Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 listopada 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodnicząca: Sędzia Anna Cesarz (spr.)

Sędziowie: Anna Beniak

Joanna Walentkiewicz – Witkowska

Protokolant: st. sekr. sąd. Kamila Jarosińska

po rozpoznaniu w dniu 5 listopada 2019 r. w Łodzi na rozprawie

sprawy z powództwa T. K.

przeciwko Skarbowi Państwa - Aresztowi Śledczemu w P., Skarbowi Państwa - Zakładowi Karnemu w Ł.

o zadośćuczynienie

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim

z dnia 28 września 2018 r. sygn. akt I C 1224/16

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od T. K. na rzecz Skarbu Państwa – Aresztu Śledczego w P. kwotę 4.050 (cztery tysiące pięćdziesiąt) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym;

3.  przyznaje i nakazuje wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego
w P. na rzecz radcy prawnego M. Ż. prowadzącego Kancelarię Radcy Prawnego w P. kwotę 3.321 (trzy tysiące trzysta dwadzieścia jeden) zł brutto tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I ACa 1480/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 28 września 2018 roku Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim w sprawie z powództwa T. K. przeciwko Skarbowi Państwa – Aresztowi Śledczemu w P. oraz Skarbowi Państwa – Zakładowi Karnemu w Ł. o zadośćuczynienie oddalił powództwo; nie obciążył powoda T. K. nieuiszczonymi kosztami sądowymi; zasądził od powoda T. K. na rzecz pozwanego Skarbu Państwa – Aresztu Śledczego w P. kwotę 1.200 zł tytułem zwrotu kosztów procesu; zasądził od powoda T. K. na rzecz pozwanego Skarbu Państwa – Zakładu Karnego w Ł. kwotę 1.200 zł tytułem zwrotu kosztów procesu; przyznał pełnomocnikowi powoda radcy prawnemu M. Ż. prowadzącemu Indywidualną Kancelarię Radcy Prawnego w P. wynagrodzenie w kwocie 1.476,00 zł brutto z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu i nakazał wypłacenie tej kwoty ze środków Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim.

Powyższe orzeczenie poprzedziły ustalenia faktyczne, które Sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje za własne:

Powód T. K. w okresie odbywania kary pozbawienia wolności był osadzony w Areszcie Śledczym w P. w okresach: od 20 czerwca 2012r. do 26 listopada 2013r. i od 16 maja 2016r. do 22 stycznia 2017r. oraz w Zakładzie Karnym w Ł. w okresach: - od 26 listopada 2013r. do 7 sierpnia 2014r.,od 2 października 2014r. do 14 października 2014r., od 11 czerwca 2015r. do 21 lipca 2015,; od 15 września 2015r. do 4 lutego 2016r..

Przed osadzeniem w zakładzie karnym powód w dniu 28 stycznia 2006r. na terenie Anglii uczestniczył w wypadku komunikacyjnym. Przebywa w szpitalu. W wypadku doznał m.in. urazu kręgosłupa oraz urazu głowy, w następstwie którego pojawiły się u niego napady padaczki. W tym okresie oraz przez sześć miesięcy po wypadku brał regularnie leki przeciwbólowe.

W okresie osadzenia w Areszcie Śledczym w P. powód leczył się na nadciśnienie tętnicze, przewlekły zespół bólowy po złamaniu kręgosłupa i padaczkę pourazową. W trakcie terapii w zależności od stanu chorego i zgodnie z wiedzą medyczną miał on zalecane leki i otrzymywał je. Leki były zmieniane kilkukrotnie. Zasadą jest, że Areszt Śledczy otrzymuje najtańszy generyk danego leku. Nie są to zamienniki, ale tożsame preparaty, wydawane zgodnie z prawem farmaceutycznym. Są to leki zgodne, co do samej substancji leczniczej, jak również co do dawki. Mogą się różnić nazwą oraz wyglądem – co niejednokrotnie jest przyczyną uwag i niezrozumienia ze strony pacjentów.

W dniu 20 czerwca 2013r. powód po przybyciu do pozwanego Aresztu Śledczego w P. został przebadany przez lekarza, który zweryfikował dotychczasowe zlecenia i wdrożył leczenie farmakologiczne na 28 dni. Dnia 10 sierpnia 2012r. pacjent nie zgłosił się do lekarza, miał przedłużone leki, ponieważ wymagał stałego leczenia. Dnia 2 stycznia 2013r. ponownie nie zgłosił się do lekarza i ponownie miał przedłużone leczenia na 49 dni. Dnia 20 lutego 2013r. ponownie nie zgłosił się do lekarza, przedłużono leki na 56 dni. Dnia 22 lutego 2013r. powód zgłosił się do lekarza z powodu bólu grzbietu, zlecono leki, które otrzymał. Dnie 7 marca 2013r. powód nie zgłosił potrzeby wizyty u lekarza.

W dniu 13 grudnia 2012r. powód zgłosił się do lekarza z prośbą opisania obrażeń ciała w postaci siniaków na skórze kończyn dolnych, które nie naruszały czynności narządów ciała na okres powyżej siedmiu dni. W wyniku rozpytania współosadzonych i samego powoda, ustalono, iż powyższe obrażenia powstały w wyniku ćwiczeń fizycznych powoda.

Na podstawie dokumentacji medycznej powoda Sąd Okręgowy przytoczył na stronie 5-13 uzasadnienia wszystkie wpisy zawarte w książeczce zdrowia osadzonego z okresu odbywania kary pozbawienia wolności.

Z analizy dokumentacji medycznej zawartej w aktach sprawy wynika, że T. K. uległ wypadkowi (wypadek komunikacyjny), w którym doznał urazu głowy i kręgosłupa lędźwiowo - krzyżowego (brak bliższych danych co do przebiegu wypadku oraz obrażeń). Z wywiadów lekarskich wynika, że następstwem doznanego urazu głowy było wystąpienie napadów padaczkowych(padaczka pourazowa).

Od czasu wypadku powód odczuwał też przewlekłe bóle kręgosłupa lędźwiowo - krzyżowego, okresowo nasi­lające się. Ponadto T. K. od dzieciństwa cierpiał na migrenowe bóle głowy też z po­wodu nadciśnienia tętniczego,

W okresie osadzenia (Książka Zdrowia Osadzonego obejmuje okres od 18.06.2012r. - do 14.11.2017 roku), poza leczeniem internistycznym, powód był systematycznie leczony zarówno z powodu padaczki pourazowej, jaki i przewlekłego zespołu bólowego kręgosłupa lędźwiowo- krzyżowego. Bóle głowy były leczone doraźnie.

W leczeniu padaczki pourazowej, w okresie jaki obejmują dane z Książki Zdrowia Osadzonego (tj. od 18.06.2012r. - do 14.11.2016r.) stosowano u powoda karbamazepinę 200 mg (preparaty A., F. - zamiennie). Powód w pozwie podaje, że miał napad padaczki w dniu 13.09.2012r. W konsultacji neurologicznej z 22.01.2015r. w wywiadzie odnotowano, że chory podaje kolejne napady padaczki w 06/2014r. oraz w 10/2014r. Padaczka występująca u powoda jest więc dość dobrze kontrolowana farmakologicznie, z rzadki­mi napadami, bez konieczności modyfikowania leczenia od wielu lat.

Leczenie w tym zakresie w w/w okresie było prowadzone prawidłowo.

Z analizy Książki Zdrowia Osadzonego wynika, że z powodu przewlekłego zespołu bólowego kręgosłu­pa lędźwiowo - krzyżowego powód był systematycznie leczony od 18.06.2012r. Stosowano typowe dla takich zespołów leczenie niesterydowymi lekami p-zapalnymi, lekami obniżającymi napięcie mięśniowe, lekami p-bólowymi, okresowo włączając leki p-depresyjne (wspomagające leczenie p-bólowe).

T. K. w 2006r., w wypadku komunikacyjnym doznał urazu kręgosłupa lędźwiowo – krzyżowego - brak bliższych danych co do doznanych wówczas obrażeń. W RTG kręgosłupa lędźwiowo - krzyżowego wy­konanym 10.08.2012r. (w początkowym okresie osadzenia) nie stwierdzono przebytych kostnych zmian ura­zowych. Badanie wykazało natomiast samoistne zmiany zwyrodnieniowe - drobne osteofity trzonów kręgów oraz obniżenie przestrzeni L5/S1 (dyskopatia).

Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa jest schorzeniem samoistnym, przewlekłym i postępującym, ujawniającym u większości ludzi się w miarę upływu lat (u jednych wcześniej u innych później). W jej przebiegu występują okresy remisji i zaostrzeń objawów. W leczeniu stosuje się farmakoterapię oraz fizykoterapie i kinezyterapie (leczenie usprawniające).

Leczenie farmakologiczne stosuje się głównie w okresach zaostrzeń dolegliwości bólowych. Przy bólach prze­wlekłych, ciągłych, leczenie p-bólowe stosuje się przewlekle, jednak ze względu na objawy uboczne leków przebieg takiego leczenia musi być nadzorowany przez lekarza (modyfikacja dawek, zmiany preparatów,)

W leczeniu usprawniającym - fizykoterapię stosuje się okresowo, ćwiczenia (kinezyterapia) chory wykonuje samodzielnie, systematycznie, najlepiej codziennie wg wcześniej wyuczonych schematów.

W warunkach wolnościowych chorzy z przewlekłymi zespołami bólowymi kręgosłupa oczekują na ambulatoryj­ne na zabiegi fizykoterapii od 3 m-cy do 6 miesięcy. Na leczenia usprawniające w warunkach szpitalnych lub sanatoryjnych od 1 roku do 2 lat.

U T. K. przez cały okres jaki obejmuje dokumentacja (18.06.2012r. - 14.11.2016r.) stoso­wano typowe leczenie farmakologiczne - otrzymywał niesterydowe leki p-zapalne, leki obniżające napięcie mięśniowe, leki przeciwbólowe, okresowo leki p-depresyjne. W okresach zaostrzeń dolegliwości i występowania ob­jawów korzeniowych - intensyfikowano leczenie, podawano leki w postaci domięśniowej.

Wydano też zakaz dźwigania, miał zalecono dolne łóżko (zarówno z powodu dolegliwości bólowych jak i możli­wości wystąpienia napadu padaczkowego).

Z powodu utrzymujących się przewlekle i okresowo zaostrzających się dolegliwości bólowych (czyli typowego przebiegu choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa), w omawianym okresie u p. T. K. wykonano badanie RTG kręgosłupa 10.08.2012r. (obniżenie przestrzeni L%/S1 i drobne osteofity trzonów); - badanie CT kręgosłupa 11.04.2015r. (zmiany obrzękowe krążków m-k na poziomie L2 - L4 bez ucisku struktur nerwowych oraz tylna , centralna wypuklina krążka m-k L5/S1 wpuklająca się do kanału kręgowego); - badanie RM kręgosłupa 08,07.2015r. (okrężna wypuklina krążka L5/S1 z niestabilnością kolumny kręgosłupa ku tyłowi, podwięzadłowa okrężna pjm krążka L4/L5 modelująca korzenie nerwowe L5, zmiany wytwór­cze krawędzi trzonów L5 i S1 oraz guzki S. w blaszkach granicznych trzonów lędźwiowych; dolnych kręgów piersiowych - świadczące o przebytej w dzieciństwie chorobie S.; RTG stawów biodrowych 05.11.2015r. (zmiany zwyrodnieniowe ze zwężeniem szpar stawowych).

T. K. był konsultowany przez neurologa (3 krotnie), przez specjalistów rehabilitacji (2 krotnar... Był usprawniany w Pracowni Fizjoterapii ZK Nr(...)w L. w okresie 08.08. - 01.10.2014r. oraz 21.07. - 15.09.2015r.)

W październiku 2015r. był konsultowany przez neurochirurga - nie został zakwalifikowany do leczenia operacyjnego. Zalecono dalsze leczenie zachowawcze i dalszą rehabilitacje. Równocześnie neurochirurg stwierdził w badaniu ograniczenia ruchomości stawów biodrowych. Wykonane badanie RTG potwierdziło rozwój zmian zwyrodnie­niowych w stawach biodrowych (koksartroza - schorzenie narządu ruchu, do leczenia ortopedycznego). Po­wód otrzymał 2 kule łokciowe ułatwiające chodzenie.

W dniu 18.11.2015r. Powiatowy Zespól ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Ł. orzekł u T. K. lekki stopień niepełnosprawności okresowo do 20,11.2017r. Jako przyczynę niepełnosprawności uznano upośledzenie narządu ruchu (05-R) oraz padaczkę (06-E). Stwierdzono, że niepełnosprawność istnieje od 38 roku życia (tj. od 2006r.). Wskazania dotyczące odpowiedniego zatrudnienia - otwarty rynek pracy zgodnie z psychofizycznymi możliwościami.

W 02/2016r. powód odmówił rehabilitacji w warunkach szpitalnych.

Po analizie przebiegu schorzeń neurologicznych u powoda T. K., diagno­styki i prowadzonego leczenia, biegła z zakresu neurologii wskazała, iż nie stwierdza i nie znajduję nieprawidłowości w postępowaniu diagnostycznym i w terapii powoda w całym okresie jaki obejmuje Książka Zdrowia Osadzo­nego tj. od 18.06.2012r. - do 14.11.2016r. Brak jest dalszej dokumentacji leczenia tj. od 14.11.2016r. do 22.01.2017r.

Postanowieniem z dnia 30 stycznia 2015r. wydanym w sprawie Ds. 97/15 Prokurator Prokuratury Rejonowej w Łowiczu umorzył śledztwo w sprawie niedopełnienia w okresie od listopada 2013r. do maja 2014r. w Ł. obowiązków służbowych przez funkcjonariuszy publicznych Służby Więziennej z Zakładu Karnego w Ł., na których ciążył obowiązek opieki związany z osadzeniem T. K. w jednostce penitencjarnej, poprzez niezapewnienie właściwej opieki medycznej i narażenie go na bezpośrednie niebezpieczeństwo nastąpienia u niego ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, czym działano na szkodę interesu prywatnego, tj. o czyn z art. 231 k.k. i art. 160 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. – na zasadzie art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k. wobec braku znamion czynu zabronionego.

W toku powyższego postępowania został przeprowadzony dowód z opinii biegłego z zakresu neurologii i medycyny sądowej, z którego wynika, że od czasu osadzenia powód ma zapewnioną pełną opiekę medyczną. Odbywały się wizyty lekarskie, podczas których miał zlecane prawidłowe leczenie, adekwatne do aktualnego stanu zdrowia w związku z schorzeniami przewlekłymi (padaczka, nadciśnienie tętnicze, zespół bólowy kręgosłupa). T. K. miał zapewnioną opiekę specjalistyczną, był konsultowany przez psychiatrę, psychologa, neurologa, dermatologa, okulistę, laryngologa, rehabilitanta oraz podlegał leczeniu stomatologicznemu. Przed i po transporcie był badany przez lekarza, który kwalifikował go i oceniał jego możliwość do transportu. W trakcie pobytu miał wykonywane badania obrazowe - RTG klatki piersiowej, RTG i CT kręgosłupa. Wykonywano badania laboratoryjne - morfologia z rozmazem; wykładniki stanu zapalnego - OB, (...); jonogram i biochemia krwi w tym cholesterol z frakcjami i trójglicerydy; wykładniki enzymatyczne wydolności wątroby - (...), ALT, (...); badania wydolności nerek - mocznik, kreatynina; badania moczu oraz EKG. Po przeprowadzonej w dniu 23.07.2013 r. konsultacji psychiatrycznej, odnotowano, że zgłaszane przez T. K. pogorszenie sprawności pamięci może być spowodowane wpływem stosowanych leków zawierających karbamazepinę (A. lek przeciwpadaczkowy) i tramadol (P. lek przeciwbólowy). T. jest lekiem opioidowym stosowanym w bólach o umiarkowanym i dużym nasileniu. Lek ten może być zastosowany w przypadku dolegliwości w przebiegu zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa (dyskopatii). Z dostępnej dokumentacji medycznej wynika, że T. K. w 2006 roku przebył uraz kręgosłupa i cierpi na przewlekły zespół bólowy kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego. Dobór leczenia przeciwbólowego powinien być uzależniony od charakteru dolegliwości i schorzeń współistniejących. Należy brać pod uwagę możliwe działania niepożądane zwłaszcza w przypadku przewlekłego stosowania leków. T. może powodować różnego, rodzaju zaburzenia psychiczne (zaburzenia nastroju, zmiany aktywności, zmiany w zdolności odczuwania i rozpoznawania). Produkt może także powodować takie uzależnienie. Dodatkowo w przypadku współwystępowania padaczki lek ten należy stosować tylko w przypadku bezwzględnej konieczności, że względu na zwiększone ryzyko wystąpienia drgawek. Powód podał, że w lutym 2014r. odstawiono lek przeciwbólowy zawierający substancję czynną tramadol. W leczeniu zmian chorobowych kręgosłupa zaczęto stosować wówczas B. (analog kwasu y-aminomasłowego (GARA.) o silnym działaniu zmniejszającym napięcie mięśni szkieletowych, zmniejszającym dolegliwości bólowe związane z nadmiernym napięciem mięśni ułatwiając w ten sposób leczenie usprawniające), a następnie M. (lek o ośrodkowym działaniu zmniejszającym napięcie mięśniowe). Również podawany był lek zawierający diklofenac o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym (prep. D.). T. K. został zakwalifikowany do leczenia rehabilitacyjnego, którego termin został zaplanowany. Stosowanie zabiegów rehabilitacyjnych takich jak nagrzewanie lub schładzanie bolącego miejsca, elektroterapia za pomocą prądów czy pola elektromagnetycznego przynosi duże korzyści przeciwbólowe oraz stanowi istotne wsparcie i uzupełnienie stosowanej farmakoterapii. W zaawansowanych zmianach, kiedy brak jest poprawy po rehabilitacji, pacjent powinien zostać planowo skierowany do neurochirurga, celem rozważenia planowego leczenia operacyjnego.

Dokumentacja medyczna nie daje podstaw do stwierdzenia, że u powoda zaniechano leczenia o działaniu przeciwbólowym, zastosowano tylko leki o innym mechanizmie działania przeciwbólowego, które powinny spowodować podobne efekty leczenia jak tramadol, który był zalecany w niewielkich dawkach, co wskazywało na umiarkowany charakter dolegliwości bólowych. Dopuszczalna dobowa dawka tramadolu wynosi 400 mg, natomiast preparat P. combo zawiera 37,5 mg tramadolu oraz 325 mg paracetamolu w 1 tabletce, co przy zaleceniu dwóch tabletek na dobę daje 75 mg tramadolu. Wobec niskiej stosowanej dawki nie można stwierdzić, że odstawienie P. combo wymagało jeszcze jej redukcji, co jest konieczne w przypadku stosowania wysokich dawek, zwłaszcza w pacjentów w podeszłym wieku. Preferencja co do stosowania określonego leku może wynikać z faktu uzależnienia. Należy nadmienić, że dolegliwości bólowe powodujące rozstrój zdrowia w przypadku, gdy są wiązane z przewlekłymi zmianami zwyrodnieniowymi w obrębie kręgosłupa, mają charakter subiektywny i nie ma możliwości, aby w sposób zobiektywizowany określić czas ich trwania mi stopień nasilenia. Mogą występować okresowo w związku z większą aktywnością fizyczną. Zaniechanie stosowania określonych leków przeciwbólowych nie ma wpływu na dalszy przebieg kliniczny schorzenia o charakterze dyskopatii (progresja zmian), gdyż leki te działają w sposób objawowy a nie przyczynowy.

Odnosząc się do okresów, gdy zdaniem powoda nie stosowano leków przeciwbólowych:

18  lutego 2014 r. wizyta z powodu zmian skórnych;

18  lutego 2014 r. zalecono M. (zmniejszający dolegliwości bólowe);

31 marca 2014 r. zalecono D. na 14 dni stosowania, kontynuacja na 14 dni od 11.04.2014 r. Brak jest odnotowanych wizyt w dniach: 28, 29, 30 kwietnia 2014, 01, 02, 03, 04, 05, 06, 07, 08, 09, 10, 11 maja 2014, gdzie pacjent w przypadku utrzymywania się dolegliwości bólowych powinien zgłosić się do lekarza po kontynuację leczenia. D. zaordynowano ponownie od 12.05.2014 r. na 14 dni.

W chorobie zwyrodnieniowej kręgosłupa leczenie przeciwbólowe na charakter objawowy, stosowane jest doraźnie i nie ma wpływu na podstawowy przebieg schorzenia. Drabina analgetyczna służy głównie do ustalenia leczenia przeciwbólowego u pacjentów z chorobami nowotworowymi, gdy wraz z progresją schorzenia dochodzi do nasilenia dolegliwości bólowych, co wymaga modyfikacji leczenia i w takich przypadkach istotne jest regularne przyjmowanie leków przeciwbólowych. Biegli w uprzednio wydanej opinii odwoływali się do pozycji tramadolu w tej klasyfikacji i jakie są przeciwwskazania do jego stosowania. U osób w stanach terminalnych stosowanie leków z grupy opioidów nawet w przypadku rozwinięcia uzależnienia nie ma większego znaczenia ze względu na niekorzystne rokowanie, a celem terapii jest zwiększenie komfortu życia, bez szans na jego przedłużenie.

W przypadkach, gdy przewlekły ból kręgosłupa jest spowodowany zmianami o charakterze zwyrodnieniowym (dyskopatia) w kolejnym etapie leczenia należy rozważyć zabieg neurochirurgiczny, jako leczenie przyczynowe, a nie zwiększanie dawek czy też podawanie silniejszych leków przeciwbólowych. Leczenie takie musi być poprzedzone konsultację neurochirurgiczną i przeprowadza się je w trybie planowym. W zakresie schorzeń kardiologicznych z zapisów w dokumentacji medycznej wynika, że okresowo było kontrolowane ciśnienie tętnicze. Pacjent otrzymywał wielokierunkowe leczenie hipotensyjne, które również stosuje się w przypadku choroby niedokrwiennej serca (beta-bloker, inhibitor konwertazy angiotensyny), jak również preparat kwasu acetylosalicylowego i statynę (lek obniżający poziom cholesterolu). Choroba wieńcowa oraz nadciśnienie tętnicze są leczone w ramach podstawowej opieki zdrowotnej i w przypadku stabilnego stanu chorego nie ma konieczności kierowania do specjalisty kardiologa. U pacjenta przeprowadzono kontrolne badania w celu ustalenia powikłań choroby nadciśnieniowej (badanie okulistyczne, badania laboratoryjne - ocena funkcji nerek, lipidogram). Należy nadmienić, że leki o działaniu przeciwbólowym mogą wpłynąć na podwyższenie ciśnienia tętniczego.

Badanie powoda dla celów wydania opinii jest bezcelowe, gdyż nie ma możliwości obiektywnej oceny, w jakim natężeniu występują dolegliwości bólowe, a rozpoznanie ich przyczyny zostało ustalone na podstawie obiektywnego badania obrazowego. Jakie są zasady leczenia w tego typu przypadkach omówiono powyżej, jak również w uprzednio wydanej opinii. Biegli nie znajdują podstaw do stwierdzenia nieprawidłowości w stosowanym leczeniu. Powód ma stosowane leczenie o różnym, wielokierunkowym mechanizmie działania, które jest adekwatne do zmian chorobowych.

Postanowieniem z dnia 28 listopada 2014r. wydanym w sprawie Ds. 907/14 Prokurator Prokuratury Rejonowej w Łowiczu umorzył na zasadzie art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k. wobec braku znamion czynu zabronionego umorzono śledztwo m.in. w sprawie niedopełnienia w okresie od 12 czerwca 2014r. do 7 sierpnia 2014r. w Ł. obowiązków służbowych przez funkcjonariuszy publicznych Służby Więziennej z Zakładu Karnego w Ł., w związku z umieszczeniem w celi, w której przebywał T. K., osób palących papierosy oraz osoby z chorobą dermatologiczną, czym działano na szkodę interesu prywatnego, tj. o czyn z art. 231 k.k.

W uzasadnieniu powyższego orzeczenia wskazano, iż zgromadzony w toku postępowania materiał dowodowy nie potwierdził, aby osoby deklarujące się jako palące zostały umieszczone w celi wraz z powodem. Odnośnie osadzenie z osobą, która miała zdiagnozowaną chorobę dermatologiczną, wskazano, iż ze względów medycznych nie było przesłanek do izolacji tegoż osadzonego.

Postanowieniem z dnia 25 kwietnia 2013r. funkcjonariusz Komendy Miejskiej Policji w P. w sprawie 1 Ds. 463/13 odmówił wszczęcia dochodzenia w sprawie podejrzenia popełnienia przestępstwa polegającego na narażeniu na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu w okresie od czerwca 2012r. do 5 kwietnia 2013r. poprzez niepodawanie przepisanych leków więźniowi T. K. osadzonemu w Areszcie Śledczym w P., tj. o czyn z art. 160 § 1 k.k. – na zasadzie art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k. z uwagi na brak znamion czynu zabronionego. Prokurator zatwierdził powyższe postanowienie, natomiast Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim postanowieniem z dnia 12 września 2013r. utrzymał w mocy powyższe postanowienie.

W okresie osadzenia powoda w Areszcie Śledczym w P. powód nie zgłaszał żadnych skarg ani zastrzeżeń odnośnie opieki lekarskiej, niepodawania zaleconych leków. Nie składał także skarg na warunki bytowe.

Po przybyciu do pozwanej jednostki penitencjarnej powód został poinformowany o trybie zgłaszanie się do lekarza.

Powód po osadzeniu został poddany obserwacji psychologicznej. Po kontrolą psychologiczną przebiegał proces adaptacji powoda do przebywania w warunkach izolacji.

Przy przyjęciu do Aresztu w wywiadzie zgłaszał dolegliwości bólowe. Twierdził, że ma chore nerki i inne powikłania. Wskazał, że po wypadku samochodowym, w jakim uczestniczył w dniu 28 stycznia 2006r. na terenie Anglii, był w trakcie diagnostyki, otrzymywał lek przeciwbólowych ketonal oraz leki przeciwpadaczkowe. W okresie następnych kilku miesięcy nie uskarżał się na żadne dolegliwości, na żaden problemy osobiste. Nie były u niego widocznych dolegliwości fizycznych. Powód nie poruszał się o kulach.

Powód był osobą bardzo dobrze zaadoptowaną do warunków więziennych, nie przejawiającą żadnych problemów adaptacyjnych, znakomicie znającą sposób poruszania się i załatwiania swoich spraw bytowych. Był osobą o wyrównanym nastroju, jego kondycja psychiczna bardzo szybko się ustabilizowała.

Przebywał na oddziale na więźniów niebezpiecznych, następnie na oddziałach ogólnych. Przed podjęciem decyzji o osadzeniu w celi jednoosobowej był badany przez psychologa, który za każdym razem z uwagi na prawidłowy stan psychiczny osadzonego, opiniował pozytywnie zgodę na samodzielnie zakwaterowanie.

W okresie osadzenia w Areszcie Śledczym w P. powód przebywała także na oddziale VII, był to oddział ogólny. W tym czasie był on zatrudniony przy wydawaniu posiłków i sprzątaniu. Nie wykonywał należycie i sumiennie powierzonych mu obowiązków. Nie był sumiennym i zdyscyplinowanym pracownikiem. Był zakwaterowany w celi trzyosobowej. Cela była wyposażona standardowo, miała kącik sanitarny. Zapewniony był właściwy metraż celi w stosunku do ilości osadzonych. W tym czasie powód nie zgłaszał uwag, ani nie wnosił skarg odnośnie warunków bytowych ani odnośnie problemów ze współosadzonymi.

W przypadku problemów ze zdrowiem osadzony winien to zgłosić oddziałowemu, który informuje pielęgniarkę lub lekarza, ewentualnie zgłasza pielęgniarce, która codziennie jest w celi. W przypadki pilnej konsultacji lekarskiej osadzony jest przyjmowany niezwłocznie, w innych przypadkach zapisuje się na wizytę lekarską, czas oczekiwania wynosi ok. dwóch tygodni.

W ostatnim okresie pobytu w Areszcie Śledczym w P. przed zwolnieniem po odbyciu kary, co nastąpiło 22 stycznia 2017r., powód nie uskarżał się na warunku bytowe, problemy ze współosadzonymi, ani też na niewłaściwą opiekę medyczną.

W przypadku problemów zdrowotnych osadzony winien to zgłosić funkcjonariuszowi pełniącemu funkcję oddziałowego, który zgłasza to do ambulatorium. Wówczas w zależności od potrzeby, aby personel medyczny udaje się do osadzonego, albo osadzony jest doprowadzany do ambulatorium.

Jeżeli przy przyjęciu do jednostki penitencjarnej, podczas wywiadu zostanie ustalone, iż osadzony jest leczony na określone dolegliwości i na wolności przyjmował leki, lekarz stara się utrzymywać zalecenie z leczenia wolnościowego. Codziennie osadzonemu wydawane są zalecone leki. Wydaje je pielęgniarka, pobierając leki z magazynu leków. Leki są pakowane w odpowiednie koperty, przygotowywane na tacach i w godzinach porannych wydawane osadzonym przez pielęgniarki, które odwiedzają osadzonych w celach. Nie zdarzają się sytuacje, aby nie było potrzebnego leku. Jeżeli zabraknie leku w magazynie w jednostce penitencjarnej, jest on zamawiany w aptece okręgowej i niezwłocznie dowożony. Jeżeli nie ma takiej możliwości leki są kupowane w aptece na wolności zgodnie z receptą. Leki przepisywane są przez lekarza na okres dwóch tygodni. Po tym czasie osadzony musi się zgłosić do lekarza, aby kontynuować leczenie. Jeżeli zalecane są konsultacje specjalistyczne, osadzony jest zapisywany do specjalisty i oczekuje na wizytę nie dłużej niż dwa tygodnie. W Areszcie Śledczym w P. był w tym czasie zatrudniony konsultant z zakresu: neurologii, psychiatra, okulista, dermatolog. Osadzeni mają także zapewnioną opiekę stomatologiczną. Jest lekarz stomatolog zatrudniony na pełnym etacie.

Nie było takiej stacji, aby w Areszcie nie było leków przeciwbólowych. Oprócz leków z grupy tzw. opiatów, np. T., Areszt dysponował jeszcze całą grupą z grupy leków przeciwbólowych z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, jak: I., K., D.. Te leki w razie potrzeby były stosowane w postaci tabletek lub w formie iniekcji.

W czasie wizyt lekarskich powód nie skarżył się, że nie otrzymuje przepisanych mu leków lub że brakuje mu leków. Czasami zamiast T. otrzymywał lek o nazwie P. lub P. C.. Wszystkie te leki zawierają taką samą substancję czynną, lek P. combo zawiera dodatkowo paracetamol. Są to niesterydowe leki przeciwzapalne.

W Areszcie Śledczym w P. w okresie objętym pozwem nie brakowało leków przeciwbólowych.

W czerwcu 2012r. leku o nazwie (...) przy stanie magazynowym 250 tabletek apteka okręgowa wydała do jednostki dodatkowo 300 tabletek.

We wrześniu 2012r. leku na nazwie (...) 37,5 +325 przy stanie magazynowym 61 tabletek apteka okręgowa wydała do jednostki 300 tabletek.

W styczniu 2013r. leku na nazwie (...) 37,5 +325 przy stanie magazynowym 317 tabletek apteka okręgowa wydała do jednostki 600 tabletek.

W lutym 2013r. leku na nazwie (...) 37,5 +325 przy stanie magazynowym 376 tabletek apteka okręgowa nie widziała potrzeby uzupełniania ilości leku.

Cele w Areszcie Śledczym w P. są przystosowane do poruszania się w nich przez osoby używające kul. Powód poruszał się przy użyciu jednej kuli łokciowej.

W budynku Aresztu są trzy windy, w tym w pionie, gdzie znajdują się cele osadzonych.

Łóżka z celach mieszkalnych są metalowe, pod łóżkami są metalowe szuflady. Areszt został w nie wyposażony w 2003r., są sprawne. Jeżeli osadzony zgłasza jakieś uszkodzenie, łóżka są niezwłocznie naprawiane lub wymieniane.

W 2016r. nie było skarg powoda odnośnie uszkodzonego łóżka.

W Zakładzie Karnym w Ł. cele wyposażoną w niezbędny sprzęt kwaterunkowy. Są łóżka, stoły, zabudowany kącik sanitarny. We wszystkich celach są kanały wentylacyjne. Wentylacja jest sprawna, jest poddawana kontroli.

Łóżka są sukcesywnie wymieniane. W 2015r. w celach były łóżka metalowe pojedyncze lub piętrowe. Na łóżkach są materace, a pod nimi – stelaż z pospawanych płaskowników. Łóżko samoczynnie nie może się złożyć. Może się złożyć, gdy wyciągnie się zawleczki zabezpieczające. Gdy osadzony zgłasza, że łóżko uległo awarii, jest ono naprawiane, a gdy nie nadaje się już do naprawy – jest wymieniane. Na bieżąco są wykonywane przeglądy sprzętów znajdujących się w celach osadzonych.

Od 2005r. w Zakładzie Karnym w Ł. jest Ambulatorium z Izbą (...). Na stałe jest zatrudniony stomatolog.

Zakład posiada dwa samochody przystosowane do przewozu osadzonych – A.– więźniarka oraz F. (...).

Powód w okresie osadzenia w pozwanej jednostce penitencjarnej nie składał skarg dotyczących warunków bytowych czy też niezapewnienia właściwej opieki medycznej.

W czasie osadzenia powoda w Areszcie Śledczym w P. korzystał on z opieki stomatologicznej. Zatrudniona w Areszcie stomatolog A. J. wykonywała powodowi oprotezowanie i leczyła zęby. Była wykonywana proteza częściowa dolna, częściowa górna i leczenie zachowawcze zębów.

Do stomatologa powód nie zgłaszał żadnych zastrzeżeń ani skarg.

Stomatolog A. J. współpracowała z D. W.. Był to osadzony, który wykonywał pracę pomocy stomatologicznej. Nie miał on wglądu do zębów powoda. Wykonując prace zlecone przez stomatologa i pod jej pełnym nadzorem, zachowywał wymogi sanitarne, był ubrany w biały fartuch i jednorazowe rękawiczki, które za każdym razem były zmieniane. Wykonywał takie prace jak: mycie narzędzi, umieszczanie ich w sterylizatorze, przygotowanie pakietów stomatologicznych, sprzątał gabinet. Wszystkie te czynności wykonywa pod pełnym nadzorem stomatologa. Bezpieczeństwo pacjentów nie było zagrożone.

Dokonując powyższych ustaleń faktycznych Sąd oparł się na zeznaniach przywołanych wyżej świadków, które należy uznać za w pełni wiarygodne, przekonujące, spójne, rzeczowe i korespondujące ze sobą. Z uwagi na treść zeznań świadka A. J., stomatologa zatrudnionego w pozwanym Areszcie Śledczym, Sąd oddalił wniosek dowodowy pełnomocnika powoda o przesłuchanie w charakterze świadka D. W. osadzonego, który wykonywał prace pomocy stomatologicznej, uznając iż dowód ten jest zbędny dla wydania rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie, gdyż okoliczności, do wyjaśnienia których miał posłużyć, zostały już należycie wyjaśnienia z wykorzystaniem innych dowodów. Świadek A. J. przekonująco wyjaśniła bowiem, iż D. W. wykonywał tylko prace pomocnicze pod jej pełnym nadzorem i kontrolą, nie wykonywał żadnych czynności zastrzeżonych dla lekarza stomatologa, zaś bezpieczeństwo pacjentów nie było zagrożone.

Dokonując ustaleń w zakresie przebiegu leczenia powoda w okresie osadzenia w pozwanych palcówkach penitencjarnych Sąd posiłkował się przede wszystkim dokumentacją znajdującą się w książeczce zdrowia powoda. Na podstawie powyższych dokumentów biegła z zakresu neurologii B. S. wydała opinię, w której jednoznacznie wskazała, iż nie stwierdza i nie znajduję nieprawidłowości w postępowaniu diagnostycznym i w terapii powoda w całym okresie jaki obejmuje Książka Zdrowia Osadzo­nego tj. od 18.06.2012r. - do 14.11.2016r. Ponieważ powód nie stawił się na badanie u biegłej, opinia mogła być wydana tylko na podstawie dokumentacji medycznej.

Sąd oddalił wniosek pełnomocnika powoda o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych z zakresu: ortopedii i tramatologii, kardiologii, stomatologii, psychiatrii. Sąd miał przy tym na uwadze treść opinii biegłej z zakresu neurologii, która na podstawie analizy dokumentacji medycznej, tj. wpisów w książeczce zdrowia powoda, jednoznacznie wypowiedziała się, iż powód miał zapewnioną właściwą opiekę medyczną w czasie osadzenia w pozwanych jednostkach penitencjarnych. Odnośnie opieki medycznej w okresie osadzenia powoda w Zakładzie (...) w Ł., także wydana w sprawie Ds. 97/15 opinia biegłych neurologa i specjalisty z zakresu medycyny sądowej, potwierdziła prawidłowy proces leczenia powoda. Sąd uwzględnił także okoliczność, iż powód nie wykazywał żadnej aktywności w niniejszym postępowaniu, nie stawił się na badanie do biegłej oraz fakt, iż powód nie przedłożył dokumentacji medycznej obrazującej stan jego zdrowia przed osadzeniem w pozwanych jednostkach penitencjarnych. Wobec powyższego rzetelne stwierdzenie okoliczności określonych tezą da biegłych nie było możliwe. Z uwagi na zakreśloną przez powoda podstawę faktyczną powództwa, istotnym dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy było ustalenie, czy w okresie osadzenia w pozwanych jednostkach penitencjarnych powód miał zapewnioną właściwą opiekę medyczną, nie zaś jak żądał tego pełnomocnik powoda, ustalenie aktualnego stanu zdrowia powoda i wskazanie, czy na skutek nieprawidłowego leczenia w okresie osadzenia doszło do pogorszenia tego stanu zdrowia.

W tak ustalonym stanie faktycznym sprawy Sąd Okręgowy uznał powództwo oparte na art. 448 k.c. w związku z art. 23 i 24 k.c. za niezasadne, stwierdzając, że powód nie udowodnił, aby warunki, w jakich przebywał w okresie osadzenia w Areszcie Śledczym w P. oraz w Zakładzie Karnym w Ł. wpłynęły negatywnie na jego stan zdrowia, a przez to stały się źródłem krzywdy uzasadniającej zasądzenie zadośćuczynienia. Zdaniem Sądu powód, na którym z mocy art. 6 k.c. spoczywał ciężar dowodu, nie udowodnił bowiem istnienia działania lub zaniechania sprawcy szkody niemajątkowej, istnienia krzywdy wynikającej z naruszenia przez pozwanego dobra osobistego powoda, ani związku przyczynowego między krzywdą a działaniem lub zaniechaniem sprawcy, ani też winy sprawcy. Nie wykazał także żadnej z przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa wynikającej z art. 417 k.c.

Przytaczając podstawę faktyczną roszczenia Sąd Okręgowy uznał, że powód nie wykazał i nie udowodnił, aby podczas jego osadzenia w pozwanych jednostkach penitencjarnych miały miejsce zarzucane nieprawidłowości.

Odnośnie głównego zarzutu dotyczącego niepodawania leków i nieprawidłowego leczenia, zarzuty nie znajdują żadnego oparcia w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Jak wskazała biegła z zakresu neurologii B. S. z zapisów w książeczce zdrowia powoda wynika, iż w okresie osadzenia (Książka Zdrowia Osadzonego obejmuje okres od 18.06.2012r. - do 14.11.2017 roku), poza leczeniem internistycznym, powód był systematycznie leczony zarówno z powodu padaczki pourazowej, jaki i przewlekłego zespołu bólowego kręgosłupa lędźwiowo- krzyżowego. Bóle głowy były leczone doraźnie. W leczeniu padaczki pourazowej, w okresie jaki obejmują dane z Książki Zdrowia Osadzonego (tj. od 18.06.2012r. - do 14.11.2016r.) stosowano u powoda karbamazepinę 200 mg (preparaty A., F. - zamiennie). Padaczka występująca u powoda jest więc dość dobrze kontrolowana farmakologicznie, z rzadki­mi napadami, bez konieczności modyfikowania leczenia od wielu lat. Leczenie w tym zakresie w w/w okresie było prowadzone prawidłowo. Z analizy Książki Zdrowia Osadzonego wynika, że z powodu przewlekłego zespołu bólowego kręgosłu­pa lędźwiowo - krzyżowego powód był systematycznie leczony od 18.06.2012r. Stosowano typowe dla takich zespołów leczenie niesterydowymi lekami p-zapalnymi, lekami obniżającymi napięcie mięśniowe, lekami p- bólowymi, okresowo włączając leki p-depresyjne (wspomagające leczenie p-bólowe). U T. K. przez cały okres jaki obejmuje dokumentacja (18.06.2012r. - 14.11.2016r.) stoso­wano typowe leczenie farmakologiczne - otrzymywał niesterydowe leki p-zapalne, leki obniżające napięcie mięśniowe, leki przeciwbólowe, okresowo leki p-depresyjne. W okresach zaostrzeń dolegliwości i występowania ob­jawów korzeniowych - intensyfikowano leczenie, podawano leki w postaci domięśniowej. Wydano też zakaz dźwigania, miał zalecono dolne łóżko (zarówno z powodu dolegliwości bólowych jak i możli­wości wystąpienia napadu padaczkowego).

W pozwanych jednostkach penitencjarnych obowiązują procedury dotyczące wydawania osadzonym leków. Jak opisał to przesłuchany w charakterze świadka lekarz zatrudniony w Areszcie Śledczym w P.: codziennie osadzonemu wydawane są zalecone leki. Wydaje je pielęgniarka, pobierając leki z magazynu leków. Leki są pakowane w odpowiednie koperty, przygotowywane na tacach i w godzinach porannych wydawane osadzonym przez pielęgniarki, które odwiedzają osadzonych w celach. Nie zdarzają się sytuacje, aby nie było potrzebnego leku. Jeżeli zabraknie leku w magazynie w jednostce penitencjarnej, jest on zamawiany w aptece okręgowej i niezwłocznie dowożony. Jeżeli nie ma takiej możliwości leki są kupowane w aptece na wolności zgodnie z receptą. Leki przepisywane są przez lekarza na okres dwóch tygodni. Po tym czasie osadzony musi się zgłosić do lekarza, aby kontynuować leczenie. Jeżeli zalecane są konsultacje specjalistyczne, osadzony jest zapisywany do specjalisty i oczekuje na wizytę nie dłużej niż dwa tygodnie.

Nie było takiej stacji, aby w pozwanych jednostkach penitencjarnych nie było leków przeciwbólowych. Oprócz leków z grupy tzw. opiatów, np. T., Areszt dysponował jeszcze całą grupą z grupy leków przeciwbólowych z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, jak: I., K., D.. Te leki w razie potrzeby były stosowane w postaci tabletek lub formie iniekcji.

Istotną jest także okoliczność, iż w czasie wizyt lekarskich u zatrudnionego w ambulatorium lekarza powód nie skarżył się, że nie otrzymuje przepisanych mu leków lub że brakuje mu leków. Czasami zamiast T. otrzymywał lek o nazwie P. lub P. C.. Wszystkie te leki zawierają taką samą substancję czynną, lek P. combo zawiera dodatkowo paracetamol. Są to niesterydowe leki przeciwzapalne.

W kontekście powyższych dowodów zeznania powoda złożone w toku postępowania przed Sądem Rejonowym, w których powód precyzyjnie opisuje z podaniem dat okresy, kiedy nie miał podawanych leków, nie polegają na prawdzie. Są to twierdzenia gołosłowne, nie potwierdzone żadnymi innymi dowodami, zgłaszane tylko na użytek niniejszego postępowania. Wprawdzie powołani przez powoda świadkowie, którzy byli razem z nim osadzeni: B. W. i S. Ś. potwierdzili okoliczność, iż powód nie miał podawanych leków, to jednakże w kontekście całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, brak jest podstaw do uznania tych zeznań za wiarygodne. Przede wszystkim zeznania te pozostają w jaskrawej sprzeczności z w pełni wiarygodnymi zeznaniami świadków: A. S. – lekarza zatrudnionego w ambulatorium Aresztu Śledczego oraz funkcjonariuszy zatrudnionych w pozwanych jednostkach penitencjarnych A. L., D. G., C. J., A. O., którzy kategorycznie stwierdzili, iż powód nigdy nie składał skarg, iż nie otrzymywał przepisanych przez lekarza leków.

Powód był także prawidłowo leczony stomatologicznie. Podnoszone w toku procesu zarzuty odnośnie nieprawidłowości wykonywania czynności leczniczych oraz niezapewnieniu bezpłatnego oprotezowania, należy uznać za nieuzasadnione i nieudowodnione. W czasie osadzenia w pozwanych jednostkach penitencjarnych korzystał on z opieki stomatologicznej. Zatrudniona w Areszcie stomatolog A. J. wykonywała powodowi oprotezowanie i leczyła zęby. Była wykonywana proteza częściowa dolna, częściowa górna i leczenie zachowawcze zębów. Do stomatologa powód nie zgłaszał żadnych zastrzeżeń ani skarg. Stomatolog A. J. współpracowała z D. W.. Był to osadzony, który wykonywa pracę pomocy stomatologicznej. Nie miał on wglądu do zębów powoda. Wykonując prace zlecone przez stomatologa i pod jej pełnym nadzorem, zachowywał wymogi sanitarne, był ubrany w biały fartuch i jednorazowe rękawiczki, które za każdym razem były zmieniane. Wykonywał takie prace jak: mycie narzędzi, umieszczanie ich w sterylizatorze, przygotowanie pakietów stomatologicznych, sprzątał gabinet. Wszystkie te czynności wykonywał pod pełnym nadzorem stomatologa. Bezpieczeństwo pacjentów nie było zagrożone.

Bezzasadne i nieudowodnione w toku niniejszego procesu są także twierdzenia powoda odnośnie niehumanitarnego traktowania w obu jednostkach penitencjarnych. Jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego sprzęt znajdujący się celach mieszkalnych podlega regularnej kontroli, jest na bieżąco naprawiany lub wymieniany. Wobec czego nie jest możliwe, jak twierdzi powód, aby musiał spać na uszkodzony łóżku bez materaca, czy też spać na podłodze, po tym, jak łóżko się zapadło. Wielkość cel umożliwia poruszanie się nich przez osoby korzystające z kul. W Areszcie Śledczym w P. w części, gdzie znajdują się cele mieszkalne, jest winda, z której w razie konieczności korzystają osadzeni. W przypadku powoda z uwagi na stwierdzone schorzenia: padaczkę i schorzenia kręgosłupa – zgodnie z zaleceniami lekarskimi - było wskazanie do umieszczania na dolnym łóżku, w przypadku łóżek piętrowych. Powód nie wykazał, aby zalecenie to nie było przestrzegane.

Powód nie wykazał także w toku niniejszego procesu, aby w okresie osadzenia w Zakładzie Karnym w Ł. umieszczono go w jednej celi z osobami palącymi, na powyższą okoliczność nie przedstawił żadnego dowodu. Odnośnie zaś umieszczenia w celi z powodem osadzonego ze stwierdzoną chorobą dermatologiczną, powód nie wykazał, aby miało to negatywny wpływ na jego zdrowie psychiczne i fizyczne. Z materiałów zgromadzonych w toku postępowania w sprawie Ds. 907/14 Prokuratury Rejonowej w Łowiczu wynika natomiast, iż nie było medycznych przesłanek do izolacji tegoż osadzonego. Wobec powyższego ewentualna obawa powoda, iż może zostać zarażony przez tego osadzonego schorzeniem dermatologicznym, była zupełnie bezpodstawna.

Powód nie wykazał także, aby do naruszenia jego dóbr osobistych doszło w następstwie transportu w niehumanitarnych warunkach. Powyższe zarzuty nie zostały potwierdzone żadnymi dowodami.

Mając powyższe na uwadze wobec nieudowodnienia przez powoda w toku niniejszego procesu przesłanek warunkujących odpowiedzialność pozwanych, Sąd oddalił powództwo jako nie znajdujące prawnego ani faktycznego uzasadnienia.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. Na tej też podstawie Sąd zasądził od powoda na rzecz pozwanych kwoty po 1.200,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, ustalając wysokość wynagrodzenia pełnomocników na podstawie § 6 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U z 2013r., poz. 490).

Na podstawie § 15 w związku z § 6 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U z 2013r., poz. 490) Sąd przyznał pełnomocnikowi powoda ustanowionemu z urzędu wynagrodzenie z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej.

Powyższe orzeczenie zaskarżył apelacją powód w całości, zarzucając:

1.  naruszenie art. 227 k.p.c. poprzez niezasadne oddalenie wniosków dowodowych o przeprowadzenie dowodu z pisemnej opinii przez biegłych z zakresu stomatologii , ortopedii i traumatologii , kardiologii , psychiatrii , a w konsekwencji pominięcie dowodów mających istotne znaczenie dla rozpoznania i rozstrzygnięcia w sprawie i nie rozpoznanie istoty sprawy, za pomocą których to dowodów strona powoda chciała wykazać naruszenie dóbr osobistych powoda oraz dolegliwości natury zdrowotnej powoda (w tym nieprawidłowe leczenie) powoda w związku z pobytem w Areszcie Śledczym w P. i Zakładzie Karnym w Ł.;

1.  naruszenie art. 380 k.p.c. poprzez oddalenie wniosków dowodowych o przeprowadzenie dowodu z pisemnej opinii przez biegłych z zakresu stomatologii , ortopedii i traumatologii , kardiologii , psychiatrii , a w konsekwencji pominięcie dowodów mających istotne znaczenie dla rozpoznania i rozstrzygnięcia w sprawie i nie rozpoznanie istoty sprawy, za pomocą których to dowodów strona powoda chciała wykazać naruszenie dóbr osobistych powoda oraz dolegliwości natury zdrowotnej powoda (w tym nieprawidłowe leczenie) powoda w związku z pobytem w Areszcie Śledczym w P. i Zakładzie Karnym w Ł.;

2.  naruszenie art. 102k.p.c. poprzez niezastosowanie tego przepisu do stanu faktycznego niniejszej sprawy i obciążenie powoda kosztami procesu na rzecz Skarbu Państwa - Areszt Śledczy w P. i Skarbu Państwa- Zakład Karny w Ł. , podczas gdy powód ma trudną sytuację materialną i nie stać go na poniesienie kosztów procesu w zaskarżonym zakresie, co wynika z oświadczeń majątkowych znajdujących się w aktach sprawy.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Piotrkowie Trybunalskim I Wydział Cywilny do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia oraz o zasądzenie ze Skarbu Państwa na rzecz pełnomocnika powoda kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu , które to koszty nie zostały pokryte ani w całości ani w części .Ewentualnie wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w całości , po przeprowadzeniu zgłoszonych przed Sądem I-instancji wniosków dowodowych ; zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie 3 i 4 i nieobciążanie powoda z tytułu zwrotu kosztów procesu ; zasądzenie ze Skarbu Państwa na rzecz pełnomocnika powoda kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu , które to koszty nie zostały pokryte ani w całości ani w części .

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie zasługuje na uwzględnienie bowiem Sąd Okręgowy dokonał wszechstronnej oceny materiału dowodowego i wyprowadził z niego prawidłowe wnioski, które Sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje za własne.

Przede wszystkim w ocenie Sądu Apelacyjnego chybiony jest najdalej idący zarzut dotyczący nierozpoznania istoty sprawy. Nierozpoznanie istoty sprawy w rozumieniu przepisu art. 386 § 4 k.p.c. oraz według zapatrywań prezentowanych w piśmiennictwie polega na pominięciu przez sąd pierwszej instancji podstawy roszczenia tj. przesłanek stanowiących o jego istnieniu. Według orzecznictwa pojęcie "istoty sprawy", o którym mowa w art. 386 § 4 k.p.c., dotyczy jej aspektu materialnego i w tej jedynie płaszczyźnie może być oceniany zarzut jej nierozpoznania. Zachodzi ono wówczas, gdy sąd nie zbadał podstawy materialnej pozwu, jak też skierowanych do niego zarzutów merytorycznych i w swoim rozstrzygnięciu nie odniósł się do tego, co jest przedmiotem sprawy (wyrok SN z dnia 12 września 2002 r., IV CKN 1298/00). Zbieżna z tymi poglądami jest również teza wyroku z dnia 12 września 2002 r., (I CKN 486/00), iż do nierozpoznania istoty sprawy dochodzi wówczas, gdy rozstrzygnięcie sądu pierwszej instancji nie odnosi się do tego, co było przedmiotem sprawy, gdy zaniechał on zbadania materialnej podstawy żądania albo merytorycznych zarzutów strony, bezpodstawnie przyjmując, że istnieje przesłanka materialnoprawna lub procesowa unicestwiająca roszczenie. W rozpoznawanej sprawie Sąd Okręgowy dokonał zbadania materialnoprawnej podstawy zgłoszonych w pozwie roszczeń, wskazał i omówił podstawę prawną rozstrzygnięcia. Sąd Okręgowy ocenił też podnoszone przez powoda okoliczności. W kontekście tego zarzutu zaakcentować wyraźnie należy, że powód nie kwestionował w apelacji przytoczonych przez Sąd Okręgowy w uzasadnieniu podstaw faktycznych powództwa. Co więcej podstawy te zostały przez Sąd Okręgowy ocenione w oparciu o dostępny w sprawie materiał dowodowy. Każda ze zgłaszanych przez powoda okoliczności, stanowiąca w jego przekonaniu naruszenie jego dóbr osobistych była szczegółowo omówiona i ocenione zgodnie z zasadami wyrażonymi w art. 233 k.p.c. W zakresie kwestionowanym przez apelującego, to jest co do ustalenia czy powód był prawidłowo leczony w pozwanych placówkach penitencjarnych dopuszczony został dowód z opinii biegłej z zakresu neurologii i rehabilitacji medycznej, którego wioski wykluczyły tezę powoda o jego nieprawidłowym leczeniu i niewłaściwej opiece medycznej w Areszcie w P. jak i Zakładzie Karnym w Ł.. Sąd Okręgowy odniósł się także do pozostałych wniosków dowodowych powoda i oddalając je wyraźnie podał motywy swojego rozstrzygnięcia, a następnie rozważył wszystkie podniesione przez niego podstawy faktyczne powództwa opartego na art. 448 k.c. w zw. z art. 23 i 24 k.c.

W związku z tym analiza treści uzasadnienia wskazuje, że Sąd Okręgowy odniósł się do pełnej treści pozwu i poczynił rozważania w zakresie naruszenia dóbr osobistych powoda. Sąd Okręgowy uznał przy tym, że nie zostało wykazane, aby do naruszenia jego dóbr osobistych doszło w następstwie niehumanitarnego traktowania w obu jednostkach penitencjarnych , transportu w niehumanitarnych warunkach, czy niewłaściwego leczenia i opieki medycznej, w tym także stmatologicznej. Z tych też względów stanowisko skarżącego o nierozpoznaniu istoty sprawy nie zasługuje na uwzględnienie. Zatem nie jest możliwe uchylenie przez Sąd Apelacyjny wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. Jest to również o tyle zasadne, że w postępowaniu cywilnym obowiązuje modela apelacji pełnej, który polega na tym, że sąd drugiej instancji rozpatruje sprawę ponownie, czyli w sposób w zasadzie nieograniczony jeszcze raz bada sprawę rozstrzygniętą przez sąd pierwszej instancji. Tym samym postępowanie apelacyjne - choć odwoławcze - ma charakter rozpoznawczy (merytoryczny), a z punktu widzenia metodologicznego stanowi dalszy ciąg postępowania przeprowadzonego w pierwszej instancji.

Za niezasadny uznać należy także zarzut naruszenia przez Sąd pierwszej instancji art. 227 k.p.c. polegający na oddaleniu wniosków dowodowych powoda w zakresie przeprowadzenia dowodu z pisemnej opinii biegłych z zakresu stomatologii, ortopedii i traumatologii, kardiologii, psychiatrii. Za tego rodzaju konstatacją, przemawiały przede wszystkim względy procesowe. Sąd Okręgowy oddalił, bowiem przedmiotowy wniosek dowodowy. Pełnomocnik powoda złożył co prawda zastrzeżenie do protokołu rozprawy w trybie art.162 k.p.c., co umożliwiło mu powoływanie się w apelacji na takie rozstrzygnięcie jako na uchybienie procesowe, ale jednocześnie nie został złożony wniosek w trybie art. 380 k.p.c., który pozwoliłby na rozpoznanie postanowienia Sądu I instancji, którym rozstrzygnięto już o oddaleniu wniosku dowodowego powoda.

Należy wskazać, że szczególny tryb kontroli instancyjnej przewidziany w art.380 k.p.c. nie może zostać uruchomiony z urzędu. Rozpoznanie nie podlegających zaskarżeniu postanowień sądu I instancji, zgodnie z treścią powołanego przepisu, następuje tylko na wniosek strony, przy czym ta zasada procesowa dotyczy również szeroko rozumianych postanowień dowodowych ( tak komentarz do k.p.c. pod red. Henryka Doleckiego i Tadeusza Wiśniewskiego, tom II, wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa 2010r., str. 80-82). Do tego rodzaju kontroli nie uprawnia natomiast zarzut powoda oparty na art. 380 k.p.c. Przepis ten stanowi, że sąd drugiej instancji, na wniosek strony, rozpoznaje również te postanowienia sądu pierwszej instancji, które nie podlegały zaskarżeniu w drodze zażalenia, a miały wpływ na rozstrzygnięcie sprawy. Tym samym unormowanie powyższe nie było, bo nie mogło być, zastosowane przez Sąd I instancji. Sąd Okręgowy nie mógł więc tego przepisu naruszyć.

Na marginesie wskazać jedynie wypada, że jedną z podstawowych zasad postępowania sądowego, jest zasada sprawiedliwego i wnikliwego rozpoznania sprawy, a jej urzeczywistnienie sprowadza się do nałożenia na sąd obowiązku oparcia rozstrzygnięcia na wszechstronnie zgromadzonym i rozpatrzonym materiale dowodowym. Wskazana wyżej zasada implikuje obowiązek uwzględniania w toku postępowania dowodowego takich wniosków stron, które w bezpośredni sposób przyczyniają się lub mogą się potencjalnie przyczynić do wyczerpującego wyjaśnienia sprawy. Zaskarżony wyrok nie został jednak wydany w okolicznościach, które naruszałyby powyższą zasadę, gdyż Sąd Okręgowy nie dopuścił się naruszenia przepisów art. 227 k.p.c. Sąd Okręgowy wyjaśnił powodowi jakie przyczyny legły u podstaw oddalenia wniosku, a argumentację zawartą w uzasadnieniu Sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje za własną , tym bardziej, że spełnia ona dodatkowo kryteria zakreślone art. 233 k.p.c., którego nota bene naruszenia apelujący nie kwestionował.

W ocenie Sądu Apelacyjnego nie doszło także do naruszenia art. 102 k.p.c. zgodnie z którym w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Przepis ten realizuje zasadę słuszności i stanowi wyjątek od ogólnej reguły obciążania stron kosztami procesu, zgodnie z którą strona przegrywająca sprawę jest zobowiązana zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie wszystkie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (art. 98 § 1 k.p.c.) – tzw. zasada odpowiedzialności za wynik procesu. Hipoteza przepisu art. 102 k.p.c., odwołująca się do występowania „przypadków szczególnie uzasadnionych” pozostawia sądowi orzekającemu swobodę oceny, czy fakty związane z przebiegiem procesu, jak i dotyczące sytuacji życiowej strony stanowią podstawę do nie obciążania jej kosztami procesu (por. postanowienie SN z dnia 13 grudnia 2007 r., I Cz 110/07, niepubl.). Do pierwszych zaliczane są sytuacje wynikające z charakteru żądania poddanego rozstrzygnięciu, jego znaczenia dla strony, subiektywne przekonanie strony o zasadności roszczeń. Drugie natomiast wyznacza sytuacja majątkowa i życiowa strony, z tym zastrzeżeniem, że niewystarczające jest powoływanie się jedynie na trudną sytuację majątkową. Całokształt okoliczności, które mogłyby uzasadniać zastosowanie tego przepisu powinny być ocenione z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego (por. postanowienie SN z dnia 17 kwietnia 2013 r., V Cz 107/12, LEX nr 1341715; z dnia 24 października 2012 r., IV Cz 61/13 LEX nr 1389013). W postanowieniu z dnia 17 kwietnia 2014 r. (V Cz 103/12, LEX nr 1341712) Sąd Najwyższy wskazał, że przepis art. 102 k.p.c. przyznaje sądowi uprawnienia o charakterze dyskrecjonalnym. Wprawdzie zasadność skorzystania z tego uprawnienia może być objęta kontrolą sądu wyższego rzędu, jednak ewentualna zmiana zaskarżonego orzeczenia o kosztach powinna być dokonywana tylko wyjątkowo, gdy ocenie przeprowadzonej przez sąd pierwszej instancji można przypisać cechy dowolności.

W ocenie Sądu Apelacyjnego takiej dowolności Sądowi Okręgowemu zarzucić nie można, bowiem żadne z okoliczności wskazanych przez skarżącego w apelacji nie uzasadniają odstępstwa od ogólnych zasad procesu wyrażonych w art. 98 k.p.c. Podkreślenia wymaga, że sytuacja majątkowa powoda stanowiła już przesłankę do zwolnienia go od kosztów sądowych, natomiast – jak to zostało podkreślone powyżej - nie jest to okoliczność wystarczająca do zastosowania art. 102 k.p.c. Szczególną okolicznością uzasadniającą zastosowanie art. 102 nie jest także sam fakt zwolnienia strony od kosztów sądowych (postanowienia SN: z dnia 11 lutego 2010 r., I CZ 112/09, LEX nr 564753; z dnia 26 stycznia 2007 r., V CSK 292/06, LEX nr 232807; z dnia 23 sierpnia 2012 r., II CZ 93/12, LEX nr 1219500; z dnia 5 lipca 2012 r., IV CZ 42/12, LEX nr 1228597; z dnia 23 maja 2012 r., III CZ 25/12, LEX nr 1214589; z dnia 13 grudnia 2012 r., IV CZ 142/12, LEX nr 1288746).

W tym stanie rzeczy, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację powoda, jako bezzasadną.

O kosztach postępowania Sąd Apelacyjny orzekł w punkcie drugim na podstawie art. 98 i 99 k.p.c., przy uwzględnieniu treści art. 32 ust. 3 ustawy z dnia 15 grudnia 2016 r. o Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. poz. 2261 z późn. zm.) ustalając wysokość tych kosztów na podstawie § 2 pkt 6 w zw. z § 10 ust 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. poz. 1800 z późn. zm.). W tym przypadku także nie było podstaw do zastosowania art. 102 k.p.c. nie tylko z przyczyn powołanych wyżej, ale także z tego powodu , że strona przegrywająca proces przed Sądem pierwszej instancji, decydując się na wniesienie apelacji, musi liczyć się z możliwością jej oddalenia i koniecznością zwrotu przeciwnikowi kosztów poniesionych w postępowaniu apelacyjnym. W judykaturze przyjmuje się, że przekonanie strony o zasadności zajmowanego stanowiska, które może przemawiać za nieobciążaniem jej kosztami przegranego procesu przed Sądem pierwszej instancji, przestaje być aktualne w postępowaniu apelacyjnym (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 marca 2012 r. w sprawie III CZ 13/12, LEX nr 1164738, w postanowieniu z dnia 15 czerwca 2011 r. w sprawie V CZ 24/11, LEX nr 898277).

O kosztach zastępstwa procesowego udzielonego powodowi z urzędu Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie § 2 w zw. z § 8 ust 6 i § 16 ust 1 pkt 2 w zw. z § 4 ust 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 68).