Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 stycznia 2021 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Katarzyna Powalska

po rozpoznaniu w dniu 12 stycznia 2021 r. w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Banku Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko B. B. (1)

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanej B. B. (1) na rzecz powoda (...) Banku Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.87 331,67 ( osiemdziesiąt siedem tysięcy trzysta trzydzieści jeden 67/100 ) złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 9 stycznia 2017 roku do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od pozwanej B. B. (1) na rzecz powoda (...) Banku Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.11 620,05 ( jedenaście tysięcy sześćset dwadzieścia 05/100 ) złotych tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu;

4.  przyznaje radcy prawnemu M. P. 7749 ( siedem tysięcy siedemset czterdzieści dziewięć ) złotych brutto tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanej z urzędu w dwóch instancjach, które nakazuje wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu;

5.  nakazuje pobrać od powoda (...) Banku Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu 1.071,40 ( jeden tysiąc siedemdziesiąt jeden 40/100 ) złotych z tytułu częściowego zwrotu poniesionych wydatków oraz 1740,90 ( jeden tysiąc siedemset czterdzieści 90/100 ) złotych z tytułu części brakującej opłaty;

6.  nie obciąża pozwanej pozostałymi kosztami sądowymi.

Sygn. akt I C 296/18

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 9 stycznia 2017 r. powód (...) Bank Spółka Akcyjna w W. wnosił o nakazanie pozwanej B. B. (1) w ramach postępowania nakazowego zapłaty na jego rzecz kwoty 137.402,16 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Argumentował, że dochodzone roszczenie wynika z czynności bankowej objętej umową o kredyt gotówkowy z dnia 13 sierpnia 2015 r. nr (...), jaką pozwana zawarła z powodem.

W dniu 18 stycznia 2007 r. Sąd Okręgowy w Sieradzu w sprawie sygn. akt I Nc 5/17 wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, zgodnie z żądaniem pozwu.

W dniu 2 lutego 2017 r. pozwana wniosła zarzuty od wydanego nakazu zapłaty, w których zaskarżyła nakaz w całości i wnosiła o jego uchylenie i oddalenie powództwa. W uzasadnieniu zarzutów podnosiła, iż umowa kredytu jest nieważna, gdyż pozwana zawarła ją pod wpływem błędu (zarzuty- k.35-39).

Postanowieniem z dnia 27 marca 2017 r. Sąd Okręgowy w Sieradzu zawiesił postępowanie w sprawie do czasu prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli sygn. akt I C 487/16 i następnie podjął postepowanie w dniu 19 lipca 2017 r.

W odpowiedzi na zarzuty od nakazu zapłaty powód wnosił o utrzymanie w mocy nakazu zapłaty ograniczając jednocześnie powództwo do kwoty 133.833,26 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 23 sierpnia 2017 r. do dnia zapłaty oraz wnosił o zasądzenie odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia 22 sierpnia 2017 r. w łącznej kwocie 5.999,79 zapłaty (odpowiedź na zarzuty od nakazu zapłaty- k.150-154.)

W dniu 29 września 2017 r. Sąd Okręgowy w Sieradzu wydał wyrok, mocą którego uchylił wydany w sprawie nakaz zapłaty, umorzył postępowanie ponad kwotę 133 833,26 złote i oddalił powództwo w pozostałej części, obciążając powoda kosztami brakującej opłaty sądowe j ( wyrok k. 183).

Na skutek apelacji powoda wyrokiem z dnia 9 sierpnia 2018 r. Sąd Apelacyjny w Łodzi uchylił zaskarżone orzeczenie w jego punktach 3 i 4 tj. co do oddalonej części powództwa i obciążenia powoda kosztami sądowymi, przekazując sprawę temuż sadowi do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach procesu ( wyrok k. 219 ).

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy powód nadal popierał żądania pozwu w zakresie objętym uchyleniem.

Pozwana przy dotychczas prezentowanej argumentacji domagała się oddalenia powództwa w całości, zaś ewentualnie w razie uwzględnienia powództwa wnosiła o rozłożenie zasądzonej od niej należności na miesięczne raty po 500 złotych każda, na co jednak nie wyraził zgody powód.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 13 sierpnia 2015 r. pozwana B. B. (1) zawarła z powodem (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W. za pośrednictwem pośrednika kredytowego (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w S. umowę kredytu gotówkowego nr (...) przeznaczonego częściowo na spłatę zobowiązań finansowych kredytobiorcy. Na podstawie tej umowy bank udzielił kredytu w wysokości 151.810,27 zł. W treści § 1 tego porozumienia strony przewidziały, że z kwoty tej zostaną spłacone zobowiązania pozwanej tj. : 3.249,91 złotych z tytułu należności umowy kredytowej (...) zawartej z A. Bankiem oraz 87 462 zł jako zobowiązanie z umowy kredytu w (...) Rozliczeniowe G., a także koszty usługi pośrednika przy zawarciu przedmiotowej umowy kredytowej, które w § 2 pkt 4 określono na poziomie 50 598,36 złotych. Zgodnie z pisemną dyspozycją kredytobiorcy z udzielonego kredytu kwotę 10.500,00 zł powód przekazał pozwanej w formie czeku gotówkowego. Nie przewidziano prowizji dla banku.

Całkowita kwota kredytu wyniosła tym samym 101 211,91 złotych, zaś całkowita kwota do zapłaty przez kredytobiorcę – 193 558,82 złotych.

Wskazany kredyt miał być spłacony w 120 ratach kapitałowo – odsetkowych płatnych do 12 dnia każdego miesiąca. Kredyt miał być oprocentowany według zmiennej stopy procentowej, która w dniu zawarcia umowy ustalona została na 4,90 %. Skutkiem braku płatności po powstaniu wymagalnej zaległości było między innymi uprawnienie banku do wypowiedzenia umowy zgodnie z jej postanowieniami. Bank mógł wypowiedzieć umowę z zachowaniem 30 – dniowego okresu wypowiedzenia (dowód : kserokopia umowy kredytu- k.6-8, kserokopia dyspozycji uruchomienia kredytu- k.155).

Kwota kredytu udzielonego pozwanej na podstawie zawartej umowy została wypłacona zgodnie z jej dyspozycjami, w tym prowizja pośrednikowi kredytowemu, którą zaliczono na poczet kapitału (bezsporne, kserokopia dyspozycji uruchomienia kredytu- k.155)

Przedmiotowa umowa kredytowa została zawarta w placówce partnerskiej A. Banku, prowadzonej przez R. D. zajmującą się pozyskiwaniem klientów na produkty finansowe oferowane przez bank. W tym przypadku ofertę kredytową pozwanej przedstawiła pracownica R. D.– K. B., która miała w tym czasie dostęp do systemu bankowego. Z reguły taką ofertę, tak jak w tym stanie faktycznym , kierowano do klientów banku, których dane osobowe były już w systemie danego banku. W placówkach partnerskich była możliwość uiszczania rat kredytowych i innych należności. Wystrój wnętrza zawierał plakaty i inne widoczne elementy z logo danego banku. Warunki przedmiotowej umowy kredytowej zostały wstępnie przedstawione przez K. B. pozwanej, kiedy ta przyszła do placówki w celu uiszczenia raty zaciągniętego wcześniej kredytu. B. B. (1) była zainteresowana kredytem refinansującym jej dotychczasowe zobowiązania kredytowe, nadto chciała otrzymać część w gotówce na cele konsumpcyjne. Po przedstawieniu dokumentów z innych placówek partnerskich pozwana ponownie przybyła do tej placówki z mężem, gdzie przedstawiono jej do zapoznania się treść umowy kredytowej, której pozwana nie przeczytała w całości, a jej mąż w jakiejkolwiek części , po czym złożyli pod treścią swoje podpisy. B. B. (1) przeczytała jedynie zapis górnej części do miejsca gdzie były jej dane osobowe, w tym stwierdzenie o zawarciu umowy za pośrednictwem spółki (...) oraz treść § 1. Przed złożeniem podpisu pytała doradcę kredytowego o rozumienie kwoty 151 810,27 złotych, a także o (...). Do sierpnia 2015 r. B. B. (1) i jej mąż zawierali 6 -7 umów kredytowych w różnych bankach. W tym samym dniu uruchomiono środki z umowy, zgodnie z dyspozycją ich wypłaty. Następnie egzemplarz umowy przesłano do siedziby pośrednika kredytowego (...) SA w S. w celu podpisania przez osobę uprawnioną w imieniu pośrednika ( dowód: zeznania świadka J. B. 00:17:35 – 01:06:30 protokół rozprawy k. 308 verte – 309, K. B. 00:10:15 – 01:44:35 protokół rozprawy k. 342 verte – 343 i verte, J. D. (1) k. 365 – 366, zeznania pozwanej 00:02:04 – 01:04:11 protokół k. 466 verte - 467).

Po złożeniu podpisu na umowie przez przedstawiciela pośrednika egzemplarz umowy przesłano pocztą pozwanej wraz z harmonogramem spłaty i drukiem oświadczenia o odstąpieniu od umowy, ale żadnego z tych dokumentów pozwana nie przeczytała od razu, „bo były żniwa”. Uczyniła to dopiero po kilku dniach (dowód : zeznania pozwanej 00:02:04 – 01:04:11 protokół k. 466 verte – 467).

B. B. (1) podjęła spłatę przedmiotowego zobowiązania kredytowego zgodnie z harmonogramem jaki otrzymała ( bezsporne).

Po zaprzestaniu przez pozwaną spłaty kredytu, powód wystosował do niej pismo z dnia 13 września 2016 r. zatytułowane „Warunkowe wypowiedzenie umowy o kredyt gotówkowy/ o kredyt konsolidacyjny nr (...)”. W treści tego pisma powód poinformował pozwaną o wysokości jej zaległości z tytułu umowy kredytu i wezwał ją do dokonania w terminie 14 dni roboczych, licząc od dnia otrzymania tego pisma, spłaty tej zaległości powiększanej o odsetki wynoszące aktualnie 9,90 % i poinformował ją też o możliwości złożenia w terminie 14 dni roboczych, licząc od dnia otrzymania tego pisma, wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Jednocześnie poinformował on pozwaną w tym piśmie, że jeśli nie skorzysta ona ze wskazanych w nim uprawnień, wypowiada jej umowę o kredyt gotówkowy/ o kredyt konsolidacyjny nr (...) z zachowaniem 30 – dniowego okresu wypowiedzenia rozpoczynającego się od dnia, w którym upłynął termin 14 dni roboczych, licząc od dnia doręczenia tego pisma. Powód powiadomił też w nim pozwaną, że jeśli w okresie wypowiedzenia zostanie dokonana całkowita spłata zadłużenia przeterminowanego to jest zadłużenia przeterminowanego na dzień wypowiedzenia oraz wszystkich naliczonych rat i odsetek od dnia wypowiedzenia do dnia spłaty, wypowiedzenie stawnie się nieskuteczne i umowa będzie kontynuowana na dotychczasowych warunkach. Odbiór wskazanego pisma córka pozwanej pokwitowała w dniu 20 września 2016 r. (kserokopia warunkowego wypowiedzenia umowy- k.9-10, kserokopia zwróconej przesyłki- k.11-12, historia rachunku- k.158-162)

Pismem z dnia 28 listopada 2016 r. powód wezwał pozwaną do zapłaty zadłużenia z tytułu wypowiedzianej jej umowy kredytu z dnia 13 sierpnia 2015 r. Odbiór wskazanego pisma mąż pozwanej pokwitował w dniu 8 grudnia 2016 r. (kserokopia wezwania do zapłaty- k.13, kserokopia potwierdzenia odbioru wezwania- k.14-15)

Po otrzymaniu pisma zatytułowanego „Warunkowe wypowiedzenie umowy o kredyt gotówkowy/ o kredyt konsolidacyjny nr (...)” pozwana na poczet należności z umowy kredytu wpłaciła: w dniu 12 października 2016 r. kwotę 300,00 zł, w dniu 31 października 2016 r. kwotę 500,00 zł, w dniu 22 listopada 2016 r. kwotę 1.000,00 zł, w dniu 24 listopada 2016 r. kwotę 3.000,00 zł, w dniu 25 listopada 2016 r. kwotę 200,00 zł, w dniu 13 grudnia 2016 r. kwotę 3.000,00 zł, w dniu 17 stycznia 2017 r. kwotę 500,00 zł, w dniu 7 lutego 2017 r. kwotę 200,00 zł, w dniu 17 lutego 2017 r. kwotę 600,00 zł, w dniu 17 marca 2017 r. kwotę 600,00 zł, w dniu 14 kwietnia 2017 r. kwotę 1.000,00 zł, w dniu 27 kwietnia 2017 r. kwotę 200,00 zł, w dniu 18 maja 2017 r. kwotę 800,00 zł, w dniu 16 czerwca 2017 r. kwotę 800,00 zł i w dniu 18 sierpnia 2017 r. kwotę 500,00 zł. Za każdym razem zastrzegała, iż spełniając świadczenie zastrzega sobie jego zwrot. Następnie pozwana dalej regulowała zobowiązanie z przedmiotowej umowy w różnych kwotach i różnym czasie. Łącznie po dniu 28 listopada 2016 r. pozwana na poczet spłaty należności uiściła powodowi 28 973,77 złotych. Ostatnią wpłatę pozwana dokonała w wysokości 300 złotych w dniu 12.11.2019 r. Zadłużenie pozwanej na dzień 30.11.2019 r. wobec powoda z tytułu przedmiotowego zobowiązania wynosiło 147 259,46 złotych, w tym kapitał stanowił 120 455 złotych i odsetki karne – 26 804,46 złote ( dowód : kserokopie poleceń przelewów- k.51-57, historia rachunku- k.158-162, opinia biegłej M. D. k. 416 - 439).

Przy wariancie ustalenia maksymalnego poziomu prowizji dla pośrednika kredytowego na poziomie 15% kapitału rozliczenie zadłużenia pozwanej wobec powoda wynosiło na dzień 30 listopada 2019 r. - 87 331,67 złotych, w tym niespłacony kapitał to kwota 85 893,68 zł, niespłacone odsetki umowne – 739,25 złotych, niespłacone odsetki karne naliczone do 30.11.2019 r. – 688.74 złotych i należność zaległych opłat – 10 złotych ( dowód : uzupełniająca opinia biegłej M. D. k. 473 – 494).

W dniu 13 maja 2016 r. pozwana wniosła do Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli pozew przeciwko powodowi z żądaniem ustalenia bezskuteczności umowy pośrednictwa kredytowego zawartej pod wpływem błędu wraz z umową kredytu gotówkowego nr (...). Sprawa z jej powództwa toczyła się pod sygn. akt I C 487/16 i zakończyła się w dniu 27 kwietnia 2017 r. wydaniem wyroku oddalającego powództwo (bezsporne, kserokopia pozwu- k.2-8 załączonych akt Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli sygn. akt I C 487/16, wyrok- k.322 załączonych akt Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli sygn. akt I C 487/16).

Przedmiotowych ustaleń stanu faktycznego Sąd dokonał w oparciu o dokumenty złożone przez powoda, których treści pozwanej nie udało się zakwestionować.

Na podstawie literalnej treści umowy, która została przeczytana i podpisana przez pozwaną, Sąd ustalił, iż podmiotem udzielającym pozwanej kredytu był powód, w imieniu którego działał przy jej zawarciu pośrednik kredytowy. Również na podstawie treści tej umowy Sąd ustalił, iż oprocentowanie umowy było zmienne i że umowa przewidywała opłatę dla pośrednika kredytowego. Podobnie na podstawie treści umowy Sąd ustalił, iż pozwana zawierając ją miała świadomość, iż całkowita kwota do zapłaty wynosić będzie 193.558,82 zł.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków J. B., K. B. i J. D. (2), które odzwierciedlały co do istoty zgoła zgodny przebieg procesu negocjacji warunków przedmiotowej umowy kredytowej i poza mniej istotnymi szczegółami nie były ze sobą sprzeczne.

Sąd dał wiarę opiniom biegłej z zakresu rachunkowości M. D. jako rzetelnym, sporządzonym w oparciu o fachową wiedzę z dziedziny rachunkowości i odpowiadającą w sposób logiczny na postawione pytania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo jest zasadne w części.

Pozwana w toku procesu konsekwentnie twierdziła, że cała umowa kredytowa jest nieważna z racji jej zawarcia w warunkach nieuczciwej praktyki rynkowej i podejmowania przez nią decyzji o zawarciu umowy pod wpływem błędu, zastrzegała jednak, że jest gotowa rozliczyć się z powodem z pozyskanej od niego kwoty 101 211,91 złotych, pomniejszonej o dokonane wpłaty. Na nie kwestionowaną wartość składały się : 87 462 złote jako zobowiązanie z umowy kredytu w (...) Rozliczeniowe G., 3.249,91 złotych z tytułu należności umowy kredytowej (...) zawartej z A. Bankiem oraz 10 500 złotych, uzyskane bezpośrednio przez B. B. (1) w formie zrealizowanego przez nią czeku gotówkowego. Dopuszczała ewentualnie ustalenie nieważności umowy z racji zawarcia w jej treści klauzul abuzywnych w zakresie dotyczącym wysokości przyjętych kosztów pośrednictwa kredytowego.

Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r., poz. 1988 ze zm.) przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. W przedmiotowej sprawie pozwana zawarła z powodem w dniu 13 sierpnia 2015 r. umowę kredytu gotówkowego przeznaczonego częściowo na spłatę zobowiązań finansowych, która to umowa określała obowiązki kredytobiorcy. Analiza okoliczności zawarcia przedmiotowej umowy nie skłania do wniosku aby pozwana działała pod wpływem błędu. Przede wszystkim B. B. (1) łatwo mogła zorientować się, że propozycja zaciągnięcia nowego kredytu została skierowana pod jej adresem w placówce partnerskiej banku, gdyż lokal był przed wejściem w ten sposób oznaczony, a pozwana z racji dokonywania tam wielokrotnie wpłat należności z tytułu różnych swoich zobowiązań, nie była w niej pierwszy raz. Nie negują przy tym powyższego wniosku istniejące we wnętrzu oznaczenia logo banku (...) czy A., gdyż oferowane tam produkty finansowe pochodziły od tych podmiotów. Z zeznań pracownicy - K. B., która w tym czasie obsługiwała pozwaną wynika jednoznacznie, że B. B. (1) była świetnie zorientowana w warunkach kredytów oferowanych na rynku, pytała o RRSO, zasady oprocentowania, ustalała wysokość raty kredytowej w stosunku do raty posiadanych już łącznie zobowiązań i sposobu rozdysponowania kwoty kredytu, w tym uzyskania części w gotówce na swoją rzecz.

Miała przy tym czas na analizę uzyskanej propozycji, bo wnioskowana kwota wymagała uzyskania zgody jej męża, zatem konieczna była ponowna wizyta w placówce.

Podnoszony argument nie przeczytania wzoru umowy kredytowej przez pryzmat zarzutu jej następnego zawarcia pod wpływem błędu jest chybiony. Należy pamiętać, że B. B. (1) przed zawarciem przedmiotowego zobowiązania zawarła już co najmniej kilka takich umów z różnymi instytucjami bankowymi. Posiadała zatem doświadczenie co do znaczenia podejmowanych decyzji.

Zgodnie z art. 84 § 1 k.c. w razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić od skutków prawnych swego oświadczenia woli. W sytuacji złożenia oświadczenia woli innej osobie , uchylenie się od jego skutków prawnych jest dopuszczalne tylko wtedy gdy błąd został wywołany przez tę osobę , chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć. Kodeks cywilny nie zawiera definicji błędu, zaś orzecznictwo i doktryna przyjmuje, że błąd oznacza niezgodne z rzeczywistością wyobrażenie o czynności prawnej. Pozwana twierdziła, że przeczytała wzór umowy kredytowej w zakresie jej wstępu i §1, a to oznacza, że odczytała zapis znajdujący się we wstępie o udziale w czynności pośrednika kredytowego oznaczonego tam jako (...) SA. W treści § 1 wytłuszczonym drukiem widnieje kwota 151 810,27 złotych oznaczona jako kwota udzielonego kredytu, co przy oznaczeniu w dalszej części § 1 w punktach a i b kwot 3 249.91 złotych i 87 462 złote jest jednoznaczne z istnieniem jeszcze innej należności, w tym przypadku kosztu pośrednictwa kredytowego, szczegółowo opisanego co do kwoty 50 598,36 złotych niżej w treści § 2. Przy takich danych, nawet jeśli pozwana istotnie nie przeczytała dalszej części umowy, nie daje to podstawy do uznania, że działała pod wpływem błędu, zwłaszcza, że przedstawicielka pośrednika kredytowego oferowała wzór umowy do zapoznania się , co jest niesporne. W tych okolicznościach nie budzi wątpliwości, że jeśli ktoś składa podpis na dokumencie , z którego treścią nie zapoznał się uprzednio, nie można kwalifikować jego zachowania w kategoriach działania pod wpływem błędu. Osoba która świadomie podpisuje dokument, nie znając jego treści, nie myli się bowiem ale świadomie akceptuje postanowienia zawarte w dokumencie , niezależnie od ich treści. Nie ma zaś w materiale dowodowym sprawy wiarygodnego dowodu, wskazującego na okoliczność, iż strony przedmiotowej umowy kredytowej uzgodniły uprzednio szczegółowe warunki kredytu w sposób odmienny od tych, które następnie zostały zawarte na piśmie.

Z tych względów zarzut pozwanej w zakresie nieważności umowy kredytowej zdziałanej pod wpływem błędu nie zasługiwał w okolicznościach sprawy na uwzględnienie.

Niezależnie jednak od powyższego w kontekście zarzutów strony pozwanej należało ocenić zawarte porozumienie w aspekcie zgodności z zasadami uczciwości rynku konsumenckiego i dobrych obyczajów w płaszczyźnie zawarcia w porozumieniu niedozwolonych postanowień umownych ( art. 385 ¹ k.c. ) .

Dokonując rozważań w tym zakresie przypomnieć przede wszystkim należy, że w niniejszym stanie faktycznym kredytodawca jest przedsiębiorcą zajmującym się prowadzeniem działalności gospodarczej w zakresie udzielania kredytów i przy zawieraniu umów posługującym się wzorcami umownymi. Strona pozwana zaś jako osoba fizyczna winna być w niniejszej sprawie traktowana jako konsument. Kodeks cywilny w art. 22 ¹ pod pojęciem konsumenta wskazuje osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Zawarta pomiędzy stronami umowa kredytu nie była związana z działalnością zawodową ani gospodarczą pozwanej. Dlatego też należało ustalić, czy postanowienia umowy kredytu były dla jej stron wiążące. Bo jak była już mowa wyżej Sąd może, a nawet powinien dokonywać oceny postanowień zawartych umów, a także postanowień samych wzorców umów, co do ich zgodności z prawem. Ocena ta może zostać dokonana in concreto w toczącym się miedzy przedsiębiorcą a konsumentem sporze, którego przedmiotem są skutki prawne określonego postanowienia umowy. Umowy konsumenckie podlegają zatem ocenie w świetle klauzuli generalnej z art. art. 385 ¹ § 1 k.c. z wyłączeniem jedynie jednoznacznie sformułowanych postanowień określających główne świadczenia stron oraz tych postanowień, na których treść konsument miał rzeczywisty wpływ, co musi zostać wykazane przez proferenta ( zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 15 czerwca 2007 roku, VI Ca 228/07). Zgodnie zaś z treścią art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. W rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. „rażące naruszenie interesów konsumenta” oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym, natomiast „działanie wbrew dobrym obyczajom” w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego wyraża się w tworzeniu przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową tego stosunku. Ratio legis przepisu art. 385 ¹ k.c. jest ochrona konsumenta jako słabszego uczestnika obrotu w relacjach z przedsiębiorcą - profesjonalistą w danej dziedzinie. Postanowienie umowne kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, która to sprzeczność rażąco narusza jego interesy. Istotą dobrych obyczajów jest szeroko rozumiany szacunek dla drugiego człowieka. W stosunkach z konsumentami powinien wyrażać się on informowaniem o wynikających z umowy uprawnieniach, niewykorzystywaniem uprzywilejowanej pozycji profesjonalisty przy zawieraniu umowy i jej realizacji, rzetelnym traktowaniu konsumenta jako równorzędnego partnera umowy. Za sprzeczne z dobrymi obyczajami można więc uznać działania zmierzające do niedoinformowania, dezorientacji, wywołania błędnego przekonania u konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności. Działania te potocznie określa się jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające in minus od przyjętych standardów postępowania. W ocenie Sądu Okręgowego postanowienia umowy łączącej strony są niedozwolone w tym zakresie, w jakim przewidują obowiązek uiszczenia przez kredytobiorcę opłaty prowizji należnej pośrednikowi w określonej w tej umowie wysokości. Zaznaczyć bowiem należy, że analizowana opłata stanowiła aż 33,5% świadczenia głównego. W ocenie Sądu Okręgowego zastrzeżenie wynagrodzenia w takiej wysokości nie miało żadnego uzasadnienia w rzeczywistej wysokości kosztów ponoszonych za czynności podjęte przez pośrednika, a do uznania tego wystarcza już samo doświadczenie życiowe. Wprawdzie w realiach przedmiotowego zobowiązania bank kredytujący zrezygnował z pobrania prowizji na swoją rzecz i wprowadził prowizję na rzecz pośrednika kredytowego, ale nie wyklucza to dopuszczalności badania tego aspektu umowy w powyższym aspekcie. Skoro jest to wynagrodzenie należne pośrednikowi wyłącza to natomiast dopuszczalność oceny w kontekście art. 36a ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. 2016 poz. 1528 ze zm.)

W ocenie Sądu skoro wynagrodzenie pośrednika zostało wprowadzone do umowy kredytowej jako jej składnik, to daje asumpt do oceny czy było ustalone na rozsądnym poziomie i nie godzi w interesy konsumenta. W tej mierze , zdaniem sądu ustalona wysokość kosztów pośrednictwa kredytowego naruszyła uczciwość obrotu i dobre obyczaje. Trzeba bowiem założyć, że pozwana przystępując do negocjacji warunków umowy miała doświadczenie w tym względzie, także co do poziomu prowizji pobieranej przez różne podmioty. Sama przyznała, że kształtowały się one na poziomie kilku procent wartości uzyskiwanej kwoty. Biegła z zakresu rachunkowości nie była w stanie określić średniego poziomu prowizji bankowych obowiązującego na rynku usług finansowych w czasie zawierania przedmiotowej umowy. Przyznała jednak, że poziom 15% wartości jako uśredniona wysokość jest akceptowalna z punktu widzenia warunków rynkowych. Zatem w pełni dopuszczalne jest wprowadzenie do umowy kredytowej stron pośrednictwa kredytowego, wiążącego się z obowiązkiem poniesienia kosztów działania pośrednika, zwłaszcza w sytuacji gdy sam bank kredytujący nie pobiera prowizji na swoją rzecz. Zapoznając się z zapisem tej części umowy, z której wyraźnie wynika oznaczenie pośrednika (...) SA pozwana musiała liczyć się z koniecznością zapłaty wynagrodzenia za pośrednictwo i dlatego nie jest zasadny zarzut uznania w całości tej części umowy jako naruszający dobre obyczaje i uczciwość obrotu. Z całą pewnością jednak stoi w opozycji z tymi wartościami wysokość przewidzianego wynagrodzenia, będącego w istocie ponad 1/3 wartości udzielonego kredytu, a w dodatku uiszczaną od razu z wypłaconej kwoty kredytu . Mając powyższe na uwadze należało uznać, że w części ponad 15 % wartości usługi kredytowej pobrane przez pośrednika wynagrodzenie i w takiej wysokości ustalone w umowie kredytowej stanowi klauzulę abuzywną prowadzącą do uznania nieważności umowy w tej części na podstawie cytowanych wyżej przepisów art. 385 ¹ k.p.c jako godzący w równowagę kontraktową tego stosunku.

Zatem przy powyższych założeniach jeśli do kapitału przedmiotowego kredytu wliczyć, zgodnie z założeniami umowy kredytowej wynagrodzenie pośrednika na poziomie 15% wartości kredytu czyli 15 181,79 złotych, to zaliczając wszystkie poczynione przez pozwaną wpłaty na poczet tego zobowiązania zaległość wynosi łącznie 87 331,67 złotych.

Zasądzając powyższą należność sąd nie uwzględnił wniosku pozwanej o rozłożenie tej należności na raty miesięczne po 500 złotych każda. Przyjęcie takiego sposobu spłaty zadłużenia oznaczałoby bowiem dla wierzyciela uzyskanie należnego mu świadczenia w 175 miesięcznych ratach , a zatem trwałoby ponad 14 lat. Zważywszy na czas trwania przedmiotowej umowy kredytowej , zakładany pierwotnie przez strony ( 10 lat ), taki czas oczekiwania przez wierzyciela na odzyskanie należnych mu środków finansowych godziłby w jego uzasadniony interes w kontekście rozważania zastosowania art. 320 k.p.c. Tymczasem złożone w sprawie dokumenty, obrazujące sytuację majątkową pozwanej nie pozwalają na ustalenie wysokości ewentualnej raty na wyższym poziomie.

Dlatego nie uwzględniono wniosku o rozłożenie należności na raty.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. , przy zastosowaniu zasady ich stosunkowego rozdzielenia. Powód wygrał proces w 65%, co oznacza konieczność poniesienia odpowiedzialności za łączne koszty procesu w takiej proporcji przez pozwaną. Pozwana była w całości zwolniona z kosztów sądowych. Wysokość kosztów poniesionych przez powoda wynosiła łącznie 17 877 złotych ( 5400 zł zastępstwo procesowe, 17 zł opłata pełnomocnictwa, 6692 zł – opłata od apelacji i 4 050 zł – zastępstwo procesowe w postępowaniu apelacyjnym), z czego zgodnie z powyższą zasadą pozwana powinna zwrócić 11 620, 05 zł.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanej z urzędu orzeczono w zakresie kosztów w pierwszej instancji – 4 428 złotych brutto i 3321 złotych brutto za postępowanie przed Sądem Apelacyjnym na podstawie § 8 ust. 6 oraz § 16 ust. 1 pkt 2 w związku z § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 3.10.2016 r. – w sprawie ponoszenia przez Sarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu –( Dz. U. z 2019 r. poz. 68).

Co do niepokrytych kosztów sądowych w zakresie brakującej opłaty i wydatków, od uiszczenia których pozwana została zwolniona, to Sąd na podstawie 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz.U. z 2016, poz. 623 ze zm.) obciążył powoda proporcjonalnie do zakresu uwzględnionego powództwa na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu co do kwoty 1 740,90 złotych z tytułu opłaty i 1 071, 40 zł z racji poniesionych wydatków.

Z tych względów orzeczono jak w wyroku.