania odwoławczego, nie zobowiązała się natomiast do ponoszenia kosztów egzekucyjnych. Wypowiedź ta zgodna jest z treścią postanowienia umowy okazanego świadkowi. Niemniej, w dalszej części zeznań D. D. przyznała, że nie ma wiedzy, czy w trakcie spotkań w sprawie zawarcia umowy porozumienia poruszano kwestię doprecyzowania pojęcia „opłat”, jak też, czy podczas spotkań zespołów stron poruszano kwestię kosztów egzekucyjnych. W istocie zatem zeznania tego świadka odzwierciedlają to, co ostatecznie ujęte w tekście umowy, nie mogą zaś przesądzać o woli i zamiarze stron towarzyszącym jej podpisaniu. Wypowiedź świadka odnośnie tego, iż gdyby w zakres zobowiązania wchodziły koszty egzekucyjne to byłyby również wymienione w umowie, nie została szerzej wyjaśniona. Nie wiadomo zatem, skąd świadek czerpała takie przekonanie w sytuacji, w której nie było w ogóle wiadome, czy kwestia kosztów egzekucyjnych była poruszana przed podpisaniem umowy.

Niezależnie od tego, podkreślenia wymaga, że przesłuchany za stronę J. P. zeznał, że „założenia były takie, że linie energetyczne będą przebiegać przez lasy, ale my nie będziemy uczestniczyć w tym kosztowo”. Nawet zatem jeżeli wolą i zamiarem strony pozwanej było wyłączenie kosztów postępowania egzekucyjnego z tych kosztów, które podlegały zwrotowi na rzecz powoda, to zamiar ten odbiegał niewątpliwie od tego, jaki towarzyszył powodowi przy zawarciu umowy. W sytuacji zaś, w której nie da się ustalić zgodnego zamiaru stron, niezbędne jest ustalenie, jakie jest obiektywnie przyjęte znaczenie danego oświadczenia (interpretacja w ściślejszym znaczeniu, tzw. wykładnia obiektywna). W ramach wykładni obiektywnej przypisuje się oświadczeniu znaczenie, które nadawała mu jedna ze stron, a jej rozumienie jest uzasadnione w świetle okoliczności zawarcia umowy i jej celu oraz zgodne z zasadami współżycia społecznego (zob. Piotr Machnikowski [w:] Kodeks cywilny. Komentarz pod redakcją Edwarda Gniewka, System Informacji Prawnej Legalis). Podobnie w orzecznictwie wskazuje się, że gdy okaże się, że strony nie porozumiały się co do treści złożonego oświadczenia woli, za prawnie wiążące należy uznać jego znaczenie ustalone według obiektywnego wzorca wykładni. W jego ramach, jako właściwy dla prawa sens oświadczenia woli ustala się go tak, jak adresat oświadczenia sens ten rozumiał i rozumieć powinien, przy czym wiążące jest rozumienie oświadczenia woli, będące wynikiem starannych zabiegów interpretacyjnych adresata. (…) Wskazane jest przyjmowanie logicznego pojmowania całości tekstu, uwzględniania kontekstu sytuacyjnego (dotychczas składane przez strony oświadczenia, statusu stron (profesjonalna działalność gospodarcza), celu umowy (obu stron lub zamierzenia jednej, znane drugiej). Wyróżniane są również, jako mające istotne znaczenie, okoliczności, w których oświadczenie zostało złożone, jak też przypisanie mu prawnie wiążącego sensu, nawet odbiegającego od znaczenia wynikającego z reguł językowych". (por. wyrok Sądu Najwyższego z 3.2.2011 r. I CSK 348/10, L.).

Uwzględniając zatem kontekst sytuacyjny odnoszący się do omawianej umowy, a przede wszystkim cel umowy o ustanowienie służebności, podzielić należy stanowisko Sądu pierwszej instancji, iż ciężar ekonomiczny postępowań administracyjnych dotyczących wymiaru podatku ponoszony miał być przez stronę pozwaną, gdyż w istocie tylko ona mogła odnieść z nich jakąkolwiek korzyść, przejawiająca się w niższym wymiarze wynagrodzenia należnego powodowi. Determinowało to takie ukształtowanie relacji między stronami, zgodnie z którymi, mimo iż stroną postępowań administracyjnych był powód, to pozwana rekomendowała wnoszenie ewentualnych środków odwoławczych od niekorzystnych dla powoda, (a w efekcie także i dla pozwanej), decyzji. Z tych względów to pozwana miała ponosić, co jest bezsporne, koszty postepowań odwoławczych, których zainicjowanie było wynikiem jej decyzji. Podkreślenia przy tym wymaga, iż pod pojęciem tych kosztów rozumieć należy ogół tych wydatków, które powstały w związku z kwestionowaniem decyzji podatkowych, których jednocześnie nie można było, nawet przy dochowaniu należytej staranności, uniknąć. Tylko taka interpretacja pojęcia kosztów postępowań odwoławczych zapewniała powodowi zrekompensowanie wszystkich wydatków, które ponoszone były w związku z rekomendowanym przez pozwanego postępowaniem. W takiej przypadku powód „ nie uczestniczył kosztowo” w całym przedsięwzięciu.

Z tych względów nie można podzielić zarzutu apelacji co do naruszenia przepisu art. 39 a ust. 2 ustawy z dnia 28 września 1991 r. (Dz.U. Nr 101, poz. 444) o lasach. Zgodnie z tym przepisem wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu na rzecz przedsiębiorstwa energetycznego zajmującego się przesyłaniem lub dystrybucją energii elektrycznej ustala się w wysokości odpowiadającej wartości podatków i opłat ponoszonych przez Lasy Państwowe od części nieruchomości, z której korzystanie jest ograniczone w związku z obciążeniem tą służebnością.

Zauważyć trzeba, że przepis ten określa jedynie sposób ustalenia wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu, nie wyłącza natomiast możliwości ustalenia przez strony dodatkowych obowiązków związanych z prowadzeniem postępowań, których przedmiotem jest ustalenie wysokości podatku, którego wysokość determinuje wysokość należnego powodowi wynagrodzenia. Pomiędzy stronami nie budziło żadnych wątpliwości postanowienie nakładające na pozwaną obowiązek zwrotu kosztów postępowań odwoławczych, które przecież również nie zostały ujęte w przepisie art. 39 a ust 2 powołanej ustawy. Ewentualne koszty postępowań egzekucyjnych mogą wynikać z tożsamych przyczyn, co koszty postępowań odwoławczych. W tym zatem zakresie brak jest racjonalnych przesłanek do odmówienia powodowi roszczenia o ich zwrot.

Z powyższych względów nie mógł także odnieść zamierzonego skutku zarzut naruszenia art. 6 w zw. z art. 2 §1 pkt 1 Ordynacji podatkowej, którego pozwana upatrywała w błędnej wykładni pojęcia opłat i zaliczenia do nich także kosztów postępowania egzekucyjnego prowadzonego w związku z nieterminową zapłatą podatku. Zauważyć przy tym należy, iż Sąd pierwszej instancji w ogóle nie powoływał się na cytowane przepisy, a tym samym nie dokonywał ich wykładni, co czyni zarzut apelacji bezprzedmiotowym.

Ocena zarzutu, iż koszty postępowania egzekucyjnego powstały z wyłącznej winy powoda wymaga poddania analizie postanowień umowy o ustanowieniu służebności, w szczególności w zakresie przyjętej w niej procedury związanej z wnoszeniem środków odwoławczych od decyzji niekorzystnych dla pozwanej, tj. ustalających podatek w wyższej, niż deklarowana przez powoda kwota. Szczególnie istotne jest w tym zakresie postanowienie zawarte w §6 ust. 5 umowy, według którego w przypadku wydania przez organ podatkowy decyzji ostatecznej lub objętej rygorem natychmiastowej wykonalności zmieniającej wysokość zapłaconego podatku od gruntów, przez które przebiegają linie energetyczne, będące własnością spółki, spółka zobowiązuje się do wyrównania Nadleśnictwu S. kwoty zapłaconego podatku wraz z odsetkami za zwłokę za okres ustalony decyzją organu, w terminie 30 dni od dnia powiadomienia spółki przez Nadleśnictwo na piśmie o tym fakcie, z zastrzeżeniem ust. 6 niniejszego paragrafu. W myśl ustępu 6 spółka zapłaci kwotę zapłaconego podatku na podstawie faktury VAT wystawionej przez Nadleśnictwo i doręczonej spółce. Nadleśnictwo S. jest zobowiązane do załączenia, potwierdzonej za zgodność z oryginałem, kopii decyzji oraz potwierdzenia dokonania przelewu bankowego.

Brzmienie tego postanowienia wskazuje na to, że już z chwilą wydania decyzji ostatecznej zmieniającej wysokość podatku od gruntów, Nadleśnictwo mogło domagać się od pozwanej spółki zwrotu zapłaconego podatku na podstawie wystawionej prze siebie faktury VAT, co oznacza, że z chwilą wydania decyzji ostatecznej Nadleśnictwo winno zapłacić podatek w wysokości wynikającej z tej decyzji. Takie uregulowanie obowiązków stron koreluje z przepisem art. 239 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa ( tekst jedn. Dz.U. z 2019, poz. 900) , który stanowi, że decyzja ostateczna podlega wykonaniu, chyba że wstrzymano jej wykonanie. Zgodnie zaś z art. 16 §1 Kodeksu postępowania administracyjnego decyzją ostateczną jest decyzja, od której nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji lub wniosek o ponowne rozpoznanie sprawy; (w myśl § 2 decyzje mogą być zaskarżane do sądu administracyjnego z powodu ich niezgodności z prawem, na zasadach i w trybie określonych w odrębnych ustawach).

Odnosząc te uwagi do przebiegu postępowania w sprawie dotyczącej podatku za 2012 r. stwierdzić trzeba, że decyzja Wójta Gminy B. z dnia 11 grudnia 2015 r. stała się ostateczna z chwilą utrzymania jej w mocy przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w G., a zatem w dniu 4 marca 2016 r. Tymczasem zapłata podatku w wysokości wynikającej z tej decyzji nastąpiła dopiero w dniu 14 września 2016 r. w wyniku zajęcia dokonanego po wszczęciu postępowania egzekucyjnego w dniu 9 września 2016 r. Od daty, w której decyzja stała się ostateczna do wszczęcia postępowania egzekucyjnego upłynęło ponad pół roku. Obowiązkiem powoda było zaś uiszczenie podatku niezwłocznie po decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego, a następnie wystawienie faktury obciążającej zwiększonym podatkiem pozwaną spółkę. Zwłoki powoda w powyższym zakresie nie uzasadniał bynajmniej fakt, iż pozwana rekomendowała złożenie skargi od tej decyzji do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, co powód uczynił, w dalszej kolejności składając skargę kasacyjną od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Postanowienia umowy nie przewidywały odstępstwa od obowiązków powoda wskazanych w §6 ust. 5 umowy, co jest zrozumiałe wobec treści art. 239 Ordynacji podatkowej przewidującej wykonalność decyzji ostatecznej. Powód zatem obowiązany był do uiszczenia podatku w zwiększonej wymiarze, niezależnie od zaskarżania kolejnych, niekorzystnych dla niego (i pozwanej) rozstrzygnięć.

Wbrew argumentacji powoda, na przeszkodzie w zapłacie podatku nie mogła stać obawa umorzenia postępowania wskutek uznania - na podstawie art. 59 ust. 1 Ordynacji podatkowej, że zobowiązanie podatkowe wygasło. W doktrynie podkreśla się, że zapłata podatku, co do zasady, nie powoduje, że postępowanie w sprawie określenia podatku w prawidłowej, niższej od zadeklarowanej i zapłaconej przez podatnika wysokości stanie się bezprzedmiotowe. Wygaśnięcie zobowiązania podatkowego na skutek zapłaty nie pozbawia podatnika możliwości wykazania, że zapłacił więcej, niż wynosiło zobowiązanie (zob. Bogusław Dauter Komentarz do art. 59 ustawy Ordynacja podatkowa, System Informacji Prawnej Legalis, Andrzej Kabat Komentarz do art.208 ustawy - Ordynacja podatkowa, System inromacji prawnej LEX). Takie też stanowisko zaprezentowane zostało przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 lutego 2002 r., III RN 198/00, OSNP 2002, nr 14, poz. 322), w którym przyjęto, że zapłacenie przez stronę podatku w czasie toczącego się postępowania odwoławczego nie powoduje bezprzedmiotowości postępowania w sprawie umorzenia zaległości podatkowej (art. 67 § 1 i art. 208 § 1 w związku z art. 244 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa, Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.). Powoływane przez powoda w przedprocesowej korespondencji, dla uzasadnienie przeciwnego poglądu, orzeczenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G. z dnia 27 kwietnia 2016 r. (I SA /GI 120/16), podobnie jak uchwała całej izby NSA z 29.09.2014 r./, (...) 4/13, (...) Prawnej LEX) dotyczy innej kwestii, a mianowicie dopuszczalności - po upływie terminu przedawnienia - postępowania podatkowego i orzekania o wysokości zobowiązania podatkowego, które wygasło przez zapłatę.

W konsekwencji logiczny staje się wniosek, że koszty postępowania egzekucyjnego odnośnie podatku za 2012 r. powstały w wyniku z niewykonania przez powoda obowiązków nałożonych przez przepisy Ordynacji podatkowej (art. 239) oraz postanowienia umowy o ustanowienie służebności, a zatem z przyczyn, za które odpowiada powód. Poprzez zaniechanie zapłaty podatku w zwiększonej wysokości niezwłocznie po wydaniu decyzji ostatecznej z dnia 4 marca 2016 r. powód dopuścił bowiem do wszczęcia postępowania egzekucyjnego, którego można było uniknąć przy prawidłowej realizacji obowiązków wynikających z umowy.

Odmiennie natomiast ocenić należy koszty postępowania egzekucyjnego prowadzonego odnośnie podatku za 2010 r., w którym decyzji Wójta Gminy B. z dnia 30 września 2015 r. nadano w dniu 2 grudnia 2015 r. rygor natychmiastowej wykonalności. Odpis postanowienia z dnia 2 grudnia 2015 r. wpłynął do powoda w dniu 3 grudnia 2015 r., na co wskazuje prezentata (karta 283). Już zaś w dniu 4 grudnia 2015 r. zawiadomiono o zajęciu wierzytelności z rachunku bankowego, w wyniku którego doszło w dniu 9 grudnia 2015 r. do zapłaty. Co istotne, już w piśmie zawiadamiającym o zajęciu wskazano kwotę kosztów egzekucyjnych 26.949,4 zł. Tym samym nawet niezwłoczne podjęcie przez powoda kroków w celu uregulowania zwiększonej kwoty podatku za 2010 r. nie uchroniłoby od powstania kosztów egzekucyjnych. Tym bardziej zatem akcentowana przez apelującą okoliczność uregulowania podatku w dniu 9 grudnia 2015 r. (realizacja zajęcia rachunku) pozostawała bez wpływu na fakt powstania tych kosztów, naliczonych już w dniu 4 grudnia 2015 r. Powód wykorzystał przysługujące mu środki, składając zażalenie na postanowienie z dnia 2 grudnia 2015 r., w którym jednocześnie wniósł o wstrzymanie wykonalności decyzji do czasu rozpatrzenia zażalenia (karta 155), jednakże nie przyniosły one spodziewanego efektu. W związku z tym nie sposób przypisywać powodowi jakiegokolwiek zaniedbania.

Mając na uwadze powyższą argumentację powodowi przysługiwał zwrot kosztów postępowania egzekucyjnego odnośnie podatku za 2010 r., natomiast oddaleniu podlegało żądanie zwrotu kosztów postępowania egzekucyjnego odnośnie podatku za 2012 r.

Mając na uwadze przytoczoną argumentację Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w sposób wskazany w punkcie I. Na podstawie art. 100 k.p.c. zniesiono wzajemnie koszty procesu między stronami. Wobec uwzględnienia powództwa w części 47,36 % w takim też stosunku, na podstawie art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, należało pobrać od pozwanej koszty sądowe obejmujące opłatę od pozwu, od uiszczenia której powód był zwolniony ( (...) 47,36% = 1011 zł) .

W pozostałej części Sąd oddalił apelację pozwanej na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono zgodnie z przepisami art. art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Powód poniósł koszty przejazdu w kwocie 217, 31 zł zgodnie ze spisem kosztów oraz wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 1800 zł zgodnie z §10 ust. 1 pkt 1 w zw. z §2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz.U. z 2018r., poz. 265). Koszty pozwanej obejmowały opłatę od apelacji 2135 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika 1800 zł. Suma kosztów stanowiła kwotę 5952 zł, z czego 47,36%, tj. 2819 zł powinien ponieść pozwana. Wobec tego, że pozwana poniosła koszty postępowania odwoławczego w kwocie 3935 zł zasądzono od powoda na jej rzecz różnicę w kwocie 1116 zł.

Piotr Sałamaj Robert Bury Agnieszka Górska