Pełny tekst orzeczenia

III AUa 350/19

POSTANOWIENIE

Dnia 3 lutego 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodnicząca: SSA Jolanta Hawryszko

Sędziowie: Urszula Iwanowska

Romana Mrotek

po rozpoznaniu w dniu 21 stycznia 2020 roku w Szczecinie na rozprawie

sprawy z odwołania (...) w G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w G.

o wysokość składek

na skutek apelacji płatnika składek od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim z 8 maja 2015 r., sygn. akt VI U 758/18,

postanawia:

uchylić zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję organu rentowego i umorzyć postępowanie w sprawie.

Urszula Iwanowska SSA Jolanta Hawryszko Romana Mrotek

III AUa 350/19

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. Decyzją z dnia 6.04.2018 r. ustalił, że (...) w G. jest dłużnikiem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Zadłużenie wraz z należnymi odsetkami za zwłokę naliczonymi na dzień wydania decyzji wynosiło łącznie 97.824,19 zł.

(...) w G. wniosła odwołanie od tej decyzji podnosząc zarzut przedawnienie. Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim wyrokiem z 8 maja 2019 r. oddalił odwołanie oraz zasądził od (...) zwrot kosztów procesu w kwocie 5.400 zł.

Sąd Okręgowy ustalił, że w dacie 20.06.2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych w G. wystawił tytułu wykonawcze wobec (...) w G. o numerach: od (...) do (...), dotyczące okresu, za który naliczono należności w spornej decyzji. Wysokość zadłużenia (...) w G. z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od października do listopada 2010 roku, wynosiła 97.824,19 zł, w tym z tytułu: a/ składek na ubezpieczenia społeczne 40.575,19 zł, w tym odsetki za zwłokę w wysokości 30.551zł; b/ składek na ubezpieczenie zdrowotne 11.858,30 zł, w tym odsetki za zwłokę 8.928 zł i koszty upomnienia 17,60 zł; c/ składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych 3.352,50 zł; w tym odsetki za zwłokę 2.524 zł i koszty upomnienia 17,60 zł.

Sąd Okręgowy nie uwzględnił odwołania i jako podstawę prawną rozstrzygnięcia wskazał art. 46 ust. 1, art. 23 ust. 1, art. 32, art. 24 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Sąd Okręgowy uznał, że należności za sporny okres zostały skierowane na drogę przymusowego dochodzenia na podstawie tytułów wykonawczych o numerach od (...) do (...) z 20.06.2011 i przekazane – zgodnie z właściwością terytorialną – do Urzędu Skarbowego w P., a dłużnik (...) w G. został zawiadomiony o wszczęciu tych postępowań egzekucyjnych. Tytuły wykonawcze zostały doręczone płatnikowi składek 29.06.2011 r., co wynika ze zwrotnych potwierdzeń odbioru. Sąd Okręgowy stwierdził, że postępowanie egzekucyjne przeciwko płatnikowi składek, dotyczące spornego okresu, nie zostało zakończone. Brak informacji o umorzeniu postępowania prowadzonego przez Urząd Skarbowy w P. na podstawie tytułów wykonawczych o numerach od (...) do (...) z 20.06.2011. Tym samym nie można było przyjąć, jak podnosił odwołujący, że należności dotyczące spornego okresu uległy przedawnieniu, zatem brak podstaw zastosowania art. 24 ustawy systemowej i uznania, że należności za sporny okres uległy przedawnieniu. W sprawie doszło, bowiem do wstrzymania biegu przedawnienia z powodu trwającego nadal postępowania egzekucyjnego.

Apelację od wyroku złożył płatnik, zarzucając niezbadanie istoty sprawy oraz naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 227 k.p.c, 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c, a także przepisu prawa materialnego, tj. art. 5 k.c. przez jego niezastosowanie oraz wnioskując o uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

W toku rozprawy apelacyjnej, na podstawie odpisu pełnego z rejestru przedsiębiorców, zostało ujawnione, że płatnik (...) w G. w dniu 17.08.2019 r. został prawomocnie wykreślony z Krajowego Rejestru Sądowego.

Sąd Apelacyjny rozważył, co następuje.

Sąd Apelacyjny, wobec faktu, że w toku sprawy płatnik/strona odwołująca, będący spółką prawa handlowego został wykreślony z Krajowego Rejestru Sądowego, stwierdził, że z chwilą wykreślenia spółka przestała funkcjonować w obrocie prawnym jako samoistny podmiot, straciła osobowość prawną i nie mogła, ani też nie może być podmiotem praw i obowiązków. Tym samym straciła zdolność sądową, a więc zdolność do występowania w postępowaniu sądowym jako strona. Zgodnie za art. 64 §1 k.p.c. każda osoba fizyczna i prawna ma zdolność występowania w procesie jako strona (zdolność sądowa), zaś w myśl art. 65 §1 k.p.c. osoby prawne mają zdolność do czynności procesowych (zdolność procesową). Natomiast art. 37 §1 k.c. stanowi, że jednostka organizacyjna uzyskuje osobowość prawną z chwilą jej wpisu do właściwego rejestru, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej. Analogiczne regulacje prawne przewiduje procedura administracyjna. Zgodnie z art. 28 k.p.a. stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. Art. 29 k.p.a. stanowi, że stronami mogą być osoby fizyczne i osoby prawne, (..). Natomiast w myśl art. 30 §1 k.p.a. Zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych stron ocenia się według przepisów prawa cywilnego, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej.

Zatem nie budzi wątpliwości, że jednostka organizacyjna, która została wykreślona z rejestru, traci swój byt prawny/ osobowość prawną i tym samym traci zdolność sądową i zdolność procesową, jak też status strony w postępowaniu administracyjnym.

Zgodnie z art. 174 § 1 pkt 1 k.p.c. sąd zawiesza postępowanie z urzędu w razie śmierci strony lub jej przedstawiciela ustawowego, utraty przez nich zdolności procesowej, utraty przez stronę zdolności sądowej lub utraty przez przedstawiciela ustawowego charakteru takiego przedstawiciela. W nawiązaniu do art. 182 §1 pkt 3 k.p.c. zawieszenie następuje do czasu ustalenia następcy prawnego strony. Jednak, zgodnie z poglądem Sądu Najwyższego, konsekwencją ujawnienia w postępowaniu sądowym definitywnego braku ogólnego następcy prawnego powoda jest niedopuszczalność wyrokowania. Nieusuwalny brak w zakresie zdolności sądowej prowadzi w postępowaniu pierwszoinstancyjnym do odrzucenia pozwu (art. 199 §1 pkt 3 i §2 k.p.c. w związku z art. 71 k.p.c.), natomiast nienaprawialna, następcza utrata zdolności sądowej uzasadnia umorzenie postępowania na podstawie art. 355 §1 k.p.c. Sąd Najwyższy stwierdził: bezsukcesyjna utrata zdolności sądowej powoda wywołuje potrzebę umorzenia całego postępowania (patrz: postanowienie Sądu Najwyższego z 15 lutego 2002 r., V CKN 1100/00 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2002r., I CKN 639/00).

W ocenie Sądu Apelacyjnego, niewątpliwie w przypadku prawomocnego wykreślenia spółki prawa handlowego z rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego nie ma innego podmiotu – ogólnego następcy prawnego, który mógłby przejąć aktywa i pasywa spółki i na którego ewentualnie można by było przenieść tytuł wykonawczy - art. 288 §1 k.s.h. Konsekwencją zaistnienia w sądowym postępowaniu apelacyjnym definitywnego braku następcy prawnego strony, więc musi być umorzenie całego postępowania sądowego na podstawie art. 355 § 1 w zw. z art. 386 § 3 k.p.c. W przekonaniu Sądu Apelacyjnego, w postępowaniu odrębnym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych umorzeniu podlega też postępowanie przed organem rentowym, zważywszy że postępowanie przed sądem powszechnym jest kontynuacją postępowania administracyjnego prowadzonego przez organ rentowy, zaś jako podstawę takiej czynności sądowej należy przyjąć art. 477 ^14a k.p.c. W myśl tego przepisu sąd drugiej instancji uchylając wyrok i poprzedzającą go decyzję organu rentowego może sprawę przekazać do ponownego rozpoznania bezpośrednio organowi rentowemu. W sprawie, w której strona straciła zdolność sądową i procesową oraz status strony w postępowaniu administracyjnym, rzecz jasna nie ma potrzeby przekazania sprawy do ponownego rozpoznania organowi. Spółka prawa handlowego traci podmiotowość prawną, zatem w obrocie prawnym nie może pozostać decyzja, wg której tego rodzaju strona jest podmiotem obowiązków. Decyzja organu w takim stanie sprawy jest wadliwa i naprawienie tej wady jest możliwe jedynie przez uchylenie decyzji.

W przedmiotowej sprawie płatnik (...) w G. została prawomocnie wykreślona z rejestru spółek, zatem brak ogólnego następcy prawnego płatnika. Wyrokowanie na etapie postępowania apelacyjnego było więc definitywnie niedopuszczalne, a nienaprawialna, następcza utrata zdolności sądowej uzasadniała umorzenie postępowania apelacyjnego. Co więcej, bezsukcesyjna utrata zdolności sądowej płatnika wywołuje potrzebę umorzenia całego postępowania, na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. w zw. z art. 386 § 3 k.p.c. i art. art. 477 ^14a k.p.c., ponieważ umorzenie postępowania wyłącznie apelacyjnego spowodowałoby uprawomocnienie się zaskarżonego orzeczenia Sądu pierwszej instancji, które płatnik w apelacji kwestionował w całości. Nadto spowodowałoby pozostawienie w obrocie prawnym nieważnej decyzji, jako skierowanej do podmiotu nieistniejącego.

Na marginesie wymaga zaznaczenia, że zgodnie z Uchwałą Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2009 r. (I UZP 3/09, LEX nr 522965) za zaległości spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne oraz składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i na ubezpieczenie zdrowotne członkowie jej zarządu ponoszą odpowiedzialność także wówczas, gdy decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych orzekająca o tej odpowiedzialności została wydana po wykreśleniu spółki z Krajowego Rejestru Sądowego (art. 116 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa, jednolity tekst: Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm., w związku z art. 31 i art. 32 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 ze zm.). W konsekwencji organ będący wierzycielem płatnika, może dochodzić roszczeń, jednak już wyłącznie wobec członków zarządu spółki.

Z przedstawionych przyczyn, na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. w zw. z art. 386 § 3 k.p.c. i art. art. 477 ^14a k.p.c., Sąd Apelacyjny uchylił wyrok Sądu Okręgowego oraz poprzedzającą go decyzję i w całości umorzył postępowanie wobec nieistniejącego płatnika.

Urszula Iwanowska SSA Jolanta Hawryszko Romana Mrotek

III AUa 350/19

Podstawa prawna:

Powołane przepisy:

Korekty wprowadzone przez SAOS:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE