Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II C 2624/15

Uzasadnienie wyroku z 16 sierpnia 2016 roku.

Powódka I. P. dnia 1 października 2015 roku wystąpiła przeciwko pozwanemu B. D. z powództwem o ustalenie, że spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu położonego w W. przy ul. (...) należy wyłącznie do majątku osobistego powódki oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania według norm przepisanych. Powódka podała, że spółdzielcze lokatorskie prawo do tego lokalu przysługiwało rodzicom powódki, którzy darowali powódce cały wkład mieszkaniowy. W dniu 28 lutego 2007 roku została zawarta umowa ustanowienia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu między Spółdzielnią Mieszkaniową Na (...) z siedzibą w W. a powódką i pozwanym pozostającymi we wspólności ustawowej małżeńskiej. Następnie w dniu 23 lipca 2009 roku została zawarta umowa o przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu na rzecz małżonków. Powódka podała, że wolą jej rodziców oraz wolą powódki było ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa a następnie przekształcenie tego prawa na spółdzielcze własnościowe wyłącznie na rzecz powódki, jednak wskutek błędnego pouczenia pracowników spółdzielni, którzy twierdzili, że prawo to ustanowione w trakcie trwania wspólności ustawowej małżeńskiej musi należeć do obojga małżonków, stroną umów był również pozwany. Powódka podniosła, że w dacie zawierania umowy z 28 lutego 2007 roku nie obowiązywał art. 215§1 Prawa spółdzielczego, który stanowił, że spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu należy wspólnie do małżonków bez względu na istniejące między nimi stosunki majątkowe. Powódka podała, że wyrokiem z dnia 8 sierpnia 2012 roku Sąd Okręgowy w Warszawie orzekł rozwód stron, zaś w dniu 26 listopada 2012 roku pozwany wymeldował się z lokalu. Pozwany jest uzależniony od alkoholu i w przeszłości zachowywał się agresywnie wobec powódki. Powódka powołała się na art. 33 pkt 2 k.r.i op., zgodnie z którym do majątku osobistego należą przedmioty majątkowe nabyte przez darowiznę. Jako podstawę prawną żądania powódka wskazała art. 189 k.p.c. Zdaniem powódki ma ona interes prawny w wytoczeniu powództwa polegający na tym, że uwzględnienie powództwa będzie stanowić prawomocne rozstrzygnięcie o stosunkach własnościowych w zakresie przedmiotowego lokalu mieszkalnego, a ustalenie takie nie jest możliwe w drodze powództwa o zasądzenie.

Pozwany w piśmie z dnia 9 marca 2016 roku wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwany podniósł, że stronami obu umów, tj. umowy 28 lutego 2007 roku o ustanowieniu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu oraz umowy z 23 lipca 2009 roku o przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu w prawo własnościowe byli oboje małżonkowie, nadto spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu i nierozerwalnie z nim związany wkład mieszkaniowy to prawo niezbywalne, zaś ewentualne roszczenie powódki mogłoby dotyczyć jedynie zwrotu nakładu na majątek wspólny. Pozwany zaprzeczył, aby powódka czyniła jakiekolwiek nakłady z majątku osobistego na majątek wspólny.

Sąd Rejonowy ustalił, co następuje:

Strony pozostawały we wspólności ustawowej małżeńskiej od 21 lutego 1998 roku do 30 sierpnia 2012 roku, tj. do daty uprawomocnienia wyroku rozwodowego.

Okoliczność bezsporna, wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z 8 sierpnia 2012 roku w sprawie o rozwód sygn. akt VI C 725/10 k. 35-36.

W dniu 23 stycznia 2007 roku rodzice powódki H. K. i W. K. zwrócili się do Prezesa Spółdzielni Mieszkaniowej Na (...) w W. o przepisanie spółdzielczych praw członkowskich na rzecz powódki zamieszkującej wraz z nimi w lokalu nr (...) przy ul. (...) w W.. W dniu 14 lutego 2007 roku rodzice powódki zawarli z powódką umowę darowizny całego wkładu mieszkaniowego obojga rodziców określonego na kwotę 189.854,86 zł. Wolą rodziców i wolą powódki było ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu wyłącznie na rzecz powódki. Całość obciążeń finansowych związanych z ustanowieniem spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu ponieśli rodzice powódki. W dniu 12 lutego 2007 roku powódka złożyła wniosek o przydział mieszkania. W dniu 23 lutego 2007 roku rodzice powódki złożyli wniosek o skreślenie ich z listy członków spółdzielni i przepisanie praw członkowskich na córkę. W dniu 28 lutego 2007 roku Spółdzielnia Mieszkaniowa Na (...) z siedzibą w W. zawarła z powódką oraz pozwanym pozostającymi we wspólności ustawowej małżeńskiej umowę Nr (...) o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...) w W. o powierzchni 77,20 m2. Na skutek pouczeń pracowników Spółdzielni, że prawo to ustanowione w trakcie trwania wspólności ustawowej małżeńskiej powinno wejść do majątku wspólnego, stroną umowy był również pozwany.

Pismo rodziców powódki świadków H. K. i W. K. do Spółdzielni z 23 stycznia 2007 roku k. 24, wniosek o przydział mieszkania z 12 lutego 2007 roku i wniosek rodziców powódki z 23 lutego 2007 roku w aktach lokalowych, warunki finansowe zmiany statusu mieszkania ze spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu z 15 października 2007 roku k. 23, umowa Nr (...) o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu k. 18-20, zeznania świadków H. K. i W. K. k. 101-102, zeznania powódki k. 117.

W dniu 23 lipca 2009 roku została zawarta między Spółdzielnią Mieszkaniową Na (...) z siedzibą w W. a powódką oraz pozwanym umowa o przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu. Wolą powódki było dokonanie przekształcenia prawa wyłącznie do jej majątku osobistego. Pismem z dnia 20 kwietnia 2009 roku Spółdzielnia Mieszkaniowa Na (...) w W. poinformowała powódkę, że ponieważ spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu nabyte zostało w trakcie trwania związku małżeńskiego, stanowi majątek wspólny, niezależnie od tego, że środki na wkład mieszkaniowy pochodziły z majątku osobistego powódki.

Pismo Spółdzielni Mieszkaniowej Na (...) w W. z 20 kwietnia 2009 roku k. 27, pismo powódki z 9 kwietnia 2009 roku k. 25, umowa o przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu zawarta w dniu 23 lipca 2009 roku przed notariuszem w W. J. L. za rep. A Nr 9751/2009 k. 28-34.

Pozwany jest alkoholikiem. W 2006 i 2008 roku był leczony w Oddziale Diagnostyczno-Terapeutycznym Instytutu (...) w W. z powodu alkoholowego zespołu abstynencyjnego. W dniu 26 marca 2012 roku Sąd Rejonowy dla Warszawy M. wydał przeciwko pozwanemu wyrok skazujący za znęcanie się fizyczne i psychiczne nad powódką w okresach od lutego 2000 roku do 5 kwietnia 2006 roku oraz od stycznia 2007 roku do 9 stycznia 2010 roku.

Karty informacyjne leczenia szpitalnego k. 37-40, wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy M. z 26 marca 2012 roku sygn. akt XIV K 283/10 wraz z uzasadnieniem k. 42-54.

Małżonkowie po ślubie przez około roku mieszkali u rodziców pozwanego, potem przeprowadzili się do lokalu przy ul. (...) w W. i mieszkali tam ponad 10 lat. Pozwany był zameldowany u swoich rodziców. Miał klucze do lokalu przy ul. (...) i przychodził kiedy chciał, obiecywał poprawę, wyprowadził się z lokalu na żądanie powódki. Dla celów pomocy społecznej za zgodą powódki zameldował się w lokalu przy ul. (...) w W. w dniu 31 grudnia 2010 roku. W dniu 26 listopada 2012 roku pozwany wymeldował się z lokalu.

Oświadczenie powódki z 28 grudnia 2010 roku k. 114, potwierdzenie zameldowania na pobyt stały k. 115, decyzja Prezydenta m. st. W. z 26 listopada 2012 roku k. 41, zeznania świadka R. D. k. 116v-117, zeznania powódki k. 117.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Stosownie do art. 189 k.p.c., powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Istnienie interesu prawnego jest kwestionowane w tych sytuacjach, w których występuje równocześnie – obok – także inna forma ochrony praw powoda. W ocenie Sądu Rejonowego powódka nie ma interesu prawnego w ustaleniu, że spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w W. wchodzi wyłącznie w skład jej majątku osobistego w sytuacji, gdy wobec uprawomocnienia się wyroku rozwodowego ustała między stronami wspólność ustawowa małżeńska, mogą więc oni dokonać podziału majątku wspólnego. Zasadą sądowego podziału majątku jest objęcie nim całego majątku wspólnego, a nie poszczególnych składników (art. 1038§1 k.c. w zw. z art. 46 k.r. i op.). W postępowaniu o podział majątku wspólnego Sąd na żądanie strony orzeka również o zwrocie wydatków i nakładów poczynionych z majątku osobistego na majątek wspólny (art. 45§1 k.r. i op.). Interes prawny powoda jest materialnoprawną przesłanką powództwa o ustalenie. Brak interesu prawnego powoduje oddalenie powództwa. Nawet gdyby uznać, że powódka ma interes prawny w wytoczeniu powództwa o ustalenie, powództwo nie zasługuje na uwzględnienie. W sytuacji gdy umowa ustanowienia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu a następnie umowa przekształcenia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu została zawarta na rzecz obojga małżonków ze wskazaniem, że prawo wchodzi do majątku wspólnego, brak jest podstaw do uznania, że prawo to stanowi wyłącznie majątek osobisty powódki. Powódka podała, że nastąpiło to wskutek błędnych pouczeń Spółdzielni, jednak nie powołała się na wadę oświadczenia woli w postaci błędu. Należy zauważyć, że uprawnienie do uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia woli, które zostało złożone innej osobie pod wpływem istotnego błędu co do treści czynności prawnej wygasa z upływem roku od jego wykrycia (art. 88§2 k.c.). W myśl art. 33 pkt 2 k.r. i op. do majątku osobistego każdego z małżonków należą przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił. Rodzice powódki nie mogli darować powódce spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu, gdyż prawo to zostało ustanowione dopiero po zawarciu umowy darowizny wartości wkładu mieszkaniowego i jest niezbywalne. Wkład mieszkaniowy jest nierozerwalnie związany ze spółdzielczym lokatorskim prawem do lokalu i nie może być przedmiotem osobnego obrotu. Powódce natomiast przysługuje roszczenie o zwrot wartości zwaloryzowanego wkładu, które powinno być zgłoszone w postępowaniu o podział majątku wspólnego jako żądanie rozliczenia nakładu z majątku osobistego na majątek wspólny (art. 45§1 k.r. i op.).

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98§1 i §3 k.p.c. w zw. z §6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, Poz. 1348 ze zm.). Na koszty procesu składa się wynagrodzenie adwokata w stawce minimalnej w kwocie 600,- zł.

Mając powyższe na uwadze, orzeczono jak w sentencji.