Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 grudnia 2019 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Monika Rosłan-Karasińska

Protokolant: st. sekr. sądowy Dominika Kołpa

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 grudnia 2019 r. w Warszawie

sprawy D. B. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym

z udziałem M. B. poprzednio K.

na skutek odwołania D. B. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 25 czerwca 2018 r. znak: (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, iż M. B. poprzednio M. K. (1) jako pracownik u płatnika składek DB D. B. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 1 stycznia 2018 r.,

2.  zasadza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz odwołującego D. B. kwotę 180 zł ( sto osiemdziesiąt ) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

D. B. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w W. w dniu 26 lipca 2018 r. złożył, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W., odwołanie od decyzji z dnia 25 czerwca 2018 r. znak: (...)stwierdzającej, że M. B. poprzednio K. jako pracownik u płatnika składek DB D. B. z siedzibą w W. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 1 stycznia 2018 r.

W uzasadnieniu odwołania D. B. zaznaczył, że w momencie zatrudnienia tj. 1 stycznia 2018 r. M. B. poprzednio K. nie była w ciąży, nie mogła więc być zatrudniona w celu uzyskania ubezpieczenia społecznego. Ponadto w przypadku zainteresowanej nie ma wątpliwości, że praca była faktycznie wykonywana, co potwierdzają dowody w postaci korespondencji mailowej i bazy klientów stworzonej przez ubezpieczoną. W ocenie odwołującego, fakt, że M. B. poprzednio K. przez 3 miesiące przed zatrudnieniem była bezrobotna nie jest powodem do negowania jej zatrudnienia, ubezpieczona była wcześniej zatrudniona w banku jako doradca za wynagrodzeniem w wysokości 5 000 zł brutto miesięcznie. M. B. poprzednio K. posiada wyższe wykształcenie z zarządzania, odbyła kurs samodzielnego księgowego i pracowała w biurze księgowym na zlecenie, godząc to zajecie z pracą w firmie płatnika składek do czasu zmiany wymiaru na pełen etat. Zatrudnienie ubezpieczonej wynikało z rzeczywistej potrzeby płatnika składek i było związane z jej doświadczeniem i umiejętnościami, a także doświadczeniem w kontakcie z klientami i znajomością księgowości. Jej zadaniem było pozyskiwanie klientów księgowych do bazy prowadzonej przez serwis cik.org.pl oraz wykonywanie obsługi z tym związanej tj. weryfikacja danych i dodawanie ich do bazy (serwisu). (odwołanie z dnia 26 lipca 2018 r., k. 3 – 8 a.s.)

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 27 sierpnia 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania oraz o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego ginekologa-położnika celem ustalenia, kiedy najwcześniej ubezpieczona mogła zorientować się, że jest w ciąży oraz czy będąc w ciąży mogła realizować obowiązki wynikające z zatrudnienia w wymiarze pełnego etatu.

Uzasadniając swe stanowisko w sprawie organ rentowy wskazał, że zgłoszenie odwołującej do ubezpieczeń społecznych miało miejsce od dnia 1 stycznia 2018 r., natomiast M. B. poprzednio K. od dnia 4 kwietnia 2017 r. stała się niezdolna do pracy. Organ rentowy zaznaczył, że poza dokumentacją finansowo-kadrową strony nie przedłożyły dowodów na faktyczne wykonywanie pracy przez ubezpieczoną. W ocenie Zakład Ubezpieczeń Społecznych istotną jest także okoliczność, że zakres obowiązków ubezpieczonej pozostawał taki sam niezależnie od wymiaru etatu. Ponadto nie zostały przedstawione wiarygodne okoliczności pozwalające stwierdzić, że zawarcie umowy o pracę z M. B. poprzednio K. należałoby uznać za znajdujące odzwierciedlenie w faktycznych potrzebach płatnika składek. Na miejsce ubezpieczonej po powstaniu jej niezdolności do pracy nie zatrudniono nowego pracownika, a jej obowiązki zostały przejęte przez samego płatnika składek. Co więcej nie wykazano, aby praca M. B. poprzednio K. była przez kogokolwiek nadzorowana. Płatnik składek nie zatrudniał żadnych innych pracowników. Organ rentowy uznał, że podłożem zgłoszenia do ubezpieczeń w niniejszej sprawie była chęć zapewnienia świadczeń, a nie faktyczne wykonywanie czynności w ramach umowy o pracę. (odpowiedź na odwołanie, k. 95-96 a.s.)

Zainteresowana M. B. poprzednio K. na rozprawie w dniu 24 stycznia 2019 r. przyłączyła się do stanowiska odwołującego D. B. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w W. (protokół rozprawy z dnia 24 stycznia 2019 r., k. 114 a.s.)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny w sprawie:

D. B. prowadzi od dnia 5 stycznia 2017 r. działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w W., która zajmuje się działalnością związaną z oprogramowaniem. D. B. jest również członkiem zarządu i (...) Sp. z o.o. Działalność gospodarcza pod firmą (...) z siedzibą w W. świadczy usługi informatyczne na rzecz (...) Sp. z o.o. w ramach umowy zlecenia (...) Sp. z o.o. świadczy usługi polegające na certyfikowaniu usług księgowych, w większości dla biur rachunkowych (wydruk z (...) nieponumerowane karty akt organu rentowego, zeznania D. B., k. 115 – 117 a.s.)

M. B. poprzednio K., posiada wykształcenie wyższe. Ukończyła studia magisterskie na kierunku zarządzanie o specjalności zarządzanie małym i średnim przedsiębiorstwem na Uniwersytecie Przyrodniczo – Humanistycznym w S.. Ubezpieczona od października 2015 r. do końca czerwca 2017 r. pracowała w (...) jako doradca klienta. W okresie od stycznia 2018 r. do marca 2018 r. zainteresowana na podstawie umowy zlecenia pracowała jako pomoc działu księgowego w (...) Sp. z o.o.,gdzie zajmowała się księgowością tj. wprowadzała do systemu faktury i dokumenty (dyplom ukończenia studiów - nieponumerowane karty akt organu rentowego, zeznania D. B., k. 115 – 117 a.s., informacja o zatrudnieniu, k. 10 -11 a.s., zeznania M. B. poprzednio K., k. 117- 118 a.s.)

W dniu 10 października 2017 r. ubezpieczona ukończyła zintegrowany kurs na samodzielnego księgowego od podstaw do specjalisty ds. rachunkowości zorganizowane przez (...) Sp. z o.o., kurs został opłacony przez Urząd Pracy. Celem szkolenia była nauka kompleksowej obsługi firmy w zakresie księgowości oraz prowadzenia spraw kadrowych i naliczania wynagrodzeń (zaświadczenie nr (...) o ukończeniu szkolenia - nieponumerowane karty akt organu rentowego zeznania D. B., k. 115 – 117 a.s., zeznania M. B. poprzednio K., k. 117- 118 a.s.).

D. B. sam zajmował się prowadzeniem działalności i nie zatrudniał pracowników, w momencie uruchomienia nowego projektu związanego z pozyskiwaniem klientów na certyfikat księgowy potrzebował pracownika, który miałby zająć się jej tworzeniem. M. B. poprzednio K., płatnik składek znał już wcześniej i postanowił nawiązać z nią współpracę z uwagi na jej dotychczasowe doświadczenie w pracy w instytucji finansowej i wyższe wykształcenie ekonomiczne (zeznania D. B., k. 115 – 117 a.s.).

W dniu 1 stycznia 2018 r. M. B. poprzednio K. zawarła z DB D. B. umowę o pracę na okres próbny do 31 stycznia 2018 r. na stanowisku Asystenta w wymiarze ½ etatu, za wynagrodzeniem w wysokości 2800 zł brutto. W dniu 31 stycznia 2018 r. odwołujący i zainteresowana zawarli kolejną umowę na czas nieokreślony w wymiarze 2/5 etatu za wynagrodzeniem w wysokości 2 240 zł brutto. Aneksem do umowy o pracę z dnia 29 marca 2018 r. płatnik składek zmienił wymiar czasu pracy na pełen etat od dnia 1 kwietnia 2018 r. oraz wynagrodzenie na kwotę 6 000 zł brutto miesięcznie. Wynagrodzenie było wypłacane przelewem na konto zainteresowanej. (umowa o pracę na okres próbny z dnia 1 stycznia 2018 r., umowa o pracę na czas nieokreślony z dnia 31 stycznia 2018 r., aneks do umowy o pracę z dnia 29 marca 2018 r. - nieponumerowane karty akt organu rentowego, zeznania D. B., k. 115 – 117 a.s., zeznania M. B. poprzednio K., k. 117- 118 a.s., wydruk operacji na rachunku bankowych należącym do DB D. B. za okres 1 grudnia 2017 r. do 31 maja 2018 r. – nieponumerowane karty akt organu rentowego)

Do zakresu obowiązków ubezpieczonej należało między innymi: analiza rynku i przygotowywanie niezbędnych materiałów do realizacji projektu (...), kontakt e-mailowy i telefoniczny z klientami w celu wydania kodu na egzamin online, pozyskanie i obsługa klienta, weryfikacja danych osób (księgowych) podchodzących do egzaminu, wydanie certyfikatu, wpisu do internetowej bazy, weryfikacja i dodawanie wpisów księgowych i biur rachunkowych w bazie online, obsługa posprzedażowa klienta, doradztwo z zakresu sprzedażowo – księgowego, wszelkie niezbędne prace biurowe związane z ww. czynnościami (zakres obowiązków z dnia 4 stycznia 2018 r. - nieponumerowane karty akt organu rentowego, zeznania D. B., k. 115 – 117 a.s.)

M. B. poprzednio K. w okresie od 2 stycznia 2018 r. do
3 kwietnia 2018 r. w siedzibie płatnika składek przy ul. (...) w W.. Zainteresowana przebywała na zwolnieniu lekarskim od 8 do 27 marca 2018 r. z powodu grypy. Ubezpieczona m.in. dokonywała wpisów do internetowej bazy księgowych i biur rachunkowych. Ubezpieczona posiadała służbowy komputer, z którego wysyłała do klientów jednorazowe kody dostępu do egzaminu online, za pośrednictwem wiadomości e-mail z utworzonej w tym celu firmowej skrzynki pod adresem (...) Zainteresowana otrzymywała telefonicznie, ustnie oraz drogą e-mail polecenia służbowe, które wydawał D. B. bezpośredni przełożony ubezpieczonej. Ubezpieczona kontaktowała się w klientami również telefonicznie, między innymi z M. K. (2) w sprawie certyfikatu księgowego. Zainteresowana świadczyła pracę w godzinach 8:00-12:00. (wykaz dodanych biur rachunkowych do bazy online, k. 76 – 91 a.s., wykaz dodanych księgowych do bazy online, k. 92 a.s., wiadomości e-mail wysłane do klientów przez M. B. poprzednio K., k. 17 – 51 a.s., wiadomości e-mail kierowane do M. B. poprzednio K. przez D. B., k. 55 – 57, k. 59-60, k. 74-75 a.s., zeznania D. B., k. 115 – 117 a.s., k. 120 a.s., zeznania M. B. poprzednio K., k. 117- 118 a.s., zeznania M. K. (2), k. 118 -119 a.s.)

Odwołująca w dniu zawarcia umowy o pracę nie wiedziała, że jest w ciąży. M. B. poprzednio K. dowiedziała się, że jest w ciąży w dniu 15 marca 2018 r., a więc w dniu zawarcia aneksu do umowy z dnia 29 marca 2018 r. ubezpieczona już wiedziała, że jest w ciąży. Natomiast do dnia 4 kwietnia 2018 r. prawidłowo przebiegająca ciąża pozwalała jej realizować obowiązki asystentki w wymiarze pełnego etatu. (zeznania M. B. poprzednio K., k. 117- 118 a.s., opinia biegłego ginekologa, k. 152-153 a.s.)

W okresie niezdolności do pracy ubezpieczonej w kwietniu 2018 r. D. B. nawiązał współpracę na podstawie umowy zlecenia z M. P. i zajmował się projektem sprzedażowym – programu centrum informacji księgowej, kontaktował się z klientem telefonicznie i weryfikował biura rachunkowe księgowych pod kątem kryteriów. Współpraca w okresie późniejszym od 2018 r. została sformalizowana i przekształciła się w umowę współpracy, rozszerzono ją o projekt Szkół Partnerskich Centrum (...). Współpraca z M. P. była przez płatnika składek kontynuowana w dalszym okresie i zaowocowała podpisaniem umów z wieloma Szkołami. (zeznania świadka M. P., k. 193 – 194 a.s., zeznania D. B., k. 194-195 a.s., umowa o współpracy z dnia 1 października 2018 r., 128 – 130 a.s., lista szkół z którymi M. P. podpisał umowy/deklaracje w trakcie trwania umowy współpracy, k. 133 a.s.)

Orzeczeniem lekarskim z dnia 3 stycznia 2018 r. M. B. poprzednio K. została uznana przez lekarza medycyny pracy za zdolną do wykonywania pracy na stanowisku Asystenta w DB D. B.. W dniu 2 stycznia 2018 r. M. B. poprzednio K. odbyła wstępne szkolenie w dziedzinie bhp (orzeczeniem lekarskim z dnia 3 stycznia 2018 r., karta wstępnego szkolenie w dziedzinie bhp - nieponumerowane karty akt organu rentowego)

W związku z zawarciem umowy o pracę płatnik składek zgłosił M. B. poprzednio K. do ubezpieczeń społecznych z dniem 1 stycznia 2018 r. W związku z powstaniem niezdolności do pracy odwołującej Zakład Ubezpieczeń Społecznych jako organ uprawniony do kontroli i weryfikacji podstawy wymiaru składek i prawidłowości zgłoszenia do systemu ubezpieczeń społecznych, wszczął w tym zakresie postępowanie wyjaśniające. (zawiadomienie z dnia 25 maja 2018 r. o wszczęciu postępowania wyjaśniającego - nieponumerowane karty akt organu rentowego) Po jego przeprowadzeniu organ rentowy wydał w dniu 25 czerwca 2018 r. decyzję znak: (...) stwierdzającą, że M. B. poprzednio K. jako pracownik u płatnika składek DB D. B. z siedzibą w W. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 1 stycznia 2018 r. (decyzja z dnia 25 czerwca 2018 r. znak: (...) - nieponumerowane karty akt organu rentowego) D. B. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w W. w dniu 26 lipca 2018 r. złożył, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W., odwołanie od powyższej decyzji z dnia 25 czerwca 2018 r. (odwołanie z dnia 26 lipca 2018 r., k. 3 – 8 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie wymienionych wyżej dowodów z dokumentów, zeznań świadków M. K. (2) i M. P. i stron oraz na podstawie opinii biegłego sądowego z zakresu ginekologii.

Sąd uznał zeznania M. K. (2) i M. P. wiarygodne w całości, bowiem były jasne i logicznie przedstawiały stan faktyczny ponadto uzupełniały się z zeznaniami stron i znajdowały odzwierciedlenie w zebranym materiale dowodowym w postaci dokumentów m.in.: wiadomości e-mail wysłane do klientów przez M. B. poprzednio K. (k. 17 – 51 a.s.), umowa współpracy z dnia 1 października 2018 r. (k. 128 – 130 a.s.), lista szkół z którymi M. P. podpisał umowy/deklaracje w trakcie trwania umowy współpracy (k. 133 a.s.). Sąd oparł się na nich w szczególności w zakresie jakim świadek M. K. (2) potwierdził, że M. B. poprzednio K. kontaktowała się z nim telefonicznie oraz e-mail, w celu uzyskania certyfikatu księgowego. Natomiast odnośnie zeznań świadka M. P. Sąd oparł się na nich w zakresie jakim świadek potwierdził nawiązanie współpracy na podstawie umowy zlecenia i przejęcie części obowiązków M. B. poprzednio K. tj. kontaktował się z klientem telefonicznie i weryfikował biura rachunkowe księgowych.

Odnosząc się z kolei do zeznań stron Sąd uznał je za wiarygodne w świetle pozostałego materiału dowodowego w postaci dokumentów oraz zeznań świadków. Wszystkie dowody wskazywały na okoliczność zatrudnienia odwołującej na stanowisku Asystenta oraz faktycznego wykonywania przez nią czynności służbowych na rzecz DB D. B. oraz na rzecz (...) Sp. z o.o., której członkiem zarządu i wspólnikiem spółki jest D. B. i ściśle ze sobą współpracują. Ubezpieczona w celu wykonywania czynności takich jak dokonywanie wpisów do internetowej bazy księgowych i biur rachunkowych korzystała z służbowego komputera, z którego również wysyłała do klientów jednorazowe kody dostępu do egzaminu online, za pośrednictwem wiadomości e-mail z utworzonej w tym celu firmowej skrzynki pod adresem (...) Jej praca była kontrolowana na bieżąco przez D. B. będącego jej przełożonym.

Opinię sporządzoną przez lekarza specjalistę z zakresu ginekologii dr n. med. S. B. (k. 152-153 a.s.) Sąd Okręgowy w całości podziela, albowiem jest ona jasna, przekonująca, a wnioski z niej płynące – w kwestii dotyczącej tego, czy odwołująca z chwilą podpisania przedmiotowej umowy była zdolna do podjęcia pracy zarobkowej na wskazanym stanowisku nie nasuwają żadnych wątpliwości, dodatkowo opinie te nie zostały zakwestionowana przez żadną ze stron postępowania. W podsumowaniu biegły wyraźnie stwierdził, że w dniu podpisania umowy o pracę, tj. w dniu 1 stycznia 2018 r. odwołująca nie była w ciąży, a dowiedziała się o niej na wizycie w dniu 15 marca 2018 r., natomiast do dnia 4 kwietnia 2018 r. prawidłowo przebiegająca ciąża pozwalała jej realizować obowiązki asystentki w wymiarze pełnego etatu.

Sąd miał na uwadze, że strony nie wnosiły zastrzeżeń do opinii biegłego specjalisty z zakresu ginekologii i nie zgłaszały dodatkowych wniosków dowodowych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie D. B. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w W. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 25 czerwca 2018 r. znak: (...) jest zasadne i jako takie zasługuje na uwzględnienie.

Kwestią sporną w niniejszym postępowaniu było to, czy zainteresowana M. B. poprzednio K. od dnia 1 stycznia 2018 r. podlegała obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek DB D. B. z siedzibą w W.. Organ rentowy kwestionował zasadność objęcia M. B. poprzednio K. ubezpieczeniami społecznymi wskazując, że strony zawarły umowę o pracę o charakterze pozornym, jedynie w celu uzyskania przez ubezpieczoną świadczeń pieniężnych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Rozstrzygnięcie powyższej kwestii wymagało dokonania w pierwszej kolejności analizy przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2019r., poz. 300 dalej: ustawa systemowa). Art. 6 ust. 1 pkt 1 tej ustawy stanowi, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów. W myśl art. 13 pkt 1 ustawy systemowej następuje to od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania. O tym jednak, czy dany stosunek prawny łączący dwa podmioty może być uznany za stosunek pracy, rozstrzygają przepisy prawa pracy. Stosownie do treści definicji zawartej w art. 2 k.p. pracownikiem jest osoba zatrudniona między innymi na podstawie umowy o pracę. Użyty w powyższym przepisie zwrot „zatrudniona” oznacza istnienie między pracownikiem a pracodawcą szczególnej więzi prawnej o charakterze zobowiązaniowym, tj. stosunku pracy. Istotą tegoż stosunku jest – w świetle art. 22 § 1 k.p. – uzewnętrznienie woli umawiających się stron, z których jedna deklaruje chęć wykonywania pracy określonego rodzaju w warunkach podporządkowania pracodawcy, natomiast druga – stworzenia stanowiska pracy i zapewnienia świadczenia pracy za wynagrodzeniem. Celem i zamiarem stron umowy o pracę powinna być każdorazowo faktyczna realizacja treści stosunku pracy, przy czym oba te elementy wyznaczają: ze strony pracodawcy – realna potrzeba ekonomiczna i umiejętności pracownika, zaś ze strony pracownika – ekwiwalentność wynagrodzenia uzyskanego za pracę.

Dla stwierdzenia, czy zaistniały podstawy do objęcia ubezpieczeniem społecznym, w świetle powołanych przepisów, wymagane jest ustalenie, czy zatrudnienie miało charakter rzeczywisty i polegało na wykonywaniu pracy określonego rodzaju, na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, czyli w warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p. Przy tym istotne jest, że umowa o pracę, która nie wiąże się z wykonywaniem tej umowy, a zgłoszenie do ubezpieczenia następuje tylko pod pozorem istnienia tytułu ubezpieczenia w postaci zatrudnienia, nie skutkuje w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z 16 marca 1999r., II UKN 512/98; z 28 lutego 2001r., II UKN 244/00).

W rozpoznawanej sprawie organ rentowy wskazywał, że brak jest dowodów potwierdzających faktyczne świadczenie pracy przez M. B. poprzednio K., a zawarta umowa jest nieważna. W toku postępowania sądowego organ rentowy podnosił, że celem zawarcia umowy była chęć uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Z takim twierdzeniem organu rentowego Sąd się nie zgodził.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Pozorność umowy wyraża się w braku zamiaru wywołania skutków prawnych przy jednoczesnym zamiarze stworzenia okoliczności mających na celu zmylenie osób trzecich. Należy odróżnić przy tym nieważność spowodowaną pozornością czynności prawnej od nieważności czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy (art. 58 § 1 k.c.). Czynność prawna mająca na celu obejście ustawy polega na takim ukształtowaniu jej treści, które z formalnego punktu widzenia nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości zmierza do zrealizowania celu, którego osiągnięcie jest przez ustawę zakazane. Pojęcia obejścia prawa i pozorności są sobie znaczeniowo bliskie i niejednokrotnie pokrywają się. Ustalenie, czy umowa zmierza do obejścia prawa, czy jest pozorna wymaga poczynienia konkretnych ustaleń faktycznych dotyczących okoliczności jej zawarcia, celu jaki strony zamierzały osiągnąć, charakteru wykonywanej pracy i zachowania koniecznego elementu stosunku pracy, jakim jest wykonywanie pracy podporządkowanej (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 1995 roku, sygn. akt I PZP 7/95, OSNAPiUS 18/95, poz. 227, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 września 1997 roku, sygn. akt I PKN 276/97, OSNAPiUS13/98, poz. 397). Czynność prawna może być również sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, przez które rozumie się na ogół obowiązujące w stosunkach między ludźmi reguły postępowania, które za podstawę mają uzasadnienie ocenne, a nie prawne. Odwołują się one do powszechnie uznawanych w całym społeczeństwie lub w danej grupie społecznej wartości i ocen właściwego, przyzwoitego, rzetelnego, lojalnego czy uczciwego zachowania. Zasady te obejmują nie tylko reguły moralne, lecz także obyczajowe (por. np. Z. Radwański (w:) System prawa prywatnego, t. 2, 2002, s. 240 i n.; M. Safjan (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t. I, 2008, s. 327).

W rozważanym przypadku, zdaniem Sądu, wystąpiły wszystkie elementy konieczne dla zaistnienia pomiędzy stronami stosunku pracy. Wbrew stanowisku organu rentowego, postępowanie dowodowe przeprowadzone przez Sąd potwierdziło również wykonywanie pracy przez M. B. poprzednio K.. Dowodem wskazującym na taki fakt są między innymi dokumenty w postaci wiadomości e-mail wymienianych przez zainteresowaną z klientami, a także wydruk z dokonanych przez ubezpieczoną wpisów księgowych i biur rachunkowych w bazie online oraz zeznania M. K. (2), który potwierdził, że M. B. poprzednio K. kontaktowała się z nim telefonicznie oraz e-mail, w sprawach związanych z certyfikatem księgowym. Z zeznań świadka M. K. (2) oraz ww. dokumentów wynika, że ubezpieczona w podjęła zatrudnienie i świadczyła pracę w spornym okresie. Zainteresowana świadczyła pracę w godzinach 8:00-12:00, do czasu zmiany wymiaru etatu na pełen etat w siedzibie płatnika składek przy ul. (...) w W.. Wynagrodzenie było wypłacane przelewem na konto zainteresowanej.

Organ rentowy zakwestionował stosunek pracy odwołującej wskazując, że zawarcie przez ubezpieczoną umowy o pracę było podyktowane uzyskaniem ubezpieczenia społecznego i świadczenia na wypadek choroby i macierzyństwa. Sąd ocenił jednak, że nawet celowość w zachowaniu ubezpieczonej, na którą wskazał ZUS, nie czyni umowy o pracę umową nieważną, ponieważ była ona realizowana. Co więcej zainteresowana w dacie podpisywania umowy o pracę 1 stycznia 2018 r. nie była jeszcze w ciąży, natomiast w dacie podpisywania aneksu do umowy o pracę z dnia 29 marca 2018 r. wiedziała już, że jest w ciąży, jednak wówczas nie było przeciwwskazań do świadczenia przez nią pracy w wymiarze pełnego etatu na stanowisku Asystentki. Niezależnie od tego nie można zapominać, że nawet w przypadku, kiedy kobieta będąca w ciąży poszukuje ochrony ubezpieczeniowej, może dojść do nawiązania ważnego stosunku pracy. Na przeszkodzie temu nie stoi nawet zaawansowana ciąża, jeśli stosunek pracy faktycznie jest realizowany. Wynika to z tego, że fakt ciąży nie przekreśla aktywności zawodowej. Również przepisy prawa nie zawierają żadnych ograniczeń w tym względzie i nie wskazują, w jakim czasie może dojść do nawiązania stosunku pracy, ani przez jaki okres powinny być opłacane składki na ubezpieczenia społeczne, by późniejsza wypłata świadczeń związanych z chorobą i macierzyństwem nie naruszała zasad solidaryzmu, równego traktowania ubezpieczonych, ochrony interesów i nie pokrzywdzenia innych ubezpieczonych oraz nieuszczuplania środków zgromadzonych w ramach ubezpieczenia. Sama chęć uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego, jako motywacja do podjęcia zatrudnienia, nie świadczy więc o zamiarze obejścia prawa, podobnie jak i inne cele stawiane sobie przez osoby zawierające umowy o pracę, takie jak chociażby chęć uzyskania środków utrzymania (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 26 lutego 2013r., I UK 472/12; z dnia 11 września 2013r., II UK 36/13; także: wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 16 marca 2017r., III AUa 1003/16; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 10 lutego 2017r., III AUa 1270/16; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 5 lipca 2018r., III AUa 297/18; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11 maja 2018r., III AUa 858/17). Powyższe sprawia, że zawarcie umowy o pracę wyłącznie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie powoduje samo w sobie nieważności takiej czynności prawnej, jako mającej na celu obejście ustawy, czy też jej pozorności, o ile na jej podstawie praca w reżimie określonym w art. 22 § 1 k.p. faktycznie jest wykonywana. Innymi słowy, motywacja skłaniająca do zawarcia umowy o pracę nie ma znaczenia dla jej ważności przy założeniu rzeczywistego świadczenia pracy zgodnie z warunkami określonymi w ww. przepisie (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 10 kwietnia 2018r., III AUa 141/18).

Istotne z punktu widzenia przedmiotu sporu było ustalenie, czy D. B. posiadał rzeczywistą potrzebę zatrudnienia asystentki. D. B. sam zajmował się prowadzeniem działalności i nie zatrudniał pracowników. W momencie uruchomienia nowego projektu związanego z pozyskiwaniem klientów na certyfikat księgowy potrzebował pracownika, który miałby zająć się kontaktem z klientami oraz tworzeniem baz księgowych oraz biur rachunkowych. Ww. prace związane z nowym projektem wykonywała więc nowozatrudniona zainteresowana. Ponadto w trakcie nieobecności w pracy ubezpieczonej płatnik składek nawiązał współpracę na podstawie umowy zlecenie M. P. w celu wykonywania czynności związanych z pozyskiwaniem klientów na certyfikat księgowy. Sądowi nie umknął uwadze również fakt, że współpraca z M. P. była przez płatnika składek kontynuowana w dalszym okresie działalności i strony zawarły umowę o współpracy, która zaowocowała podpisaniem umów z wieloma Szkołami w ramach kolejnego projektu Szkół Partnerskich Centrum (...). Wobec powyższego należy uznać, że zachodziła rzeczywista potrzeba zatrudnienia pracownika na stanowisku asystenta z uwagi na realizację projektu certyfikat księgowy.

Poza okolicznościami, które zostały omówione, Sąd Okręgowy, prowadząc postępowanie, zbadał również rzeczywistą wolę stron w odniesieniu do istotnych elementów stosunku pracy, takich jak: osobiste wykonywanie pracy, podporządkowanie pracownicze, czy wynagrodzenie stanowiące ekwiwalent wykonanej pracy. Jeśli chodzi o element związany z osobistym wykonywaniem pracy przez odwołującą, to z całą pewnością wystąpił. Podobnie w odniesieniu do odpłatności, która miała miejsce, co jednoznacznie potwierdzają wydruki operacji na rachunku bankowych należącym do DB D. B. za okres 1 grudnia 2017 r. do 31 maja 2018 r. znajdujące się w akta organu rentowego. Poza tym M. B. poprzednio K., adekwatnie do zajmowanego stanowiska, wykonywała wszystkie czynności powierzone przez pracodawcę. Niemniej ważne było i to, że ubezpieczona była podporządkowana D. B. który wyznaczył jej zadania do wykonania i kontrolował podejmowane przez ubezpieczoną działania i jej czas pracy. Powyższe znajduje potwierdzenie w zeznaniach odwołującej i zainteresowanego, a także wiadomościach e-mail wymienianych pomiędzy zainteresowaną a płatnikiem składek.

Uwzględniając powołane okoliczności Sąd ocenił, że umowa o pracę łącząca M. B. poprzednio K. i D. B. nie była pozorną czynnością prawną. Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że zamiarem stron umowy o pracę było świadczenie pracy, a nie jak wskazał Zakład Ubezpieczeń Społecznych, uzyskanie przez odwołującą świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Ponadto, Sąd oceniając, ewentualną pozorność umowy, wziął pod uwagę, że za taką nie można uznać umowy, która w rzeczywistości była wykonywana, tj. takiej, w ramach której pracownik faktycznie świadczy na rzecz pracodawcy pracę podporządkowaną. Potwierdził to Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 lutego 2001 roku (sygn. akt UK 244/00) wskazując, że o fikcyjności umowy o pracę świadczy zamiar nawiązania stosunku ubezpieczenia społecznego bez rzeczywistego wykonywania tej umowy. Dodatkowo, jak wynika z poglądu wyrażonego przez Sąd Najwyższy w innym wyroku z dnia 13 czerwca 2006 roku (sygn. akt II UK 202/05), nie jest istotne, czy strony zawierające umowę o pracę miały realny zamiar wzajemnego zobowiązania się przez pracownika do świadczenia pracy, a przez pracodawcę do zapewnienia pracy i wynagrodzenia za nią, lecz to, czy taki zamiar stron został w rzeczywistości zrealizowany.

Mając na względzie poczynione ustalenia faktyczne i zaprezentowaną argumentację Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdził, iż M. B. poprzednio M. K. (1) jako pracownik u płatnika składek DB D. B. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 1 stycznia 2018 r.

Sąd na podstawie art. 98 k.p.c. oraz rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1800) zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. na rzecz D. B., kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Wskazana kwota stanowiąca stawkę minimalną została ustalona na podstawie § 9 ust. 2 w/w rozporządzenia.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem i aktami (...)

M.P.