Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 marca 2018 r.

Sąd Okręgowy w Toruniu w składzie:

Przewodniczący – S.S.O. Lech Gutkowski

Sędziowie: S.S.O. Jarosław Sobierajski

S.S.O. Rafał Sadowski (spr.)

Protokolant – staż. Mateusz Holc

przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Wąbrzeźnie Michała Goldyszewicza,

po rozpoznaniu w dniu 29 marca 2018 r.

sprawy A. L. – oskarżonego z art. 108 ust. 1 ustawy z 23.07.2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, w zb. z art. 90 ustawy z 7.07,1994 r. Prawo budowlane, w zw. z art. 11§2 kk

na skutek apelacji wniesionej przez pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego – K. (...)w T.,

od wyroku Sądu Rejonowego w Wąbrzeźnie z dnia 28 czerwca 2017 r., sygn. akt II K 305/16,

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że określoną w punkcie I. tego wyroku wysokość każdej stawki dziennej grzywny podwyższa do kwoty 400 ( czterystu) zł;

II.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III.  zasądza od oskarżonego na rzecz Skarb Państwa (Sądu Rejonowego w Wąbrzeźnie) 8000 ( osiem tysięcy) zł tytułem opłaty za obie instancje i obciąża go wydatkami postępowania odwoławczego.

Sygn. akt IX Ka 688/17

UZASADNIENIE

A. L. został oskarżony o to, że w okresie od marca do września 2016 r. w miejscowości O. na terenie zespołu pałacowo-parkowego dokonał zniszczenia wpisanego do rejestru zabytków decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w T. z dnia 3 marca 1997 r.(...) budynku stajni z zachowanym częściowo wyposażeniem boksów dla koni, poprzez wykonanie robót budowlanych polegających na rozbiórce dachu, stropu, murów i fundamentów budynku, a następnie jego odbudowy bez uprzedniego zgłoszenia prac właściwemu organowi oraz bez uzyskania zgody (...) Konserwatora Zabytków w T.,

tj. o czyn z art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (tj. Dz. U. z 2014 r. poz. 1446, z późn. zm.) w zb. z art. 90 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tj. Dz. U. z 2016 r., poz. 290, z późn. zm.) w zw. z art. 11 § 2 kk.

Wyrokiem z dnia 28 czerwca 2017 r. sygn. akt II K 305/16 Sąd Rejonowy w Wąbrzeźnie uznał oskarżonego A. L. za winnego popełnienia zarzucanego mu w akcie oskarżenia czynu i za to w myśl art. 11 § 3 kk i po zastosowaniu art. 37a kk oraz na podstawie art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami w zw. z art. 33 § 1 i 3 kk, wymierzył mu karę 200 stawek dziennych grzywny, przy ustaleniu wysokości jednej stawki dziennej grzywny za równoważną 50 zł.

Na podstawie art. 108 ust. 3 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami orzekł środek karny w postawi nawiązki w kwocie 8.000 zł na rzecz Towarzystwa (...) Oddział w T. z przeznaczeniem na realizację celu w postaci opieki nad zabytkami.

Nadto zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 1.000 zł tytułem opłaty oraz 70 zł tytułem kosztów postępowania w sprawie.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł oskarżyciel posiłkowyK. (...), zarzucając:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na jego treść, a polegający na przyjęciu, że jedynie kara grzywny stanowi wobec oskarżonego funkcję kary, co mogło mieć wpływ na treść orzeczenia w zakresie wymierzenia rażąco niskiej kary przy zastosowaniu art. 37a kk;

2.  rażącą niewspółmierność orzeczonej wobec oskarżonego kary grzywny w wysokości niewspółmiernej do charakteru czynu, wartości zniszczonego dobra kultury, sytuacji materialnej oskarżonego, winy oskarżonego, jak i znacznej społecznej szkodliwości popełnionego czynu.

Wobec powyższego apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w części orzeczonej kary i wymierzenie oskarżonemu kary pozbawienia wolności lub orzeczenie wobec oskarżonego kary grzywny w wysokości współmiernej do stopnia winy oskarżonego i stopnia społecznej szkodliwości czynu.

Sąd zważył, co następuje:

Apelacja oskarżyciela posiłkowego - K. (...)okazała się częściowo zasadna, skutkując zmianą zaskarżonego wyroku w części dotyczącej orzeczenia o karze.

Wbrew zarzutowi apelującego, Sąd I instancji prawidłowo przyjął, iż w stosunku do oskarżonego adekwatną reakcją karną będzie kara grzywny. Dyspozycja zawarta w zastosowanym przez Sąd meriti art. 37a kk ma charakter fakultatywny, co oznacza, że Sąd może, ale nie ma obowiązku zastosowania tego przepisu w konkretnym akcie orzekania. Przepis zawiera ogólną regułę, ale nie wprowadza obowiązku jej zastosowania, wprowadzając możliwość dostosowania rodzaju kary do indywidualnego przypadku, jednocześnie stanowiąc wyraz priorytetu kar wolnościowych. W realiach niniejszej sprawy wymierzenie oskarżonemu za popełniony przez niego czyn kary pozbawienia wolności cechowałoby się nadmierną surowością, dlatego nie sposób zgodzić się z zarzutem apelującego w tym zakresie.

Zasadny okazał się jednak zarzut rażącej niewspółmierności orzeczonej kary grzywny. Mając na uwadze charakter i okoliczności popełnienia przestępstwa, stopień winy i społecznej szkodliwości czynu oraz możliwości finansowe oskarżonego, Sąd Odwoławczy doszedł do przekonania, iż wymierzona przez Sąd meriti wysokość dziennej stawki grzywny (50 zł) nie będzie stanowić należytego zabezpieczenia realizacji wszystkich celów kary, w szczególności względów prewencji szczególnej i ogólnej. Orzeczoną karę nie sposób było uznać za dolegliwą, co stanowi przecież jeden z jej celów, bowiem winna ona mieć również charakter odstraszający i zniechęcać sprawcę do kolejnych naruszeń porządku prawnego.

Należy podkreślić, iż A. L. jest przedsiębiorcą i z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej osiąga wysokie dochody, a zatem jego sytuacja materialna jest ponadprzeciętna, więc nie czyni wątpliwym tego, czy będzie on w stanie ponieść dotkliwą karę o charakterze finansowym. Orzeczenie kary grzywny w wymiarze 200 stawek dziennych grzywny, przy przyjęciu wysokości jednej stawki za równoważną 50 zł, jest nieadekwatne do stopnia społecznej szkodliwości czynu w świetle możliwości płatniczych oskarżonego. Nie należy tracić z pola widzenia okoliczności, że spowodowane przez oskarżonego zmiany budynku stajni, a wręcz jego częściowe zniszczenie, ma charakter nieodwracalny i zostało dokonane z premedytacją, wobec nieuzyskania zgody właściwego organu - K. (...); czyn cechowało więc ostentacyjne lekceważenie przepisów prawa, gdy przepisy te stanęły na drodze realizacji „widzimisię” oskarżonego. Niemożliwe jest przy tym ponowne odtworzenie obiektu zabytkowego, który został rozebrany do fundamentów. Odbudowana przez oskarżonego stajnia nie jest już bowiem zabytkiem i nie sposób tego zmienić. Istotą regulacji w przedmiocie ochrony zabytków jest zachowanie materialnego dziedzictwa kulturowego, realizowane poprzez ich konserwację i rewaloryzację, a oskarżony podjął działania stojące w sprzeczności z powyższymi celami.

Zarówno względy wychowawcze wobec oskarżonego, jak i potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa wymagały - w ocenie Sądu Odwoławczego - by zachowanie oskarżonego zostało napiętnowane poprzez dolegliwość karną. Wobec tego należało podwyższyć wysokość każdej stawki dziennej grzywny do kwoty 400 zł. Taka kwota jest bowiem adekwatna do możliwości finansowych oskarżonego – innymi słowy: 200 stawek grzywny (które sąd 1-szej instancji słusznie uznał za karę sprawiedliwą za czyn popełniony przez oskarżonego) będzie stanowić odpowiednią dolegliwość dla człowieka na tyle majętnego co oskarżony dopiero przy przyjęciu nie mniejszej wysokości każdej stawki dziennej. Grzywna w dotychczasowym rozmiarze stawki dziennej nie spełniałaby przede wszystkim celów prewencyjnych tej kary. Prewencja szczególna oznacza uwzględnienie przy wymiarze kary celów zapobiegawczych i wychowawczych, jakie ma ona osiągnąć wobec skazanego, tak by powstrzymać go przed powrotem do przestępstwa. Z kolei prewencja ogólna oznacza oddziaływanie kary w zakresie świadomości prawnej społeczeństwa, do którego informacja o tym wymiarze kary dotrze. Orzeczona wobec oskarżonego wysokość kary grzywny uzmysłowi oskarżonemu, że naruszanie porządku prawnego jest nieopłacalne i skutkuje poniesieniem odpowiedzialności karnej, a także powinna powstrzymać go od podejmowania działań sprzecznych z prawem w przyszłości, jak również pozwoli ukształtować takowe przekonanie w świadomości społecznej. Cele prewencyjne wzmacniają również sprawiedliwościową funkcję kary, gdyż kara zbyt łagodna jawić się może jako niesprawiedliwa, a tym samym sprawiać wrażenie bezkarności sprawcy, stając się zachętą do popełniania podobnych czynów przez potencjalnych sprawców. Orzeczona przez sąd meriti grzywna odpowiadająca kwocie 10.000 zł była na tyle niska, że w istocie czyniła opłacalną samowolę oskarżonego, który zapewne wydatkować musiałby znacznie większa kwotę, gdyby miał sprostać wymogom konserwatora zabytków; dlatego zaniechanie podwyższenia dolegliwości tej grzywny wręcz zachęcałoby do podobnych bezprawnych zachowań w przyszłości samego oskarżonego jak i jego potencjalnych naśladowców.

Z powyższych względów Sąd Odwoławczy dokonał modyfikacji zaskarżonego wyroku w zakresie orzeczenia o karze, podwyższając wysokość dziennej stawki grzywny do kwoty 400 zł.

Sąd Odwoławczy nie dopatrzył się w zaskarżonym orzeczeniu żadnych uchybień mogących stanowić bezwzględne przyczyny odwoławcze, będących podstawą do uchylenia wyroku z urzędu, dlatego za wyjątkiem dokonanych zmian w wyroku, w pozostałym zakresie należało utrzymać go w mocy.

Na podstawie art. 627 kpk i art. 635 kpk w zw. z art. 634 kpk oraz art. 3 ust. 1 w zw. z art. 10 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (Dz. U. z 1983, nr 49, poz. 223 ze zm.), Sąd Odwoławczy zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa 8.000 zł tytułem opłaty za obie instancje i obciążył go wydatkami postępowania odwoławczego.