Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 20 sierpnia 2019 r.

S ąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 28 marca 1985 r. J. G., będący funkcjonariuszem Milicji Obywatelskiej, uzyskał decyzję Naczelnika Wydziału (...) Mieszkaniowej (...) Ministerstwa Spraw Wewnętrznych numer 83/85 o przydziale lokalu mieszkalnego numer (...), położonego w W. przy ulicy (...). Podstawą decyzji było zarządzenie numer 82 Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 15 listopada 1974 r. w sprawie mieszkań przeznaczonych dla funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej. W decyzji jako osoby uprawnione do zamieszkiwania w lokalu wraz z J. G. zostali wskazani jego żona G. G. i syn D. G.. W związku z wydaną decyzją, w dniu 2 maja 1985 r. między J. G. jako najemcą a (...) O. jako wynajmującym została zawarta umowa najmu wyżej wymienionego lokalu. W tym samym dniu lokal został wydany najemcy (dowód: decyzja o przydziale mieszkania funkcyjnego – k. 14-15, stwierdzenie przedmiotu i warunków najmu-umowa o najem lokalu mieszkalnego – k. 12-13, odpis skrócony aktu małżeństwa – k. 11; oryginały decyzji, umowy najmu i protokołu zdania lokalu – akta lokalowe numer e-304/16 OM.510.310.2016.PO, dołączone do akt sprawy).

W czasie trwania najmu J. G. składał wynajmującemu pisemne oświadczenia, zgodnie z którymi w lokalu mieszkał wraz z żoną G. G., synem D. G., a po urodzeniu się kolejnego dziecka – także z córką M. G.. Z czasem, po wyprowadzce D. G., w składanych oświadczeniach najemca jako osoby mieszkające w lokalu ujawniał siebie, żonę G. G. i córkę M. G.. Pracownicy Zakładu (...) w D. W. (...) W. w wyniku przeprowadzonych kilkukrotnie kontroli ustalili, że w lokalu mieszka J. G. z rodziną (dowód: oświadczenia najemcy, pisemne informacje pracowników Zakładu (...) w D. W. (...) W. – akta lokalowe numer e-304/16 OM.510.310.2016.PO, dołączone do akt sprawy).

Na skutek aneksu z 9 maja 2016 r. do umowy najmu z 2 maja 1985 r. przedmiotowa umowa została zmieniona w zakresie oznaczenia wynajmującego – w aneksie wskazano, że wynajmującym jest (...) W.. Pozostała część umowy nie uległa zmianie (dowód: aneks z 9 maja 2016 r. do umowy najmu z 2 maja 1985 r. – akta lokalowe numer e-304/16 OM.510.310.2016.PO, dołączone do akt sprawy).

J. G. zmarł 24 stycznia 2017 r. w wieku 66 lat. W chwili jego zgonu G. G. miała 60 lat (dowód: odpis skrócony aktu zgonu – k. 5, odpis skrócony aktu małżeństwa – k. 11).

W chwili śmierci J. G. był emerytowanym policjantem (okoliczność niesporna, nadto pismo Komendy Głównej Policji – k. 36).

G. G. wraz z mężem J. G. oraz synem i córką stale zamieszkiwali w lokalu nr (...) przy ulicy (...) w W., od 1984 r. aż do chwili śmierci J. G. w dniu 24 stycznia 2017 r. W przedmiotowym okresie nie zaistniała sytuacja, aby G. G. czy J. G. mieszkali w innym miejscu. Zdarzały się pobyty J. G. w szpitalach, ale były one krótkotrwałe. G. G. nadal mieszka w wymienionym lokalu i na bieżąco dokonuje opłat związanych z jego zajmowaniem. Nie istnieją z tego tytułu żadne zaległości w płatnościach. Nikt nigdy nie kwestionował prawa G. G. do zajmowania lokalu. Gdy zmarł jej mąż, podjęła ona próbę uregulowania swojego stosunku prawnego do lokalu, ale w administracji poinformowano ją, że należy tę kwestię załatwić na drodze sądowej (dowód: zeznania G. G., protokół skrócony z rozprawy – k. 135-136, nagranie – k. 137).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów i kopii dokumentów złożonych przez strony, dokumentów znajdujących się w aktach lokalowych numer e-304/16 OM.510.310.2016.PO oraz zeznań powódki G. G.. Stan faktyczny nie był sporny między stronami, natomiast istniał między nimi spór co do kwestii prawnych.

S ąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Podstawą uwzględnienia powództwa był art. 691 § 1 i § 2 k.c. Powódka udowodniła wszystkie przesłanki z tego przepisu. Najemcą lokalu numer (...) przy ul. (...) w W. był wyłącznie mąż powódki J. G., co wprost wynika z umowy najmu z 2 maja 1985 r. Powódka była jedynie osobą uprawnioną do mieszkania w lokalu razem z najemcą, ale nie miała statusu współnajemcy. Zostało także wykazane, że powódka stale mieszkała ze swoim mężem w przedmiotowym lokalu do chwili jego śmierci, zresztą nadal tam mieszka. Powyższe wynikało nie tylko z wiarygodnych zeznań powódki, ale także z dokumentów zgromadzonych w aktach lokalowych.

Przed merytoryczną oceną roszczenia powódki Sąd był obowiązany zbadać pozew pod kątem wymogów formalnych i z urzędu ustalić, czy w sprawie nie zachodzą przesłanki do odrzucenia pozwu. Na jedną z nich powoływał się pozwany podnosząc, że żądanie powódki nie powinno być rozpatrywane w procesie cywilnym, zachodzi tutaj bowiem niedopuszczalność drogi sądowej. Ta kwestia została ostatecznie rozstrzygnięta w toku postępowania. Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 13 października 2017 r. odmówił odrzucenia pozwu wskazując, że roszczenie powódki ma charakter ściśle cywilnoprawny (postanowienie – k. 55, uzasadnienie – k. 99-100). Pozwany zaskarżył przedmiotowe postanowienie, a Sąd Okręgowy w Warszawie postanowieniem z 12 grudnia 2018 r., sygnatura akt V Cz 2659/18 oddalił zażalenie (postanowienie Sądu okręgowego – k. 118-120). Tym ostatnim orzeczeniem Sąd Rejonowy był związany i po jego wydaniu nie badał już kwestii dopuszczalności drogi sądowej w niniejszej sprawie – ta bowiem została już prawomocnie przesądzona.

Zgodnie z art. 90 ustawy z 6 kwietnia 1990 r. o Policji na lokale mieszkalne dla policjantów przeznacza się lokale będące w dyspozycji ministra właściwego do spraw wewnętrznych lub podległych mu organów. Małżonek policjanta, pozostający z nim we wspólnym gospodarstwie domowym, należy do członków rodziny, których uwzględnia się przy przydziale lokalu mieszkalnego (art. 89 ustawy o Policji). Z kolei art. 97 ust. 5 powołanej ustawy stanowi, że przydział i opróżnianie mieszkań oraz załatwianie spraw, o których mowa w art. 91, 92, 94 i 95 ust. 2-4, następuje w formie decyzji administracyjnej. Stosownie do treści art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (dalej jako: ustawa o zaopatrzeniu (…)) funkcjonariusze zwolnieni ze służby, uprawnieni do policyjnej emerytury lub renty, mają prawo do lokalu mieszkalnego będącego w dyspozycji odpowiednio ministra właściwego do spraw wewnętrznych, Ministra Sprawiedliwości lub podległych im organów, albo Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego lub Szefa Agencji Wywiadu w rozmiarze przysługującym im w dniu zwolnienia ze służby. Do mieszkań tych stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące lokali mieszkalnych dla funkcjonariuszy. Prawo do lokalu mieszkalnego, określone w ust. 1, przysługuje również członkom rodzin uprawnionym do renty rodzinnej po funkcjonariuszach, którzy w chwili śmierci spełniali warunki wymagane do uzyskania emerytury lub renty policyjnej, oraz po zmarłych emerytach i rencistach (art. 29 ust. 2 ustawy o zaopatrzeniu (…)). Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny zmarłego emeryta lub rencisty policyjnego (art. 23 ust. 1 pkt 3 ustawy o zaopatrzeniu (…)), z tym że za uprawnionych członków rodziny zmarłego emeryta lub rencisty policyjnego uważa się również członków rodziny funkcjonariusza zmarłego po zwolnieniu ze służby, jeżeli w dniu śmierci spełniał on warunki wymagane do uzyskania emerytury lub renty inwalidzkiej, chociażby jego prawo do zaopatrzenia nie zostało jeszcze ustalone (art. 23 ust. 2 ustawy o zaopatrzeniu (…)). Artykuł 24 powołanej ustawy stanowi, że renta rodzinna przysługuje na zasadach i w wysokości określonych w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z zastrzeżeniem przesłanek wymienionych w art. 24 ustawy o zaopatrzeniu (…). Przepisy ustawy z dnia z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stanowią, że do renty rodzinnej jest uprawniony między innymi małżonek (wdowa, wdowiec), który w chwili śmierci małżonka osiągnął wiek 50 lat (art. 67 ust. 1 pkt 3, art. 70 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS).

Analiza powyższych przepisów prowadzi do wniosku, że powódka jako wdowa po zmarłym emerycie – policjancie, która w chwili jego śmierci ukończyła 50 lat, mogła domagać się ustalenia jej prawa do zamieszkiwania w lokalu numer (...) przy ul. (...) w W. na drodze administracyjnej, wnioskując o wydanie stosownej decyzji administracyjnej przez właściwy organ Policji. To jednak, że w znacznej części przesłanki uprawnienia członków rodziny zmarłego policjanta do lokalu, który zajmował ten policjant, zostały uregulowane w wyżej wymienionych ustawach, zdaniem Sądu wcale nie oznacza wyłączenia instytucji wstąpienia w stosunek najmu, uregulowanej w art. 691 k.c. Wymaga podkreślenia, że ani ustawa o Policji, ani ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…) oraz ich rodzin bynajmniej nie wyłączają stosowania przepisów kodeksu cywilnego w tej kwestii. Zarówno Sąd Rejonowy w poprzednim składzie, rozstrzygając o kwestii dopuszczalności drogi sądowej w niniejszej sprawie, jak i Sąd Okręgowy rozpatrując zażalenie na postanowienie Sądu I instancji wskazały, że przepisy tych ustaw nie wyczerpują wszystkich możliwych wariantów uzyskania tytułu prawnego do lokalu przez członków rodziny zmarłego funkcjonariusza Policji i nie regulują przesłanek cywilnoprawnych jego uzyskania. Sąd Rejonowy w obecnym składzie w pełni podziela powołane stanowisko. Nie ulega wątpliwości, że sprawy związane z przydziałem i opróżnianiem mieszkań służbowych funkcjonariuszy Policji są rozstrzygane w postępowaniu administracyjnym. Powódka nie wystąpiła jednak o przydział lokalu – czyli o nawiązanie zupełnie nowego stosunku prawnego, ale zgłosiła żądanie ustalenia, że między nią a wynajmującym (...) W. już istnieje stosunek najmu. Podstawą tego żądania jest art. 691 k.c., a do jego uwzględnienia konieczne było udowodnienie przez powódkę, że zostały spełnione przesłanki z tego przepisu. Jak już wyżej wskazano, powódka wywiązała się z tego obowiązku – czego zresztą pozwany w ogóle nie kwestionował. W odpowiedzi na pozew pozwany de facto w ogóle nie odniósł się do istoty sprawy i nie przedstawił argumentów merytorycznych, ograniczając się jedynie do wywodu o niedopuszczalności drogi sądowej i konieczności odrzucenia pozwu. Także w toku postępowania pozwany nie zgłosił żadnych kontrdowodów przeciwko dowodom zgłoszonym przez powódkę. Te ostatnie zaś nie budziły żadnych wątpliwości Sądu, zwłaszcza że sam pozwany ich nie podważał. Z dowodów przedstawionych przez powódkę bezsprzecznie wynika, że była żoną najemcy lokalu numer (...) przy ul. (...) w W., nie będąc jednocześnie współnajemcą tego lokalu. Jednocześnie stale mieszkała z najemcą w tym lokalu do chwili jego śmierci. Tych ustaleń pozwany nie tylko nie kwestionował, ale nawet nie podjął takiej próby. Pozwany nie wykazał w sprawie żadnej inicjatywy dowodowej, z kolei dowody przedstawione przez powódkę stanowiły zupełną i pewną podstawę ustalenia, że w sprawie zostały spełnione przesłanki z art. 691 § 1 i § 2 k.c. W konsekwencji powództwo podlegało uwzględnieniu.

Wobec powyższego Sąd orzekł jak w punkcie I wyroku.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. Na koszty, które pozwany powinien zwrócić powódce złożyły się kwoty: 200 zł tytułem opłaty od pozwu (art. 27 pkt 12 ustawy z 28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych), 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa i 270 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika (§ 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych).

Na podstawie powołanych przepisów Sąd orzekł jak w punkcie II wyroku.