Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 października 2019 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

po rozpoznaniu 9 października 2019 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa W. S.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 31 lipca 2017 r. Nr (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od W. S. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720,00 zł (siedemset dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Anna Maria Kowalik

Sygn. akt XVII AmE 346/17

UZASADNIENIE

Decyzją z 31 lipca 2017 roku nr (...) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (dalej: Prezes URE, pozwany), na podstawie art. 168 pkt 11 i art. 174 ust. 2 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. z 2017 r., poz. 1148 z późn. zm., dalej „ustawa o OZE”) w związku z art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2017 r., poz. 1257 t.j.), po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej, którego stroną był Przedsiębiorca W. S. prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą: (...) S. W. z siedzibą w M., orzekł że:

1.  Przedsiębiorca: W. S. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą: (...) S. W. z siedzibą w M. naruszył art. 9 ust. l pkt 7 ustawy o odnawialnych źródłach energii, w ten sposób, iż nie przedłożył Prezesowi URE w terminie 30 dni od zakończenia I kwartału 2017 r. sprawozdania kwartalnego, zawierającego informacje wymienione w art. 9 ust. l pkt 5 ustawy o odnawialnych źródłach energii, za I kwartał 2017 r.

2.  za działanie opisane w pkt l wymierzył temu Przedsiębiorcy karę pieniężną w wysokości 10 000 zł.

Od powyższej Decyzji W. S. (powód) wniósł odwołanie (odwołanie powoda k. 7- 11 akt sąd.). Zaskarżając Decyzję w całości wniósł o jej uchylenie w całości oraz zasądzenie od organu na rzecz odwołującego się kosztów procesu według norm przepisanych.

Zaskarżonej Decyzji zarzucił:

1)  jednostronną, wybiórczą i naruszającą zasady prawidłowego rozumowania, omijającą wskazania wiedzy i doświadczenia życiowego, nieuwzględniającą całokształtu okoliczności ujawnionych w postępowaniu, ocenę zebranego w sprawie materiału i ustalenie na jego podstawie, że powód jako przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą pod firmą: (...) S. W. z siedzibą w M. naruszył art. 9 ust. l pkt 7 ustawy o odnawialnych źródłach energii, w ten sposób, iż nie przedłożył Prezesowi URE w terminie 30 dni od zakończenia I kwartału 2017 r. sprawozdania kwartalnego, zawierającego informacje wymienione w art. 9 ust. l pkt 5 ustawy o odnawialnych źródłach energii za I kwartał 2017 r. skutkiem czego nałożono na niego karę pieniężną w wysokości 10.000,00 zł, podczas gdy zupełnie pominięto fakt, iż:

- niezwłocznie po ustaniu przyczyn uniemożliwiających złożenie sprawozdania kwartalnego, w dniu 8 czerwca 2017 r. złożył wniosek o przywrócenie terminu do złożenia sprawozdania kwartalnego wraz z załączonym sprawozdaniem za I kwartał 2017 r., przy czym w tym czasie nie posiadał wiedzy o wszczęciu jakiegokolwiek postępowania administracyjnego wobec jego osoby,

- pozbawiono go możliwości obrony praw, nie doręczając mu skutecznie zawiadomienia o wszczęciu przedmiotowego postępowania pomimo, iż wielokrotnie informował organ o faktycznym miejscu zamieszkania, wskazując adres- ul. (...), (...)-(...) M., jednakże wszelką korespondencję kierowano na adres ul. (...), (...)-(...) M.;

2) naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 174 ust. 2 ustawy o odnawialnych źródłach energii poprzez jego niezastosowanie i nałożenie na powoda kary w wysokości 10.000,00 zł, podczas gdy w niniejszym stanie faktycznym zakres naruszeń jest znikomy, bowiem niezwłocznie kiedy tylko powód miał taką możliwość wykonał ciążący na nim obowiązek, przy czym wobec tego, że nie poinformowano go, że zostało wszczęte postępowanie w tym przedmiocie spełnił wszelkie przesłanki, aby organ mógł odstąpić od wymierzenia kary, czego jednak nie uczynił. W tym miejscu powód zauważył, że kara pieniężna w wysokości 10.000,00 zł dla małych przedsiębiorców jest tragiczna w skutkach z uwagi na małą moc odnawialnych źródeł energii a dla niego również ze względu na fakt, że łączna ilość energii elektrycznej sprzedanej odbiorcom końcowym (MWh) za I kwartał 2017 r. wyniosła w jego przypadku 0.

Pozwany złożył odpowiedź na odwołanie, w której wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Rozpoznając odwołanie Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

W. S. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w M. 6 maja 2015 r. został wpisany do rejestru wytwórców energii w małej instalacji pod nr (...) (zaświadczenie o wpisie do rejestru, k. 4 akt sąd.).

W I kwartale 2017 r. Przedsiębiorca wytworzył w małej instalacji odnawialnego źródła energii o łącznej mocy 0,150 MW – 0,438 MWh energii elektrycznej, w tym 0,432 MWh zostało sprzedane sprzedawcy zobowiązanemu i wprowadzone do sieci dystrybucyjnej. Energia ta nie została sprzedana odbiorcom końcowym (sprawozdanie, k. 10 akt adm.).

Przedsiębiorca nie przedłożył Prezesowi URE sprawozdania kwartalnego, o którym mowa w art. 9 ust. l pkt 7 ustawy o OZE, zawierającego informacje wymienione w art. 9 ust. l pkt 5 tej ustawy, za I kwartał 2017 r. w terminie 30 dni od zakończenia I (pierwszego) kwartału 2017 r. (okoliczność bezsporna).

W związku z powyższym pismem z 18 maja 2017 r. Prezes URE zawiadomił Przedsiębiorcę o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia mu kary pieniężnej w związku z nieprzedłożeniem w terminie sprawozdania kwartalnego, o którym mowa w art. 9 ust. 1 pkt 7 ustawy o OZE. Jednocześnie Przedsiębiorca został wezwany do złożenia szczegółowych wyjaśnień w sprawie, mających związek z ujawnionym naruszeniem, a także złożenia ewentualnych wniosków dowodowych oraz wskazania adresu Urzędu Skarbowego, właściwego dla Przedsiębiorcy (zawiadomienie, k. 1-2 akt adm.).

Powyższe pismo skutecznie doręczono Przedsiębiorcy 23 maja 2017 r. Zostało ono odebrane przez p. E. S.- matkę Przedsiębiorcy pod adresem ul. (...), (...)-(...) M. (z.p.o., k. 3 akt adm.).

W dniu 8 czerwca 2017 r. do URE wpłynął wniosek Przedsiębiorcy, nadany 7 czerwca 2017 r., o przywrócenie terminu do złożenia sprawozdania kwartalnego dotyczącego łącznej ilości energii elektrycznej wytworzonej z odnawialnych źródeł energii w małej instalacji wraz z załączonym sprawozdaniem za I kwartał 2017 r. (wniosek, k. 6- 15 akt adm.).

Pismem z 21 czerwca 2017 r. Przedsiębiorca został poinformowany, że termin na złożenie sprawozdania, o którym mowa w art. 9 ust. 1 pkt 7 ustawy o OZE ma charakter materialnoprawny, a więc nie podlega przywróceniu (pismo, k. 16 akt adm.).

Jednocześnie kolejnym pismem z 21 czerwca 2017 r. Przedsiębiorca został zawiadomiony o zakończeniu postępowania dowodowego w przedmiotowej sprawie oraz wyznaczono mu 7-dniowy termin na zapoznanie się z zebranym materiałem dowodowym, wniesienie ewentualnych uwag i wyjaśnień (pismo, k. 17 akt adm.). Powyższe pismo zostało doręczone bezpośrednio Przedsiębiorcy 29 czerwca 2017 r. pod adresem ul. (...), (...)-(...) M. (z.p.o., k. 18 akt adm.).

W odpowiedzi na powyższe, Przedsiębiorca oświadczył, że nigdy nie zostało mu doręczone zawiadomienie o wszczęciu niniejszego postępowania, a tym samym został on pozbawiony możliwości obrony swoich praw (pismo, k. 19 akt adm.).

31 lipca 2017 r. została wydana zaskarżona Decyzja, w której Prezes URE stwierdził, że Przedsiębiorca naruszył art. 9 ust. 1 pkt 7 ustawy o OZE, za co wymierzył mu karę pieniężną w wysokości 10 000 zł (Decyzja k. 21- 23 akt adm.).

W tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności Sąd rozważając podnoszony przez powoda zarzut niemożności obrony jego praw w toku postępowania administracyjnego ze względu na brak wiedzy o wszczęciu postępowania w sprawie wymierzenia mu kary pieniężnej wynikający z niedoręczenia mu zawiadomienia w tym zakresie, stwierdził, że w postępowaniu sądowym toczącym się na skutek odwołania od Decyzji regulatora powód mógł podnieść wszystkie twierdzenia i dowody na poparcie swoich twierdzeń, również te których nie wskazał w postępowaniu administracyjnym z uwagi na ewentualne uchybienia organu, ponieważ Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów rozpoznawał sprawę od nowa.

Podkreślenia wymaga, że nawet gdyby przyjąć, że w postępowaniu administracyjnym doszło do uchybień proceduralnych, to nie mogą one być przedmiotem postępowania sądowego mającego na celu merytoryczne rozstrzygnięcie sporu, bowiem Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zobowiązany jest do wszechstronnego zbadania wszystkich istotnych okoliczności sprawy, przy uwzględnieniu zasad rozkładu ciężaru dowodu i obowiązku stron w postępowaniu dowodowym (vide wyrok Sadu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 23 lutego 2007 roku, sygn. akt VI ACa 952/06). Postępowanie przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów nie stanowi kolejnej instancji postępowania administracyjnego, a wniesienie przez stronę odwołanie otwiera drogę postępowania cywilnego o kontradyktoryjnym charakterze, w którym sąd zobowiązany jest osądzić sprawę od nowa (vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 24 października 2006 roku, sygn. akt VI ACa 1026/05).

Tym samym skoro zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem przekazanie przez Prezesa URE odwołania wszczyna kontradyktoryjne postępowanie cywilne, którego celem nie jest przeprowadzenie kontroli postępowania administracyjnego, ale merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy zarzuty powoda dotyczące procedury administracyjnej nie mogły być skuteczne w niniejszym postępowaniu.

Na marginesie więc jedynie, podnieść należy, że wbrew twierdzeniom powoda, nie doszło w toku postępowania administracyjnego do takiego naruszenia przepisów kodeksu postępowania cywilnego, które mogłyby skutkować nieważnością Decyzji, a tym samym jej uchyleniem w całości. Po pierwsze, zawiadomienie o wszczęciu postępowania zostało wysłane na adres prowadzenia działalności gospodarczej wskazany w CEIDG, a następnie odebrane przez dorosłego domownika tj. matkę powoda, która niewątpliwie przekazała korespondencję powodowi, o czym świadczy złożenie wniosku o przywrócenie terminu. Po drugie, po zakończeniu postępowania dowodowego powodowi wyznaczono termin na zapoznanie z materiałem dowodowym, jak też na złożenie uwag i wyjaśnień, które skierowano na adres do doręczeń. Jednak powód nie skorzystał z prawa zaznajomienia się z aktami sprawy, tylko wniósł pismo, w którym poinformował o niedoręczeniu mu zawiadomienia w przedmiocie wszczęcia postępowania. Tym samym nie można stwierdzić, aby ewentualne naruszenie przepisów co do sposobu doręczenia korespondencji pozbawiło powoda możności obrony jego praw.

Przechodząc do meritum Sąd zważył, iż stosownie do treści art. 9 ust. 1 pkt 7 ustawy o OZE wytwórca wykonujący działalność gospodarczą w zakresie małych instalacji jest obowiązany przekazywać Prezesowi URE sprawozdania kwartalne zawierające informacje, o których mowa w pkt 5, w terminie 30 dni od dnia zakończenia kwartału. Zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 5 tej ustawy chodzi tu o informacje dotyczące łącznej ilości:

a) energii elektrycznej wytworzonej z odnawialnych źródeł energii w małej instalacji,

b) energii elektrycznej sprzedanej sprzedawcy zobowiązanemu, o którym mowa w art. 40 ust. 1, która została wytworzona z odnawialnych źródeł energii w małej instalacji i wprowadzona do sieci dystrybucyjnej,

c) zużytych paliw do wytwarzania energii elektrycznej w małej instalacji oraz rodzaju tych paliw,

d) energii elektrycznej sprzedanej odbiorcom końcowym,

które wobec nakazu zawartego w tym przepisie muszą być przez wytwórcę dokumentowane.

Obowiązek z art. 9 ust. 1 pkt 7 ustawy o OZE dotyczący przekazywania Prezesowi URE sprawozdania kwartalnego zawierającego stosowne informacje ciążył na powodzie jako wytwórcy wpisanym do rejestru wytwórców energii w małej instalacji z faktu na deklarowanie wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych w małej instalacji i faktyczne jej wytwarzanie.

Istotnym jest przy tym, że powód pomimo zaskarżenia Decyzji nie kwestionował objęcia tym obowiązkiem, jak i jego niewykonania zgodnie z ustawą. Bezspornym jest więc, iż powód nie złożył- stosownie do nakazu zawartego w art. 9 ust. 1 pkt 7- sprawozdania kwartalnego zawierającego informacje wymienione w art. 9 ust. l pkt 5, za I kwartał 2017 r. w terminie 30 dni od zakończenia I (pierwszego) kwartału 2017 r. Rzeczone sprawozdanie za I kwartał 2017 r. powód przedłożył bowiem dopiero 7 czerwca 2017 r. a więc po upływie ustawowego terminu.

Natomiast termin na złożenie sprawozdania kwartalnego wynoszący zgodnie z przepisami ustawy 30 dni od dnia zakończenia kwartału ma charakter materialnoprawny, nie dotyczy bowiem kwestii dokonania czynności procesowej, tylko wykonania nałożonego przez prawo materialne obowiązku. Uchybienie terminu materialnego wywołuje zaś skutek prawny wygaśnięcia praw lub obowiązków o charakterze materialnym. Tym samym niedochowanie przedmiotowego terminu w niniejszym przypadku oznacza definitywne niewykonanie obowiązku złożenia sprawozdania kwartalnego i utratę możliwości wypełnienia przedmiotowego obowiązku w terminie na skutek przywrócenia terminu do złożenia sprawozdania z uwagi na nieprzywracalność i nieprzekraczalność terminu materialnoprawnego.

Wobec powyższego zastosowanie w sprawie ma art. 168 pkt 11 ustawy o OZE, który stanowi, iż karze pieniężnej podlega ten, kto nie przedkłada w terminie Prezesowi URE sprawozdania, o którym mowa w art. 9 ust. 1 pkt 7, lub podaje w tym sprawozdaniu nieprawdziwe informacje.

Odpowiedzialność z tytułu naruszenia obowiązków wynikających z przepisów ustawy o odnawialnych źródłach energii podobnie jak ustawy prawo energetyczne, ma co do zasady charakter obiektywny tj. nie wymaga wykazania winy umyślnej lub nieumyślnej karanego podmiotu. Dla stwierdzenia naruszenia przez wytwórcę ciążącego na nim obowiązku, wystarczające jest zatem ustalenie, że dany podmiot zachował się w sposób sprzeczny z wiążącym go nakazem lub zakazem. Jak wynika natomiast z ustalonego stanu faktycznego Przedsiębiorca bezsprzecznie nie wypełnił nakazu z art. 9 ust. 1 pkt 7 przez co zaktualizowały przesłanki wymierzenia kary pieniężnej zawarte w art. 168 pkt 11 ustawy o OZE, toteż Prezes URE podjął słuszną decyzję o nałożeniu na Przedsiębiorcę kary pieniężnej.

Odpowiedzialność określona w art. 168 pkt 11 została zliberalizowana przez ustawodawcę w art. 174 ust. 2 ustawy o OZE poprzez przyznanie organowi regulacyjnemu uprawnienia do odstąpienia od wymierzenia kary, gdy wytwórca zachował się sprzecznie z normą ustawy o OZE, lecz zmienił swoje zachowanie -zrealizował obowiązek- zanim organ regulacyjny powziął o tym wiadomość i o ile zakres naruszenia był znikomy. Brzmienie przepisu art. 174 ust. 2 wskazuje jednoznacznie, że zastosowanie tej instytucji wymaga łącznego spełnienia obu przesłanek wymienionych w przepisie. Nadto ustawodawca użył w nim sformułowania, iż organ „może” odstąpić od wymierzenia kary, wskazując na uznaniowy charakter tej instytucji.

Sąd wziął pod uwagę w ramach analizy podstaw do odstąpienia od wymierzenia kary, że do zrealizowania obowiązku sprawozdawczego doszło już w trakcie postępowania administracyjnego. Wprawdzie powód podnosi, że o wszczęciu postępowania dowiedział się dopiero z zawiadomienia o zakończeniu postępowania dowodowego wysłanego na adres do korespondencji ujawniony w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, tym niemniej zawiadomienie o wszczęciu postępowania w niniejszej sprawie zostało wysłane na adres głównego miejsca wykonywania przez niego działalności widniejący w tej ewidencji i skutecznie doręczone jego matce, po czym powód złożył wniosek o przywrócenie terminu do złożenia sprawozdania kwartalnego, co przemawia za uznaniem, że o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia mu kary pieniężnej w związku z nieprzedłożeniem sprawozdania kwartalnego się dowiedział.

Okoliczności związane z niezłożeniem sprawozdania w terminie podniesione przez powoda w toku postępowania administracyjnego również nie uzasadniały odstąpienia od nałożenia kary. Z informacji i dokumentów przekazanych przez powoda wynika, że choroba jego córki nie była aż tak ciężka, aby wymagała od powoda zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej i poświęcenia całego czasu córce. W tym stanie rzeczy prowadząc działalność gospodarczą powód był zobowiązany do złożenia sprawozdania w terminie, podobnie jak w przypadku zeznań podatkowych.

Nie została zatem spełniona jedna z przesłanek wymienionych w art. 174 ust. 2 ustawy o OZE, co przesądza o niedopuszczalności odstąpienia od wymierzenia kary.

W kwestii wysokości kary należy zaś podnieść, iż art. 174 ust. 1 ustawy o OZE stanowi, że ustalając wysokość kary pieniężnej, organ uwzględnia zakres naruszeń, powtarzalność naruszeń lub korzyści finansowe możliwe do uzyskania z tytułu naruszenia, jednak w myśl art. 170 ust. 4 pkt 1 ustawy wysokość kary pieniężnej m.in. w przypadku określonym w art. 168 pkt 11 wynosi 10 000 zł. Tak więc za ten rodzaj naruszenia jakiego dopuścił się powód kara została określona wprost kwotowo w ustawie. Ustalenie w art. 170 ust. 4 pkt 1 ustawy o OZE sztywnej wysokości kary w przypadku z art. 168 pkt 11 wyklucza możliwość jej miarkowania. W konsekwencji Prezes URE, jak również Sąd nie miał możliwości ustalenia jej na innym poziomie, w tym jej obniżenia. Kara w danej wysokości nie może zatem zostać uznana za nieadekwatną, nadmiernie uciążliwą, niepozostającą w proporcji do charakteru czynu i skutków naruszenia, skoro ustawodawca uznał, iż naruszenie obowiązku sprawozdawczego wymaga nałożenia tak wysokiej kary, nie dając możliwości jej zmiany.

Wprawdzie z dniem 14 lipca 2018 r. na mocy art. 1 pkt 59 lit. a tiret pierwsze ustawy z dnia 7 czerwca 2018 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r., poz. 1276) kara pieniężna w przypadku z art. 168 ust. 11 ustawy o OZE została obniżona do kwoty 1 000 zł, tym niemniej Prezes URE prawidłowo orzekał w niniejszej sprawie w oparciu o stan prawny aktualny w dacie wydania zaskarżonej Decyzji, zaś Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów rozpoznając sprawę z odwołania od Decyzji Prezesa Urzędu badał czy Decyzja ta odpowiadała prawu na moment jej wydania i zweryfikował ją pozytywnie.

W sprawach z odwołania od decyzji Prezesa Urzędu należy bowiem co do zasady brać za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili orzekania przez Prezesa Urzędu. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, iż w sprawach dotyczących administracyjnych kar pieniężnych nakładanych na podstawie ustaw regulacyjnych "zasadniczo cezurę dla ustalenia stanu faktycznego i prawnego stanowi data wydania decyzji (wyroki Sądu Najwyższego z 4 marca 2014 r., III SK 35/13; z 5 marca 2015 r., III SK 8/14)" (postanowienie SN z 2 marca 2016, sygn. akt III SK 11/15). Fakt zmiany przepisów po wydaniu decyzji przez Prezesa Urzędu jest irrelewantny i nie może stanowić podstawy dla uchylenia decyzji Prezesa Urzędu ( tak Sąd Apelacyjny w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z 5 grudnia 2018 r. VII AGa 1709/18, LEX Omega).

Biorąc powyższe względy pod uwagę, Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów nie znajdując podstaw do jego uwzględnienia, oddalił wniesione przez powoda odwołanie na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 kpc.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc, zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Z uwagi na nieuwzględnienie odwołania, powoda należało uznać za stronę, która przegrała proces i zasądzić od niego na rzecz pozwanego zwrot kosztów procesu, na które złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 720,00 zł ustalone w oparciu § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2015, poz. 1804 ze zm.).

SSO Anna Maria Kowalik