Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 września 2019 roku

Sąd Okręgowy w Częstochowie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Barbara Sobocińska

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Karina Zbroińska

po rozpoznaniu w dniu 30 września 2019 roku w C. (...)

sprawy E. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o wysokość emerytury

na skutek odwołania E. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

z dnia 26 kwietnia 2019 roku Nr (...)

oddala odwołanie

Sygn. akt IV U 1174/19

UZASADNIENIE

Decyzją z 26 kwietnia 2019 r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., wydaną w wyniku wznowienia postępowania postanowieniem z 26 kwietnia 2019 r.,:

- przeliczył emeryturę od 01 czerwca 2015 r., tj. od dnia nabycia prawa do emerytury i obliczył jej wysokość od podstawy obliczenia niepomniejszonej o kwoty pobranej wcześniej emerytury przysługującej na podstawie art. 46 w związku z art. 29 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS,

- ustalił wysokość przeliczonej emerytury na kwotę 2117, 65 zł,

- ustalił wysokość emerytury po waloryzacji na dzień 1 marca 2019 r. na kwotę 2365, 88 zł,

- wskazał, że tak ustalona emerytura nadal jest świadczeniem mniej korzystnym od dotychczas pobieranej wcześniejszej emerytury, wobec czego będzie kontynuowana wypłata wcześniejszej emerytury o symbolu E.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał w decyzji z 26 kwietnia 2019 r., że podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie społeczne z uwzględnieniem ich waloryzacji (132079, 90 zł) oraz zwaloryzowany kapitał początkowy (374463, 29 zł) i do wyliczenia emerytury przyjęto średnie trwanie życia 239, 20 miesięcy Nadto ZUS w tejże decyzji wyjaśnił, że przy ustalaniu emerytury od 1 marca 2019 r. uwzględnił wszelkie zmiany w wysokości świadczenia jakie miały miejsce od dnia jej przyznania do dnia 28 lutego 2019 r. oraz zmiany wynikające ze zgłoszonych wniosków przez ubezpieczoną.

Odwołanie od decyzji z 26 kwietnia 2019 r. złożyła ubezpieczona E. M. zarzucając jej wadliwość w postaci:

- zastosowania niewłaściwego wskaźnika średniego trwania życia z roku 2015 zamiast przyjęcia tego wskaźnika z 2019 roku,

- niewłaściwego zwaloryzowania zgromadzonych składek i kapitału początkowego na dzień przyznania emerytury powszechnej, to jest tylko do 2015 r. zamiast zwaloryzowania składek i kapitału początkowego na 2019 r. Ubezpieczona wskazała, że ZUS nie informował jej o możliwości wycofania wniosku z 2015 r. o emeryturę powszechną

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o oddalenie odwołania z argumentacją jak w zaskarżonej decyzji.

Ustalenia faktyczne.

Ubezpieczona E. M. urodziła się w (...)

Decyzją z 29 marca 2010 r. przyznano ubezpieczonej od 1 marca 2010r. prawo do wcześniejszej emerytury i ustalono wysokość tej emerytury na kwotę 1793, 98 zł;

1 czerwca 2015 r. ubezpieczona złożyła wniosek o przyznanie emerytury powszechnej.

Decyzją z 19 czerwca 2015 r. przyznano ubezpieczonej od 1 czerwca 2015r. emeryturę według wieku powszechnego. Podstawę obliczenia emerytury z art. 26 ustawy emerytalnej stanowiła kwota składek na ubezpieczenie społeczne z uwzględnieniem ich waloryzacji 132079, 90 zł oraz zwaloryzowany kapitał początkowy 374463,29 zł. Podstawa obliczenia emerytury został pomniejszona o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur tj. 111794, 92 zł i tak ustalona podstawa została podzielona przez średnie trwanie życia - 245,00 miesięcy. Wyliczona kwota emerytury z art. 26 ustawy emerytalnej wyniosła 1611,22 zł. , zaś w oparciu o art. 26 ustawy z 05.03.2015 r. wyniosła 1650 zł z uwagi na przyjęcie średniego trwania Życia – 239, 20 miesięcy.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzją z 19 czerwca 2015 r. zawiesił wypłatę emerytury o symbolu ENP z uwagi, że emerytura wcześniejsza o symbolu E dotychczas wypłacana jest emeryturą korzystniejszą.

W dniu 28 marca 2019 r. ubezpieczona złożyła wniosek o wznowienie postępowania w sprawie decyzji z 19 czerwca 2015 r. z uwagi na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2019 r. (P 20/16).

Postanowieniem z 26 kwietnia 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. wznowił postępowanie w sprawie decyzji z 19 czerwca 2015 r.

Decyzją z 26 kwietnia 2019 r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., wydaną w wyniku wznowienia postępowania postanowieniem z 26 kwietnia 2019 r., przeliczył przyznaną emeryturę od 01 czerwca 2015 r. i obliczył jej wysokość od podstawy obliczenia niepomniejszonej o kwoty pobranej wcześniej emerytury przysługującej na podstawie art. 46 w związku z art. 29 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, ustalając wysokość emerytury powszechnej na kwotę 2117, 65 zł, zaś po waloryzacji od 1 marca 2019 r. na kwotę 2365, 88 zł.

Tak ustalona emerytura o symbolu ENP po przeliczeniu jest świadczeniem mniej korzystnym od emerytury wcześniejszej dotychczas wypłacanej o symbolu E.

(dowód: dokumenty w aktach emerytalnych)

Emerytura ustalona zgodnie z art. 26 ustawy emerytalnej w myśl przepisów obowiązujących w dacie przyznania świadczenia z uwzględnieniem przeliczenia zgodnie z ustawą z 5 marca 2015 r. z uwzględnieniem treści wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2019 r. (bez pomniejszenia podstawy o wcześniej pobrane emerytury) wynosi na dzień 1 marca 2019 r. - 2177, 65 zł. Podstawę obliczenia tej emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie społeczne z uwzględnieniem ich waloryzacji (132079, 90zł) oraz zwaloryzowany kapitał początkowy (374463, 29 zł). Wskaźnik średniego trwania życia przyjęto na 239, 20 miesięcy (wskaźnik korzystniejszy od wskaźnika z uwagi na treść ustawy z 5 marca 2015 r.). Uwzględniając poszczególne waloryzacje tak wyliczonej emerytury oraz doliczenie składek za okresy: od 01.06.2015 r. do 30.06.2015 r., od 01.07.2016 r. do 31.12.206 r., od 01.01.2017 r. do 31.01.2019 r. powodują, że wysokość emerytury na dzień 1 marca 2019 r. wynosi 2365, 88 zł.

Nadal korzystniejszym świadczeniem jest emerytura przyznana na podstawie art. 46 w zw. z art. 29 ustawy emerytalnej, która od 1 marca 2019 r. wynosi 2508, 44 zł.

(dowód: wyliczenie k. – 10 – 11).

Rozważania prawne.

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (zwana ustawą emerytalną) emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183.

Zaskarżona decyzja został wydana na skutek wznowienia postępowania w trybie art. 190 ust. 4 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, art. 145 a i art. 146 kodeksu postępowania administracyjnego wobec wydania przez Trybunał Konstytucyjny wyroku z 6 marca 2019 r. (P 20/6), zgodnie z którym to wyrokiem art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1270 oraz z 2019 r. poz. 39), w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2017 r., w zakresie, w jakim dotyczy urodzonych w 1953 r. kobiet, które przed 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

ZUS w zaskarżonej decyzji dokonał w istocie przeliczenia wysokości emerytury z art. 26 ustawy emerytalnej z pominięciem zapisu art. 25 ust 1 b ustawy emerytalnej tj. dokonał przeliczenia emerytury bez pomniejszenia podstawy obliczenia emerytury o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne, tj. o kwotę 111794, 92 zł.

Ubezpieczona kwestionowała to przeliczenie emerytury, wskazując że ZUS winien uwzględnić średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę z 2019 r. oraz dla podstawy obliczenia emerytury przyjąć zwaloryzowane na dzień 1 marca 2019 r. kwoty kapitału początkowego oraz składek zaewidencjonowanych na indywidualnym koncie.

Organ rentowy przedstawił szczegółowe wyliczenia (k. - 21 akt), z których wynika, że dokonał w zaskarżonej decyzji przeliczenia emerytury na pierwszy dzień miesiąca złożenia wniosku o przeliczenie w związku ze wznowieniem postępowania dotyczącego ustalenia wysokości emerytury według wieku powszechnego z uwzględnieniem przepisów: art. 25 (z pominięciem art. 25 ust. 1 b), art. 25 a, art. 26 ustawy emerytalnej, przy zastosowaniu regulacji, która weszła w życie 1 maja 2015 r., tj. ustawy z 5 marca 2015 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U z 2015 r., poz.552), przy doliczeniu składek za okresy po przyznaniu emerytury powszechnej i dokonania w trybie art. 88 ustawy emerytalnej waloryzacji corocznych i tak wyliczona emerytura na dzień 1 marca 2019 r. wynosi 2365, 88 zł. Ubezpieczona nie zakwestionowała powyższego wyliczenia ZUS, podtrzymując dotychczasowe zarzuty dotyczące daty tabeli średniego trwania życia, daty waloryzacji kapitału początkowego i waloryzacji składek zaewidencjonowanych na jej koncie.

Zaskarżona decyzja o przeliczeniu wysokości emerytury jest konsekwencją wznowienia postępowania. Zgodnie z art. 190 ust. 4 Konstytucji orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach, stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania.

Orzeczenie, o którym mowa w art. 190 ust. 4 Konstytucji, stanowi samodzielną i szczególną podstawę wznowienia postępowania wymienioną expressis verbis w przepisach regulujących postępowanie zarówno sądowe (art. 401 ¹ k.p.c. i art. 540 § 2 k.p.k.), jak i administracyjne (art. 145a k.p.a.). Stosownie do art. 124 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w postępowaniu w sprawach o świadczenia określone w niej stosuje się zaś przepisy kodeksu postępowania administracyjnego, chyba że ustawa stanowi inaczej. Za przepis, na podstawie którego może dojść do wzruszenia decyzji organu rentowego wydanej w oparciu o akt normatywny uznany orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego za niezgodny z Konstytucją, należy zatem uznać art. 145a k.p.a., w myśl którego można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja (§ 1), a w sytuacji określonej w § 1 skargę o wznowienie postępowania wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Po złożeniu takiej skargi do organu rentowego - o ile zostaną zachowane pozostałe przesłanki przewidziane w regulacji o wznowieniu postępowania w przepisach kodeksu postępowania administracyjnego - dochodzi do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji dotkniętej opisaną wadą i zastąpienia jej decyzją uwzględniającą stan prawny, który pomija derogowaną orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego regulację.

Wznowienie postępowania dotyczące decyzji z 19 czerwca 2015 r. było związane z zakresem rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2019 r. (P 20/16), które to orzeczenie odnosiło się do wysokości świadczenia emerytalnego a nie do prawa do emerytury. Zatem wskazać należy, że wznowienie postępowania w trybie art. 145 a kodeksu postępowania administracyjnego nie niweczy pierwotnego wniosku ubezpieczonej o przyznanie emerytury według wieku powszechnego Decyzja z 19 czerwca 2015 r. przyznaje prawo do emerytury w wieku powszechnym i ustala wysokość tego świadczenia. Wobec takiej treści decyzji i zakresowego działania wyroku Trybunału Konstytucyjnego w odniesieniu do wysokości świadczenia bezzasadne są zarzuty ubezpieczonej, że ZUS powinien ją pouczyć o możliwości cofnięcia wniosku, gdyż uchylenie decyzji w wyniku rzeczonego wznowienia nie dotyczyło wniosku i treści decyzji ustalającej prawo do emerytury powszechnej, co czyni cofnięcie wniosku z 1 czerwca 2015 r. całkowicie niedopuszczalnym.

Podkreślenia wymaga, że o ile ocena spełnienia warunków do nabycia prawa do świadczenia następuje według przesłanek warunkujących nabycie tego prawa obowiązujących w dacie spełnienia ostatniej przesłanki, o tyle określenie wysokości świadczenia związane jest z datą złożenia wniosku o jego wypłatę (por. wyrok SA w Białymstoku z 17 maja 2018 r., III AUa 341/18). Wynika to wprost z treści art. 25 ust. 1 ustawy emerytalnej. Wniosek został złożony przez ubezpieczoną 1 czerwca 2015 r. i ta data warunkuje ustalenie wysokości powszechnej emerytury w odniesieniu do: waloryzacji kapitału początkowego, waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonej, tablicy średniego życia kobiet opublikowanej w formie załącznika do komunikatu Prezesa GUS, przy uwzględnieniu treści art. 26 ust. 6 ustawy emerytalnej (por. wyrok SA w Białymstoku z 06.03.2018 r., III AUa 806/17). ZUS w zaskarżonej decyzji wyliczając wysokość powszechnej emerytury dokonał pominięcia pomniejszenia z art. 25 ust. 1 b ustawy emerytalnej.

W zakresie wyliczenia wysokości emerytury powszechnej dla ubezpieczonej na dzień 1 marca 2019 r., wyliczonej o czym wyżej zaznaczono bez pomniejszenia z art. 25 ust. 1 b ustawy emerytalnej, ZUS uwzględnił, że ubezpieczona po nabyciu prawa do emerytury według wieku powszechnego, podlegała jeszcze ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. ZUS doliczył zaewidencjonowane składki na indywidualnym koncie ubezpieczonej, zaewidencjonowane po nabyciu prawa do emerytury powszechnej oraz dokonał kolejnych waloryzacji emerytury w trybie art. 88 – art. 99 ustawy emerytalnej. Od waloryzacji składek należy odróżniać waloryzację świadczenia (ustalonego od sumy zwaloryzowanych składek).

Sąd okręgowy podzielił wyliczenia ZUS w zakresie emerytury powszechnej bez pomniejszenia z art. 25 ust. 1 b ustawy emerytalnej. Wyliczenia te są jasne i szczegółowe i nie zostały w żadnym zakresie skutecznie zakwestionowane przez ubezpieczoną

Wcześniejsza emerytura ubezpieczonej przyznana na podstawie art. 46 ustawy emerytalnej jest nadal świadczeniem korzystniejszym (wyższym kwotowo).

Z tych względów na podstawie powołanych wyżej przepisów prawa materialnego oraz 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalono odwołanie jako niezasadne.