Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 maja 2019 roku

Sąd Rejonowy w Wąbrzeźnie I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Ludmiła Dulka - Twarogowska

Protokolant: st. sekr. sąd. Arleta Ratajczak

po rozpoznaniu w dniu 15 maja 2019 roku w Wąbrzeźnie na rozprawie

sprawy z powództwa: B. (...) (...) z siedzibą w G.

przeciwko: H. R.

- o zapłatę

1)  oddala powództwo;

2)  zasądza od powoda B. (...) (...) z siedzibą w G. na rzecz adw. M. G. prowadzącej Kancelarię Adwokacką przy ul. (...) w W. kwotę 2.400,00 zł (dwa tysiące czterysta złotych zero groszy) podwyższoną o stawkę podatku VAT, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanej H. R. z urzędu;

3)  nakazuje pobrać od powoda B. (...) (...) z siedzibą w G. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Wąbrzeźnie kwotę 1.002,75 zł (jeden tysiąc dwa złote siedemdziesiąt pięć groszy) tytułem nieuiszczonej części opłaty od pozwu.

Sędzia Sądu Rejonowego

Ludmiła Dulka – Twarogowska

ZARZĄDZENIE

1. (...);

2. (...).

- (...),

- (...).

SSR Ludmiła Dulka – Twarogowska

W., dnia 20 maja 2019 r.

Sygn. akt I C 707/18

UZASADNIENIE

W dniu 2 października 2017 roku powód B. (...) (...) w G., działający przez pełnomocnika będącego radcą prawnym, skierował do Sądu Rejonowego w Elblągu pozew, w którym domagał się zasądzenia na swoją rzecz od pozwanej H. R. kwoty 26.731,44 zł wraz z odsetkami umownymi od tej kwoty w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, a także zasądzenia kosztów procesu.

Uzasadniając swoje żądanie powód wskazał, iż w jego księgach na dzień 20 września 2017 roku widniało wymagalne zadłużenie pozwanej w kwocie: 11.216,62 zł kapitału i 15.514,82 zł odsetek, przysługujące z tytułu umowy kredytu gotówkowego z 22 sierpnia 2008 roku. Na mocy postanowień tej umowy fundusz jest uprawniony do naliczania odsetek umownych za opóźnienie (k.3-3v).

W dniu 27 listopada 2017 roku Sąd Rejonowy w Elblągu, uwzględniając w całości roszczenie powoda zawarte w pozwie, wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym (k.14).

W sprzeciwie od wskazanego nakazu zapłaty pozwana podniosła zarzuty: spełnienia świadczenia, przedawnienia roszczenia i niewłaściwości Sądu Rejonowego w Elblągu (k.19-19v).

Po przekazaniu sprawy do Sądu Rejonowego w Wąbrzeźnie, powód w piśmie procesowym datowanym na 27 listopada 2018 roku wskazał, że roszczenie wynika z umowy kredytu gotówkowego nr (...) z 22 sierpnia 2008 roku zawartej przez pozwaną z (...) Bank S.A., który od 27 października 2009 roku został przejęty przez Bank (...) S.A. Z powodu braku terminowych spłat umowa została wypowiedziana pozwanej 21 kwietnia 2010 roku. Następnie bank wystawił (...) i skierował sprawę do egzekucji, która została zakończona umorzeniem. W dniu 9 czerwca 2015 roku powód nabył roszczenie na podstawie umowy sprzedaży wierzytelności. Powód ograniczył swoje żądanie do kwoty 26.531,44 zł, wskazując na dokonanie przez pozwaną po wniesieniu powództwa czterech wpłat po 50 zł każda. Według strony powodowej, skoro po dniu cesji pozwana na poczet spłaty zadłużenia dokonała 30 wpłat w łącznej wysokości 1.510 zł, uznając w ten sposób roszczenie, to jednocześnie zrzekła się w sposób dorozumiany zarzutu przedawnienia (k.49-52).

Pełnomocnik z urzędu ustanowiony dla pozwanej w piśmie z 18 lutego 2019 roku wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na swoją rzecz kosztów pomocy prawnej, argumentując, iż nie ma żadnych podstaw, aby częściową spłatę zadłużenia przez pozwaną potraktować jako zrzeczenie się zarzutu przedawnienia (k.105-106v).

Powód z piśmie procesowym datowanym na 11 kwietnia 2019 roku podał, iż cofa pozew (k.127).

Zarządzeniem z 17 kwietnia 2019 roku Sąd zobowiązał pełnomocnika powoda do określenia, czy cofa pozew ze zrzeczeniem się roszczenia – w terminie 3 dni, pod rygorem przyjęcia, iż cofnięcie pozwu nastąpiło bez zrzeczenia się roszczenia (k.129 - protokół rozprawy z 17.04.2019r., czas zapisu: od 00:02:45). Pomimo upływu zakreślonego terminu pełnomocnik powoda nie wykonał wskazanego zobowiązania.

Pełnomocnik pozwanej na rozprawie w dniu 15 maja 2019 roku nie wyraziła zgody na cofnięcie pozwu bez zrzeczenia się roszczenia (k.133 - protokół rozprawy z 15.05.2019r., czas zapisu: od 00:00:48).

Sprawa została rozpoznawana w postępowaniu zwykłym.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 22 sierpnia 2008 roku H. R. zawarła z (...) Bankiem S.A. w G. umowę kredytu gotówkowego nr (...) w kwocie 21.334,74 zł na okres od 22 sierpnia 2008 roku do 22 sierpnia 2013 roku. Wysokość miesięcznej raty wynosiła 591.84 zł.

Bank (...) S.A. w oparciu o uchwałę nadzwyczajnego walnego zgromadzenia z 27 października 2009 roku przejął (...) Bank S.A.

Z powodu braku terminowej spłaty kredytu, 21 kwietnia 2010 roku umowa została pozwanej wypowiedziana. Z tytułu wskazanego zobowiązania, w dniu 14 czerwca 2010 roku Bank (...) S.A. wystawił przeciwko pozwanej bankowy tytuł egzekucyjny nr (...), w którym wysokość wymagalnego zadłużenia dłużnika została określona na kwotę 20.159,58 zł, w tym 18.085,49 zł niespłaconego kredytu, 1.855,68 zł odsetek umownych za okres od 23 listopada 2009 roku do 31 maja 2010 roku i 218,41 zł odsetek karnych za okres od 22 maja 2009 roku do dnia wystawienia (...). Ponadto dłużniczkę obciążały dalsze umowne odsetki karne od 15 czerwca 2010 roku do dnia zapłaty, obliczone od kwoty niespłaconego kredytu w wysokości odsetek maksymalnych (4-krotności stopy kredytu lombardowego NBP).

W dniu 17 sierpnia 2010 roku referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym w Wąbrzeźnie, na wniosek wierzyciela, w sprawie I Co (...) nadał klauzulę bankowemu tytułowi egzekucyjnemu nr (...) z ograniczeniem odpowiedzialności dłużnika do kwoty 42.669,48 zł, a następnie w oparciu o wskazany tytuł wykonawczy było prowadzone postępowanie egzekucyjne KM (...) zakończone wydaniem przez Komornika w dniu 7 lipca 2016 roku postanowienia o umorzeniu. W dniu 9 czerwca 2015 roku Bank (...) S.A. w G. zawarł z B. (...).S.F.I.Z z siedzibą w G. umowę sprzedaży wierzytelności, na podstawie której zbył przysługującą mu wierzytelność względem pozwanej, o czym została ona powiadomiona. W okresie od 19 sierpnia 2015 roku do 12 stycznia 2018 roku pozwana dokonała na rzecz powoda 29 wpłat na łączną kwotę 1.510 zł, z czego cztery wpłaty w kwocie łącznej 200 zł miały miejsce już po wniesieniu pozwu w niniejszej sprawie.

Okoliczności bezsporne, ponadto dowody :

- umowa kredytu gotówkowego nr (...) (k.53-57);

- Monitor Sądowy i Gospodarczy nr (...) ( (...)), poz. 7737;

- (...) (k.60);

- postanowienie o nadaniu kl.wyk. na bte (k.28 akt sprawy I Co (...));

- postanowienie Komornika (k.19 akt komorniczych KM (...));

- umowa sprzedaży wierzytelności wraz z wyciągiem z załącznika (k.63-65);

- zawiadomienie o przelewie wierzytelności (k.71);

- wyciąg z ksiąg rachunkowych powoda (k.4).

Pozwana dokonywała wpłat na rzecz powoda, ponieważ chciała aby jego pracownicy przestali do niej wydzwaniać. Jej intencją nigdy nie było zrzeczenie się zarzutu przedawnienia, a pojęcie przedawnienia było dla niej niezrozumiałe.

Dowód:

- zeznania pozwanej na rozprawie w dniu 25.03.2019r. (k.116v - czas zapisu: od 00:08:28).

Stan faktyczny został ustalony w oparciu o dokumenty przedłożone przez stronę powodową oraz zawarte w aktach sprawy I Co (...) oraz aktach egzekucyjnych Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Wąbrzeźnie M. B. KM (...), które nie budziły wątpliwości co do ich autentyczności i nie były kwestionowane przez pozwaną. Ponadto Sąd oparł się na wiarygodnych zeznaniach pozwanej.

Sąd zważył, co następuje:

Tytułem wstępu należy wskazać, iż strona powodowa w piśmie procesowym datowanym na 11 kwietnia 2019 roku podała, iż stosownie do treści art. 203 § 1 k.p.c. cofa pozew w niniejszej sprawie (k.127).

Jak stanowi art. 203 § 1 k.p.c., pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia - aż do wydania wyroku. Treść tego przepisu wskazuje, iż jeżeli powód chce skutecznie cofnąć pozew bez zgody pozwanego, powinien oświadczenie w tym zakresie złożyć przed rozpoczęciem rozprawy, natomiast po tym momencie pozew może być cofnięty wyłącznie za zgodą strony pozwanej, chyba, że z cofnięciem będzie połączone zrzeczenie się roszczenia. Ponieważ oświadczenie powoda o cofnięciu pozwu miało miejscu już po rozpoczęciu rozprawy, dla jego skuteczności niezbędna była zgodna pozwanej lub zrzeczenie się roszczenia. Pozwana takiej zgody nie wyraziła (protokół rozprawy z 15.05.2019r., czas zapisu: od 00:00:48), natomiast powód – pomimo zobowiązania Sadu do określenia w terminie 3 dni, czy zrzeka się zarzutu przedawnienia, pod rygorem przyjęcia, iż cofnięcie pozwu nastąpiło bez takiego zrzeczenia, doręczonego mu 23 kwietnia 2019 roku – nie udzielił żadnej odpowiedzi. W tej sytuacji Sąd przyjął, iż cofnięcie pozwu nastąpiło bez zrzeczenia się roszczenia, co oznaczało, iż było ono pozbawione skutków prawnych, a pozew należało poddać merytorycznemu rozpoznaniu.

W ocenie Sądu powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Powód wywodził swoje roszczenie z umowy kredytu gotówkowego nr (...) z dnia 22 sierpnia 2008 zawartej przez pozwaną z (...) Bank S.A. (następnie Bank (...) S.A.). Umowę kredytu reguluje art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe (Dz.U.2002.72.665 j.t. z późn.zm.), zgodnie z którym przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu, a także przepisy obowiązującej w dniu zawarcia umowy ustawy z dnia 20 lipca 2001 roku o kredycie konsumenckim (Dz.U.2001.100.1081 z późn.zm.), w szczególności art. 2 ust. 1 stanowiący, iż przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę, na mocy której przedsiębiorca w zakresie swojej działalności, zwany dalej "kredytodawcą", udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi kredytu w jakiejkolwiek postaci.

Strona powodowa swoją legitymację czynną oparła na art. 509 § 1 k.c. stanowiącym, iż wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Natomiast z treści § 2 powołanego wyżej przepisu wynika, że wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa.

Pozwana w sprzeciwie od nakazu zapłaty wprawdzie podniosła zarzut spełnienia świadczenia, to jednak w swoich zeznań na rozprawie przyznała, iż po zaciągnięciu kredytu, spłaciła jedynie kilka rat na rzecz pierwotnego wierzyciela, a następnie zaprzestała dalszych wpłat z uwagi na brak środków, tym samym potwierdzając istnienie swojego stanu zadłużenia. Ponadto pozwana sformułowała zarzut przedawnienia roszczenia, którego powód nie negował, lecz wyraził stanowisko, iż poprzez dokonanie na jego rzecz 30 wpłat w łącznej kwocie 1.510 zł, pozwana w sposób dorozumiany zrzekła się zarzutu przedawnienia.

Na podstawie art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 roku o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2018.1104), do kodeksu cywilnego został wprowadzony przepis art. 117 § 2 ¹ k.c., zgodnie z którym, po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi. W wyniku wskazanej nowelizacji art. 118 k.c. otrzymał brzmienie, zgodnie z którym: jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej wynosi 3 lata; jednakże koniec terminu przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy. Ustawowym skutkiem przedawnienia jest więc w obecnym stanie prawnym niemożność jego skutecznego dochodzenia. Pozwaną należy traktować jako konsumenta w rozumieniu art. 22 ¹ k.c., ponieważ jako osoba fizyczna zawarła z przedsiębiorcą umowę, która nie była związana bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Roszczenie pierwotnego wierzyciela pozostawało w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej, a tak ustalona kwalifikacja nie mogła ulec zmianie z powodu zmiany podmiotowej po stronie wierzyciela, dlatego Sąd przyjął, iż termin jego przedawnienia wynosił 3 lata. Z kolei roszczenie o odsetki z tytułu opóźnienia jako roszczenie okresowe przedawniało się w terminie 3-letnim zgodnie z art. 118 k.c., nie później jednak niż z upływem terminu, w którym przedawniało się roszczenie o zapłatę kwoty głównej (vide: wyrok SN z 20.10,2006r., sygn. IV CSK 134/05, Legalis nr 156806). W sytuacji niedotrzymania przez pozwaną warunków kredytu, bank miał prawo wypowiedzieć zawartą umowę, czego efektem było powstanie stanu wymagalności niespłaconej kwoty kredytu. Powód wskazał w pozwie, iż do skutecznego wypowiedzenia umowy przez pierwotnego wierzyciela doszło 21 kwietnia 2010 roku, a zatem w tej dacie całe roszczenie stało się wymagalne.

Zgodnie z treścią art. 123 § 1 k.c., bieg przedawnienia przerywa się m.in. przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia, a także przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje.

Jak wynika z dokonanych ustaleń, pierwotny wierzyciel wystąpił do Sądu z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu, a następnie do Komornika o wszczęcie egzekucji. Każda ze wskazanych czynności doprowadziła do przerwania biegu przedawnienia, ponieważ zostały one przedsięwzięte bezpośrednio w celu egzekwowania roszczenia. Wnioski pierwotnego wierzyciela nie mogły jednak przerwać biegu przedawnienia roszczenia objętego przedmiotowym tytułem wobec cesjonariusza (powoda) niebędącego bankiem (vide: uchwała SN z 29.06.2016, sygn. III CZP 29/16; Legalis nr 1469243; uchwała SN z 09.06.2017, sygn. III CZP 17/17, Legalis nr 1604399).

Skoro roszczenie zawarte w pozwie stało się wymagalne w dniu 21 kwietnia 2010 roku, to do jego przedawnienia dla strony powodowej doszło 21 kwietnia 2013 roku. Powód wytoczył o nie powództwo dopiero 2 października 2017 roku, a więc w momencie, gdy było już przedawnione.

Z bezspornych ustaleń wynika, iż w okresie od 19 sierpnia 2015 roku do 12 stycznia 2018 roku pozwana dokonała na rzecz powoda częściowej spłaty roszczenia poprzez dokonanie 29 (powód mylnie powoływał się na 30) wpłat w łącznej kwocie 1.510 zł, z czego 4 wpłat na kwotę łączną 200 zł dokonano już po wniesieniu pozwu.

Art. 117 § 2 ¹ k.c. nie przewiduje możliwości zrzeczenia się przedawnienia przez konsumenta, co w ocenie Sądu oznacza, iż w przypadku, gdyby do takiego zrzeczenia doszło, należy je traktować jako pozbawione skutków prawnych. Zrzeczenie się przedawnienia (zarzutu) jest więc możliwe jedynie na gruncie art. 117 § 2 k.c., stanowiącym lex generalis względem art. 117 § 2 ¹ k.c. i tylko przez podmioty niebędące konsumentami. Jako dodatkowy argument przemawiający za taką interpretacją należy podnieść, iż początkowo projekt wskazanej ustawy nowelizującej przewidywał dodanie art. 43a ust. 1 do ustawy z 30 maja 2014 roku o prawach konsumenta (Dz.U.2017.683), który stanowił, że „po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi, chyba, że zrzeka się on przedawnienia (vide: https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12300154/12444216/12444217/dokument297559.pdf), z czego jednak zrezygnowano.

W świetle powyższego powoływanie się przez powoda na zrzeczenie się (zarzutu) przedawnienia przez pozwaną, z uwagi na dokonanie częściowej spłaty przedawnionego roszczenia, nie mogło zasługiwać na uwzględnienie.

Nawet gdyby przyjąć, iż pozwana jednak mogła skutecznie zrzec się przedawnienia, to takie zrzeczenie w niniejszej sprawie i tak nie miało miejsca.

W ocenie Sądu z uwagi na doniosłe następstwa nie należy pochopnie przyznawać waloru zrzeczenia się przedawnienia wszelkim zachowaniom dłużnika. Wprawdzie zrzeczenie się przedawnienia roszczenia nie wymaga żadnej szczególnej formy, to jednak, aby uznać, że do niego doszło należy ustalić, że dłużnik miał świadomość przedawnienia kierowanego pod jego adresem roszczenia oraz konsekwencji zrzeczenia się przedawnienia roszczenia i zrzekł się go w sposób wyraźny (vide: wyrok SN z 19.03.1997r., sygn. II CKN 46/97, Legalis nr 30842; wyrok SN z 16.02.2012r., sygn. III CSK 208/11, Legalis nr 469567; wyrok SN z 15.10.2004r., sygn. II CK 68/04, Legalis nr 67326).

Z dokonanych w sprawie ustaleń wynika, iż pozwana dokonała częściowej spłaty zobowiązania, stanowiącej formę niewłaściwego uznania długu, które ma jednak odmienny charakter prawny od zrzeczenia się przedawnienia. Na gruncie niniejszej sprawy nic nie przemawia za tym, iż H. R. działała wówczas ze świadomością przedawnienia roszczenia i wolą zrzeczenia się przedawnienia. Z jej wiarygodnych zeznań wynika, iż nigdy nie zrzekała się zarzutu przedawnienia, a co więcej nawet nie rozumie pojęcia przedawnienia. W tej sytuacji stanowisko powoda należy traktować, jako próbę wykorzystania niewiedzy słabszego podmiotu i niesłusznego obciążenia konsekwencjami, co do których nie istnieją żadne podstawy, aby przyjąć, że ich wywołanie stanowiło intencję pozwanej.

Roszczenie powoda w chwili wystąpienia z pozwem wszczynającym niniejsze postępowanie było przedawnione, co Sąd był zobowiązany uwzględnić z urzędu, niezależnie od zarzutu podniesionego przez pozwaną, dlatego w pkt 1 wyroku powództwo podlegało oddaleniu w całości.

Stronę pozwaną reprezentował pełnomocnik z urzędu, który wnioskował o przyznanie kosztów udzielonej i nieopłaconej pomocy prawnej, dlatego za zasadne Sąd uznał w pkt 2 wyroku zasądzenie od strony powodowej na jego rzecz wynagrodzenia w stawce minimalnej, wynoszącej 2.400 zł, podwyższonej o stawkę podatku VAT, ustalonej w oparciu o § 8 pkt 5 w zw. z § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U.2019.18 j.t.).

W pkt 3 wyroku Sąd nakazał pobrać od powoda kwotę 1.002,75 zł tytułem nieuiszczonej części opłaty od pozwu. Kwota ta bowiem została nienależnie zwrócona stronie powodowej w dniu 26 października 2018 roku, jako ¾ opłaty (k. 44). Podstawę prawną tego rozstrzygnięcia stanowił art. 113 ust. 1 w zw. z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U.2016.623 j.t.).

Sędzia Sądu Rejonowego

Ludmiła Dulka-Twarogowska

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

W., dnia 13.06.2019 r.

SSR Ludmiła Dulka-Twarogowska