Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 lutego 2014r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Maria Jolanta Kazberuk (spr.)

Sędziowie: SA Bożena Szponar - Jarocka

SA Dorota Elżbieta Zarzecka

Protokolant: Barbara Chilimoniuk

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 lutego 2014 r. w B.

sprawy z odwołania C. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o wypłatę emerytury od dnia 1 października 2011r. do dnia 31 grudnia 2012r. wraz z odsetkami

na skutek apelacji wnioskodawczyni C. C.

od wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 20 czerwca 2013 r. sygn. akt IV U 959/13

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od wnioskodawczyni C. C. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za druga instancję.

Sygn. akt III AUa 1058/13

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. decyzją z dnia 12 lutego 2013 roku, wydaną na podstawie przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 roku, Nr 98, poz. 1071 ze zm.), ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.) oraz ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 205, poz. 1585 ze zm.) odmówił C. C. wznowienia postępowania w sprawie zakończonej ostateczną decyzją z dnia 10 listopada 2011 roku, wstrzymującą wypłatę emerytury od dnia 1 października 2011 roku.

C. C. w odwołaniu od powyższej decyzji domagała się jej zmiany i wypłaty emerytury za okres od dnia 1 października 2011 roku do dnia 31 grudnia 2012 roku wraz z ustawowymi odsetkami.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych po rozpoznaniu powyższego odwołania wyrokiem z dnia 20 czerwca 2013 roku odwołanie oddalił. Z ustaleń Sądu I instancji wynikało, że C. C. na podstawie decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 25 kwietnia 2006 roku (wydanej wskutek rozpoznania jej wniosku z dnia 5 kwietnia 2006 roku) nabyła prawo do emerytury od dnia 1 kwietnia 2006 roku. Od dnia 1 kwietnia 1973 roku ubezpieczona pozostawała w zatrudnieniu w Szpitalu (...) w B. na podstawie umowy o pracę. Na podstawie decyzji w/w organu rentowego z dnia 10 listopada 2011 roku, wydanej na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw, wstrzymano wnioskodawczyni wypłatę emerytury od dnia 1 października 2011 roku. Organ rentowy wskazał, że wskutek wejścia w życie art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest zobowiązany do wstrzymania wypłaty świadczenia z uwagi na nierozwiązanie przez ubezpieczoną stosunku pracy z pracodawcą, u którego była zatrudniona przed nabyciem prawa do emerytury.

W dniu 28 stycznia 2013 roku wnioskodawczyni, powołując się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 w sprawie o sygn. akt K 2/12 (Dz. U. z 2012 roku, poz. 1285, lex numer 1227132), złożyła w organie rentowym wniosek o wypłatę zaległej emerytury za okres od dnia 1 października 2011 roku do dnia 31 grudnia 2012 roku wraz z ustawowymi odsetkami. Wskutek rozpoznania powyższego wniosku aktualnie zaskarżoną decyzją z dnia 12 lutego 2013 odmówiono C. C. wznowienia postępowania w sprawie zakończonej ostateczną decyzją z dnia 10 listopada 2011 roku. Kolejnymi decyzjami z dnia 12 lutego 2013 roku ponownie ustalono wysokość świadczenia emerytalnego przysługującego wnioskodawczyni i od dnia 1 stycznia 2013 roku wznowiono jego wypłatę. W dniu 21 lutego 2013 roku wnioskodawczyni złożyła w organie rentowym wniosek o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o wznowienie postępowania zakończonego decyzją z dnia z dnia 10 listopada 2011 roku. wskazała w nim, że nie była w stanie złożyć stosownego wniosku do dnia 24 grudnia 2012 roku, ponieważ od początku listopada 2012 roku do Nowego Roku 2013 przebywała poza granicami kraju u syna. Organ rentowy poinformował wnioskodawczynię, że w celu przywrócenia terminu do złożenia wniosku w sprawie wyrównania i wznowienia wypłaty emerytury od dnia 22 listopada 2012 roku, tj. na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 roku należy w terminie 14 dni udokumentować, że do dnia 24 grudnia 2012 roku wnioskodawczyni nie mogła złożyć w/w wniosku. C. C. nie przedstawiła żadnych dowodów na potwierdzenie tego, iż uchybienie terminowi nastąpiło bez jej winy. Wnioskodawczyni nie ponowiła wniosku o przywrócenie terminu, ani też nie uprawdopodobniła, iż nie złożyła wniosku w terminie bez swojej winy ani w odwołaniu, ani też na rozprawie przed Sądem Okręgowym w dniu 6 czerwca 2013 roku.

Zadaniem Sądu I instancji było rozważenie, czy organ rentowy zasadnie odmówił wnioskodawczyni wznowienia postępowania w sprawie zakończonej ostateczną decyzją z dnia 10 listopada 2011 roku z uwagi na niedochowanie wynikającego z art. 145a § 2 k.p.a. miesięcznego terminu do złożenia wniosku o wznowienie postępowania. Sąd Okręgowy wskazał, że C. C. domaga się wypłaty emerytury za okres od dnia 1 października 2011 roku do dnia 31 grudnia 2012 roku wraz z odsetkami w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 roku w sprawie o sygn. akt K 2/12 (Dz. U. z 2012 roku, poz. 1285, lex numer 1227132). W powyższym orzeczeniu Trybunał orzekł, iż art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w związku z art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, dodanym przez art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw, w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 roku, bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa, wynikającą z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Stosownie zaś do art. 145a § 1 k.p.a. można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja. W sytuacji określonej w art. 145a § 1 k.p.a. skargę o wznowienie wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego (art. 145a § 2 k.p.a.).

Powyższy wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 roku został opublikowany w Dzienniku Ustaw z dnia 22 listopada 2012 roku, zatem stosownie do art. 145a § 2 k.p.a. miesięczny termin do złożenia wniosku o wznowienie postępowania administracyjnego przed ZUS w związku z powyższym wyrokiem upłynął w dniu 24 grudnia 2012 roku. C. C. wniosek ten złożyła w dniu 28 stycznia 2013 roku, zatem z przekroczeniem terminu określonego w art. 145a § 2 k.p.a. Zgodnie zaś ze stanowiskiem prezentowanym przez sądy administracyjne, termin wynikający z art. 145a § 2 k.p.a. jest terminem procesowym, zatem w odniesieniu do tego terminu znajduje zastosowanie instytucja przywrócenia terminu. Wnioskodawczyni na etapie postępowania przed Sądem nie wystąpiła z wnioskiem o przywrócenie terminu i nie wykazała żadnej inicjatywy dowodowej w tym zakresie. Nie przedstawiła dowodów uzasadniających ewentualne przywrócenie terminu również na etapie postępowania przed organem rentowym, pomimo tego, że została o takim obowiązku pouczona. Zdaniem Sądu Okręgowego, nawet gdyby wnioskodawczyni ponowiła przed Sądem wniosek o przywrócenie terminu, to brak jest podstaw do jego uwzględnienia. Wnioskodawczyni, jak wskazała przed organem rentowym, nie mogła złożyć wniosku, gdyż od listopada 2012 roku do Nowego Roku 2013 przebywała za granicą. Nie przedstawiła biletu, czy też innego dowodu potwierdzającego, że przebywała poza granicami kraju, jak również nie wskazała, dlaczego wniosek złożyła dopiero w dniu 28 stycznia 2013 roku, nie zaś bezpośrednio po dniu 1 stycznia 2013 roku, tj. po powrocie do kraju. Zatem, zdaniem Sądu Okręgowego, zaskarżona decyzja organu rentowego odpowiada prawu. Mając powyższe na względzie Sąd Okręgowy jak w sentencji wyroku orzekł na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

C. C. zaskarżyła powyższy wyrok w całości, domagając się jego zmiany i wznowienia wypłaty emerytury za okres od dnia 1 października 2011 roku do dnia 31 grudnia 2012 roku, zgodnie z art. 2 Konstytucji RP. Wskazała, że nie zachowała wynikającego z art. 145a § 2 k.p.a. terminu do złożenia wniosku o wznowienie postępowania, gdyż nie miała wiedzy o wyroku Trybunału Konstytucyjnego, na którym oparła swój późniejszy wniosek o wznowienie. Stwierdziła również, że w jej ocenie organ rentowy winien poinformować ubezpieczonych o możliwości wystąpienia z wnioskiem o wznowienie postępowania w związku z powyższym orzeczeniem.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Rozpoznając niniejszą sprawę Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych oraz właściwie zastosował przepisy prawa materialnego, tj. ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 roku, Nr 98, poz. 1071 ze zm.), ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.) oraz ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 205, poz. 1585 ze zm.). Sąd Apelacyjny w całości podziela i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne oraz wykładnię przepisów.

Ustalony przez Sąd I instancji stan faktyczny nie był sporny. Na podstawie decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 10 listopada 2011 roku, wydanej na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.) oraz art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2010 roku, Nr 257, poz. 1726), wstrzymano C. C. wypłatę emerytury od dnia 1 października 2011 roku. Organ rentowy wskazał, że jest zobowiązany do wstrzymania wypłaty emerytury z uwagi na nierozwiązanie przez ubezpieczoną stosunku pracy wskutek wejścia w życie art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 w sprawie o sygn. akt K 2/12 (Dz. U. z 2012 roku, poz. 1285, lex numer 1227132) Trybunał stwierdził, że art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w związku z art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, dodanym przez art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw, w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 roku, bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa, wynikającą z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Powyższy wyrok został opublikowany w Dzienniku Ustaw z dnia 22 listopada 2012 roku.

W dniu 28 stycznia 2013 roku wnioskodawczyni w związku z powyższym orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego złożyła w organie rentowym wniosek o wznowienie postępowania w sprawie zakończonej ostateczną decyzją z dnia 10 listopada 2011 roku.

Stosownie zaś do art. 145a § 2 k.p.a. w sytuacji określonej w art. 145a § 1 k.p.a. (tj. gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, na podstawie którego została wydana decyzja) skargę o wznowienie wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.

Skoro więc powyższy wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 roku został opublikowany w Dzienniku Ustaw z dnia 22 listopada 2012 roku, to zgodnie z dyspozycją art. 145a § 2 k.p.a. miesięczny termin do złożenia wniosku o wznowienie postępowania administracyjnego przed ZUS w związku z powyższym wyrokiem upłynął w dniu 24 grudnia 2012 roku. 22 i 23 grudnia 2012 roku przypadały w sobotę i niedzielę, zatem stosownie do art. 115 k.c. termin na złożenie wniosku o wznowienie postępowania upływał dnia następnego. Wnioskodawczyni wniosek ten zgłosiła w organie rentowym w dniu 28 stycznia 2013 roku, zatem z przekroczeniem terminu przewidzianego na jego złożenie.

Wskazać przy tym należy, że termin do wniesienia skargi o wznowienie postępowania administracyjnego z przyczyny orzeczenia przez TK o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, określony w art. 145a § 2 k.p.a., jest terminem o charakterze procesowym, wobec czego ma do niego zastosowanie instytucja przywrócenia terminu (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G. z dnia 24 listopada 2010 roku w sprawie o sygn. akt II SA/Go 710/10, lex numer 753130).

Jak prawidłowo wskazał Sąd Okręgowy, C. C. w dniu 21 lutego 2013 roku złożyła w organie rentowym wniosek o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o wznowienie postępowania, w którym wskazała, że nie była w stanie złożyć stosownego wniosku do dnia 24 grudnia 2012 roku, ponieważ od początku listopada 2012 roku do Nowego Roku 2013 przebywała poza granicami kraju u syna. Organ rentowy zobowiązał wnioskodawczynię do uprawdopodobnienia w terminie 14 dni, iż uchybienie terminowi nastąpiło bez jej winy. Wnioskodawczyni nie wykonała powyższego zobowiązania.

Stwierdzić należy, iż uwzględniając stan prawny aktualny na datę wydania zaskarżonej decyzji organu rentowego, organ ten prawidłowo odmówił C. C. wznowienia postępowania w sprawie zakończonej ostateczną decyzją z dnia 10 listopada 2011 roku, wstrzymującą wypłatę emerytury od dnia 1 października 2011 roku.

Odnosząc się do podniesionego przez skarżącą zarzutu apelacyjnego, stwierdzić należy, iż - wbrew jej twierdzeniu - na organie rentowym nie ciąży obowiązek informowania ubezpieczonych o każdej o zmianie stanu prawnego, jak również o treści orzeczeń wydawanych przez Trybunał Konstytucyjny. Ubezpieczony, zachowując należytą staranność w dbaniu o własne interesy, winien samodzielnie interesować się zarówno zmieniającym się stanem prawnym, jak też orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego w kwestiach go dotyczących.

Końcowo trzeba też wskazać, że od dnia 19 lutego 2014 roku obowiązuje ustawa z dnia 13 grudnia 2013 roku o ustaleniu i wypłacie emerytur, do których prawo uległo zawieszeniu w okresie od dnia 1 października 2011 roku do dnia 21 listopada 2012 roku (Dz. U. z 2014 roku, poz. 169) określająca zasady ustalenia i wypłaty emerytury, do której prawo zostało zawieszone na podstawie art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w związku z art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w okresie od dnia 1 października 2011 roku do dnia 21 listopada 2012 roku. Wnioskodawczyni na podstawie przepisów tejże ustawy może ponowić w organie rentowym wniosek o wypłatę świadczenia za sporny okres.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny orzekł jak w pkt I sentencji wyroku na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. i 99 k.p.c. w zw. z § 11 ust. 2 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002 roku, Nr 163, poz. 1349 ze zm.) – pkt II sentencji wyroku.

A.K.