Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 lutego 2019 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Tomasz Choczaj

Protokolant: sekr. sąd. Joanna Wołczyńska - Kalus

po rozpoznaniu w dniu 28 stycznia 2019 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa K. P.

przeciwko Skarbowi Państwa - Dyrektorowi Zakładu Karnego w S., M. S. i K. C.

o zadośćuczynienie

1.  oddala powództwa;

2.  przyznaje i wypłaca z środków budżetowych Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Sieradzu adw. P. J. i adw. J. B. (1) kwotę po 4 428,00 zł (cztery tysiące czterysta dwadzieścia osiem złotych) brutto tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej
z urzędu;

3.  zasądza od powoda K. P. na rzecz Skarbu Państwa - Dyrektora Zakładu Karnego w S. kwotę 120,00 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego.

Sygn. akt I C 128/16

UZASADNIENIE

K. P. wniósł o zasądzenie od Skarbu Państwa - Dyrektora Zakładu Karnego w S. oraz od M. S. i K. C. kwoty 80 000,00 zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie jego dóbr osobistych wskutek osadzenia go w nieprawidłowych warunkach sanitarno -epidemiologicznych skutkujących zakażeniem go świerzbowcem, a także w celi
z pozwanymi, którzy szykanowali go i znęcali się nad nim fizycznie i psychicznie.

W odpowiedzi na pozew pozwany K. C. wniósł o oddalenie powództwa.

Skarb Państwa - Dyrektor Zakładu Karnego w S. w odpowiedzi
na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda
na rzecz pozwanego kosztów procesu. Pozwany podniósł przy tym zarzut przedawnienia roszczeń powoda za okres sprzed 18 maja 2013 r., a w pozostałym zakresie wskazał, że brak jest przesłanek odpowiedzialności cywilnej.

W piśmie z dnia 6 września 2016 r. pozwany M. S. wniósł
o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na jego rzecz zadośćuczynienia w wysokości 10 000,00 zł za straty moralne, etyczne
i zniesławienie, a także o nakazanie K. P. zapłacenia 10 000,00 zł na rzecz wybranego przez Sąd domu dziecka na Śląsku.

Zarządzeniem z 19 października 2016 r. Sąd Okręgowy w Sieradzu zwrócił pozew wzajemny M. S..

Pismem z dnia 25 maja 2018 r. powód rozszerzył powództwo w ten sposób, że wniósł o zasądzenie od Skarbu Państwa - Dyrektora Zakładu Karnego
w S. kwoty 300 000,00 zł tytułem zadośćuczynienia.

W piśmie z dnia 6 lipca 2018 r. pełnomocnik pozwanego Skarbu Państwa wniósł o oddalenie tak rozszerzonego powództwa oraz o zasadzenie kosztów procesu.

Na rozprawie w dniu 28 stycznia 2019 r. pełnomocnik powoda poparł powództwo oraz wniósł o zasądzenie na swoją rzecz kosztów zastępstwa prawnego udzielonego powodowi z urzędu w wysokości stawki maksymalnej
ze względu na czas trwania postępowania i ilość terminów rozpraw, oświadczając, że koszty te nie zostały pokryte w całości ani w części.

Pełnomocnik pozwanego Skarbu Państwa wniósł o oddalenie powództwa
i zasądzenie kosztów zastępstwa prawnego.

Pełnomocnik pozwanego M. S. nie uznał powództwa, wniósł o jego oddalenie i zasądzenie kosztów zastępstwa prawnego udzielonego pozwanemu z urzędu.

Na tej samej rozprawie powód uściślił, że domaga się zadośćuczynienia
za okres od 2008 r. do dnia złożenia pozwu.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

K. P. od 25 września 2009 r. jest osadzony w Zakładzie Karnym w S., z przerwą od 1 listopada 2011 r. do 28 grudnia 2011 r., kiedy przebywał w Zakładzie Karnym nr (...) w Ł., (dowód: bezsporne; historia rozmieszczenia - k. 565 - 566) .

Przed osadzeniem w S. powód przebywał w Areszcie Śledczym
w Z. i w Areszcie Śledczym w P., (bezsporne) .

Powód odbywał i odbywa karę na oddziale terapeutycznym, gdzie jest poddawany terapiom psychologicznym, w tym terapii uzależnień, a także terapii psychiatrycznej. Zachowanie powoda na oddziale jest zmienne, dopuszczał
się on w przeszłości niepoprawnych zachowań (próba samobójcza, samookaleczenia i konflikty z funkcjonariuszami służby więziennej), (dowód: częściowo zeznania powoda - k. 567 verte - 569 i nagranie rozprawy z 28 stycznia 2019 r. - płyta - koperta - k. 581, minuta od 00:06:41 do 00:12:40 i od 00:17:33 do 00:48:39 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 201 verte i nagraniem rozprawy z 19 grudnia 2016 r. - płyta - koperta - k. 581, minuta od 00:05:35
do 00:15:59; zeznania świadka B. C. - k. 288 verte - 289
i nagraniem rozprawy z 27 lutego 2017 r. - płyta - koperta - k. 581, minuta
od 00:06:43 do 00:21:36) .

Ze względu na jego złe zachowanie często zmieniano mu cele i grupy spacerowe, (dowód: częściowo zeznania powoda - k. 567 verte - 569 i nagranie rozprawy z 28 stycznia 2019 r. - płyta - koperta - k. 581, minuta od 00:06:41
do 00:12:40 i od 00:17:33 do 00:48:39 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 201 verte i nagraniem rozprawy z 19 grudnia 2016 r. - płyta - koperta - k. 581, minuta od 00:05:35 do 00:15:59; zeznania świadka B. C. - k. 288 verte - 289 i nagraniem rozprawy z 27 lutego 2017 r. - płyta - koperta - k. 581, minuta od 00:06:43 do 00:21:36; historia rozmieszczenia - k. 565 - 566) .

Pozwany prowadzi dobór osobowy osadzonych w celach ze względu
na występujące u nich zaburzenia, a także charakter każdego z nich. Ustala przyczyny konfliktów pomiędzy osadzonymi i rozdziela osoby, które brały w nich udział, a także uświadamia osadzonym społecznie akceptowane sposoby rozwiązywania konfliktów, (dowód: zeznania świadka B. C. - k. 288 verte - 289 i nagranie rozprawy z 27 lutego 2017 r. - płyta - koperta - k. 581, minuta od 00:06:43 do 00:21:36) .

Od 8 września 2014 r. do 14 września 2014 r. powód zajmował celę nr 33 w pawilonie A, oddział II, wspólnie z pozwanymi K. C.
i M. S., (dowód: częściowo zeznania powoda - k. 567 verte - 569 i nagranie rozprawy z 28 stycznia 2019 r. - płyta - koperta - k. 581, minuta od 00:06:41 do 00:12:40 i od 00:17:33 do 00:48:39 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 201 verte i nagraniem rozprawy z 19 grudnia 2016 r. - płyta - koperta - k. 581, minuta od 00:05:35 do 00:15:59; zeznania pozwanego M. S. - k. 569 wraz z nagraniem rozprawy z 28 stycznia 2018 r. - płyta - koperta - k. 581, minuta do 00:49:58 do 00:54:20 w zw.
z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 201 verte i nagraniem rozprawy
z 19 grudnia 2016 r. - płyta - koperta - k. 581, minuta od 00:20:33 do 00:22:39; historia rozmieszczenia - k. 565 - 566) .

Powód był z skonfliktowany z pozwanymi. Pewnego razu doszło między nimi do kłótni, po której powód samowolnie opuścił celę, za co został ukarany przez służbę więzienną. Po tej sytuacji powód niezwłocznie został przeniesiony
do innej celi oraz poddany badaniom lekarskim, (dowód: zeznania powoda - k. 567 verte - 569 i nagranie rozprawy z 28 stycznia 2019 r. - płyta - koperta - k. 581, minuta od 00:06:41 do 00:12:40 i od 00:17:33 do 00:48:39 w zw.
z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 201 verte i nagraniem rozprawy z 19 grudnia 2016 r. - płyta - koperta - k. 581, minuta od 00:05:35 do 00:15:59; częściowo zeznania pozwanego M. S. - k. 569 wraz
z nagraniem rozprawy z 28 stycznia 2018 r. - płyta - koperta - k. 581, minuta
do 00:49:58 do 00:54:20 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 201 verte
i nagraniem rozprawy z 19 grudnia 2016 r. - płyta - koperta - k. 581, minuta
od 00:20:33 do 00:22:39) .

W badaniu lekarskim na ciele powoda nie ujawniono śladów w postaci zasinień czy otarć naskórka, które mogłyby być następstwem urazu tępego powstałego w wyniku uderzeń pięścią lub nogą. U powoda stwierdzono powierzchowne rany naskórka na przedramionach, plecach i pośladkach, prawdopodobnie po oparzeniach papierosem. Obrażenia te wygoiły się, nie skutkując żadnymi zaburzeniami funkcjonalnymi ciała, pozostawiając drobne, bardzo słabo widoczne, nieistotne z punktu widzenia estetycznego powierzchowne blizny, (dowód: opinia biegłego lekarza patomorfologa - k. 303 - 306; dokumentacja medyczna - koperta - k. 228) .

Po tym zajściu pozwany wszczął postępowanie sprawdzające, które
nie wykazało nieprawidłowości. Pozwani K. C. i M. S. nie zostali ukarani. O zajściu powiadomiono prokuraturę, która umorzyła postępowanie w sprawie, (dowód: częściowo zeznania powoda - k. 567 verte - 569 i nagranie rozprawy z 28 stycznia 2019 r. - płyta - koperta - k. 581, minuta od 00:06:41 do 00:12:40 i od 00:17:33 do 00:48:39 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 201 verte i nagraniem rozprawy z 19 grudnia 2016 r. - płyta - koperta - k. 581, minuta od 00:05:35 do 00:15:59; częściowo zeznania pozwanego M. S. - k. 569 wraz z nagraniem rozprawy
z 28 stycznia 2018 r. - płyta - koperta - k. 581, minuta do 00:49:58 do 00:54:20 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 201 verte i nagraniem rozprawy
z 19 grudnia 2016 r. - płyta - koperta - k. 581, minuta od 00:20:33 do 00:22:39; zeznania świadka B. C. - k. 288 verte - 289 i nagranie rozprawy z 27 lutego 2017 r. - płyta - koperta - k. 581, minuta od 00:06:43 do 00:21:36) .

Powód miał zapewniony całodobowy kontakt z funkcjonariuszami służby więziennej, którzy każdorazowo reagowali na jego skargi i wnioski, (dowód: zeznania świadków: B. C. - k. 288 verte - 289 i nagranie rozprawy z 27 lutego 2017 r. - płyta - koperta - k. 581, minuta od 00:06:43
do 00:21:36; W. K. - k. 568 i nagranie rozprawy z 28 stycznia 2019 r. - płyta - koperta - k. 581, minuta od 00:14:34 do 00:17:00, D. B. - k. 526 i nagranie rozprawy z 22 października 2018 r. - płyta - koperta - k. 581, minuta od 00:37:55 do 00:44:38) .

Powód opowiadał innym więźniom, że pozwani się nad nim znęcali, (dowód: zeznania świadka J. R. - k. 202 verte i nagranie rozprawy z 19 grudnia 2016 r. - płyta - koperta - k. 581, minuta od 00:54:24 do 00:58:47, zeznania świadka M. B. - k. 274 - 275 i nagranie rozprawy
z 8 lutego 2019 r. - płyta - koperta - k. 276, minuta od 00:03:22 do 00:06:54) .

Jeszcze będąc w Areszcie Śledczym w P. powód uskarżał
się na swędzącą i łuszczącą się skórę. Rozpoznano u niego wówczas zapalenie skóry i poddano leczeniu, które jest kontynuowane w Zakładzie Karnym
w S., (dowód: częściowo zeznania powoda - k. 567 verte - 569 i nagranie rozprawy z 28 stycznia 2019 r. - płyta - koperta - k. 581, minuta od 00:06:41
do 00:12:40 i od 00:17:33 do 00:48:39 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 201 verte i nagraniem rozprawy z 19 grudnia 2016 r. - płyta - koperta - k. 581, minuta od 00:05:35 do 00:15:59; zeznania świadka B. G. - k. 229 verte - 230 i nagranie rozprawy z 23 stycznia 2017 r. - płyta - koperta - k. 581, minuta od 00:10:07 do 00:27:15 oraz k. 526 wraz z nagraniem rozprawy z dnia
22 października 2018 r. - płyta - koperta - k. 581, minuta od 00:26:25
do 00:36:16; dokumentacja medyczna - koperta - k. 228) .

Podczas badania powoda w dniu 23 września 2014 r. lekarz dermatolog konsultujący go po raz pierwszy wyraził podejrzenie, że powód może być chory na świerzb ze względu na zgłaszany przez niego świąd skóry. Ostatecznie
jednak nie stwierdzono zachorowania na świerzb i nie zalecono izolacji, również
w późniejszym okresie - do momentu wytoczenia powództwa, (dowód: zeznania świadka B. G. - k. 229 verte - 230 i nagranie rozprawy z 23 stycznia 2017 r. - płyta - koperta - k. 581, minuta od 00:10:07 do 00:27:15 oraz k. 526 wraz z nagraniem rozprawy z dnia 22 października 2018 r. - płyta - koperta - k. 581, minuta od 00:26:25 do 00:36:16; dokumentacja medyczna - koperta - k. 228; opinia biegłego lekarza z zakresu dermatologii - k. 351 - 357 verte) .

Pozwany prowadzi dokumentacje medyczną każdego skazanego i zapewnia im opiekę medyczną. Choroby zakaźne są zgłaszane do sanepidu, a pacjent zakażony jest izolowany, (dowód: zeznania świadka B. G. - k. 229 verte - 230 i nagranie rozprawy z 23 stycznia 2017 r. - płyta - koperta - k. 581, minuta od 00:10:07 do 00:27:15 oraz k. 526 wraz z nagraniem rozprawy z dnia
22 października 2018 r. - płyta - koperta - k. 581, minuta od 00:26:25
do 00:36:16; dokumentacja medyczna - koperta - k. 228) .

Powód nie składał skarg na działanie funkcjonariuszy pozwanego,
na warunki bytowe w pozwanym zakładzie ani na jakość zapewnianej mu opieki medycznej, (bezsporne) .

Powód prał i suszył odzież w celach, które zajmował. Robili to również inni współwięźniowie, (dowód: częściowo zeznania powoda - k. 567 verte - 569
i nagranie rozprawy z 28 stycznia 2019 r. - płyta - koperta - k. 581, minuta
od 00:06:41 do 00:12:40 i od 00:17:33 do 00:48:39 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 201 verte i nagraniem rozprawy z 19 grudnia 2016 r. - płyta - koperta - k. 581, minuta od 00:05:35 do 00:15:59; zeznania świadka Ł. N. (1) - k. 202 i nagranie z dnia 19 grudnia 2016 r. - płyta - koperta - k. 581, minuta od 00:32:25 do 00:35:10) .

Ustalony w sprawie stan faktyczny jest częściowo bezsporny, gdyż został oparty o zgodne twierdzenia stron i o nie negowane przez nie dokumenty.

Sąd nie dał wiary zeznaniom powoda, że został zarażony świerzbem
w Zakładzie Karnym w S., ponieważ są one sprzeczne z dokumentacją medyczną powoda, a także z opinią biegłego lekarza z zakresu dermatologii.

Sąd nie dał wiary zeznaniom powoda, że był szykanowany w pozwanej jednostce i znęcano się nad nim. Powód nie przedstawił na tę okoliczność żadnych dowodów oprócz zeznań świadków J. R., M. C. i J. B. (2), którzy posiadali te informację jedynie od powoda. Ponadto postępowanie wszczęte przez pozwanego i przez prokuraturę nie wykazało, że powód był obiektem agresji. Również opinia biegłego lekarza z zakresu medycyny sądowej nie pozwoliła na potwierdzenie przebiegu zdarzeń podawanego przez powoda.

Sąd nie dał wiary zeznaniom świadka M. C. co do opisu zachowania funkcjonariuszy służby więziennej wobec osadzonych, ponieważ świadek, który sam jest osadzony, ma niewątpliwie interes w tym, żeby zeznawać w taki sposób. Zatem jego zeznania są wysoce subiektywne, a przez
to niewiarygodne.

Ponadto Sąd zwrócił uwagę, że ci sami świadkowie nie posiadają również wiedzy co do stanu zdrowia powoda, a jedynie powtarzają zasłyszane od niego twierdzenia na ten temat. Na takich zeznaniach Sąd nie może oprzeć stanu faktycznego.

Sąd pominął przy ustalaniu stanu faktycznego praktycznie w całości zeznania świadka Ł. N. (2), ponieważ świadek nie pamiętał żadnych istotnych okoliczności, których sprawa dotyczy oraz z zeznania świadków A. N., J. R., M. C. i E. Z.
- w części dotyczącej warunków panujących w celach, gdyż są mało konkretne
i mogą dotyczyć okresu, który został objęty zarzutem przedawnienia.
Na tak lakonicznych zeznaniach Sąd nie może opierać stanu faktycznego.

Sąd ustalił stan zdrowia powoda i zakres udzielonych mu świadczeń zdrowotnych w okresie objętym powództwem na podstawie zeznań świadka B. G. oraz w oparciu o dokumentację medyczną, a okoliczności związane
z ustaleniem grup wychowawczych, przeciwdziałaniem zagrożeniu bezpieczeństwa osadzonych i zasad ich klasyfikacji na podstawie zeznań świadka B. C..

Na podstawie dokumentacji medycznej i na podstawie opinii biegłego lekarza z zakresu dermatologii Sąd poczynił ustalenia czy w czasie przebywania powoda w Zakładzie Karnym w S. został on zakażony świerzbem. Natomiast na podstawie opinii biegłego z zakresu medycyny sądowej Sąd poczynił ustalenia czy doznał on obrażeń ciała spowodowanych przez innych współosadzonych i czy mogą one mieć związek z opisywanym przez powoda przebiegiem zdarzeń. Obie opinie nie były kwestionowane przez strony, są jasne
i logiczne i dlatego Sąd uznał je za wiarygodne. Ponadto opinie zostały oparte
na analizie dokumentacji medycznej i sporządzono je z uwzględnieniem zasad fachowej wiedzy i doświadczenia.

Sąd pominął wnioski płynące z opinii biegłego lekarza z zakresu medycyny sądowej w części dotyczącej zarażenia powoda świerzbem, ponieważ nie należało to do kompetencji biegłego, który był powołany, aby wypowiedzieć się na inne okoliczności.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Sąd oddalił powództwo, gdyż brak było podstaw w niniejszej sprawie
do zasądzenia na rzecz powoda jakiejkolwiek kwoty zadośćuczynienia
za naruszenie jego dóbr osobistych zarówno od Skarbu Państwa - Dyrektora Zakładu Karnego w S., jak i od pozwanych M. S.
i K. C..

W pierwszej kolejności, rozpoznając roszczenie kierowane wobec pozwanego Skarbu Państwa - Dyrektora Zakładu Karnego w S., trzeba wskazać, że jego odpowiedzialność opiera się na przepisie art. 417 k.c. Zgodnie
z tym przepisem za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie
lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa.

Odpowiedzialność ta powstaje wówczas, gdy spełnione są łącznie jej trzy ustawowe przesłanki: bezprawność działania lub zaniechania sprawcy, szkoda oraz normalny związek przyczynowy między bezprawnym zachowaniem sprawcy a szkodą. Nie ulega wątpliwości, że kolejność badania przez sąd powyższych przesłanek nie może być dowolna. W pierwszej kolejności konieczne jest ustalenie działania (zaniechania), z którego, jak twierdzi powód, wynikła szkoda oraz dokonanie oceny jego bezprawności, następnie ustalenie czy wystąpiła szkoda
i jakiego rodzaju i dopiero po stwierdzeniu, że obie te przesłanki zachodzą, możliwe jest zbadanie istnienia między nimi normalnego związku przyczynowego.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 kwietnia 2012 r. ( IV CSK 406/11 , LEX nr 1169347) wyjaśnił, że szeroki kształt bezprawności, rozumianej jako wszelkie przejawy niekompetencji i uchybień, aprobowano w judykaturze już po wejściu
w życie Konstytucji RP, uznając, że zachowanie niezgodne z prawem,
to zachowanie sprzeczne z porządkiem prawnym, polegające na sprzeczności między zakresem kompetencji organu, sposobem jego postępowania i treścią rozstrzygnięcia wynikającymi z wzorca ustawowego, a jego działaniem rzeczywistym (patrz też: wyroki Sądu najwyższego z dnia 8 stycznia 2002 r.,
I CKN 581/99 , OSNC 2002 r., Nr 10, poz. 128 i z dnia 6 lutego 2002 r. V CKN 1248/00 OSP 2002 r., Nr 9, poz.). O obowiązkach organów wykonujących władzę publiczną rozstrzygają więc także szeroko rozumiane normy postępowania, które składają się na ogólnie pojęty porządek prawny.

W piśmiennictwie dominuje pogląd, że powtórzona w art. 417 § 1 k.c.
za art. 77 ust. 1 Konstytucji RP przesłanka niezgodności z prawem musi być rozumiana w sposób właściwy dla prawa cywilnego, tj. jako sprzeczność działania lub zaniechania z porządkiem prawnym sensu largo, co wyklucza możliwość jakiejkolwiek dyferencjacji skali czy stopnia bezprawności zachowania. Reżim odpowiedzialności cywilnej za wykonywanie władzy publicznej i samodzielność cywilnej postaci bezprawności w całym systemie odpowiedzialności deliktowej doprowadził w piśmiennictwie do zajęcia takiego właśnie, zasadnego stanowiska. Utrzymaniu rygorystycznej odpowiedzialności odszkodowawczej organów władzy publicznej w rozsądnych granicach za skutki ich bezprawnych działań służy właściwy tryb stwierdzenia bezprawności wadliwych orzeczeń czy decyzji, a także konieczność badania i oceny adekwatnej przyczynowości między działaniem organu a powstałą szkodą. Cel ten nie może natomiast być osiągany przez różnicowanie skali czy stopnia bezprawności działania, a więc w sposób wykraczający poza normę art. 417 § 1 k.c. (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 2002 r., III CKN 966/00 , niepubl.). Próby takie, czyli posługiwanie się kwalifikowanym dowodem bezprawności w postaci przesłanki rażącego naruszenia prawa, słusznie oceniane są krytycznie
w piśmiennictwie jako manipulowanie utrwalonym od dawna desygnatem bezprawności w prawie odszkodowawczym.

Rozpatrując sprawę w przedmiocie ochrony dóbr osobistych w pierwszym rzędzie należy ustalić, czy doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda
w rozumieniu art. 23 i 24 k.c., a zatem, czy niewłaściwe zdaniem powoda warunki odbywania kary pozbawienia wolności (złe warunki w celach, nękanie go przez współwięźniów, służbę więzienną i zarażenie chorobą zakaźną,) naruszyły jego dobra osobiste. Zaznaczyć jednakże należy, że nie znajduje uzasadnienia żądanie zadośćuczynienia w sytuacji, w której zachowanie pozwanego nie spowodowało krzywdy. Z uwagi na powyższe, w przypadku zgłoszenia żądania zadośćuczynienia pieniężnego z tytułu naruszenia dóbr osobistych, to na powodzie - stosownie
do treści art. 6 k.c. - spoczywa obowiązek wykazania rozmiaru i intensywności doznanej krzywdy i stopnia negatywnych konsekwencji, także niewymiernych majątkowo, spowodowanych naruszeniem prawa do szeroko pojmowanego „godnego odbywania kary”. Jeśli Sąd doszedłby do wniosku, że doszło
do naruszenia dóbr osobistych powoda, to należy rozważyć, czy działanie strony pozwanej było bezprawne.

Przepis art. 23 k.c. zawiera otwarty katalog dóbr osobistych, w ramach którego mieści się m.in. życie, zdrowie, godność człowieka i prawo do godnych
i ludzkich warunków odbywania kary pozbawienia wolności. Dobra osobiste
są wartościami o charakterze niemajątkowym, wiążącymi się z osobowością człowieka, uznanymi powszechnie w społeczeństwie. Wymóg zapewnienia przez Państwo godziwych warunków odbywania kary pozbawienia wolności jest jednym z podstawowych wymogów nowożytnego państwa prawa, znajdującym wyraz
w normach prawa międzynarodowego. Stanowi o tym wprost art. 10 ust. 1 ratyfikowanego przez Polskę Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich
i Politycznych głoszący, że każda osoba pozbawiona wolności będzie traktowana w sposób humanitarny i z poszanowaniem przyrodzonej godności człowieka. Także art. 3 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności stanowiący, że nikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu
lub poniżającemu traktowaniu lub karaniu, wprowadza obowiązek zapewnienia osobom osadzonym w zakładach karnych godziwych i humanitarnych warunków odbywania kary pozbawienia wolności, które nie naruszają godności ludzkiej. Łączy się z tym wynikający z art. 8 ust. 1 Konwencji nakaz poszanowania życia prywatnego obywateli i ich prawa do intymności, co w odniesieniu do osób osadzonych w zakładach karnych oznacza obowiązek zapewnienia takich warunków bytowych i sanitarnych, w których godność ludzka i prawo
do intymności nie doznają istotnego uszczerbku. Odpowiednikami powyższych norm prawa międzynarodowego są przepisy art. 40, 41 ust. 4 i art. 47 Konstytucji , wprowadzające wskazane zasady na grunt prawa polskiego.

Przed dokonaniem merytorycznej oceny zasadności roszczenia powoda należy jednak najpierw stwierdzić, że pozwany Skarb Państwa skutecznie podniósł zarzut przedawnienia w zakresie roszczeń datowanych na 3 lata przed wniesieniem pozwu w dniu 18 maja 2013 r. Dlatego za ten okres powództwo zostało oddalone, o czym Sąd orzekł, jak w pkt 1 wyroku.

Należy w tym miejscu dodać, że roszczenia wynikające z czynów niedozwolonych ulegają przedawnieniu, jeżeli mają charakter majątkowy.
Do takiej kategorii roszczeń majątkowych należy zaliczyć także roszczenia
o zapłatę zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Art. 442 ¹ k.c. ustanawia trzyletni okres przedawnienia roszczeń z czynów niedozwolonych, przy czym okres ten liczony jest od dnia, kiedy osoba poszkodowana dowiedziała
się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia. Nie ulega wątpliwości
w niniejszej sprawie, że powód miał świadomość wyrządzonej mu szkody i osoby zobowiązanej do jej naprawienia już w czasie kiedy nastąpiło zdarzenie szkodzące i od tego momentu biegł już termin przedawnienia.

Przechodząc do oceny zasadności nieprzedawnionych roszczeń powoda,
należy stwierdzić, że są one nieudowodnione. Sąd bowiem nie dał wiary jego zeznaniom, jak również nie dał wiary zeznaniom zawnioskowanych przez niego świadków, o czym była mowa w omówieniu zebranego w sprawie materiału dowodowego. Zatem należy stwierdzić, że powód nie udowodnił, że w latach 2013 - 2016 był nękany i szykanowany fizycznie i psychicznie przez współosadzonych
i funkcjonariuszy służby więziennej oraz nie wykazał, by na skutek złego zakwaterowania i nie działającej prawidłowo służby medycznej w więzieniu nabawił się choroby skóry. Powód nie wykazał również, że był źle traktowany przez funkcjonariuszy służby więziennej, którzy nie reagowali na jego skargi
i wnioski. Nie udowodnił także, że odbywał karę pozbawienia wolności w złych warunkach, w celach zagrzybionych, wilgotnych itp. Należy zatem stwierdzić,
że w tym okresie pozwany nie naruszył dóbr osobistych powoda.

Trzeba mieć na uwadze to, że ocena, czy przez osadzenie w warunkach zamkniętych doszło do naruszenia godności powoda, wymagała odniesienia
się do okoliczności sprawy oraz kryteriów obiektywnych, a nie do subiektywnych odczuć powoda. Nadmienić w tym miejscu należy, że przywoływana już godność człowieka konkretyzuje się w poczuciu własnej wartości i oczekiwaniu szacunku ze strony innych ludzi, a miernikiem oceny czy doszło do naruszenia godności jest przede wszystkim stanowisko opinii publicznej, będącej wyrazem poglądów powszechnie przyjętych i akceptowanych przez społeczeństwo w danym czasie
i miejscu. Wzorców, które powinny stanowić docelowy punkt odniesienia dokonywanej oceny dostarczają zapatrywania rozsądnie i uczciwie myślących ludzi (patrz wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 25 kwietnia 1989 r., I CR 143/89, OSP 1990/9 poz. 330, z dnia 7 listopada 2000 r., I CKN 1149/98, Lex Polonica nr 390257 i z dnia 4 kwietnia 2001 r., III CKN 323/2000 Lex Polonica nr 2120566).

Jeszcze raz należy stwierdzić, że powód nie udowodnił, iż zdarzenie
z udziałem K. C. i M. S. o opisywanym przez niego drastycznym przebiegiem, w czasie którego był kłuty igłą, przypalany rozżarzonym papierosem, bity rękami i kopany po całym ciele, a także zmuszany do zachowań seksualnych, w ogóle miało miejsce. W badaniu powoda po tym domniemanym pobiciu nie wykazano śladów w postaci tępych urazów na ciele, które odpowiadałyby jego relacji. Ujawniono co prawda rany, które mogłyby powstać od przypalania go papierosem, jednakże Sąd zwrócił uwagę na to,
że znajdowały się one na innych miejscach ciała, aniżeli tych, które powód opisywał. Biorąc zaś pod uwagę potwierdzone przez pozwanego incydenty związane z samookaleczaniem się powoda, należy stwierdzić, że pozwani nie byli sprawcami tych ran.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy daję podstawę do stwierdzenia,
że pozwany zakład karny wywiązał się z obowiązku zapewnienia powodowi bezpieczeństwa, który wynika między innymi z art. 108 § 1 k.k.w. Pozwany wykazał bowiem, że podejmował odpowiednie działania w celu rozmieszczenia poszczególnych skazanych w celach, które na bieżąco monitorował. Wszelkie problemy z zachowaniem osadzonych były na bieżąco rozwiązywane, o czym świadczy fakt, że w przypadku powoda kilkadziesiąt razy zmieniano mu cele oraz grupy spacerowe, a po zgłoszeniu przez niego pobicia wszczęto postępowanie sprawdzające i powiadomiono o tym organy ścigania. Zakład karny nie ma możliwości zapobiegnięcia wszystkim przejawom agresji pomiędzy skazanymi,
co zresztą znajduje wyraz w art. 108 § 2 k.k.w., który nakłada w tej mierze obowiązek współdziałania skazanych z administracją zakładu. Skazany jest przy tym nie tylko zobowiązany poinformować niezwłocznie przełożonego
o zagrożeniach dla jego bezpieczeństwa osobistego, ale też samemu unikać tych zagrożeń. W końcu powód nie wykazał też, że odczuwane przez niego nerwobóle i stres są wynikiem działania lub braku działania jednostki penitencjarnej.

Zarzuty powoda co do nieprawidłowej opieki medycznej w pozwanym zakładzie i zarażeniu go tam świerzbem są w ocenie Sądu absolutnie niezasadne. Przede wszystkim trzeba stanowczo zaznaczyć, że powód nie został zarażony świerzbem w Zakładzie Karnym w S. i nigdy zresztą nie chorował
na tę chorobę. Wynika to wprost z opinii biegłego dermatologa i dokumentacji medycznej. Twierdzenia powoda co do zarażenia go są jedynie jego domysłami, które powtarzali współosadzeni zeznający w sprawie jako świadkowie. Żadne zresztą ze schorzeń dermatologicznych, na które powód cierpiał, czy też cierpi obecnie, nie było związane z warunkami pozbawienia wolności. Powód
był prawidłowo leczony, miał zapewniony dostęp do opieki ambulatoryjnej
i przyjmował odpowiednie leki.

Nadto, wbrew twierdzeniom powoda, ustalono w sprawie, iż skazani, w tym powód, mieli w okresie spornym zapewnioną właściwą opiekę zdrowotną.
W pozwanym zakładzie karnym zatrudniony jest miedzy innymi lekarz dermatolog, pod którego stałą opieką pozwany pozostaje. Pozwany ma przy tym umożliwiony szybki dostęp do specjalistycznej opieki medycznej, niemożliwy zresztą do zrealizowania dla innych obywateli w systemie publicznej służby zdrowia w warunkach wolnościowych. Osadzeni otrzymują także przydział wypranych ręczników i koców. Powód nie wykazał, by wyposażenie cel oraz dostarczanie środków higieny i czystości osadzonym odbywało się niezgodnie
z przepisami rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 października 2003 r. w sprawie warunków bytowych osób osadzonych w zakładach karnych
i aresztach śledczych (Dz. U. Nr 186, poz. 1820) oraz rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 sierpnia 2003 r. w sprawie regulaminu organizacyjno - porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności (Dz. U. Nr 152, poz. 1493), które określają szczegółowo normy wyposażenia w sprzęt kwaterunkowy cel mieszkalnych oraz środków higieny dla osób osadzonych.

W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie wątpliwe są twierdzenia powoda
o jego głębokim pokrzywdzeniu na skutek działań jednostki penitencjarnej pozwanego. Jakkolwiek powód eksponuje poczucie krzywdy na skutek uwłaczających jego godności warunków odbywania kary w Zakładzie Karnym
w S., to jednakże zauważyć należy, że brak jest dowodu, by w trakcie osadzenia zgłaszał on do sędziego lub sądu penitencjarnego skargi dotyczące warunków panujących w Zakładzie Karnym w S., które zostałyby uwzględnione.

Ograniczenia wskazane przez powoda wynikają z charakteru kary,
a nie z zawinionej czy bezprawnej działalności funkcjonariuszy Zakładu Karnego w S..

Ocena warunków panujących w pozwanym Zakładzie Karnym w S. przedstawiona przez powoda ma wyłącznie charakter subiektywny, została oparta na porównaniu ich z wyidealizowanym wzorcem, który nie występuje powszechnie nawet w warunkach wolnościowych. Trzeba w tym miejscu wskazać,
że nie narusza godności skazanego okresowy pobyt w celi zagrzybionej, wymagającej remontu i nieodpowiadającej standardom estetycznym i użytkowym, jeżeli wynika z ogólnej trudnej sytuacji materialnej zakładów karnych, dotykającej większości osób odbywających karę pozbawienia wolności
lub z samego działania osadzonych (niezgodne z prawem pranie i suszenie odzieży w celach), nie zaś z chęci poniżenia, czy upokorzenia skazanego. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w jednym z orzeczeń, o naruszeniu dobra osobistego w postaci uchybienia godności osadzonego w zakładzie karnym nie można mówić
w przypadku pewnych uciążliwości lub niedogodności związanych z samym pobytem w takim zakładzie, polegających np. na niższym od oczekiwanego standardzie celi lub urządzeń sanitarnych, dla wielu bowiem ludzi nieodbywających kary pozbawienia wolności warunki mieszkaniowe bywają często trudne. Na uwadze należy mieć również i to, że zakłady karne
nie są jednostkami leczniczymi, uzdrowiskowymi, czy też hotelowymi i w ramach posiadanych możliwości lokalowych zapewnić mają przebywającym w nim osadzonym niezbędne minimum.

Powód nie udowodnił, że w okresie od maja 2013 r. do wytoczenia powództwa przebywał w celach zagrzybionych, wilgotnych, nieodpowiednio wyposażonych i oświetlonych, w których lęgło się robactwo. Nie udowodnił ponadto, że nie miał dostępu do ciepłej wody, kąpieli i do zajęć kulturalno - oświatowych. Jego twierdzenia w tym zakresie Sąd uznał za gołosłowne, a przez to za niewiarygodne.

Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego zaniechanie podjęcia przez władzę publiczną działań zapewniających uprawnionej osobie realizację jej praw podmiotowych jest bezprawne wówczas, gdy narusza skonkretyzowany
w przepisach prawa obowiązek, którego wykonanie wyłączyłoby powstanie szkody (III CK 367/04, Biul.SN 2005/7/14). W niniejszej sprawie sytuacja taka
nie miała miejsca, gdyż pozwany podejmował działania zgodnie z obowiązkami wynikającymi z przepisów prawa i nie dopuścił się zaniechania konkretnych obowiązków prawnie uregulowanych, jak również wykonując określone przepisami prawa swoje obowiązki wykonywał zgodnie z prawem.

Dlatego Sąd powództwo przeciwko Skarbowi Państwa oddalił, o czym orzekł, jak w pkt 1 wyroku.

Co do odpowiedzialności pozwanych K. C. i M. S., to opiera się ona na zasadzie winy, wyrażonej w przepisie art. 415 k.c., zgodnie z którym kto z winy swej wyrządza drugiemu szkodę obowiązany jest do jej naprawienia. Przesłankami tej odpowiedzialności są: wina, skutek
w postaci szkody i adekwatny związek przyczynowo - skutkowy w pomiędzy winą sprawcy a szkodą. W rozpoznawanej sprawie powód doszukiwał się odpowiedzialności pozwanych na podstawie zdarzenia, do którego miało dojść podczas osadzenia stron w jednej celi. Powodowi nie udało się jednak wykazać zgodnie z regułami dowodzenia z art. 6 k.c., na co już Sąd wcześniej wskazywał przy omawianiu powództwa skierowanego przeciwko Skarbowi Państwa,
że do takiego zdarzenia w ogóle doszło. Obrażenia na jego ciele są bowiem nieznaczne - co wynika z opinii biegłego lekarza z zakres medycyny sądowej,
a innych dolegliwości, które mogłyby być powiązane z tym wydarzeniem, powód
nie wykazał.

Mając powyższe na uwadze Sąd orzekł, jak w pkt 1 wyroku, oddalając powództwo skierowane przeciwko wyżej wymienionym osobom fizycznym.

O kosztach zastępstwa prawnego należnych pełnomocnikowi powoda
i pełnomocnikowi pozwanego M. S. ustanowionym z urzędu Sąd orzekł, jak w pkt 2 wyroku, na podstawie § 2 - 4 i § 8 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata
z urzędu (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1801 ) w zw. z § 23 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata
z urzędu (tekst jedn., Dz. U. z 2019 roku, poz. 18 ). W tym miejscu należy stwierdzić, że razie zmiany w toku postępowania wartości stanowiącej podstawę obliczenia opłaty, bierze się pod uwagę wartość zmienioną, poczynając
od następnej instancji (§ 4 ust. 4).

Z uwagi na trudną sytuację majątkową i zdrowotną powoda Sąd zasądził od niego na rzecz pozwanego połowę kosztów zastępstwa prawnego, które zostały ustalone na podstawie § 8 ust 1 pkt 26 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn., Dz. U. z 2018 r., poz. 265), o czym orzekł, jak w pkt 3 wyroku,
na podstawie art. 102 k.p.c.