Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 marca 2014 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Beata Łapińska

Protokolant stażysta Bożena Sobczyk

po rozpoznaniu w dniu 5 marca 2014 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku A. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. M..

o prawo do emerytury

na skutek odwołania A. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. M..

z dnia 16 sierpnia 2013 r. sygn. (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że:

- przyznaje wnioskodawcy A. K. prawo do emerytury poczynając od dnia (...) roku;

- zalicza do ogólnego stażu pracy wnioskodawcy A. K. okresy zatrudnienia od 1 czerwca 1970 roku do 30 czerwca 1972 roku oraz od 1 sierpnia 1972 roku do 31 marca 1974 roku w Kółku Rolniczym w S.;

2. zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w T. M.. na rzecz wnioskodawcy A. K. kwotę 60 (sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VU 1145/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 16 sierpnia 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. M.. odmówił wnioskodawcy A. K. prawa do emerytury.

Od decyzji powyższej wnioskodawca odwołał się w dniu 28 sierpnia 2013 roku. Wniósł o przyznanie żądanego prawa z uwagi na to, że przepracował wymagane 15 lat w warunkach szczególnych. Wskazał, że pracował w takich warunkach także w okresach od 1 czerwca 1970 roku do 30 czerwca 1972 roku i od 1 sierpnia 1972 roku do 31 marca 1974 roku w Kółku Rolniczym w S. oraz od 12 października 1976 roku do 31 grudnia 1983 roku w Spółdzielni Kółek Rolniczych w B.. Ponadto wniósł o zaliczenie okresów zatrudnienia w Kółku Rolniczym w S. od 1 czerwca 1970 roku do 30 czerwca 1972 roku i od 1 sierpnia 1972 roku do 31 marca 1974 roku do ogólnego stażu pracy.

ZUS wnosił o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

A. K., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 16 kwietnia 2013 roku wniosek o przyznanie emerytury.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-3 w aktach ZUS)

Na dzień 1 stycznia 1999 roku skarżący udowodnił staż pracy wynoszący ponad 25 lat. Niekwestionowany przez ZUS okresy pracy w warunkach szczególnych wynoszą łącznie 13 lat, 10 miesięcy i 14 dni. Są to okresy zatrudnienia w (...) S.A. Zakładzie (...) w S. od 24 stycznia 1985 roku do 15 września 1991 roku, od 1 października 1991 roku do 13 czerwca 1994 roku, od 16 czerwca 1994 roku do 17 lipca 1994 roku oraz od 19 lipca 1994 roku do 31 grudnia 1998 roku.

Wnioskodawca nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

(okoliczności niesporne)

W okresach od 1 czerwca 1970 roku do 30 czerwca 1972 roku oraz od 1 sierpnia 1972 roku do 28 października 1974 roku wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Kółku Rolniczym w S.. W świadectwach pracy wystawionych wnioskodawcy za wskazane wyżej okresy zatrudnienia wskazano, że pracował na stanowisku pomocnika traktorzysty, omłotowego (od 1 czerwca 1970 roku do 30 czerwca 1972 roku) oraz traktorzysty (od 1 sierpnia 1972 roku do 28 października 1974 roku). W ww. okresach wnioskodawca był zatrudniony jako pracownik na podstawie umowy o pracę i za wykonywaną pracę otrzymywał wynagrodzenie. Nie był członkiem spółdzielni.

(dowód: świadectwa pracy k. 19, oświadczenie k. 5, wpisy w legitymacji ubezpieczeniowej wnioskodawcy k. 13 w aktach ZUS, zeznania świadków J. N., T. L. k. 20 odwrót, k. 22 w aktach sprawy)

Do zakresu obowiązków wnioskodawcy jako traktorzysty w okresie od 1 sierpnia 1972 roku do 28 października 1974 roku należało wykonywanie prac polowych i wywózka drewna z lasu. Zimą wnioskodawca brał udział w odśnieżaniu dróg. Innych czynności poza prowadzeniem ciągnika wnioskodawca nie wykonywał.

(dowód: zeznania świadków J. N. i T. L., k. 20 odwrót, k. 22, zeznania wnioskodawcy k. 21, k. 22 w aktach sprawy)

Kółko Rolnicze w S. nie wystawiło wnioskodawcy świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

(okoliczność niesporna)

W okresie od 12 października 1976 roku do 31 grudnia 1983 roku wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Spółdzielni Kółek Rolniczych w B.. W świadectwie pracy wystawionym wnioskodawcy za wskazany wyżej okres zatrudnienia wskazano, że pracował na stanowisku mechanika.

(dowód: świadectwo pracy k. 11 w aktach ZUS)

W Spółdzielni Kółek Rolniczych w B. wnioskodawca pracował przy naprawie ciągników i samochodów. Część prac wnioskodawca wykonywał w kanale remontowym, a część poza nim, np. przy naprawie elektryki samochodowej. Wnioskodawca zajmował się także ładowaniem akumulatorów i uzupełnieniem kwasów w akumulatorach.

(dowód: zeznania świadków S. K., J. R. i J. S. k. 20 odwrót, k. 22, zeznania wnioskodawcy k. 21, k. 22 w aktach sprawy)

Spółdzielnia Kółek Rolniczych w B. nie wystawiła wnioskodawcy świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

(okoliczność niesporna)

Przy zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od 1 sierpnia 1972 roku do 28 października 1974 roku, staż pracy wnioskodawcy w takich warunkach wynosi łącznie więcej niż 15 lat.

(okoliczność niesporna)

Sąd Okręgowy zważył i ocenił co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (teks jedn. Dz. U. z 2013r., poz. 1440) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (tj. poniżej 65 lat dla mężczyzn). Ustęp 4 art. 32 stanowi zaś, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Stosownie do art. 184 ust. 1 wskazanej wyżej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

Spór pomiędzy stronami, w związku z zarzutami podniesionymi przez wnioskodawcę w odwołaniu, ograniczał się w pierwszej kolejności do ustalenia, czy ma on wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek do nabycia prawa do emerytury nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, a w dniu (...) roku ukończył 60 lat.

Organ rentowy uznał, że wnioskodawca nie spełnia przesłanki zatrudnienia w warunkach szczególnych co najmniej przez 15 lat. Wnioskodawca twierdził zaś, że legitymuje się wymaganym okresem pracy w warunkach szczególnych, albowiem pracował w takich warunkach także w okresach od 1 czerwca 1970 roku do 30 czerwca 1972 roku i od 1 sierpnia 1972 roku do 31 marca 1974 roku w Kółku Rolniczym w S. oraz od 12 października 1976 roku do 31 grudnia 1983 roku w Spółdzielni Kółek Rolniczych w B..

Ponadto wnioskodawca wniósł o zaliczenie okresów zatrudnienia w Kółku Rolniczym w S. od 1 czerwca 1970 roku do 30 czerwca 1972 roku i od 1 sierpnia 1972 roku do 31 marca 1974 roku do ogólnego stażu pracy.

W ocenie Sądu spośród okresów zatrudnienia podanych przez wnioskodawcę zasadne jest zaliczenie okresu zatrudnienia od 1 sierpnia 1972 roku do 28 października 1974 roku w Kółku Rolniczym w S. na stanowisku traktorzysty.

Dokonując ustaleń w zakresie rodzaju prac wykonywanych przez wnioskodawcę w ww. okresie Sąd oparł się na zeznaniach świadków J. N. i T. L.. Zeznania te zasługują na wiarę, gdyż są spójne, logiczne, wzajemnie się uzupełniają. Świadkowie i wnioskodawca pracowali w we wskazanych wyżej zakładach pracy w tym samym czasie i opisali w sposób logiczny zakres obowiązków wnioskodawcy. Organ rentowy nie przedstawił zaś w toku postępowania żadnych dowodów, które pozwoliłyby na podważenie ich wiarygodności.

Jak wynika z zeznań osobowych źródeł dowodowych w okresie od 1 sierpnia 1972 roku do 28 października 1974 roku wnioskodawca pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku traktorzysty. W ww. okresie wnioskodawca wykonywał prace polowe i transportowe przy użyciu ciągnika, a innych prac oprócz wskazanych wyżej wnioskodawca nie wykonywał. Wnioskodawca pracował co najmniej 8 godzin dziennie.

Mając powyższe na względzie, nie budzi wątpliwości, że wnioskodawca wykonywał w okresie od 1 sierpnia 1972 roku do 28 października 1974 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace wymienione w Wykazie A, Dziale VIII pkt 3 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, to jest prace na stanowisku kierowcy ciągnika.

Jak chodzi o pozostałe okresy podane przez wnioskodawcę, to nie mogły one zostać natomiast zaliczone do staży pracy w warunkach szczególnych.

I tak w okresie od 1 czerwca 1970 roku do 30 czerwca 1972 roku wnioskodawca, co wynika ze świadectwa pracy, jak i zeznań świadków J. N. i T. L. pracował na stanowiskach pomocnika ciągnika i omłotowego. Stanowiska te nie są wymienione w Wykazie A do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, a zatem okresy pracy na tych stanowiskach nie mogły zostać zaliczone do pracy w warunkach szczególnych.

Z kolei w okresie od 12 października 1976 roku do 31 grudnia 1983 roku wnioskodawca pracował w Spółdzielni Kółek Rolniczych w B. na stanowisku mechanika. W tym zakresie wskazać należy, że praca mechanika pojazdów samochodowych może być zaliczona do pracy w warunkach szczególnych tylko w sytuacji, gdy jest to praca wykonywana w kanałach remontowych. Wynika to jasno z działu XIV punktu 16 Wykazu A, załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W punkcie tym umieszczono bowiem zapis: „prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych”.

Należy dodać, że warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale wykonuje prace, o jakich mowa w rozporządzeniu (por. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

W związku z powyższym praca mechanika pojazdów samochodowych może być zaliczona do pracy w warunkach szczególnych wówczas, gdy jest to praca wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy wyklucza zaś możliwość przyjęcia, że w spornym okresach zatrudnienia wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych. Do jego obowiązków należało bowiem nie tylko wykonywanie napraw w kanałach remontowych, ale także wykonywanie innych prac poza kanałami, takich jak np. prac przy ładowaniu akumulatorów i przy naprawie elektryki samochodowej.

Okoliczność tę przyznał sam wnioskodawca w toku postępowania, wynika ona także z zeznań przesłuchanych w sprawie świadków S. K., J. R. i J. S.. Skoro zaś wnioskodawca nie pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako mechanik samochodowy w kanałach remontowych, to nie było podstaw do zaliczenia spornych okresów zatrudnienia do pracy w warunkach szczególnych.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika także, aby w okresie od 12 października 1976 roku do 31 grudnia 1983 roku wnioskodawca pracował stale i pełnym wymiarze czasu pracy prace w akumulatorowniach przy opróżnianiu, oczyszczaniu i wymianie stężonego kwasu siarkowego i płyt ołowianych (Dział XIV, poz. 13 Wykazu A, załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku). Wnioskodawca, jak to już wskazano wyżej, wykonywał nie tylko prace przy ładowaniu akumulatorów, ale także przy prace przy naprawie ciągników i samochodowych, z których jedynie część była wykonywana w kanałach remontowych.

Mając jednakże na uwadze okoliczność, że przy zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od 1 sierpnia 1972 roku do 28 października 1974 roku, staż pracy wnioskodawcy w takich warunkach wynosi łącznie więcej niż 15 lat, stwierdzić należało, iż spełnia on wszystkie wymagane prawem warunki do uzyskania prawa do emerytury zgodnie z art. 32 ust. 1 w zw. z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W odniesieniu do kwestii dotyczących zaliczenia okresów zatrudnienia w Kółku Rolniczym w S. od 1 czerwca 1970 roku do 30 czerwca 1972 roku i od 1 sierpnia 1972 roku do 31 marca 1974 roku do ogólnego stażu pracy wskazać należy, iż zgodnie z § 22 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. Nr 237, poz. 1412) jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów lub inny dokument, w tym w szczególności: 1) legitymacja ubezpieczeniowa; 2) legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia.

Ponadto stosownie do § 22 ust. 1 ww. rozporządzenia, gdy osoba ubiegająca się o przyznanie świadczenia nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy może udowodnić okresy zatrudnienia zeznaniami zgłoszonych przez siebie świadków.

W przedmiotowej sprawie poza sporem pozostaje, iż wnioskodawca posiada świadectwa pracy obejmujące okresy zatrudnienia w Kółku Rolniczym w S. od 1 czerwca 1970 roku do 30 czerwca 1972 roku i od 1 sierpnia 1972 roku do 31 marca 1974 roku. Fakt zatrudnienia wnioskodawcy w ww. okresach potwierdzają także wpisy w jego legitymacji ubezpieczeniowej. Ponadto przesłuchani w sprawie świadkowie J. N. i T. L. potwierdzili, że wnioskodawca był pracownikiem Kółka Rolniczego w S. w spornych okresach.

W świetle powyższego stanowisko ZUS odmawiające zaliczenia okresów zatrudnienia w Kółku Rolniczym w S. od 1 czerwca 1970 roku do 30 czerwca 1972 roku i od 1 sierpnia 1972 roku do 31 marca 1974 roku, z uwagi na fakt, że dokumentacja znajdująca się w organie rentowym nie potwierdza podlegania przez wnioskodawcę ubezpieczeniu z tytułu zatrudnienia w Kółku Rolniczym w S. jest całkowicie niezrozumiałe dla Sądu.

Wnioskodawca złożył bowiem stosowne dokumenty, które potwierdzają, że był zatrudniony w spornych okresach. Nie budzi przy tym wątpliwości, że wnioskodawca wykonywał w tych okresach pracę jako pracownik, ale nie był płatnikiem składek i nie miał wpływu na realizację obowiązków nałożonych na pracodawcę, który był zobowiązany do zgłoszenia pracownika do ubezpieczenia społecznego i odprowadzania należnych składek. Nie powinno także budzić wątpliwości, że pracownik nie może ponosić konsekwencji zaniechań niesolidnego pracodawcy, który nie dokonując zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego, naruszył w ten sposób jego prawa pracownicze. Nie można bowiem przerzucać na pracownika odpowiedzialności za wykroczenia pracodawcy i karać go dodatkowo odmową uwzględnienia okresów ubezpieczenia (por. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 marca 2006 roku, I UK 205/05, Pr. Pracy 2006/5/34).

Powyższe pozwala na zaliczenie okresów zatrudnienia wnioskodawcy od 1 czerwca 1970 roku do 30 czerwca 1972 roku i od 1 sierpnia 1972 roku do 31 marca 1974 roku do okresów składkowych.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w punkcie
„1” sentencji.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. oraz przepisach § 12 ust. 2 w zw. z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jedn. Dz. U. z 2013r., poz. 461).