Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 maja 2019 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodnicząca : S.S.R. Kinga Grzegorczyk

Protokolant : staż. Paulina Janduła

po rozpoznaniu w dniu 13 maja 2019 roku w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa K. J.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej V. (...) w W.

o zapłatę 24231 złotych

1.  zasądza od (...) Spółki Akcyjnej V. (...) w W. na rzecz K. J. kwotę 16700 (szesnaście tysięcy siedemset) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 16 stycznia 2015 roku do dnia zapłaty,

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie,

3.  zasądza od (...) Spółki Akcyjnej V. (...) w W. na rzecz K. J. kwotę 2444,01 (dwa tysiące czterysta czterdzieści cztery 01/100) złote tytułem zwrotu kosztów procesu,

4.  nakazuje pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych:

a)  od K. J. kwotę 140,47 (sto czterdzieści 47/100) złotych,

b)  od (...) Spółki Akcyjnej (...) w W. kwotę 312,65 (trzysta dwanaście 65/100) złotych.

Sygn. akt I C 721/17

UZASADNIENIE

W dniu 31 października 2017 r. K. J. wystąpił przeciwko (...) Spółce Akcyjnej V. (...) w W. z pozwem o zapłatę kwoty 24231 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 16 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów wynajmu pojazdu zastępczego, wnosząc o zasądzenie od strony pozwanej na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu pełnomocnik powoda wskazał, że w dniu 29 października 2014 r. doszło do wypadku, w wyniku którego uszkodzony został pojazd marki C. o numerze rejestracyjnym (...), należący do powoda. Sprawca zdarzenia posiadał ubezpieczenie w zakresie odpowiedzialności cywilnej u strony pozwanej. Powód w związku z uszkodzeniem pojazdu zmuszony był wynająć pojazd zastępczy na czas likwidacji szkody, tj. na 62 dni. Strona pozwana nie wypłaciła powodowi należnego odszkodowania.

[pozew k.2-5]

Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu.

[odpowiedź na pozew k.63-65]

Na rozprawie w dniu 13 maja 2019 r. pełnomocnik strony pozwanej oświadczył, że właściwa odpowiedź na pozew najprawdopodobniej została złożona do sprawy sygn. akt I C 716/17 i podniósł, że w toku likwidacji szkody powód dysponował innymi pojazdami, z których mógł korzystać. Ponadto podniósł, że wynajmując pojazd zastępczy za kwotę ok. 20000 zł, która przewyższa wartość pojazdu powoda w dacie szkody w stanie nieuszkodzonym, powód nadużywa swego prawa podmiotowego. Wyjaśnił, że dochodzone roszczenie jest sprzeczne z zasadą minimalizacji szkody.

[e-protokół rozprawy 00:05:49-00:12:01 i 00:53:02-01:03:22 CD k.172]

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 29 października 2014 r. doszło do wypadku drogowego, w wyniku którego uszkodzeniu uległ pojazd marki C. o numerze rejestracyjnym (...), będący własnością K. J.. Sprawca szkody w dniu zdarzenia ubezpieczony był w zakresie odpowiedzialności cywilnej w (...) Spółce Akcyjnej w W..

[okoliczność bezsporna]

Powód wcześniej wykorzystywał swój samochód zarówno do celów służbowych, tj. przewożenia towarów handlowych, jak i prywatnych, w tym dojazdu do lekarzy, przewożenia dzieci i robienia zakupów.

[dowód: oświadczenie k.55]

W dniu 29 października 2014 r., o godzinie 19.30, powód zawarł z A. G. prowadzącą działalność gospodarczą pod firmą (...) w Ł. umowę najmu pojazdu zastępczego marki C. (...) o nr rej. (...) ze stawką za wynajem w wysokości 350 zł netto za dobę. Wydanie samochodu powodowi nastąpiło w dniu 29 października 2014 r. Najem pojazdu trwał do 10 grudnia 2014 r., godz. 18.00. Następnie w dniu 10 grudnia 2014 r., o godzinie 18.00, powód zawarł z A. G. prowadzącą działalność gospodarczą pod firmą (...) w Ł. umowę najmu pojazdu zastępczego marki F. (...) o nr rej. (...) ze stawką za wynajem w wysokości 250 zł netto za dobę. Wydanie samochodu powodowi nastąpiło w dniu 10 grudnia 2014 r. Najem pojazdu trwał do 30 grudnia 2014 r., godz. 17.00.

[dowód: umowy najmu pojazdu zastępczego k.9-12]

Z tytułu powyższych umów najmu A. G. wystawiła powodowi fakturę VAT na kwotę 24231 zł brutto. Ustalono, że należność zostanie zapłacona przelewem w terminie do dnia 12 stycznia 2015 r. Koszt najmu pojazdów zastępczych powód zapłacił w ratach.

[dowód: faktura k.13, zeznania powoda 00:16:01-00:48:41 CD k.172]

W toku postępowania likwidacyjnego po pierwszych oględzinach pojazdu powód kilkakrotnie zwracał się do ubezpieczyciela o wyznaczenie terminu drugich oględzin samochodu, które zostały wyznaczone dopiero po ok. miesiącu. Dopiero po drugich oględzinach i otrzymaniu kolejnego kosztorysu powód podjął czynności prowadzące do naprawy pojazdu. W dniu 8 listopada 2014 r. powód poinformował stronę pozwaną, że od dnia 29 października 2014 r. korzysta z pojazdu zastępczego. Powód ostatecznie otrzymał od strony pozwanej odszkodowanie za uszkodzony samochód w kwocie 3313,78 zł, przy czym kwota 2816,03 zł została przyznana powodowi w dniu 14 listopada 2014 r., a kwota 497,75 zł – w dniu 30 stycznia 2015 r. Przyznane odszkodowanie nie wystarczyło na pokrycie kosztów naprawy. Naprawa w związku z tym była przeprowadzona etapami, albowiem powód nie posiadał środków finansowych na naprawę pojazdu. Auto zostało przywrócone do stanu używalności pod koniec grudnia 2014 r. Wtedy też powód zdał auto zastępcze.

[dowód: korespondencja k.14-16, 21-27, 38-39 i 43, zeznania powoda 00:16:01-00:48:41 CD k.172]

Uzasadniony czas najmu pojazdu zastępczego przez powoda w związku ze szkodą z dnia 29 października 2014 r. koniecznego do przeprowadzenia likwidacji szkody wynosił 50 dni. Stawki 350 i 250 zł netto na dobę za wynajem pojazdów marki C. (...) oraz F. (...) mieszczą się w zakresie stawek rynkowych przy uwzględnieniu braku konieczności uiszczenia kaucji, braku limitu kilometrów, zniesienia udziału własnego w szkodach, braku oznaczenia daty zakończenia najmu oraz faktu, że cena wynajmu obejmuje podstawienie i odbiór pojazdu z miejsca wskazanego przez najemcę i są stawkami adekwatnymi do klasy wynajętych samochodów. Wynajęty pojazd zastępczy oraz uszkodzony pojazd powoda, oba marki C. (...), należą do klasy E, natomiast pojazd marki F. (...) należy do klasy D pojazdów, tj. do klasy niższej.

[dowód: pisemna opinia biegłego sądowego k.84-93, pisemne opinie uzupełniające biegłego sądowego k.110-112, 127-128 i 145-147]

E-mailem z dnia 8 stycznia 2015 r. powód wezwał stronę pozwaną do zwrotu w terminie 7 dni kosztów najmu pojazdu zastępczego w kwocie 24231 zł.

[dowód: e-mail k.56, akta szkody CD k.81]

W toku postępowania likwidacyjnego powód prowadził działalność gospodarczą w szerokim zakresie, w tym wynajmu pojazdów. Podczas kolizji w dniu 29 października 2014 r. uszkodzeniu uległ prywatny samochód powoda, który z uwagi na rozmiar doznanych uszkodzeń nie nadawał się do użytku. Ubezpieczyciel zastrzegał, że pojazd musi być w takim stanie, jak po wypadku, nic nie mogło być zdemontowane ani naprawione do czasu zakończenia oględzin. W tym czasie powód miał inne samochody, jednakże poza uszkodzonym pojazdem pozostałe były zakupione na firmę powoda i był od nich odliczany cały podatek VAT, w związku z czym powód nie mógł z nich korzystać w celach prywatnych. Ponadto niektóre pojazdy zakupione na firmę powoda były typowe do przewożenia towaru a nie osobowe, niektóre auta były przeznaczone do celów prowadzonej działalności gospodarczej, a jeszcze inne były rozbite i przeznaczone na części.

[dowód: zeznania powoda 00:16:01-00:48:41 CD k.172]

Wezwanie strony pozwanej do zapłaty zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego pozostało bezskuteczne.

[okoliczność bezsporna]

Sąd pominął kosztorysy naprawy załączone do pozwu (k.17-19, 40-42, 44-44, 48-54) oraz dokumentację fotograficzną uszkodzonego pojazdu powoda (k.28-37), albowiem nie mają one żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy w niniejszym postępowaniu.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

W rozpoznawanej sprawie powód domagał się zwrotu kosztów pojazdu zastępczego, wynikających z faktury. Okolicznością bezsporną był fakt, że sprawca kolizji był ubezpieczony w zakresie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych u strony pozwanej. Towarzystwo (...) kwestionowało zakres szkody oraz wskazywało, że skoro koszt najmu przewyższa wartość pojazdu powoda w stanie nieuszkodzonym, to dochodzone przez niego roszczenie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Na wstępie należy odnieść się do twierdzenia pełnomocnika strony pozwanej, że do niniejszej sprawy nie złożono właściwej odpowiedzi na pozew, która omyłkowo została złożona do sprawy sygn. akt I C 716/17, toczącej się między stronami w Sądzie Rejonowym dla Łodzi-Widzewa w Łodzi o zapłatę odszkodowania z tytułu zwrotu kosztów naprawy pojazdu powoda po zdarzeniu z dnia 29 października 2014 r. W aktach sprawy I C 716/17 brak jest jednak odpowiedzi na pozew innej treści, aniżeli odpowiedź z dnia 7 grudnia 2017 r., znajdującej się w aktach sprawy sygn. I C 721/17 na k.63-65.

Odnośnie dochodzonego roszczenia w rozpoznawanej sprawie, należy wskazać, że wysokość odszkodowania ubezpieczeniowego świadczonego z tytułu ubezpieczenia OC jest zakreślona granicami odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierowcy samochodu, który spowodował wypadek (szkodę). Do rozstrzygnięcia o wysokości odszkodowania należnego poszkodowanemu od ubezpieczyciela w ramach ubezpieczenia OC komunikacyjnego koniecznym jest sięgnięcie do ogólnych reguł Kodeksu cywilnego, odnoszących się do zakresu odszkodowania, w szczególności do przepisu art. 361 § 1 i 2 k.c. Reguły te nakazują przestrzeganie zasady pełnego odszkodowania w granicach adekwatnego związku przyczynowego (tak m. in. Sąd Najwyższy w uchwałach z dnia 15.11.2001 r., III CZP 68/01, publ. OSP z 2002 r., z. 7-8, poz. 103 i z dnia 21.03.2003 r., III CZP 6/03, publ. OSNC z 2004 r., z. 1, poz. 4). Podstawową funkcją odszkodowania jest bowiem kompensacja, co oznacza, że odszkodowanie powinno przywrócić w majątku poszkodowanego stan rzeczy naruszony zdarzeniem wyrządzającym szkodę, nie może ono jednak przewyższać wysokości faktycznie poniesionej szkody. Oceny, czy poniesienie określonych kosztów mieści się w ramach szkody i normalnego związku przyczynowego, jak podkreślał Sąd Najwyższy, należy dokonywać na podstawie indywidualnej sytuacji poszkodowanego i konkretnych okoliczności sprawy (tak m. in. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 20.02.2002 r., V CKN 1273/00, niepubl. i w wyroku z dnia 16.05.2002 r., V CKN 1273/00, niepubl.).

Utrata możliwości korzystania z rzeczy wskutek jej zniszczenia lub uszkodzenia stanowi szkodę majątkową. W piśmiennictwie i orzecznictwie sądów powszechnych podkreśla się, że normalnym następstwem w rozumieniu art. 361 § 1 k.c. jest bardzo często niemożność korzystania z samochodu przez poszkodowanego, nie tylko w sytuacji jego uszkodzenia, ale również zniszczenia. Jeżeli więc poszkodowany poniósł w związku z tym koszty, które były konieczne, na wynajem pojazdu zastępczego, to mieszczą się one w granicach skutków szkodowych podlegających wyrównaniu. Koszty wynajęcia samochodu zastępczego nie obejmują jednak całego, faktycznego okresu naprawy samochodu, lecz jedynie okres konieczny i niezbędny do przeprowadzenia naprawy uszkodzonego pojazdu (tak m. in. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5.11.2004 r., II CK 494/03, Legalis nr 67722).

Postulat pełnego odszkodowania przemawia więc za przyjęciem stanowiska o potrzebie zwrotu przez ubezpieczyciela tzw. wydatków koniecznych, potrzebnych na czasowe używanie zastępczego środka komunikacji w związku z niemożliwością korzystania z niego wskutek zniszczenia (uszkodzenia). Termin wydatków koniecznych oznacza przy tym wydatek niezbędny dla korzystania z innego pojazdu w takim samym zakresie, w jakim poszkodowany korzystałby ze swego środka lokomocji, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Za szkodę można uznać tylko koszty niezbędne, rzeczywiście poniesione przez poszkodowanego, którego obciąża ciężar dowodu wysokości szkody.

Odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego nie służącego do prowadzenia działalności gospodarczej, obejmuje także celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego (tak m. in. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 17.11.2011 r., III CZP 5/11, Lex nr 1011468). Korzystanie z samochodu stało się przy obecnym stanie rozwoju stosunków społecznych i gospodarczych standardem cywilizacyjnym. Możliwość wynajęcia pojazdu zastępczego ma umożliwić poszkodowanemu zachowanie takiego standardu życia codziennego, jak gdyby wypadek nie miał miejsca. Szkodą majątkową podlegającą naprawieniu są wydatki poniesione przez poszkodowanego w okresie naprawy pojazdu albo przez okres niezbędny do nabycia nowego samochodu, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione. W świetle powyższych rozważań uznać należy, że odszkodowanie należy się za czas celowej i ekonomicznie uzasadnionej naprawy pojazdu, bez wliczenia innych czynności likwidacyjnych.

Rozstrzygnięcie sprawy sprowadzało się zatem do ustalenia celowego i ekonomicznie uzasadnionego czasu naprawy pojazdu, należącego do powoda, ustalenia czy zakres uszkodzeń pojazdu umożliwiał powodowi dalsze z niego korzystanie oraz zasadności wysokości stawki dobowej za najem pojazdu zastępczego.

Ustalając powyższe okoliczności, Sąd oparł się na zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, w szczególności opinii biegłego sądowego, której żadna ze stron ostatecznie skutecznie nie podważyła.

Zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia twierdzenia faktycznego spoczywa na tej stronie, która z tego twierdzenia wywodzi skutki prawne. Sąd nie jest zatem odpowiedzialny za wynik postępowania. To strony ponoszą ryzyko nieudowodnienia swoich twierdzeń.

Co prawda pełnomocnik powoda kwestionował opinię biegłego, jednakże po ostatniej opinii uzupełniającej nie wnosił o ponowne jej uzupełnienie bądź wezwanie biegłego na termin rozprawy ani nie zgłosił żadnych dalszych wniosków dowodowych, poprzestając jedynie na zgłoszeniu kolejnych zastrzeżeń do opinii.

W ocenie Sądu złożona w niniejszej sprawie opinia biegłego sądowego jest logiczna, spójna i konsekwentna. Biegły wskazał, że uzasadniony czas najmu pojazdu zastępczego przez powoda w związku ze szkodą z dnia 29 października 2014 r. konieczny do przeprowadzenia likwidacji szkody wynosi 50 dni. Ustalona tak liczba dni zawiera dni wolne od pracy. Biegły wskazał, że po pierwszych oględzinach pojazdu można było przystąpić do demontażu uszkodzonych elementów i zamówić podstawowe części naprawcze, zaś w okresie dodatkowych oględzin można było kończyć naprawę i w ten sposób zakończyć ją do dnia 19 grudnia 2014 r.

Zarzut strony pozwanej, że dochodzone roszczenie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego nie jest zasadny. Sam fakt, że koszt wynajmu pojazdu zastępczego przewyższa wartość pojazdu powoda w stanie nieuszkodzonym, nie ma znaczenia dla rozpoznania niniejszej sprawy. Przyjęcie takiej argumentacji prowadziłoby do uznania, że w przypadku uszkodzenia wieloletniego samochodu o znikomej wartości, najem pojazdu zastępczego i żądanie zwrotu kosztów tego najmu nie byłyby zasadne. Tymczasem najem pojazdu zastępczego jest związany z samą niemożnością korzystania z uszkodzonego pojazdu, a nie z jego wartością.

Z powyższym wiąże się również zarzut strony pozwanej, że powód w toku likwidacji szkody mógł korzystać z innego samochodu. Powód w spornym okresie prowadził szeroko zakrojoną działalność gospodarczą, której przedmiotem był m. in. wynajem samochodów. W związku z powyższym poza samochodem marki C., który uległ uszkodzeniu w dniu 29 października 2014 r., powód posiadał także inne pojazdy. Z zeznań powoda wynika, że w czasie postępowania likwidacyjnego miał samochody ciężarowe, służące do przewożenia towaru, samochody, które wynajmował w ramach prowadzonej wypożyczalni, oraz samochody niesprawne technicznie, przeznaczone na części. Nawet gdyby przyjąć, że niektóre z pojazdów, którymi dysponował powód, były samochodami osobowymi, mogącymi być wykorzystanymi do celów prywatnych, to należy wskazać, że wynajem tych samochodów stanowił źródło dochodu powoda. W tej sytuacji nie można wymagać od powoda, aby nie posiadając drugiego samochodu do celów prywatnych, korzystał w tym celu z samochodu ze swojej wypożyczalni, nie mogąc tym samym go wynająć innej osobie i pozbawiając się w ten sposób dochodu.

W ocenie Sądu powód nie naruszył zasady minimalizacji szkody. Pierwszy pojazd zastępczy był tej samej klasy co uszkodzony pojazd powoda, a drugi – klasy niższej, przy czym stawki za wynajem obu tych pojazdów mieszczą się w zakresie stawek rynkowych przy uwzględnieniu warunków wynajmu takich, na jakich powód dokonał najmu pojazdu zastępczego.

Mając powyższe na uwadze, Sąd uznał, że powództwo jest zasadne w części, tj. za 50 dni najmu pojazdu zastępczego, uwzględniając, że przez pierwsze 42 dni powód wynajął pojazd zastępczy za stawką 350 zł za dobę, a przez kolejne 8 dni – za stawką 250 zł za dobę.

Mając powyższe na uwadze, należne powodowi odszkodowanie wynosi łącznie 16700 zł [(42 dni × 350 zł) + (8 dni × 250 zł) = 14700 zł + 2000 zł].

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c., uwzględniając, że w toku postępowania likwidacyjnego powód wezwał stronę pozwaną w dniu 8 stycznia 2015 r. do zapłaty w terminie 7 dni do zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego w kwocie 24231 zł.

Mając powyższe na uwadze, Sąd orzekł jak w pkt 1 sentencji wyroku, oddalając powództwo w pozostałym zakresie w pkt 2 wyroku.

O kosztach procesu w pkt 3 wyroku Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. Powód wygrał proces w 69 %. W toku procesu poniósł koszty w łącznej kwocie 5429 zł (1212 zł – opłata od pozwu, 3600 zł – koszty zastępstwa procesowego, 17 zł – opłata skarbowa od udzielonego pełnomocnictwa i 600 zł – wydatkowana zaliczka na poczet wynagrodzenia biegłego), natomiast strona pozwana – w kwocie 4200 zł (3600 zł – koszty zastępstwa procesowego i 600 zł – wydatkowana zaliczka na poczet wynagrodzenia biegłego). Strona pozwana zobowiązana jest zatem do zwrotu na rzecz powoda kosztów procesu w wysokości 2444,01 zł.

Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 785) w zw. z art. 100 k.p.c. Sąd w pkt 4 wyroku nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa od powoda kwotę 140,47 zł i od strony pozwanej kwotę 312,65 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych, na które złożyła się część wynagrodzenia biegłego za sporządzone opinie tymczasowo wydatkowana w toku procesu z funduszy Skarbu Państwa.