Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 lutego 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 3 lutego 2021 r. w Lublinie

sprawy E. K. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o ustalenie istnienia obowiązku ubezpieczenia społecznego

na skutek apelacji E. K. (1)

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 20 listopada 2019 r. sygn. akt VIII U 2810/19

I.  oddala apelację;

II.  zasądza pod E. K. (1) na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L. kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Jacek Chaciński Elżbieta Czaja Krzysztof Szewczak

Sygn. akt III AUa 56/20

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 maja 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział (...) stwierdził, że E. K. (1)jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 9 października 2016 r. do dnia 10 lutego 2019 r. ponieważ we wskazanym okresie wnioskodawczyni nie osiągnęła przychodu z zarejestrowanej działalności gospodarczej.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła E. K. (1) domagając się jej uchylenia i rozstrzygnięcia co do istoty sprawy poprzez stwierdzenie, że jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 9 października 2016 r. do dnia 10 lutego 2019 r. bowiem we wskazanym okresie była zarejestrowana w CEiDG i podejmowała czynności w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej poza okresami przerw spowodowanych zwolnieniami lekarskimi, wydanymi w związku z ciążą i urlopem macierzyńskim, oraz podejmowała czynności celem przygotowania do powrotu do działalności gospodarczej, polegające na badaniu rynku, poszukiwaniu klientów i towarów. Wskazywała, że organ rentowy nie wyjaśnił wątpliwości dotyczących zmiany profilu prowadzonej przez nią działalności na usługi sprzątania.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o jego oddalenie.

Wyrokiem z dnia 20 listopada 2019 r. Sąd Okręgowy w Lublinie oddalił odwołanie wnioskodawczyni od zaskarżonej decyzji organu rentowego.

Swoje rozstrzygnięcie Sąd pierwszej instancji oparł na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych.

E. K. (1) od dnia 1 października 2014 r. na podstawie wpisu w CEIDG prowadziła jednoosobową działalność gospodarczą jako osoba fizyczna w zakresie sprzedaży bezpośredniej i internetowej. Nie wynajmowała lokalu i nie zatrudniała pracowników. Sprzedaż bezpośrednia odbywała się na targowiskach w powiecie (...), w R., R., W. i Ł.. Ostatnia sprzedaż towarów na targu miała miejsce w grudniu 2014 r. W listopadzie/grudniu 2016 r. wnioskodawczyni sprzedała przez Internet na portalu (...) ubranka dziecięce jej dzieci. Od grudnia 2014 r. do lutego 2019 r. nie osiągnęła żadnych przychodów z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej i nie ewidencjonowała środków trwałych. Z urzędem skarbowym rozliczała się na zasadzie ryczałtu, nie dokumentowała kosztów uzyskania przychodu. Podejmując działalność gospodarczą zgłosiła się do systemu ubezpieczeń społecznych, w tym ubezpieczenia chorobowego z maksymalną podstawą wymiaru składek . Zakładając działalność gospodarczą wnioskodawczyni była w ciąży drugim dzieckiem. Wnioskodawczyni ma troje dzieci urodzonych: w roku 2008, w dniach 12 kwietnia 2015 r. i 14 sierpnia 2018 r.

Sąd Okręgowy ustalił, że E. K. (1) przebywała na zasiłku chorobowym od 30 grudnia 2014 r. do 11 kwietnia 2015 r., na zasiłku macierzyńskim od 12 kwietnia 2015 r. do 9 kwietnia 2016 r., ponownie na zasiłku chorobowym od 10 kwietnia 2016 r. do 8 października 2016 r., następnie na zasiłku opiekuńczym 24 października 2016 r. do 31 października 2016 r., od 2 listopada 2016 r. do 23 listopada 2016 r. i od 6 grudnia 2016 r. do 11 grudnia 2016 r., kolejno na zasiłku chorobowym od 28 grudnia 2016 r. do 14 sierpnia 2017 r., ponownie na zasiłku macierzyńskim od 15 sierpnia 2017 r. do 13 sierpnia 2018 r., następnie na kolejnym zasiłku chorobowym od 14 sierpnia 2018 r. do 10 lutego 2019 r. i kolejno na zasiłku opiekuńczym od 11 marca 2019 r. do 15 marca 2019 r. Łącznie pobrała zasiłki na kwotę 304 876,79 złotych, a w okresie spornym 170 310,61 zł.

Sąd I instancji podniósł, że w całym okresie spornym wnioskodawczyni nie osiągnęła żadnego przychodu, nie kupowała towaru, nie dokonała żadnej sprzedaży. Jednocześnie w okresach przerw między zasiłkami odprowadzała z tytułu zgłoszonej podstawy wymiaru z działalności gospodarczej składki tytułem podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom chorobowym i dobrowolnemu chorobowemu od maksymalnej podstawy wymiaru ZUS .

Ustalenia stanu faktycznego w sprawie Sąd Okręgowy poczynił na podstawie części zeznań wnioskodawczyni oraz w oparciu o dowody z dokumentów zgromadzonych w aktach rentowych tj. deklaracjach podatkowych, podsumowaniu przychodów, wykazów zaświadczeń lekarskich oraz wykazów kwot pobranych zasiłków.

Powołując się na treść art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy oraz art. 12 ust. 2, art. 11.ust 1 oraz art. 13 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Sąd Okręgowy wskazał na przesłanki obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą oraz przytoczył zawartą w ustawie z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz.U. 2019, poz. 1292, tekst jedn. ze zm.) definicję osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą.

Sąd Okręgowy podkreślił, że z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że ubezpieczona mimo formalnego zarejestrowania działalności gospodarczej w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, nie wykonała żadnego działania świadczącego o realizacji tej działalności.

Wnioskodawczyni nie wykazała, że miała zamiar osiągnięcia zysku z działalności, poszukiwała klientów, rozmawiała w sprawie podjęcia pracy, badała możliwości zakupu taniego towaru i możliwości jego sprzedania z zyskiem, prowadzenia rozmów handlowych, robiła analizę rynku, wyjeżdżała w sprawie pozyskania nowych kontrahentów i nowych możliwości zarobkowania. Nie dokonywała żadnych zakupów towaru bowiem nie wiedziała co ma zamiar realizować, poszukiwała dla siebie odpowiedniej aktywności. Czynności skarżącej polegające na próbach znalezienia klientów na usługi sprzątania, mogą być uznane jedynie za czynności przygotowawcze. Działalność w zakresie zakupu rękodzieła, prowadzona w 2014 r. nie była wykonywana przez blisko 2 lata i miała inny profil, nie była więc kontynuowaniem prowadzenia działalności w 2018 r. Wnioskodawczyni nie osiągała żadnych przychodów i nie podjęła działań mających na celu możliwą redukcję kosztów tej działalności, choćby poprzez zmniejszenie wysokości deklarowanej podstawy wymiaru składek. Zatem brak zarobkowego charakteru prowadzonej działalności nie wynikał z ponoszenia przez wnioskodawczynię ryzyka ekonomicznego. Nie miała ona zamiaru osiągać przychodu wystarczającego chociażby na zapłatę składek na ubezpieczenia społeczne. Nie wykazała ponadto poniesienia straty. Jedyna strata jaką poniosła była wynikiem opłacania składek na ubezpieczenia od podwyższonej podstawy wymiaru.

Z tych względów Sąd Okręgowy uznał, że celem wnioskodawczyni było wyłącznie utrzymanie tytułu do ubezpieczeń społecznych, który skutkowałby osiąganiem stałych przychodów z systemu ubezpieczeń społecznych.

Z uwagi na powyższe, Sąd Okręgowy, w oparciu o art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

Apelację od powyższego orzeczenia wniosła ubezpieczona, zaskarżając rozstrzygnięcie w całości i zarzucając:

1. naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów w zakresie pominięcia faktu, iż w całym okresie spornym ubezpieczona mogła wykonywać działalność wyłącznie w okresie krótkich przerw między zwolnieniami, tj. 8.10.2016 - 23.10.2016, 24.11.2016 - 5.12.2016 i 12.12.2016 - 27.12.2016, tj.; w pozostałych okresach przebywała odpowiednio na zasiłku opiekuńczym, chorobowym i macierzyńskim, wobec czego nie mogła wykonywać działalności, pod rygorem utraty prawa do zasiłku za cały okres pobierania i w konsekwencji powyższego:

- nieuzasadnionej odmowy przyznania wiarygodności zeznaniom ubezpieczonej (i dowodowi w postaci oświadczenia J. S.) w zakresie dotyczącym zamiaru sprzedaży zniczy na Dzień Wszystkich Świętych w 2016 r. i podjęcia czynności zmierzających do jego realizacji (kontakt z J. S.) na tej podstawie, iż w latach późniejszych ubezpieczona nie zrealizowała tego zamiaru; w odpowiednich okresach w 2017 r. ubezpieczona przebywała na urlopie macierzyńskim zaś w 2018 r. na zwolnieniu chorobowym, wobec czego nie mogła zrealizować tego zamiaru z przyczyn niezależnych;

- pominięcia okoliczności, iż okresy przerw nastąpiły po komplikacjach zdrowotnych ubezpieczonej powodujących zwolnienie lekarskie, wobec czego w okresie tym w dalszym ciągu odczuwała dolegliwości pooperacyjne, które również miały wpływ na intensywność czynności, dokonywanych przez nią w ramach działalności gospodarczej;

- pominięcia faktu, iż na dzień 8.10.2016 r., będący początkiem okresu spornego, ubezpieczona dysponowała bardzo małym asortymentem, który mogłaby sprzedawać, wobec czego w pierwszej kolejności zasadne było podjęcie kroków w celu jego nabycia;

- w konsekwencji powyższego - pominięcia faktu, iż czynności podejmowane przez ubezpieczoną w okresie w okresie, w którym ubezpieczona mogła wykonywać działalność w okresie spornym, tj. kontakt z hurtownikami, wyjazdy do hurtowni i objazd rynków były logiczne i ekonomicznie uzasadnione, w konsekwencji bowiem miały prowadzić do nabycia na potrzeby handlu towarów cieszących się zainteresowaniem klientów oraz uzyskania kanałów zbytu;

- pominięcia faktów, iż w okresie, w którym ubezpieczona mogła wykonywać działalność w okresie spornym wykonywała ona czynności związane bezpośrednio z prowadzeniem działalności gospodarczej, tj. kontaktowała się z hurtownikami (zgodnie: wyjaśnienia ubezpieczonej, zeznania świadka W. K., oświadczenie J. S.), jeździła do hurtowni w celu nawiązania współpracy (zgodnie: wyjaśnienia ubezpieczonej, zeznania świadka W. K.), jeździła po targowiskach w celu uzyskania wiedzy o rynku i nawiązania kontaktów (zgodnie: wyjaśnienia ubezpieczonej, zeznania świadka W. K.);

- pominięcia faktu, iż po okresie spornym ubezpieczona podjęła działalność gospodarczą w oparciu o wiedzę i kontakty zdobyte w okresie spornym, tj. nabywa towary m.in. w W., dokąd w okresie spornym jeździła w celu nawiązania współpracy z hurtownikami, wystawia towary na rynkach, które w tym czasie wizytowała, korzysta ze sprzedaży internetowej, w tym na portalu facebook, który jako kanał sprzedaży testowała w okresie spornym;

- pominięcia faktu, iż aktywność ubezpieczonej w okresach pobierania zasiłków nie mogła nosić cech rzeczywistego prowadzenia działalności gospodarczej ze względu na rygor utraty prawa do zasiłku, wobec czego podejmowane w tym czasie aktywności należy interpretować jako czynności przygotowawcze, zmierzające wyłącznie do stworzenia korzystnych warunków dla działalności w okresach, kiedy będzie mogła być prowadzona;

-w konsekwencji powyższego nieuzasadnionej odmowy przyznania wiarygodności dowodom w postaci zrzutów ekranu z portalu facebook, dokumentującym aktywność ubezpieczonej w tej przestrzeni, w kontekście obecnego prowadzenia działalności z szerokim wykorzystaniem grup sprzedażowych na tym portalu;

- pominięcia faktu, iż świadek K. M. pozostaje w bliskich relacjach z ubezpieczoną, a dodatkowo w okresie objętym postępowaniem rozpoczynała zatrudnienie w nowym miejscu, wobec czego ustalenia dotyczące formy prawnej ewentualnej działalności gospodarczej w zakresie usług sprzątania miały charakter drugorzędny, zaś same zainteresowane w pierwszej kolejności skupiły się na zbadaniu zapotrzebowania na tego typu usługi i ich reklamie, zaś decyzja o nieprzystąpieniu do nich była rezultatem negatywnego wyniku rozeznania rynkowego;

- pominięcia faktu, że ubezpieczona dokonała inwestycji w materiały reklamowe na potrzeby działalności w zakresie usług sprzątania (ulotki reklamowe, wizytówki, baner reklamowy), co znajduje potwierdzenie w załączonych dowodach w postaci faktur, zdjęć i wydruków;

2. naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez sprzeczność istotnych ustaleń sądu z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, w zakresie:

-uznania, że jedynym kosztem działalności gospodarczej ubezpieczonej w okresie spornym były należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, z pominięciem udokumentowanych kosztów związanych z nabyciem materiałów reklamowych (ulotki, wizytówki, baner);

-uznania, że ubezpieczona nie wykazała faktycznego podejmowania czynności takich, jak poszukiwanie klientów, badanie możliwości zakupu taniego towaru, możliwości jego sprzedaży z zyskiem, prowadzenia rozmów handlowych, analizy rynku, wyjazdów w sprawie pozyskania nowych kontrahentów i nowych możliwości zarobkowania, wbrew zgodnym zeznaniom ubezpieczonej i świadka W. K., iż w październiku 2016 r. odbywali wizyty w hurtowniach (W., Ż.), wizytowali targowiska, ubezpieczona kontaktowała się z hurtownikami, m.in. J. S. oraz sondowała możliwość prowadzenia sprzedaży internetowej, w tym za pośrednictwem portali społecznościowych, z czego w obecnej działalności korzysta;

- uznania, że działalność ubezpieczonej nie spełniała kryteriów zorganizowania i ciągłości z tego względu, że wnioskodawczyni nie miała sprecyzowanego przedmiotu, w jakim zamierzała ponownie podjąć działalność, wbrew temu, żeby prowadzić działalności w okresach zwolnień, lecz podejmowała w tym czasie czynności przygotowawcze, w tym zakładające poszukiwanie nowych kanałów zbytu lub przebranżowienie, co w sytuacji, gdy działalność gospodarcza doznała dłuższej przerwy ze względu na wcześniejsze zwolnienia było przejawem staranności i dowodem na prawidłową ekonomiczną ocenę sytuacji przedsiębiorcy;

3. w konsekwencji powyższego, przekroczenie swobodnej oceny dowodów poprzez uznanie, iż w okresie spornym ubezpieczona nie prowadziła działalności gospodarczej, pomimo wykazania przez ubezpieczoną, że w okresie 10-12.2016 wykonywała czynności przygotowawcze do podjęcia działalności, w zakresie, w którym podjęła działalność po okresie spornym, tj. od dn. 10 lutego 2019 r. i prowadzi obecnie, a w pozostałym zakresie, pomimo braku obowiązku i możliwości, wykazywała aktywności potwierdzające zamiar prowadzenia działalności gospodarczej, w tym rozszerzenia jej zakresu lub przebranżowienia;

4. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 10 ust. 2 ustawy prawo przedsiębiorców poprzez rozstrzygnięcie wątpliwości co do stanu faktycznego na niekorzyść przedsiębiorcy;

w konsekwencji powyższego -naruszenie prawa materialnego, tj. art. 8 ust. 6 pkt. 1 i art. 11 ust. 2 w zw. z art. 6 ust. 1 pkt. 5 oraz art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - w zw. z art. 3 i 4 ustawy prawo przedsiębiorców, poprzez uznanie, że ubezpieczona rzeczywiście nie wykonywała działalności gospodarczej, która zgodnie z w/w przepisami stanowiłaby tytuł do ubezpieczeń społecznych, gdy przesłanki działalności gospodarczej zostały spełnione i należało w oparciu o w/w przepisy uznać wnioskodawczyni podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez stwierdzenie, że jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu w okresie od dnia 9 października 2016 r. do 10 lutego 2019 r. oraz zasądzenie kosztów postępowania, w tym zastępstwa przez radcę prawnego według norm przepisanych za obie instancje ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji i zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa przez radcę prawnego według norm przepisanych za obie instancje. W uzasadnieniu apelacji skarżąca powołała się na orzeczenia sądów apelacyjnych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja jest nieuzasadniona i z tego powodu podlega oddaleniu.

Ustalenia Sądu I instancji i wyprowadzone na ich podstawie wnioski Sąd Apelacyjny w pełni podziela i przyjmuje za własne. W tej sytuacji nie zachodzi potrzeba powtarzania ustaleń faktycznych oraz dokonanej w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku interpretacji przepisów prawa mających zastosowanie w sprawie niniejszej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2004 r., IV CK 227/03 Legalis nr 80983; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2004 r., II CK 353/03, LEX nr 585756; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 1997 r, II UKN 61/97, Legalis nr 31021; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 lipca 2002 r, IV CKN 1244/00, Lex nr 55521).

Apelantka zarzuciła Sądowi I instancji nieprawidłowe uznanie, że w rzeczywistości nie prowadziła ani nie miała zamiaru prowadzenia działalności gospodarczej w spornym okresie, a tym samym brak było podstaw do objęcia jej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego oraz dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym.

W myśl art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2013 r. poz. 672 tekst jedn. ze zm.) działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Na zasadzie art. 3 ustawy Prawo przedsiębiorców z dnia 6 marca 2018 r. (Dz.U. 2018 r., poz. 646, tekst jedn. ze zm.), obowiązującej od dnia 30 kwietnia 2018 r., działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły. W świetle obu powołanych przepisów działalność gospodarczą cechuje prowadzenie jej na własny rachunek i ryzyko przedsiębiorcy, charakter zarobkowy, zorganizowany i ciągły. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że szczególne znaczenie dla możliwości zakwalifikowania danej działalności jako gospodarczej ma jej ciągłość oraz zarobkowy charakter. Na ciągłość działalności gospodarczej składają się przy tym: powtarzalność czynności, pozwalająca na odróżnienie działalności gospodarczej od jednostkowej umowy o dzieło lub zlecenia albo umowy o świadczenie usług, które same w sobie nie składają się jeszcze na działalność gospodarczą oraz zamiar niekrótkiego prowadzenia działalności gospodarczej (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 16 stycznia 2014 r., sygn.. I UK 235/13, LEX nr 1444493; z dnia 13 września 2016 r., sygn. I UK 455/15, LEX nr 2122404; z dnia 10 maja 2017 r., sygn. I UK 184/16, LEX nr 2305920).

W orzecznictwie Sądu Najwyższego jednolicie przyjmuje się, że podstawą do powstania obowiązku ubezpieczenia w oparciu o powyższy przepis jest faktyczne wykonywanie działalności pozarolniczej, co oznacza, że wykonywanie tejże działalności, to rzeczywista działalność zarobkowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

W orzecznictwie i literaturze przedmiotu zwraca się jednocześnie uwagę, że prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej obejmuje nie tylko faktyczne wykonywanie czynności należących do zakresu tej działalności, lecz także czynności zmierzających do zaistnienia takich czynności gospodarczych czynności przygotowawcze, w tym poszukiwanie nowych klientów, zamieszczanie ogłoszeń w prasie, załatwianie spraw urzędowych. Poglądy te odnoszą się do przerwy w wykonywaniu już prowadzonej (rozpoczętej) działalności gospodarczej.

Ze wskazanym stanowiskiem należy się zgodzić, należy je jednak odnieść do sytuacji, w której podjęcie działań przygotowawczych w ostateczności doprowadziło do podjęcia czynności należących do zakresu działalności gospodarczej wynikającej z wpisu do ewidencji (rejestru), a więc faktycznego jej uruchomienia w celach zarobkowych.

Tymczasem w sprawie niniejszej w zakresie działalności polegającej na świadczeniu usług sprzątania oraz sprzedaży zniczy, którymi wnioskodawczyni planowała się zająć, nie chodzi o przerwy w wykonywaniu już uruchomionej działalności, ale o rozpoczęcie jej wykonywania w rozumieniu art. 13 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Art. 13 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 2019, poz. 300 tekst jedn. ze zm.) stanowi, że osoby prowadzące pozarolniczą działalność podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie art. 36aa oraz przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców.

Przyjmuje się, że cechami działalności gospodarczej jest: 1) zawodowy, a więc stały charakter; 2) związana z nią powtarzalność podejmowanych działań; 3) podporządkowanie zasadzie racjonalnego gospodarowania i 4) uczestnictwo w obrocie gospodarczym. Przesłanka wykonywania działalności gospodarczej w sposób ciągły nie może być zatem rozumiana jako konieczność jej wykonywania bez przerwy (przez cały rok, miesiąc, tydzień lub dzień), lecz jako zamiar powtarzalności określonych czynności w odróżnieniu od ich przypadkowości, jednorazowości, sporadyczności lub okazjonalności. W judykaturze Sądu Najwyższego przyjmuje się bowiem zgodnie, że nieodzownym atrybutem działalności gospodarczej jest jej wykonywanie w sposób zorganizowany i ciągły. Skutek w postaci podlegania ubezpieczeniom społecznym osób prowadzących działalność gospodarczą powstaje z mocy prawa i trwa przez cały czas spełnienia warunków określonych w normie art. 13 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (por. wyroki z 19 marca 2007 r., III UK 133/06, Legalis nr 99242, z 21 maja 2008 r., III UK 112/07, Legalis nr 303740, z 19 marca 2007 r. III UK 133/06, Legalis nr 99242). W rezultacie podejmowanie czynności przygotowawczych polegających na poszukiwaniu kontrahentów umowy obejmującej zakres działań określonych we wpisie do ewidencji oraz gotowość do podjęcia tych działań nie stanowią o rozpoczęciu działalności gospodarczej w rozumieniu art. 13 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, jeżeli nie doprowadziły do faktycznego jej uruchomienia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2011 r., II UK 51/11, Legalis nr 433640).

Istotne jest również, że działalność gospodarcza z założenia ma być działalnością wykonywaną w sposób zorganizowany i nastawioną na nieokreślony z góry okres czasu, a ponadto związana jest z nią konieczność ponoszenia przez przedsiębiorcę ryzyka gospodarczego. Zatem przedsiębiorca powinien liczyć się z takim ryzykiem obejmującym okresy faktycznego przestoju w wykonywaniu działalności, np. z powodu braku płynności finansowej lub braku koniunktury. Zgodnie z art. 2 powołanej ustawy dane świadczenie powinno być wykonywane w wyraźnym celu zarobkowym, a więc powinien mu towarzyszyć po stronie usługodawcy jednoznaczny zamiar osiągnięcia konkretnych zysków pozwala uznać daną działalność za aktywność gospodarczą.

Zarobkowy charakter stanowi podstawową, konstytutywną cechę działalności gospodarczej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 2013 r., I UK 604/12, Legalis nr 737258).

Do powyższych cech trzeba się zatem odnieść przy analizie stanu faktycznego niniejszej sprawy.

Na wstępie należy podnieść, że chybiony jest zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., który wyraża zasadę, iż sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Określone w tym przepisie granice swobodnej oceny dowodów może naruszać tylko dowolna ocena zebranego materiału, brak wszechstronnej oceny wszystkich istotnych dowodów lub ich ocena sprzeczna z zasadami logicznego powiązania wniosków z ustalonym stanem faktycznym lub doświadczeniem życiowym (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 10 listopada 1999 r., I PKN 361/99 Legalis nr 47200; z dnia 16 kwietnia 2002 r., V CKN 1446/00, LEX nr 55167). Ocena wiarygodności i mocy dowodów przeprowadzonych w danej sprawie powinna odpowiadać regułom logicznego myślenia wyrażającym formalne schematy powiązań między podstawami wnioskowania i wnioskami oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego będące wyznacznikiem granic dopuszczalnych wniosków i stopnia prawdopodobieństwa ich przydatności w konkretnej sytuacji. Tylko w przypadku wykazania, że brak jest powiązania przyjętych wniosków z zebranym materiałem dowodowym, możliwe jest skuteczne podważenie oceny dowodów dokonanej przez sąd. Nie jest wystarczająca sama polemika wyprowadzająca wnioski odmienne, lecz wymagane jest wskazanie, w czym wyraża się brak logiki lub uchybienie regułom doświadczenia życiowego w przyjęciu wniosków kwestionowanych (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00, LEX nr 56906; z dnia 20 stycznia 2005 r., I UK 137/04, Legalis nr 104938).

Przeprowadzoną przez Sąd I instancji ocenę dowodów należy uznać za prawidłową, w pełni odpowiadającą kryteriom określonym w art. 233 § 1 k.p.c. Apelantka nie wykazała uchybień w rozumowaniu Sądu Okręgowego, pozwalających na stwierdzenie, że dokonana ocena dowodów jest błędna.

Skarżąca zarzuciła Sądowi Okręgowemu nieprawidłową ocenę złożonych przez nią zeznań oraz zeznań świadków przesłuchanych w sprawie, co doprowadziło do ustalenia, że w okresie od 9 października 2016 r. do 10 lutego 2019 r. nie prowadziła działalności gospodarczej.

Apelantka wskazywała, że podjęła czynności zmierzające do realizacji sprzedaży zniczy na dzień Wszystkich Świętych w 2016 r., poprzez skontaktowanie się z J. S.. Na dowód swoich twierdzeń przedłożyła wystawione w dniu 25 czerwca 2019 r. oświadczenie J. S. w którym napisał, że w październiku 2016 r, E. K. (1) kontaktowała się z nim osobiście w celu nawiązania współpracy (k.25). Oświadczenie nie zawiera żadnych informacji odnoście charakteru współpracy. Wnioskodawczyni nie zawarła wówczas żadnej umowy i nie zakupiła towaru. Podniosła, że nie mogła wówczas i później w latach 2017 i 2018 zrealizować swojego zamiaru, bowiem przebywała na urlopie macierzyńskim i zwolnieniu chorobowym, a komplikacje zdrowotne miały wpływ na intensywność czynności, które wykonywała w ramach działalności. Strona nie wnosiła o przesłuchanie J. S. w charakterze świadka. Przez trzy lata, od października 2016 r., wnioskodawczyni nie podjęła żadnych czynności, które można by uznać za realizacją tego pomysłu.

W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy prawidłowo uznał, że jednorazowa aktywność podjęta przez skarżącą w powyższym zakresie nie może być uznana za prowadzenie nowej działalności gospodarczej.

Apelantka zarzucała, że Sąd I instancji nie wziął pod uwagę, że w okresie spornym w czasie przerw pomiędzy kolejnymi okresami zasiłkowymi, podejmowała czynności związane bezpośrednio z wykonywaniem działalności tj. kontaktowała się z hurtownikami, jeździła do hurtowni w celu nawiązania współpracy oraz na targowiska w celu uzyskania wiedzy o rynku i nawiązania kontaktów. Podnosiła, że podejmowała próby związane z prowadzeniem sprzedaży internetowej i bezpośredniej. W ocenie skarżącej okoliczności tych dowodzą jej zeznania oraz zeznania złożone przez jej męża W. K. oraz rzuty z ekranu z portalu F..

W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd I instancji prawidłowo nie dał wiary złożonym przez skarżącą zeznaniom, że faktycznie podejmowała taką aktywność. Wnioskodawczyni sama bowiem przyznała, że nie zawarła żadnej transakcji kupna – sprzedaży w zakresie przedmiotowej działalności gospodarczej, nie zarezerwowała miejsca targowego i nie nawiązała współpracy z hurtowniami. Dokonana na przełomie listopada i grudnia 2016 r. sprzedaż ubrań po własnych dzieciach, nie może być uznana za prowadzenie działalności gospodarczej. W. K. zeznał, że dwa razy zawiózł żonę na targowisko w W.. Sąd Okręgowy słusznie nie uznał za podstawę ustaleń faktycznych twierdzeń męża skarżącej, że wyjazdy te miały charakter czynności wykonywanych w ramach działalności gospodarczej. Wnioskodawczyni niczego wówczas nie zakupiła. Czynności te, które wnioskodawczyni uznała za badania rynku i poszukiwania niszy na rynku, gdzie mogłaby się odnaleźć i działać, bowiem szukała pomysłu na to co może robić, słusznie Sąd Okręgowy uznał za czynności przygotowawcze, wstępne w zakresie zrealizowania w bliżej nieokreślonej przyszłości zamiaru prowadzenia działalności o nieokreślonym profilu. Wnioskodawczyni szukając pomysłu co mogłaby robić, faktycznie nie podjęła żadnych czynności w zakresie prowadzenia nowej działalności. Należy mieć bowiem na względzie zeznania świadka K. M., która podała, że wnioskodawczyni miała różne pomysły co do prowadzenia działalności, np. myślała o tym aby zająć się handlem ubraniami w nietypowych rozmiarach oraz zorganizowaniem usług sprzątania. Wnioskodawczyni rozmawiała ze świadkiem o możliwości wspólnego świadczenia tych usług. Świadek była wówczas zatrudniona na podstawie umowy o pracę. Zeznała, że nie ustaliły wymiaru czasu jej ewentualnej pracy i wynagrodzenia oraz w jakiej formie ma być prowadzona ta współpraca. Nie miały żadnego sprzętu sprzątającego, miały pracować „siłą rąk”. Razem z wnioskodawczynią zrobiły rozeznanie na terenie Ł. czy istnieje zapotrzebowanie na takie usługi. Na dowód sprawdzania zapotrzebowania wnioskodawczyni przedłożyła oświadczenia osób, które pytała czy chciałyby skorzystać z usług sprzątania oraz fakturę na ulotki, wizytówki i baner. Wnioskodawczyni nie przedłożyła umów jakie miałaby zawrzeć z klientami na sprzątanie, oraz kupno – sprzedaż artykułów. Sąd Okręgowy prawidłowo uznał, że dowodami takimi nie mogą być zrzuty z ekranu, bowiem E. K. (1) prowadzi aktywność na portalach społecznościowych mając niewielką grupę obserwatorów, z czego nie można wyprowadzić wniosku o prowadzeniu w tym zakresie działalności gospodarczej. Z uwagi na brak zainteresowania nie podjęła działalności, nie wykonała żadnej usługi. Ponadto należy mieć również na względzie, w okresie gdy skarżąca miała rozpocząć prowadzenie działalności, K. M. była zatrudniona na umowę o pracę w banku, w pełnym wymiarze czasu pracy. Wobec tych ustaleń nie można wywieść wniosku, że przedłożona przez apelantkę faktura na ulotki, wizytówki i baner mające reklamować usługi sprzątania, świadczą o podjęciu przez nią nowej działalności gospodarczej w zakresie usług sprzątania. Dodatkowo Sąd miał na uwadze, że ulotka reklamowa i wizytówka została przedłożona przez skarżąca dopiero na rozprawie w dniu 14 listopada 2019 r.

W świetle wskazanych okoliczności za bezzasadny należy uznać podnoszony przez apelantkę zarzut, że ustalenie formy prawnej prowadzenia ewentualnej działalności gospodarczej miało charakter drugorzędny bowiem wnioskodawczyni pozostaje w bliskich relacjach ze świadkiem K. M..

Sąd Apelacyjny miał również na uwadze, że świadek K. M. zeznała, że za wykonaną przez wnioskodawczynię bombkę nie zapłaciła, dostała ją od skarżącej w prezencie. Mimo to w przedłożonym wcześniej oświadczeniu świadek podała, że przedmiot ten został przez nią nabyty od E. K. (1). Okoliczność wykonywania przez wnioskodawczynię bombek i ozdób świątecznych dla siebie, rodziny i nielicznej grupy znajomych na prezent, potwierdził również mąż skarżącej.

Mając na względzie wskazane powyżej okoliczności, w ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy ustalając stan faktyczny sprawy, prawidłowo nie uznał twierdzeń świadka za ich podstawę.

Orzeczenia sądów apelacyjnych zapadłe w innych sprawach, na które powołuje się skarżąca, w żaden sposób nie wiążą Sądu orzekającego w sprawie niniejszej. Zapadły one ponadto na gruncie innych stanów faktycznych.

W ocenie Sądu Apelacyjnego podejmowane przez wnioskodawczynię aktywności w zakresie sprawdzenia możliwości zajęcia się sprzedażą zniczy oraz usługami sprzątania wskazują na krótkotrwały zamiar oraz charakteryzują się brakiem ciągłości czynności, które miałyby prowadzić do zajęcia się działalnością gospodarczą w tym segmencie rynku. Nie mogą więc być uznane jako wykonywane w sposób zorganizowany, ciągły i nastawiony na osiągnięcie zysku.

Wnioskodawczyni nie podjęła żadnego ryzyka ekonomicznego w zakresie realizacji sprzedaży odzieży, zniczy, nie zawarła żadnych umów z dostawcami, nie zakupiła towaru, nie zarezerwowała miejsca na targowisku, nie zakupiła środków czy sprzętu, który miałaby wykorzystywać świadcząc usługi sprzątania.

Z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że generowanie strat przez osobę prowadzącą działalność gospodarczą, zamiast spodziewanych zysków, z uwagi na koszty działalności przewyższające dochód, nie przekreśla jej zarobkowego charakteru, jednakże inaczej należy ocenić sytuację, w której od początku wymiernym, stałym i założonym z góry kosztem, nieznajdującym pokrycia w przewidywanych zyskach, staje się opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości znacznie przekraczającej obowiązujące minimum. Może to wskazywać na intencję nie tyle podjęcia i wykonywania zarobkowej działalności gospodarczej, lecz włączenia się do systemu ubezpieczeń społecznych w celu uzyskania wysokich świadczeń (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 27 lutego 2019r. II UK 31/18 Legalis nr 1879537; z dnia 5 grudnia 2017 r. II UK 573/16, Legalis nr1715627).

Sytuacja taka ma miejsce w sprawie niniejszej. Wnioskodawczyni, która w dniu 1 października 2014 r. zgłosiła się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, w tym do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, zadeklarowała podstawę wymiaru składek w wymiarze 8500 zł miesięcznie. Za październik i listopad 2014 r. odprowadziła składki od podstawy zaś za grudzień 2014 r. proporcjonalnie, gdyż od dnia 30 grudnia 2014 r. stała się niezdolna do pracy. Kwota zasiłków wypłaconych E. K. (1) wyniosła 304 876,79 złotych, w tym w okresie spornym 170 310,61 zł. Ostatnia sprzedaż bezpośrednia wykonana przez skarżącą, w związku z którą uzyskała przychód, miała miejsce w grudniu 2014 r. Od tego momentu nie uzyskiwała żadnych przychodów, nie ponosząc również strat, mając jednocześnie zadeklarowaną maksymalną podstawę wymiaru składek.

Sąd Okręgowy prawidłowo podniósł, że generowanie w okresie spornym nadmiernych kosztów prowadzonej działalności przy całkowitym braku nawet pomysłu co wnioskodawczyni zamierza realizować i w jakiej sferze zamierza być aktywna, jest zaprzeczeniem istoty i sensu prowadzenia działalności gospodarczej. Wnioskodawczyni nie wykazała by miała możliwość osiągnięcia jakiekolwiek przychodu na pokrycie kosztów działalności w okresie spornym. Nie osiągała żadnych przychodów, a jednocześnie nie podjęła działań mających na celu możliwą redukcję kosztów tej działalności, choćby poprzez zmniejszenie wysokości deklarowanej podstawy wymiaru składek. Zamiarem ubezpieczonej wcale nie było prowadzenie zarobkowej działalności gospodarczej, lecz stworzenie jak najmniejszym kosztem pozorów jej prowadzenia przy jednoczesnym spełnieniu warunków umożliwiających uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Jednocześnie po podjęciu działalności w lutym 2019 r. E. K. (1) od razu zmniejszała do minimalnej podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne.

Odwołująca nie wykazała, że w sposób zorganizowany i ciągły prowadziła zawodową działalność gospodarczą w celach zarobkowych. Z tego względu należało podzielić stanowisko Sądu Okręgowego, że w okresie objętym zaskarżoną decyzją, tj. od dnia 9 października 2016 r. do dnia 10 lutego 2019 r., odwołująca nie zamierzała prowadzić i nie prowadziła zawodowej działalności gospodarczej w rozumieniu art. 2 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej oraz art. 3 prawo przedsiębiorców i z tego tytułu nie podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 11 ust. 2, art. 12 ust. 1 i art. 13 pkt 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Zarzuty apelacji okazały się więc chybione.

W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy wydał trafny i odpowiadający prawu wyrok.

Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w wyroku. O kosztach instancji odwoławczej Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 98 § 1, § 3 i § 4 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. oraz § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 265).