Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 lipca 2020 r.

Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie, III Wydział Cywilny, w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 25 czerwca 2019 r. w Szczecinie

na rozprawie sprawy

z powództwa (...) Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Niestandaryzowanego Funduszu Sekurytyzacyjnego z siedzibą w G.

przeciwko B. C.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powoda (...) Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Niestandaryzowanego Funduszu Sekurytyzacyjnego z siedzibą w G. na rzecz pozwanej B. C. kwotę 3.617 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt III C 1869/19

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 23 kwietnia 2019 r. E. C. Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Niestandaryzowany Fundusz Sekurytyzacyjny z siedzibą w G., reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika, wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanej B. C. kwoty 19.007,72 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz o zasądzenie na rzecz powoda od pozwanej zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu strona powodowa wskazała, że przedmiotowa wierzytelność powstała w wyniku zawarcia w dniu 11 lipca 2018 r. pomiędzy pozwaną, a (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w W. (obecnie (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością) umowy pożyczki numer (...), z której warunków strona pozwana nie wywiązała się w ustalonym terminie. Wobec zaniechania spłaty zadłużenia przez pozwaną, umowa została wypowiedzenia z dniem 28 marca 2019 r., a cała kwota wierzytelności wraz z odsetkami natychmiast wymagalna. Wierzyciel pierwotny dokonał przelewu wymagalnej wierzytelności na rzecz strony powodowej na podstawie umowy przelewu wierzytelności z 20 sierpnia 2018 r. Powód wskazał, że na dochodzoną pozwem kwotę składają się:

- 9.275,96 zł – suma niespłaconego kapitału udzielonej pożyczki,

- 570 zł – odsetki umowne naliczone od przeterminowanych rat kapitałowych, w trakcie obowiązywania umowy pożyczki oraz dalszych odsetek ustawowych za opóźnienie, naliczonych od dnia następnego po wypowiedzeniu umowy pożyczki do dnia sporządzenia pozwu,

- 9.161,76 zł – stanowiąca sumę opłaty przygotowawczej oraz opłaty administracyjnej, naliczonych zgodnie z umową.

W dniu 25 września 2019 r. Referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym Szczecin – Centrum w Szczecinie wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym (ówczesna sygnatura akt I Nc 876/19).

Pozwana, reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika, wniosła sprzeciw od nakazu zapłaty zaskarżając go w całości oraz wnosząc o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jej rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu sprzeciwu pozwana podniosła zarzuty: brak legitymacji czynnej powoda, wobec niewykazania przejścia na powoda uprawnień pożyczkodawcy oraz nieudowodnienie istnienia roszczenia dochodzonego przez powoda co do podstawy, jak i co do wysokości.

Strona pozwana wskazała, że powód nie sprecyzował i nie udowodnił kwot wskazanych w pozwie. Nie wskazał na przepływy wynikające z umowy i ich wysokość, w tym wykonanie świadczenia wzajemnego, ewentualne spłaty i ich rozksięgowanie, a ponadto nie wyjaśnił w jaki sposób wyliczył dochodzone odsetki. Brak jest możliwości weryfikacji twierdzeń powoda. W ocenie pozwanej strona powodowa nie wykazała także, że jej roszczenie jest wymagalne, tzn. nie wykazała skuteczności złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy, które to oświadczenie miało również niedopuszczalny, warunkowy charakter. Pozwana zarzuciła także, że żądanie kosztów opłaty przygotowawczej i administracyjnej jest rażąco zawyżone, a postanowienia umowne na podstawie której zostały naliczone stanowią niedozwolone klauzule umowne.

W odpowiedzi na sprzeciw, pismem z dnia 22 stycznia 2020 roku, powód podtrzymał swoje stanowisko. W piśmie tym w odniesieniu do zarzutu niewykazania roszczenia co do wysokości przedstawił historię spłaty pożyczki, wskazując, że pozwana spłaciła jedynie 1.807 zł – 605 zł 16 października 2018 r., 601 zł 4 sierpnia 2018 r., 601 zł 5 września 2018 r. Przedstawił również sposób wyliczenia żądanych odsetek – umownych w wysokości 365,87 zł, karnych w wysokości 76,83 zł, oraz dalszych odsetek karnych w wysokości 127,30 zł, wyliczonych od dnia wymagalności roszczenia – 29 marca 2019 r. do dnia sporządzenia pozwu. Odnosząc się do warunkowego charakteru wypowiedzenia umowy przedstawił stanowisko, zgodnie z którym składanie niektórych oświadczeń woli o charakterze prawnokształtującym może mieć warunkowy charakter, szczególnie, gdy ziszczenie się tego warunku zależy od woli adresata tego oświadczenia. W zakresie zarzutów dot. klauzul abuzywnych powód wskazał, że wysokość prowizji nie była wyższa niż kwota kapitału pożyczki, zatem nie naruszała art. 36a pkt 2 ustawy o kredycie konsumenckim w brzmieniu na dzień zawarcia umowy. Dalej wskazał, że umowa pożyczki była umową odpłatą, a pozwana powinna zwrócić pożyczoną jej kwotę, co jest istotą umowy pożyczki. Postanowienia dotyczące prowizji zostały sporządzone w sposób jasny i przejrzysty, a pozwana w sposób świadomy i dobrowolny zgodziła się na takie zobowiązanie. Ponadto w jego ocenie postanowienia te stanowią główne świadczenia stron. Pozwana miała również możliwość odstąpienia od umowy w terminie 14 dni od jej zawarcia.

W zakresie postępowania dowodowego powód wskazał, że składa dowód nadania oświadczenia o wypowiedzeniu umowy oraz pełnomocnictwo dla osoby składającej to oświadczenia oraz umowę cesji wierzytelności wraz z załącznikami, która dowodzi jego legitymacji czynnej. Dowodzi tego również sam fakt posiadania dokumentacji dotyczącej dochodzonej wierzytelności.

Postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 6 lutego 2020 roku Sąd zobowiązał pełnomocnika powoda do uzupełnienia braków formalnych pisma z dnia 22 stycznia 2020 roku poprzez przedłożenie pełnomocnictwa udzielonego mu przez powoda w terminie tygodniowym, pod rygorem zwrotu w/w pisma, a także do przedłożenia dowodów z dokumentów wymienionych jako załączniki, w terminie tygodniowym pod rygorem pominięcia dowodów.

W odpowiedzi na powyższe zobowiązanie pełnomocnik powoda przedłożył pełnomocnictwo udzielone mu do reprezentowania powoda w niniejszej sprawie i dokumenty wykazujące jego umocowanie. Pełnomocnik nie przedłożył dokumentów stanowiących wskazane przez niego dowody.

W replice na stanowisko powoda wyrażone w piśmie z dnia 22 stycznia 2020 roku pozwana zarzuciła, że powód nie złożył dowodu złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy, a ponadto nie wykazał, iż uprzednio doręczono pozwanej wezwanie do zapłaty. Odnosząc się do umowy cesji z załącznikami zarzucił, że złożone dokumenty są niekompletne i nie sposób ich ze sobą powiązać. W zakresie wykazania roszczenia co do wysokości zarzuciła, że w dalszym ciągu powód przedstawił na tę okoliczność wyłącznie swoje twierdzenia, a miał możliwość przedstawienia dowodów o większej mocy dowodowej, gdyż umowa pożyczki dotyczyła obrotu bezgotówkowego. Ponadto powód nie wykazał by udostępnił pożyczkę, zgodnie z § 4 ust. 3 umowy. Pozwana podtrzymała również zarzuty dotyczące abuzywności postanowień dotyczących prowizji powołując się w tym zakresie na szerokie orzecznictwo.

W dalszych pismach procesowych strony podtrzymywały swoje stanowiska.

W piśmie z dnia 14 lutego 2020 roku powód wskazał, iż pozwana przystępując do spłaty zobowiązania potwierdziła istnienie długu. Rozwinął także argumentację dotyczącą zasadności naliczenia w umowie opłaty operacyjnej. Podniósł, iż zostało wykazane wypowiedzenie umowy pożyczki i w treści pisma przedstawił wydruk ze strony śledzenia przesyłek.

W piśmie z dnia 18 lutego 2020 roku pełnomocnik pozwanej podtrzymał dotychczasowe twierdzenia, zarzuty i wnioski, w tym zarzut braku legitymacji procesowej czynnej oraz brak wykazania wymagalności roszczenia dochodzonego pozwem i w zakresie abuzywności postanowień umownych.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 11 lipca 2018 r. B. C. zawarła z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. umowę pożyczki o numerze (...) na czas oznaczony – do dnia 11 lipca 2021 r. Kwota pożyczki wynosiła 10.000 zł. Odsetki od tej kwoty wynosiły 10% w skali roku, łącznie 1.616,19 zł za cały okres udzielenia pożyczki. Za udzielenie pożyczki pożyczkobiorca pobrał prowizję w wysokości 9.999,72 zł. Łączny koszt pożyczki wynosił 11.615,91 zł, a całkowita kwota do spłaty 21.615,91 zł. Pożyczka miała zostać zwrócona w 36 miesięcznych ratach wynoszących 600,45 zł.

Umowa nie precyzowała podstawy wyliczenia prowizji.

Zgodnie z §4 ust. 1 umowy przyznanie pożyczki jest uzależnione od pozytywnej weryfikacji wniosku o pożyczkę oraz oceny zdolności kredytowej pożyczkobiorcy. Zgodnie zaś §4 ust. 3 po wydaniu pozytywnej decyzji o udzieleniu pożyczki ratalnej pożyczkodawca bezzwłocznie, w terminie nie dłuższym niż 14 dni, przekazuje kwotę pożyczki ratalnej pożyczkobiorcy w sposób wskazany przez pożyczkobiorcy, tj. poprzez przelew bankowy na rachunek pożyczkobiorcy. P. podała do przelewu numer rachunku (...). Pożyczkodawca niezwłocznie po zawarciu umowy przekazuje pożyczkobiorcy: umowę wraz ze wzorem oświadczenia o odstąpieniu od umowy oraz tabelą opłat i prowizji, harmonogram rat i formularz informacyjny (§4 ust. 5). Pożyczkobiorca oświadczył, że otrzymał i zapoznał się z treścią formularza informacyjnego, tabelą opłat i prowizji oraz harmonogramem rat (§4 ust. 6).

Niespłacenie pożyczki ratalnej zgodnie z harmonogramem rat powoduje powstanie zadłużenia przeterminowanego, od którego pobierane są odsetki za opóźnienie (§7 ust. 1).

Na podstawie §8 ust. 1 umowy pożyczkobiorca miał prawo, bez podania przyczyny odstąpić od umowy pożyczki ratalnej w terminie 14 dni od dnia jej zawarcia, co skutkuje uznaniem umowy pożyczki ratalnej za niezawartą.

Zgodnie z §9 ust. 1 umowy umowa ulega rozwiązaniu z chwilą spłaty wszystkich należności. Na podstawie §9 ust. 2 pożyczkodawca może wypowiedzieć umowę pożyczki ratalnej ze skutkiem natychmiastowym w przypadku braku spłaty pożyczki ratalnej w terminie spłaty lub powstania zaległości w spłacie pożyczki ratalnej w wysokości odpowiadającej dwóm pełnym ratom.

W § 14 ust. 10 wskazano, że pożyczkodawca jest uprawniony do dokonania cesji wierzytelności w tym niewymagalnych, wynikających z tytułu umowy pożyczki ratalnej na rzecz osób trzecich.

Dowód :

- umowa pożyczki z załącznikami (k. 16-27, 100-101).

W dniu 13 lipca 2018 r. (...) spółka z o.o. w W., zwana dalej inicjatorem sekurytyzacji, zawarła z E. D. Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym Niestandaryzowanym Funduszem Sekurytyzacyjnym w G., zwanym dalej nabywcą, umowę sekurytyzacji. Zgodnie z §2 ust. 1 tej umowy inicjator sekurytyzacji oświadczył, że na podstawie zawartych przez niego umów pożyczek pieniężnych przysługują mu względem jego dłużników – pożyczkobiorców wierzytelności pieniężne, określone w załączonym do umowy zestawieniu wierzytelności będących przedmiotem przelewu. Zestawienie do zostało sporządzone w formie papierowej i elektronicznej.

Umowa z 13 lipca 2018 r. została zawarta w ramach umowy ramowej o współpracy z dnia 30 marca 2018 r.

Zgodnie z §3 ust. 3 umowy na jej podstawie inicjator sekurytyzacji przelewa na rzecz nabywcy wierzytelności określone w §2 ust. 1 umowy, a nabywca oświadcza, że przelew tych wierzytelności bezwarunkowo przyjmuje. Zgodnie z §3 ust. 4 wraz z wierzytelnościami przechodzą na nabywcę wszelkie prawa z nimi związane. Zgodnie z §3 ust. 5 i 6 nabywca nabywa wierzytelności, o których mowa w §2 ust. 1 umowy za cenę w wysokości ustalonej przez strony, zgodnie z §9 umowy o współpracy. Zapłata ceny następuje na zasadach określonych przez strony w umowie o współpracy. Przy zawieraniu tej umowy (...) spółka z o.o. w W. był reprezentowany przez należycie umocowaną M. M.. Po stronie E. D. Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Niestandaryzowanego Funduszu Sekurytyzacyjnego w W. miała działać K. G..

W dniu 20 sierpnia 2018 r. E. D. Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Niestandaryzowany Fundusz Sekurytyzacyjny w G., zwany dalej cedentem, zawarł z E. C. Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym Niestandaryzowanym Funduszem Sekurytyzacyjnym w G., zwanym dalej cesjonariuszem umowę przelewu wierzytelności. Zgodnie z §2 ust. 1 a umowy cedent oświadczył, że przysługują mu wobec dłużników wierzytelności pieniężne szczegółowo określone w załączniku numer 3 do umowy, będącym wykazem wierzytelności w formie pisemnej, jak również w formie elektronicznej, sporządzanym wg stanu na dzień 1 sierpnia 2018 r., który stanowi integralną część umowy. Zgodnie z §2 ust. 2 umowy cedent przeniósł na cesjonariusza wierzytelności wymienione w załączniku nr 3 do umowy za cenę i na warunkach określonych w umowie, a cesjonariusz wierzytelności te nabył za cenę i na warunkach określonych w umowie. Zgodnie z §2 ust. 4 lista wierzytelności, stanowiącą załącznik nr 3 do umowy, zawiera następujące informacje dotyczące wierzytelności: liczba porządkowa, numer pożyczki, id umowy, pesel, nazwisko, imię, numer dokumentu, data zawarcia umowy, saldo, cena za wierzytelność. Przy zawieraniu tej umowy zarówno cesjonariusz jak i cedent byli reprezentowani przez należycie umocowanych członków zarządu Kancelarii (...) spółki akcyjnej w We W..

W dniu 21 sierpnia 2018 r. E. D. Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Niestandaryzowany Fundusz Sekurytyzacyjny w G., zwanym dalej cedentem, zawarł z E. C. Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym Niestandaryzowanym Funduszem Sekurytyzacyjnym w G. aneks do umowy przelewu wierzytelności. Zgodnie z §1 ust. 1 aneksu §2 ust. 1a umowy z 20 sierpnia 2018 r. otrzymał brzmienie, że cedent oświadczył, że przysługuje mu wobec dłużników wierzytelności pieniężnych, szczegółowo określonych w załączniku nr 3 do umowy, będącym wykazem wierzytelności w formie pisemnej, jak również w wersji elektronicznej, sporządzonym według stanu na dzień 1 sierpnia 2018 r., który stanowi integralną część umowy. Załącznik nr 3 do umowy otrzymał brzmienie jak w załączniku do aneksu.

Dowód :

- umowa z 13 lipca 2018 r. (k. 64-65),

- umowa z 30 marca 2018 r. (k.90-93),

- umowa z 20 sierpnia 2018 r. (k. 67-69),

- pełnomocnictwo (k. 94),

- aneks z 21 sierpnia 2018 r. (k. 70-71).

W dniu 10 stycznia 2019 r. w imieniu (...) Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą w G., sporządzone zostało pismo, w którym wezwano B. C. do zapłaty kwoty 1.214,24 zł, stanowiącej wysokość zadłużenia z umowy pożyczki z dnia 11 lipca 2018 r. o numerze (...), w terminie do 20 stycznia 2019 r., pod rygorem wypowiedzenia umowy.

Dowód :

- wezwanie z dnia 10 stycznia 2019 r. (k. 12-13).

W dniu 11 lutego 2019 r. sporządzone zostało pismo, zatytułowane wypowiedzenie umowy pożyczki, w którym wskazano, że aktualny pożyczkodawca wypowiada B. C. umowę pożyczki z dnia 11 lipca 2018 r. o numerze (...), z powodu zaległości w wysokości 2.434,24 zł z tytułu rat pożyczki, pod warunkiem wstrzymującym – dokonaniem spłaty całej zaległej kwoty w sposób ustalony z pożyczkodawcą, w nieprzekraczalnym terminie 25 lutego 2019 r. W piśmie wskazano, że brak dokonania wpłaty we wskazanym terminie oraz kwocie spowoduje rozpoczęcie biegu okresu wypowiedzenia, który wynosi 30 dni. Po jego upływie cała niespłacona pożyczka zostanie postawiona w stan natychmiastowej wymagalności.

Dowód :

- wypowiedzenie umowy (k. 14-15).

W dniu 29 marca 2019 r. E. C. Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Niestandaryzowany Fundusz Sekurytyzacyjny w W. sporządził pismo, w którym zawiadamiał B. C. o przelewie w dniu 20 sierpnia 2018 r. wierzytelności z tytułu umowy pożyczki z dnia 11 lipca 2018 r. o numerze (...). Jednocześnie wezwał ją do zapłaty kwoty 18.887,49 zł, stanowiącej wysokość zadłużenia z tytułu ww. umowy.

Dowód :

- zawiadomienie i wezwanie z dnia 29 marca 2019 r. (k. 10-11).

Sąd Rejonowy zważył co następuje:

W ocenie Sądu powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

W przedmiotowej sprawie strona powodowa domagała się zasądzenia od pozwanej kwoty 19.007,72 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztami postępowania, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Przedmiotowe roszczenie powódka wywodziła z umowy pożyczki o numerze (...) zawartej pomiędzy pozwaną, a pierwotnym wierzycielem – pożyczkodawcą, a także z umowy sprzedaży wierzytelności z dnia 13 lipca 2018 r., zawartej pomiędzy pierwotnym wierzycielem – pożyczkodawcą, a nabywcą wierzytelności oraz z umowy sprzedaży wierzytelności z dnia 20 sierpnia 2018 r. i aneksu do tej umowy z dnia 21 sierpnia 2018 r., zawartej pomiędzy pierwszym nabywcą, a drugim nabywcą wierzytelności – powodem w niniejszej sprawie.

W sprawie znajdują zastosowanie przepisy kodeksu postępowania cywilnego w brzemieniu sprzed 7 listopada 2019 r. – zgodnie z art. 11 ust. 1 pkt 1 ustawy z 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 1469), albowiem w sprawie w dniu 25 września 2019 r. został wydany nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym.

Podstawę prawną żądania pozwu stanowił przepis art. 720 § 1 k.c., zgodnie z którym przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Podstawowym obowiązkiem pożyczkodawcy jest wydanie drugiej stronie przedmiotu pożyczki, natomiast obowiązkiem pożyczkobiorcy jest zwrot przedmiotu pożyczki w umówionym terminie. Przy czym w sprawie niniejszej zastosowanie miały także przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim. Na podstawie art. 3 ust 1 i 2 pkt 1 w/w aktu prawnego przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki. Podstawę żądania stanowił również art. 509 § 1 k.c., zgodnie z którym wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki (§ 2).

Stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd ustalił na podstawie przedłożonych do akt dowodów z dokumentów, których autentyczność nie była kwestionowana w toku procesu przez strony, a nie wzbudziła również wątpliwości Sądu. Strona pozwana kwestionowała jedynie moc dowodową poszczególnych dokumentów, którą Sąd omówi i oceni odnosząc się do poszczególnych zarzutów pozwanej. Przeciwko żądaniu pozwu pełnomocnik pozwanej podniósł szereg zarzutów, którymi skutecznie obalił żądanie pozwu.

Mając na względzie podstawę żądania pozwu oraz zasady rozkładu ciężaru dowodu w postępowaniu cywilnym, zgodnie z którymi obowiązek przedstawienia dowodów, w myśl przepisu art. 3 k.p.c., spoczywa na stronach, zaś ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.) wskazać należy, że na stronie powodowej spoczywał obowiązek wykazania, że jego poprzednik prawny zawarł z B. C. umowę pożyczki, z której wywodzi swoje roszczenia, że kwota pożyczki została przeniesienia na pożyczkobiorcę, natomiast na pozwanej ciążył obowiązek wykazania, że zwróciła pożyczkodawcy kwotę pożyczki. Ponadto powód zobowiązany był wykazać, że skutecznie nabył dochodzoną pozwem wierzytelność.

W ocenie Sądu, mając na uwadze zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, stwierdzić należało, że powód wywiązał się ze spoczywającego na nim obowiązku wykazania żądania pozwu jedynie w zakresie wykazania zawarcia przez pozwaną B. C. z pierwotnym wierzycielem z (...) sp. z o.o. w W. umowy pożyczki z dnia 11 lipca 2018 r. Okoliczność ta nie była zresztą sporna. Samego faktu zawarcia umowy pożyczki pozwana nie kwestionowała.

Za oddaleniem powództwo przesądziły następujące okoliczności.

W ocenie Sądu, mając na uwadze zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, stwierdzić należało, że powód nie wykazał, aby był następcą prawnym strony, z którą pozwana zawarła przedmiotową umowę pożyczki. Wskazać należy, że w procesie w charakterze stron mogą występować tylko te podmioty, które są jednocześnie podmiotami stosunku prawnego będącego przedmiotem tego procesu. W każdym procesie sąd powinien przede wszystkim rozstrzygnąć, czy strony procesowe są jednocześnie stronami spornego stosunku prawnego. Podkreślić należy, że posiadanie przez stronę powodową legitymacji czynnej, natomiast przez stronę pozwaną legitymacji biernej, jest kluczową przesłanką, od której uzależnione jest możliwość uwzględnienia powództwa. Brak którejkolwiek z nich prowadzi do oddalenia powództwa już z samej tej przyczyny.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z 12 grudnia 2012 r. (sygn. akt III CZP, Legalis 549473) legitymacja materialna, a więc posiadanie prawa podmiotowego lub interesu prawnego stanowi przesłankę materialną powództwa, a jej brak stoi na przeszkodzie udzieleniu ochrony prawnej. Brak legitymacji materialnej (czynnej lub biernej) skutkuje co do zasady oddaleniem powództwa. W sytuacji, gdy legitymacja materialna i procesowa zespalają się, oddalenie powództwa następuje w istocie z braku legitymacji materialnej, którego rezultatem jest także brak legitymacji procesowej, będący wtórną przyczyną oddalenia powództwa. Legitymacja procesowa to zatem uprawnienie konkretnego podmiotu (legitymacja czynna) do występowania z konkretnym roszczeniem przeciwko innemu oznaczonemu podmiotowi (legitymacja bierna) wypływająca z prawa materialnego.

Powód wskazał, że wierzytelność wynikająca z umowy pożyczki została przeniesiona na jego rzecz na mocy umowy sprzedaży wierzytelności z dnia 20 sierpnia 2018 r. Cesja wierzytelności miała w niniejszej sprawie jednak charakter kaskadowy. W związku z tym w pierwszej kolejności powód zobowiązany był wykazać, że pożyczkodawca zbył dochodzoną pozwem wierzytelność na rzecz (...) w G.. O ile w ocenie Sądu powód wykazał skuteczne zawarcia umowy z dnia 20 sierpnia 2018 r. i aneksu z dnia 21 sierpnia 2018 r., o tyle nie wykazał skuteczności zawarcia umowy z dnia 13 lipca 2018 r. Nie wykazał bowiem należytego umocowania K. G. do zawarcia w imieniu (...) w G. umowy przelewu wierzytelności z dnia 13 lipca 2018 r. Ustosunkowując się do zarzutów pozwanej powód do pisma z 14 lutego 2020 r. dołączył jedynie pełnomocnictwo dla M. M.. W konsekwencji należy przyjąć, iż nie zostało wykazane, ażeby przy podpisaniu pierwszej umowy cesji wierzytelności została zachowana właściwa reprezentacja stron, co z kolei obliguje do przyjęcia, iż pierwsza umowa cesji wierzytelności, została zawarta przez osoby nieuprawnione. Skutkiem tego stanu rzeczy jest to, iż powód nie nabył skutecznie ewentualnej wierzytelności wobec pozwanej na podstawie umowy z 20 sierpnia 2018 r. Powód nie mógł bowiem nabyć wierzytelności od podmiotu, któremu taka wierzytelność nigdy nie przysługiwała.

Po drugie w ocenie sądu brak jest dowodów pozwalających w wystarczającym stopniu ustalić jakie faktycznie wierzytelności miały zostać przeniesione przy pierwszej cesji, jak i drugiej cesji, w szczególności zaś, aby była wśród nich wierzytelność dochodzona pozwem, w tym w jakiej wysokości i w jakiej strukturze kapitału i odsetek. Zaznaczyć należy, że przedmiotem cesji mogą być wszelkie wierzytelności, chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu, albo właściwości zobowiązania. Jeżeli rodzaj wierzytelności te warunki spełnia, to skuteczność cesji jest uzależniona od dostatecznego oznaczenia i zindywidualizowania. W umowie cesji powinien być zatem wyraźnie określony stosunek zobowiązaniowy, którego elementem jest zbywana wierzytelność, przy czym chodzi głównie o oznaczanie stron tego stosunku, świadczenia oraz przedmiotu świadczenia. Do skuteczności zawarcia umowy przelewu koniecznym jest stypizowanie wierzytelności poprzez jej indywidualne oznaczenie, odróżniające ją od innych wierzytelności. Polega to na wskazaniu wierzyciela, dłużnika, stosunku zobowiązaniowego, z którego wynika i przedmiotu świadczenia dłużnika objętego cesją wierzytelności (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 15 listopada 2018 r., sygn.. akt VII Aga 1510/18, Legalis 1874671, postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 27 marca 2015 r., sygn. akt V ACz 286/15, Legalis 1213497). Przedłożone przez powoda załączniki powyższych warunków nie spełniają.

Obydwa z załączników nie zawierają podpisów, a jedynie nieczytelne parafki, nie sposób ustalić zatem, aby załączniki te, mające stanowić integralną część umowy, zostały podpisane przez osoby stawające do umowy w imieniu cedentów i cesjonariuszy. Co prawda wskazane w nich zostało, że przenoszona jest wierzytelność wobec B. C. z tytułu umowy o numerze (...) z dnia 11 lipca 2018 r. w wysokości 21.615,91 zł, jednakże jest to okoliczność niewystarczająca. Z samego faktu posiadania danych dotyczących pozwanej nie może wyprowadzić wniosku, że powodowi przysługuje wobec niej jakieś roszczenie.

Wątpliwości co do rzetelności tych załączników budzi również to, że w załączniku do umowy z dnia 13 lipca 2018 r. wierzytelność przysługująca wobec pozwanej miała wynosić 21.615,91 zł. Powód wskazał w piśmie procesowym z dnia 23 stycznia 2020 r., że pozwana 4 sierpnia 2018 r. dokonała wpłaty w wysokości 601 zł, a pomimo to wierzytelność ujęta w załączniku do aneksu z 21 sierpnia 2018 r. dalej wynosi 21.615,91 zł, czyli tyle ile całkowita kwota do spłaty określona w umowie pożyczki.

Co więcej zgodnie z aneksem z dnia 21 sierpnia 2018 r. wykaz przenoszących wierzytelności w ramach umowy z dnia 20 sierpnia 2018 r. (załącznik numer 3) otrzymał brzmienie jak w załączniku do aneksu. Tymczasem powód załączył do tego aneksu załącznik numer 1, zatem dokument o podobnej, ale jednak innej nazwie niż wynika to z §2 aneksu.

Dalej, zgodnie z §2 ust. 4 umowy z dnia 20 sierpnia 2018 r. lista wierzytelności, stanowiącą załącznik nr 3 do umowy, zawiera następujące informacje dotyczące wierzytelności: liczba porządkowa, numer pożyczki, id umowy, pesel, nazwisko, imię, numer dokumentu, data zawarcia umowy, saldo, cena za wierzytelność, czyli łącznie 10 elementów. Dokument, który złożył powód, mający stanowić załącznik do aneksu do umowy z 20 sierpnia 2018 r. zawiera zaś jedynie następujące kolumny: liczba porządkowa, numer pożyczki, pesel, nazwisko, imię, numer dokumentu, data zawarcia umowy, saldo, czyli łącznie 8 elementów. Skoro zatem załącznik ten nie spełnia wymogów umowy nie sposób ustalić, że tabela ta faktycznie stanowi przedmiotowy załącznik.

Kolejny zarzut pozwanej dotyczył braku wymagalności roszczenia. W ocenie Sądu zarzut ten należało podzielić, powód nie wykazał bowiem skutecznego i ważnego złożenia pozwanej oświadczenia o wypowiedzeniu umowy, wobec czego roszczenie strony powodowej nie jest jeszcze wymagalne. Ponadto w ocenie Sądu wypowiedzenie to miało niedopuszczalny – warunkowy charakter. Obowiązek polegający na wykazaniu wymagalności należności dochodzonej pozwem to jeden z podstawowych obowiązków powoda. Z treści umowy pożyczki wynika, że została zawarta na okres do dnia 11 lipca 2021 r. Obowiązkiem powoda było zatem wykazanie, że przed upływem tego okresu dokonał wypowiedzenia umowy. Z obowiązku tego powód się nie wywiązał.

Aby mówić o skutecznym wypowiedzeniu umowy pożyczki niezbędnym byłoby przedłożenie oświadczenia o jej wypowiedzeniu wraz z dowodem, że doszło do pozwanej w taki sposób, że mógł zapoznać się z jego treścią (art. 61 §1 zd. 1 k.c.), zatem, że było skuteczne, następnie zaś, że osoba, która oświadczenie to złożyła, była należycie umocowana do składania takich oświadczeń, zatem, że oświadczenie to było ważne. Czym innym jest bowiem ustalenie, że doszło do faktu złożenia oświadczenia woli, a czym innym ustalenie, że oświadczenie to było skuteczne. O fakcie złożenia oświadczenia woli decydują w szczególności okoliczności, czy składający oświadczenie w ogóle wyraził swoją wolę – w zasadzie w dowolnej formie, o ile forma ta w wystarczający sposób wolę tę ujawniła oraz czy oświadczenie to doszło do adresata w rozumieniu art. 61 §2 k.c. Natomiast o skuteczności złożonego oświadczenia decydują w szczególności takie okoliczności, jak zdolność do czynności prawnych, forma czy należyte umocowanie.

Sąd miał na uwadze, że możliwość zapoznania się z treścią oświadczenia przez adresata nie może być utożsamiana z rzeczywistym zapoznaniem się przez niego z tym oświadczeniem, co oznacza, że skuteczne złożenie oświadczenia woli następuje także w sytuacji, w której co prawda adresat oświadczenia woli nie zna jego treści, ale miał realną możliwość zapoznania się z nią, gdyż doszła ona do niego w taki sposób, że mógł się z nią zapoznać (vide wyrok Sądu najwyższego z dnia 22 marca 2017 r., sygn. akt III CSK 148/16, Legalis 1668520), taka zaś sytuacja nie miała w sprawie miejsca, a przynajmniej powódka tej okoliczności nie wykazała. Ustalenie „możliwości zapoznania się z treścią oświadczenia woli” jest niewątpliwie elementem stanu faktycznego sprawy. Nie należy jej wobec tego pojmować abstrakcyjnie i hipotetycznie, w oderwaniu od rzeczywistych, konkretnych okoliczności sprawy. To na powodzie ciążył obowiązek wykazania tej okoliczności. Wystarczające byłoby wykazanie przez osobę składającą oświadczenie woli skierowane do innej osoby, że wysłała to oświadczenie adresatowi listem poleconym, natomiast na adresacie spoczywałby ciężar ewentualnego wykazania, że nie miał możliwości zapoznania się z jego treścią (obalenie domniemania skuteczności, doręczenia) (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 października 2011 r., sygn. akt I CSK 715/10, Legalis 465584).

Dowodem skutecznego doręczenia jest co do zasady zwrotne potwierdzenie odbioru korespondencji, nawet jeżeli przesyłka wróciła jako niepodjęta, gdyż to wówczas, o ile korespondencja byłaby zaadresowana na prawidłowy, np. wskazany w umowie, adres, pozwany byłby zobowiązany do wykazania, że w dacie doręczenia pod wskazanym adresem nie przebywał. Powód takiego dowodu nie złożył. Potwierdzenie nadania przesyłki jest jedynie okoliczności uprawdopodobniającą złożenie oświadczenia. Co w niniejszej sprawie istotne ponadto powód w treści pisma z dnia 14 lutego 2020 r. wkleił zrzut ekranu ze strony Poczty Polskiej – śledzenia przesyłki o numerze (...). Nie sposób jednak powiązać numeru tej przesyłki z pismem – oświadczeniem o wypowiedzeniu umowy. Powyższe okoliczności przesądzają w ocenie Sądu o braku możliwości ustalenia skutecznego złożenia pozwanej oświadczenia o wypowiedzeniu umowy.

Niezależnie od tego powód nie złożył pełnomocnictwa dla A. Z., brak jest zatem jakichkolwiek podstaw do ustalenia, że osoba składająca oświadczenie o wypowiedzeniu umowy była należycie umocowana do składania takiego oświadczenia w imieniu pożyczkodawcy, zatem, że oświadczenie to było ważne. Powód wskazał w piśmie z 22 stycznia 2020 r., że załącza do niego pełnomocnictwo dla A. Z.. Dokument ten nie został jednak faktycznie dołączony do pisma. W związku z powyższym postanowieniem z dnia 6 lutego 2020 r. Sąd zobowiązał pełnomocnika powoda do uzupełnienia braków pisma z dnia 22 stycznia 2020 roku poprzez przedłożenie dokumentów wymienionych jako załączniki do repliki na sprzeciw, w terminie tygodniowym, pod rygorem pominięcia dowodów. Powód odebrał powyższe zobowiązanie 26 lutego 2020 r. i nie wykonał go w zakreślonym terminie.

Wskazać również należy, że oświadczenie poprzednika prawnego powoda miało warunkowy charakter, co w ocenie Sądu jest niedopuszczalne. Jakkolwiek orzecznictwo w tej kwestii nie jest jednolite, to w relacjach z konsumentem przychylić należy się do stanowiska, zgodnie z którym przyszłe i niepewne zdarzenie nie może należeć do zobowiązania dłużnika zaciągniętego w danym stosunku prawym. Sąd orzekający w niniejszym składzie stoi również na stanowisku, że wypowiedzenie wadliwe lub brak wypowiedzenia umowy nie może być konwalidowany poprzez wytoczenie powództwa, a dokładnie przez doręczenie pozwanemu odpisu pozwu. Mając na uwadze powyższe roszczenie podlegało również oddaleniu jako niewymagalne.

Sąd podziela również zarzut, że materiał dowodowy sprawy nie pozwala na ustalenie wysokości zadłużenia pozwanej. Niespornym było w sprawie, że pozwana jakąś część zadłużenia spłaciła. Powód nie wykazał jednak w wystarczającym stopniu historii spłaty pożyczki. W tym miejscu wskazać należy, że dowodem w sprawie cywilnej mogą być dokumenty urzędowe i prywatne, ale także inne środki, niż wymienione w artykułach 305-308 k.p.c. Dowody elektroniczne wprawdzie nie są wymienione explicite w katalogu środków dowodowych, jednakże kodeks postępowania cywilnego nie zawiera zamkniętej listy źródeł dowodowych, dowodem może być wszystko, co ma znaczenie w sprawie (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 19 września 2016 r., I ACa 364/15, Legalis 2180521). Dokument prywatny korzysta z domniemania autentyczności oraz domniemania, że osoba, która podpisała dokument, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument prywatny nie korzysta natomiast z domniemania prawdziwości zawartych w nich oświadczeń, a więc każda osoba mająca w tym interes prawny może stwierdzić i dowodzić, że treść złożonych oświadczeń nie odpowiada stanowi rzeczywistemu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 2007 roku, V CSK 441/06, Legalis 174416 oraz postanowienie tego Sądu z dnia 15 kwietnia 1982 r., III CRN 65/82, Legalis 23089). Nie oznacza to jednakże, że dokument taki nie może stanowić dowodu w sprawie. Dowód z dokumentu prywatnego jest dopuszczalny w postępowaniu cywilnym i podlega ocenie sądu jak każdy inny dowód, według własnego przekonania sądu, na podstawie wszechstronnego rozważenia całego materiału dowodowego (art. 233 § 1 k.p.c.). Tymczasem powód nie przedstawił chociażby dokumentu prywatnego na okoliczność w jaki sposób zadłużenie pozwanej, pomimo niespornej częściowej spłaty, przedstawiło się na żądanym w pozwie poziomie. Na okoliczność tą zaproponował wyłącznie twierdzenia zawarte w piśmie z dnia 22 stycznia 2020 r., które nie mogą stanowić dowodu. Z uwagi na brak dokumentów źródłowych, w oparciu o które powód podniósł twierdzenia co do wysokości zadłużenia – nie jest możliwe zweryfikowanie, czy wskazana wysokość zadłużenia odpowiada rzeczywistemu stanowi rzeczy. Podkreślić należy, że ciężar dowodu wykazania, że zadłużenie ma inną wysokość niż twierdzi powód, tzn., że pozwana spłaciła więcej, niż żąda powód, zaktualizowałby się po stronie pozwanej dopiero w momencie, gdyby pozwana zakwestionowała złożone przez powoda dokumenty prywatne odnoszące się do spłaty zadłużenia, np. historię rachunku bankowego. Powód zaś dokumentacji źródłowej, w oparciu o którą podnosił swoje twierdzenia, nie złożył, w związku z czym twierdzenia te pozostaję niewykazane.

Sąd podzielił także zarzut, że żądana przez powoda kwota prowizji jest zawyżona i postanowienia umowne obciążające pożyczkobiorcę prowizją w tej wysokości stanowią klauzulę niedozwoloną.

Zgodnie z treścią art. 385 ¹ k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny (§ 1). Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie (§ 2). Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3).

Aby określone postanowienie umowy mogło zostać uznane za „niedozwolone postanowienie umowne” w rozumieniu wyżej wymienionego przepisu, spełnione muszą zostać łącznie cztery warunki: 1) umowa musi być zawarta z konsumentem, 2) postanowienie umowy „nie zostało uzgodnione indywidualnie”, 3) postanowienie kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy, 4) postanowienie sformułowane w sposób jednoznaczny nie dotyczy „głównych świadczeń stron”.

W rozpoznawanej sprawie między stronami nie było sporne, że będąca przedmiotem sporu umowa została zawarta pomiędzy przedsiębiorcą (pierwotnym wierzycielem), a konsumentem (pozwaną). Powód nie zakwestionował skutecznie również braku indywidualnego uzgodnienia z pozwaną warunków umowy, a to na nim stosowanie do treści art. 385 ¹§ 4 k.c. spoczywał ciężar dowodu wykazania, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, gdyż to powód mógłby się na to powoływać. Tym samym Sąd przyjął, że postanowienia umowy pożyczki nie zostały uzgodnione z pozwaną indywidualnie i nie miała ona wpływu na ich treść, gdyż nie były one przedmiotem negocjacji stron umowy. Umowa ta została sporządzona na standardowym druku. Przyjąć należało, że pozwana miała jedynie możliwość wyboru co do podpisania albo odmowy podpisania przedłożonej jej umowy o treści takiej, jaka wynika ze złożonego przez powódkę dokumentu. Wysokość prowizji nie jest również głównym świadczeniem stron przy zawieraniu umowy pożyczki. Głównym świadczeniem stron w umowie pożyczki jest udzielenie (przeniesienie własności) oraz zwrot udzielonej pożyczki. Tylko postanowienia bezpośrednio regulujące wskazaną kwestię można zaliczyć do postanowień określających główne świadczenia stron.

W ocenie Sądu postanowienia umowne dotyczące prowizji od udzielonej pożyczki – nieuzgodnione indywidualnie kształtują prawa i obowiązki pozwanej w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jej interesy.

Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Sądu Najwyższego i sądów powszechnych „rażące naruszenie interesów konsumenta” w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym, natomiast „działanie wbrew dobrym obyczajom” w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego wyraża się w tworzeniu przez kontrahenta konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową tego stosunku. Pojęcia te mają charakter niedookreślony i ocenny, wymagają dokonania ich wykładni w każdej sprawie indywidualnie, z uwzględnieniem celu umowy, charakteru stosunku zobowiązaniowego, jak również zwyczajów i norm przyjętych w konkretnej dziedzinie aktywności gospodarczej. Podstawowym elementem przyjętych w obrocie gospodarczym dobrych obyczajów jest zasada lojalności, uczciwości i szacunku wobec kontrahenta. Sprzeczne z dobrymi obyczajami będą więc takie działania, które zmierzają do niedoinformowania, dezinformacji, wykorzystania naiwności lub niewiedzy klienta, wprowadzenia go w błąd co do realnych obciążeń i ryzyka związanego z umową oraz co do tego, jakie świadczenia na swoją rzecz zastrzegł przedsiębiorca. Jeśli chodzi o pojęcie „interesu konsumenta”, to obejmuje ono elementy ekonomiczne (przede wszystkim związane z zachowaniem ekwiwalentności świadczeń stron oraz proporcjonalności obciążeń nałożonych na konsumenta do realnych kosztów związanych z umową i wartości świadczeń uzyskanych przez konsumenta), ale również pozaekonomiczne, takie jak pewność obrotu, zaufanie, czas poświęcony na realizację swoich uprawnień, przekonanie o rzetelnym potraktowaniu przez drugą stronę umowy. Ustawodawca wymaga, by naruszenie interesów konsumenta przez klauzulę niedozwoloną nastąpiło w stopniu „rażącym”, a zatem musi być to naruszenie znaczne, polegające na drastycznym odejściu od zasad uczciwego obrotu, lojalności, szacunku dla drugiej strony umowy. Działanie wbrew „dobrym obyczajom” w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego wyraża się w tworzeniu przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową tego stosunku. Rażące naruszenie interesów konsumentów polega w tym kontekście na nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków na niekorzyść konsumenta (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2005 roku, sygn. I CK 832/04, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 13 września 2012 roku, sygn. VI ACa 461/12).

Sąd stoi na stanowisku, że żądanie przez powódkę zapłaty na jej rzecz kwoty prowizji w wysokości 9.999,72 zł jest rażąco zawyżone, kwota ta stanowi aż 99,99% kwoty udzielonej pożyczki (faktycznie wypłaconej kwoty), co skutkuje znaczącym wzrostem świadczenia nałożonego na konsumenta względem wysokości świadczenia spełnionego przez pożyczkodawcę, co kształtowało prawa i obowiązki pozwanej w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszało jej interesy. Co bowiem istotne w zamian za tę prowizję pozwana nie otrzymała żadnego realnego świadczenia. Umowa pożyczki nie przewiduje bowiem, by kwota prowizji wpływała w jakikolwiek sposób na warunki umowy. Prowizja stanowi czysty zysk pożyczkodawcy, który należy ocenić jako zawyżony, jest on nieomalże równy wartości pożyczki. Czym innym jest pobranie prowizji za zawarcie umowy i udzielenie pożyczki, co samo w sobie jest dopuszczalne i stanowi obok odsetek – główny dochód instytucji pożyczkowych, a czym innym pobieranie prowizji w zawyżonej wysokości. Powód nie podjął przy tym próby wykazania kosztów zawarcia umowy, a same twierdzenia w tym zakresie nie mogą zostać uznane za wystarczające. Tak wysoka kwota prowizji mogłaby być uzasadniona również atrakcyjniejszymi dla pożyczkobiorcy warunkami pożyczki, sporna umowa takiej zależności jednak nie przewiduje. Obowiązek dowodowy wykazania w postępowaniu sądowym, że istniały uzasadnione podstawy do ustalenia prowizji za udzielenie pożyczki na tak wysokim poziomie, jak miało to miejsce w przypadku niniejszej pożyczki, spoczywał w niniejszej sprawie na stronie powodowej, która w tym zakresie nie podjęła żadnej inicjatywy dowodowej. Podkreślenia wymagało, że już w chwili wniesienia pozwu powód winien wykazać zasadność powództwa, również w zakresie wysokości dochodzonej kwoty.

Podsumowując uznać należało, że powód w toku niniejszego postępowania nie wykazał, ani że pierwotny wierzyciel faktycznie poniósł w związku z zawarciem z pozwaną umowy pożyczki takie koszty, które uzasadniałyby przyjęcie ryczałtowej prowizji w wysokości 9.999,72 zł. Należało zatem zgodzić się z pozwaną, że ustalona w umowie prowizja była rażąco zawyżona i nie odpowiadała w żadnej mierze faktycznie poniesionym kosztom związanym z zawarciem umowy pożyczki, stanowiąc postanowienie umowne rażąco naruszające interes pozwanej jako konsumentki, dlatego też nie było dlań wiążące.

Na marginesie wskazać jedynie należy, że spełnienie warunku z art. 36a ust. 2 ustawy o kredycie konsumenckim, tj. maksymalnych pozaodsetkowych kosztów pożyczki, nie oznacza automatycznie, że takich kosztów można się domagać. Zasadność obciążenia pożyczkobiorcy taką opłatą musi być każdorazowo podyktowana ściśle określonymi względami związanymi z procesem zawarcia konkretnej umowy pożyczki. Przepis art. 36a ww. ustawy ma na celu ochronę kredytobiorców przed nadmiernym obciążeniem ich kosztami udzielenia pożyczki przez masowych pożyczkodawców, a nie niejako przyznawanie pożyczkodawcom uprawnienia do naliczania opłat za udzielenie pożyczek w maksymalnej kwocie bez względu na to czy poniósł on jakiekolwiek koszty w związku z zawarciem umowy pożyczki czy też nie (wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 27 września 2017 r., sygn. akt II Ca 1122/17). Z tej przyczyny nie zasługuje na uwzględnienie zarzut, że pozaodsetkowe koszty pożyczki nie przekroczyły kwoty pożyczki (art. 36a ust. 2) ustawy. Jak już wskazano prowizja stanowiła 99,99 % kwoty pożyczki, zatem różnica między pożyczką a prowizją wynosi 0,01 %.

Zważywszy zatem, że w ocenie Sądu zakwestionowane postanowienia umowne miały charakter niedozwolonych klauzul umownych, nie wiązały one pozwanej. Skutkiem prawnym zastosowania przez przedsiębiorcę w umowie z konsumentem niedozwolonych postanowień umownych jest częściowa bezskuteczność umowy, polegająca na tym, że postanowienie umowne uznane za niedozwolone stają się bezskuteczne, natomiast w pozostałym zakresie umowa jest wiążąca. Innymi słowy „brak związania” postanowieniem umownym na skutek uznania go za niedozwolone nie oznacza nieważności czy bezskuteczności umowy w całości, a jedynie w określonym zakresie (art. 385 ¹ § 2 k.c.). Eliminacja abuzywnych postanowień z umowy ma na celu zniechęcenie przedsiębiorców do ich stosowania.

Mając na uwadze powyższe Sąd uznał, że pozwana nie jest związana postanowieniami umowy odnoszącymi się do prowizji i nie jest zobowiązana do zapłaty na rzecz powódki prowizji od udzielonej pożyczki. Roszczenie powoda, niezależnie od poprzednich argumentów, podlegałoby oddaleniu co do kwoty prowizji (w konsekwencji i odsetek, naliczanych również od tej kwoty).

Niezależnie od ustaleń poczynionych w niniejszej sprawie, podkreślić również należy, że fakt zawarcia umowy przelewu wierzytelności nie może stawiać nabywcy wierzytelności w sytuacji korzystniejszej procesowo od pierwotnego wierzyciela, który to, aby domagać się skutecznie zapłaty od strony pozwanej musi wykazać zarówno fakt powstania konkretnej wierzytelności, jej podstawę jak i jej wysokość, zaś dokumenty przedkładane przez takie osoby nie mogą – z racji istniejących po ich stronie ewentualnych trudności dowodowych – korzystać z walorów przysługujących dokumentom urzędowym. W postępowaniu przed sądem mającym na celu rozpoznanie merytorycznej zasadności żądania pozwu przedmiotem oceny jest nie tylko kwestia legitymacji procesowej strony powodowej, ale również ocena zasadności żądania pozwu tak co do zasady jak i co do wysokości. Powód winien udowodnić za pomocą dowodów przewidzianych przez kodeks postępowania cywilnego, że dochodzona pozwem kwota mu przysługuje tak co zasady jak i wysokości. Z obowiązku tego nie zwalnia powoda fakt, że postanowienia umowy, na podstawie której nabył wierzytelność zawierają treści poufne czy też okoliczność, że ujawnienie pełnej treści załączników umowy będzie stanowiło naruszenie przepisów o ochronie danych osobowych. Powód, jako strona umowy przelewu wierzytelności, w ramach przewidzianej w art. 353 [1] k.c. swobody umów, winien zadbać o takie sformułowanie jej treści oraz nadanie jej takiej formy, aby w toku postępowania sądowego, w razie sporu co do istnienia wierzytelności i skuteczności jej nabycia, możliwe było przedstawienie zarówno samej umowy w pełnej treści jak i załączników umożliwiających Sądowi ocenę, czy rzeczywiście wierzytelność istnieje i że doszło do jej przelewu. Dla zasądzenia przez Sąd wskazanej w pozwie kwoty niewystarczające jest samo zgłoszenie żądania, należy je udowodnić zarówno co do zasady jak i wysokości. Obowiązkiem sądu jest ustalenie, czy strona inicjująca proces wykazała okoliczności faktyczne, których zaistnienie determinuje możliwość jego skutecznego wpisania (subsumcji) w odpowiednią podstawę prawną. Jeśli ustalenia takiego dokonać nie można, to fakt ten samoistnie niweczy zasadność powództwa i to niezależnie od tego, czy pozwany z kolei udowodnił podstawy faktyczne przyjętej linii obrony czy też nie (tak Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z 4 października 2012 r., I ACa 510/12, Legalis nr 743122).

Mając na uwadze powyższe powództwo należało oddalić w całości.

O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął w pkt II wyroku zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu zawartą w przepisie art. 98 §1 k.p.c., który stanowi, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i przepisem art. 108 §1 k.p.c., zgodnie z którym sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji. Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata (odpowiednio radcę prawnego) zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony (art. 98 §3 k.p.c. i 99 k.c.p.). Na koszty poniesione przez pozwanego w niniejszej sprawie składały się: 3.600 zł z tytułu wynagrodzenia radcy prawnego (§ 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2015, poz. 1804 z późn. zm.)) oraz 17 zł z tytułu opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (art. 1 ust. 1 pkt 2 oraz część IV załącznika ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej (Dz. U. 2006 Nr 225 poz. 1635 z późn. zm.)). Łącznie koszty te wyniosły 3.617 złotych, zaś na podstawie przywołanych przepisów na powodzie ciąży obowiązek zwrotu pozwanemu kosztów procesu.

Sygn. akt III C 1869/19

S., dnia 5 sierpnia 2020 roku

ZARZĄDZENIE

1.  Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powoda – r.pr. A. S..

2.  Wniosek o doręczenie odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem wpłynął do Sądu w dniu 13 lipca 2020 roku.

3.  Odnotować w kontrolce uzasadnień uzasadnienie sporządzone po terminie – usprawiedliwione (urlop referenta w okresie od dnia 6 lipca 2020 roku do dnia 24 lipca 2020 roku, powrót z urlopu w dniu 27 lipca 2020 roku).