Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 maja 2018 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 21 maja 2018 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki

z dnia 21 grudnia 2015 roku Nr (...)

1.  uchyla zaskarżoną decyzję Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 21 grudnia 2015 roku nr (...)

2.  zasądza od Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki na rzecz (...) Spółki Akcyjnej w W. kwotę 1557 zł (jeden tysiąc pięćset pięćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

SSO Dariusz Dąbrowski

Sygn. akt XVII AmE 37/16

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki decyzja z dnia 21 grudnia 2015 r., znak: (...), na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 12 w zw. z art. 56 ust. 2 pkt 1, ust 3 i ust. 6 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1059 z późn. zm.), w zw. z art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 267 z późn. zm.), po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego orzekł:

1)  że Przedsiębiorca: (...) S.A. z siedzibą w W., posiadający numer identyfikacji podatkowej (NIP): (...), naruszył warunek 2.1.5. koncesji na obrót paliwami ciekłymi, udzielonej decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 13 maja 2009 r. Nr (...).

2)  za działania opisane w pkt 1 wymierzył Przedsiębiorcy: (...) S.A. z siedzibą w W. karę pieniężną w wysokości 32 600 zł.

W uzasadnieniu decyzji Prezes URE wskazał m.in., że w obowiązującym stanie prawnym, każdy przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą w zakresie obrotu paliwami ciekłymi (poza grupą przedsiębiorców prowadzących działalność w zakresie obrotu jedynie gazem płynnym oraz benzyną lotniczą w ww. skali), obowiązany jest posiadać stosowną koncesję Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. Dlatego też każdy przedsiębiorca dokonujący sprzedaży paliwa innym przedsiębiorcom, którzy następnie odsprzedają te paliwa kolejnym podmiotom, powinien dołożyć szczególnej staranności, aby obrót paliwem dokonywany był zgodnie z zasadami określonymi w koncesji. Przedsiębiorca zawierał transakcje sprzedaży gazu płynnego z wyżej wskazanymi podmiotami, które mimo przekroczenia rocznego limitu 10 tys. euro w obrocie gazem płynnym, nie posiadały stosownej koncesji uprawniającej do prowadzenia tego rodzaju działalności. Jak ustalono, wartość sprzedanego konfekcjonowanego gazu płynnego propan-butan wyniosła ogółem (...)zł. Po uwzględnieniu odliczenia od kwoty 326.872,62 zł uzyskanej przez P.P.U.H. (...) s.c. D. D., W. B. w okresie od 1 stycznia 2015 r. do 31 maja 2015 r. wartości obrotu gazem płynnym w wysokości 10 tys. euro wyłączonej z obowiązku posiadania koncesji - wartość sprzedaży wyniosła 627.088,74 zł. Prezes URE stwierdził w konsekwencji, że przedsiębiorca naruszył warunek 2.1.5. koncesji na obrót paliwami ciekłymi, udzielonej decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 13 maja 2009 r. Nr (...). Prezes URE wskazał również, że przedsiębiorca nie kwestionował faktu dokonywania sprzedaży gazu płynnego na rzecz podmiotów, które mimo przekroczenia rocznego limitu 10 tys. euro w obrocie tym paliwem, nie dysponowały wymaganą koncesją, wskazał jednak, iż „umowy z wymienionymi przedsiębiorcami były zawierane we wskazanych powyższej datach, w których to terminach działalność każdego z ww. kontrahentów była w pełni zgodna z obowiązującymi przepisami prawa. W okresach czasu wskazanych w zawiadomieniu dostawy gazu odbywały się w oparciu o łączące Spółkę z kontrahentami, wieloletnie umowy, zaś w okresie tym Spółka nie zawierała z nimi żadnych odrębnych umów kupna-sprzedaży gazu płynnego. Natomiast samo dokonanie dostawy gazu w oparciu o zawartą wcześniej umowę sprzedaży nie może być rozumiane jako zawarcie umowy kupna-sprzedaży. Prezes URE zwrócił uwagę, że jedną z form umowy kupna-sprzedaży paliw ciekłych jest faktura VAT. Do skutecznego zawarcia umowy (poza enumeratywnie wskazanymi w przepisach prawa przypadkami) nie jest wymagana forma pisemna. Faktura VAT, bądź rachunek są dowodem zawarcia transakcji, czyli zawarcia umowy miedzy stronami transakcji. W przypadku, gdy przedmiotem transakcji jest rzecz, to umowa dotyczy przeniesienia prawa własności tej rzeczy ze zbywcy na nabywcę. Prezes URE stwierdził zatem, że z dokumentów zgromadzonych w trakcie prowadzonego postępowania administracyjnego wynika zaś, że faktury sprzedaży paliw były przez Przedsiębiorcę wystawiane po dniu wygaśnięcia wyżej wymienionym podmiotom koncesji na obrót paliwami ciekłymi. Jeżeli - jak stwierdził przedsiębiorca - weryfikacja podmiotu w jawnej bazie przedsiębiorców posiadających koncesję udostępnionej na stronie internetowej Urzędu Regulacji Energetyki utrudniałaby w sposób znaczący płynność dostaw paliwa, Przedsiębiorca mógł, zdaniem Prezesa URE, zwrócić się do kontrahenta przy każdorazowej transakcji gazu płynnego o przedstawienie koncesji celem naocznego zweryfikowania okresu, na jaki została ona udzielona. Organ regulacyjny wskazał także, że odpowiedzialność za nieprzestrzeganie warunków koncesji wskazana w art. 56 ust 1 pkt 12 P.e. ma charakter obiektywny i wypływa z samego faktu naruszenia obowiązków wynikających z udzielonej koncesji. Przepisy art. 56 ust 1 i ust. 2 P.e. są samodzielną podstawą do wymierzenia kary pieniężnej i żaden z powyższych nie przewiduje konieczności wykazania zawinionego działania Koncesjonariusza. W konsekwencji uznał, że wymierzona kara pieniężna ustalona na poziomie (...)% przychodów z działalności koncesjonowanej (tj. (...)) nie spowoduje spadku wskaźnika rentowności, a jej wysokość nie pogorszy sytuacji finansowej i nie wpłynie negatywnie na płynność finansową Przedsiębiorcy. Tym samym jej wysokość pozostaje we właściwej proporcji do uzyskanego przychodu, jednocześnie jest adekwatna do zawinienia i stopnia szkodliwości popełnionego czynu oraz powinna zadziałać wychowawczo na ukarany podmiot, na tyle, aby uchybienia tego rodzaju nie powtarzały się w przyszłości.

Od powyższej decyzji odwołanie złożył (...) S.A. z siedzibą w W., zaskarżając ją w całości, wnosząc o uwzględnienie odwołania oraz o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości.

Przedmiotowej decyzji odwołujący zarzucił:

1.  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 37 ust. 1 pkt 3 i pkt 5 ustawy Prawo energetyczne w zw. z art. 48 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2015 r., poz. 584 ze zm.) w zw. z art. 56 ust. 1 pkt 12 Prawa energetycznego - poprzez błędn ą wykładnię obowiązku określonego w pkt. 2.1.5 udzielonej Spółce koncesji na obrót paliwami ciekłymi nr (...) wyrażającą się w przyjęciu, iż jego treść umożliwia ukaranie Spółki karą pieniężną w trybie art. 56 ust. 1 pkt 12 Prawa energetycznego za uchybienie obowiązkowi weryfikacji posiadania przez kontrahentów Spółki wymaganej koncesji przy każdej jednostkowej dostawie gazu płynnego, podczas gdy treść tego obowiązku nie daje żadnych podstaw do wyciągnięcia wniosku o możliwości ukarania Spółki w okolicznościach niniejszej sprawy, co doprowadziło do nieuzasadnionego zastosowania treści art. 56 ust. 1 pkt 12 Prawa energetycznego;

2.  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 7, 77 § loraz art. 80 k.p.a. - poprzez błędną, sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy w postaci faktur VAT oraz umów zawartych przez Spółkę z przedsiębiorcami (...), Przedsiębiorstwo (...) sp. z o.o. z siedzibą we W., R. A. S., P.P.U.H. (...) spółka cywilna D. D., W. B. wyrażającą się w przyjęciu, że to faktury VAT znajdujące się w aktach sprawy stanowią o zawarciu przez Spółkę z ww. podmiotami umowy sprzedaży gazu płynnego, podczas gdy dostawy gazu płynnego udokumentowane tymi fakturami stanowiły jedynie wykonanie zobowiązania wynikającego z zawartych wcześniej, długoterminowych umów na dostawy gazu zawarte przez Spółkę z tymi przedsiębiorcami (wszystkie umowy w aktach sprawy, stanowią załączniki do pism Spółki składanych w toku postępowania administracyjnego);

3.  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 56 ust. 6 ustawy Prawo energetyczne - poprzez jego błędne zastosowanie, wyrażające się w niewzięciu, przy ocenie zachowania Spółki i wymierzeniu kary pieniężnej wszystkich przesłanek określonych w tym przepisie, w szczególności w postaci dotychczasowego zachowania Spółki, jak również poprzez ograniczenie oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu przypisywanego Spółce jedynie do wartości obrotu gazem płynnym z przedsiębiorcami objętymi postępowaniem, co miało istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy gdyż skutkowało nieuzasadnionym nałożeniem na Spółkę kary pieniężnej w wysokości wynikającej z zaskarżonej decyzji;

4.  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 7, 77 § 1 oraz art. 80 k.p.a. - poprzez błędną, sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy, w szczególności w postaci oświadczeń składanych przez Spółkę w toku postępowania administracyjnego oraz dokumentów załączonych przez nią do pisemnych wyjaśnień składanych w toku postępowania administracyjnego, wyrażającą się w przyjęciu, iż stopień winy po stronie Spółki był duży, a nawet że nosił on znamiona winy umyślnej, podczas gdy Spółce nie można przypisać żadnej winy, a nawet jeżeli taką winę można Spółce przypisać - to powinna być ona uznana za przejaw najlżejszego stopnia winy;

5.  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 7, 77 § 1 oraz art. 80 k.p.a. - poprzez błędną, wybiórczą i sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy, poprzez wzięcie pod uwagę, przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu przypisanego Spółce, jedynie wartości obrotu osiągniętego przez Spółkę z przedsiębiorcami z którymi Spółka prowadziła obrót gazem płynnym pomimo obowiązku posiadania przez te podmioty wymaganej koncesji, podczas gdy Prezes URE był zobowiązany do wzięcia pod uwagę również szeregu innych okoliczności wpływających na ocenę stopnia szkodliwości społecznej czynu, takich jak rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia (art. 115 § 2 KK), jak również wpływ danego zachowania, wyczerpującego potencjalnie przesłanki z art. 56 ust. 1 Prawa energetycznego, na realizację celów ustawy ujętych w przepisie art. 1 ust. 2 ustawy Prawo energetyczne;

6.  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 7, 77 § 1 oraz art. 80 k.p.a. - poprzez błędną, wybiórczą i sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy, poprzez przyjęcie, że stopień społecznej szkodliwości czynu przypisanego Spółce był duży, podczas gdy z całokształtu okoliczności faktycznych niniejszej sprawy wynika, że stopień ten był znikomy; przedmiotowe naruszenie miało istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, gdyż prowadziło do nieuzasadnionego niezastosowania do stanu faktycznego niniejszej sprawy art. 56 ust. 6a ustawy Prawo energetyczne, upoważniającego Prezesa URE do odstąpienia od wymierzenia kary z uwagi na znikomy stopień szkodliwości społecznej czynu oraz zaprzestanie zarzucanego naruszenia;

7.  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 32 ust. 1 pkt 4 lit. a ustawy Prawo energetyczne - poprzez jego błędną wykładnię wyrażającą się w przyjęciu, że limit obrotu w wysokości równowartości 10.000 €, powyżej którego konieczne jest posiadanie koncesji na obrót paliwami ciekłymi, odnosić należy do wartości wszystkich zdarzeń gospodarczych polegających na sprzedaży gazu płynnego podjętych w danym roku kalendarzowym, również w okresie posiadania przez dany podmiot gospodarczy koncesji na obrót paliwami ciekłymi, podczas gdy prawidłowa wykładnia tego przepisu powinna prowadzić do wniosku, iż w przypadku utraty w trakcie roku kalendarzowego koncesji na obrót paliwami ciekłymi, przedsiębiorca na nowo musi spełnić wszystkie warunki do jej uzyskania, a więc w konsekwencji jest zobowiązany do uzyskania kolejnej koncesji po przekroczeniu w tym roku kalendarzowym obrotu w wysokości 10.000 euro prowadzonego bez koncesji, co w konsekwencji doprowadziło do wadliwego uznania, iż Przedsiębiorstwo (...) sp. z o.o. z siedzibą we W. oraz Pan A. S. prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą (...) w R., w okresach wskazanych w uzasadnieniu decyzji powinni posiadać koncesję na obrót paliwami ciekłymi;

8.  wyprowadzenie z materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy wniosków z niego niewynikających, a nadto sprzecznych z zasadami logiki doświadczenia życiowego - poprzez ustalenie wartości rocznego obrotu w 2014 r., w zakresie obrotu paliwami ciekłymi przedsiębiorców Przedsiębiorstwo (...) spółka z o.o., (...) A. S. oraz P.P.U.H. (...) s.c. D. D. W. B. w oparciu o dokumenty nie znajdujące się w aktach sprawy i nieudostępnione Spółce, pomimo że wartość tego obrotu w żaden sposób nie wynika z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy i przedstawionych Spółce podczas zapoznania się z aktami sprawy, zaś Spółka wartość tego obrotu kwestionuje;

9.  rażącą niewspółmierność wymierzonej kary pieniężnej w kwocie 32.600 zł i uznanie że kara ta jest adekwatna do czynu przypisanego Spółce, podczas gdy z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie oraz całokształtu okoliczności wynika, że kara ta jest niewspółmierna do stopnia uchybienia i nie powinna zostać nałożona z uwagi na znikomy stopień szkodliwości czynu, zaś przy najmniej przychylnej Spółce interpretacji - powinna być nałożona w znacznie niższej wysokości;

W odpowiedzi na odwołanie Prezes URE wniósł o oddalenie odwołania oraz zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

Na rozprawie w dniu 21 maja 2018 r. strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska w sprawie.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z dnia 13 maja 2009 r. Nr (...) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki udzielił koncesji na obrót paliwami ciekłymi Przedsiębiorcy: (...) S.A. z siedzibą w W. na okres od 16 maja 2009 r. do 31 grudnia 2025 r. /k. 52-58 akt sąd/

Warunek 2.1.5. przedmiotowej koncesji stanowi, iż „Koncesjonariusz nie będzie zawierać umów kupna-sprzedaży paliw ciekłych z przedsiębiorstwami energetycznymi, które nie posiadają stosownej koncesji w przypadkach, gdy koncesja taka jest wymagana przepisami ustawy - Prawo energetyczne". /k. 54 akt sąd./

Przedsiębiorca:

-

w okresie od dnia 16 października 2014 r. do dnia 31 grudnia 2014 r. dokonywał sprzedaży konfekcjonowanego gazu płynnego W. P. prowadzącemu działalność gospodarczą pod nazwą: Firma Handlowo-Usługowa (...) z siedzibą w miejscowości Z. na podstawie umowy podpisanej w dniu 28 listopada 2005 r. Przedsiębiorca ten od dnia 16 października 2014 r. nie posiadał stosownej koncesji na obrót paliwami ciekłymi, /k. 1-3, k. 4-6v, k. 7-16v, k. 85-89 akt adm./

-

w okresie od dnia 26 listopada 2014 r. do dnia 31 grudnia 2014 r. wykonał jedną transakcję sprzedaży konfekcjonowanego gazu płynnego z Przedsiębiorstwem (...) Sp. z o.o. z siedzibą we W. na podstawie umowy z 19 stycznia 1995 r.. Przedsiębiorstwo to od dnia 26 listopada 2014 r. nie posiadało koncesji na obrót paliwami ciekłymi. Wartość sprzedanego konfekcjonowanego gazu płynnego temu przedsiębiorcy we wskazanym wyżej okresie wyniosła co najmniej 14.486,94 zł, a wymiar finansowy obrotu gazem płynnym dokonany przez tę firmę w 2014 r. wynosił - zgodnie z formularzem opłaty z tytułu udzielonej koncesji (rozliczenie przychodu osiągniętego w roku 2014) - (...)zł. /k. 18-20, k. 21, k. 22-24, k. 116 akt adm./

-

w okresie od dnia 21 sierpnia 2014 r. do dnia 31 grudnia 2014 r. sprzedał - na podstawie umowy sprzedaży z dnia 17 grudnia 2002 r. - konfekcjonowany gazu płynny A. S., prowadzącemu działalność gospodarczą pod nazwą: (...) A. S. z siedzibą w R., który od dnia 21 sierpnia 2014 r. nie posiadał koncesji uprawniającej go do obrotu paliwami ciekłymi. We wskazanym okresie wartość sprzedanego temu przedsiębiorcy paliwa wyniosła co najmniej 7.868,7 zł, a wymiar finansowy obrotu gazem płynnym dokonany przez tego przedsiębiorcę w 2014 r. wynosił - zgodnie z formularzem opłaty z tytułu udzielonej koncesji (rozliczenie przychodu osiągniętego w roku 2014) - (...) zł. /k. 25-31, k. 32, k. 33-38, k. 117, k. 118, k. 122 akt adm./

-

w okresie od dnia 21 grudnia 2014 r. do dnia 31 grudnia 2014 r. sprzedał na podstawie umowy sprzedaży zawartej z dnia 1 maja 2006 r. konfekcjonowany gaz płynny P.P.U.H. (...) s.c. D. D., W. B. z siedzibą w miejscowości B., który nie posiadał w tym okresie koncesji na obrót paliwami ciekłymi na kwotę(...) zł oraz w okresie od dnia 1 stycznia 2015 r. do dnia 31 maja 2015 r. na kwotę (...) zł. Wymiar finansowy obrotu gazem płynnym dokonany przez tego przedsiębiorcę w 2014 r. wynosił - zgodnie z wniesioną wpłatą widniejącą na rachunku bankowym z tytułu przychodu osiągniętego w roku 2014 - (...) zł. /k. 39-41, k. 42-44v, k. 45-74v, k. 119-121 akt adm./

Przedsiębiorca uzyskał przychody z działalności gospodarczej w 2014 r. ogółem: (...) zł, przychody z działalności koncesjonowanej: (...) zł, natomiast zysk powoda wyniósł w tym czasie (...) zł. /k. 112-114 akt adm./

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o dowody z dokumentów zgromadzonych w postępowaniu administracyjnym, które nie były przez żadną ze stron niniejszego postępowania kwestionowane oraz twierdzenia stron postępowania.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje.

Odwołanie było zasadne i podlegało uwzględnieniu.

W pierwszej kolejności, odnosząc się do zarzutów powoda dotyczących naruszenia przez Prezesa URE przepisów procedury administracyjnej, należy stwierdzić, że ewentualne naruszenie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego w toku prowadzonego postępowania administracyjnego nie jest przedmiotem postępowania przed tutejszym Sądem, jak również nie stanowi samoistnej podstawy uchylenia decyzji w tym postępowaniu, nie ma ono bowiem wpływu na ocenę prawidłowości zaskarżonej decyzji. Wniesienie odwołania od decyzji administracyjnej wszczyna postępowanie sądowe, w którym Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów rozpoznaje sprawę od nowa, w zakresie przedmiotu sprawy. Należy również stwierdzić, że specyficzny tryb postępowania, z jakim mamy do czynienia w przedmiotowej sprawie, zasadza się na założeniu, że organ w toku postępowania administracyjnego gromadzi dowody na poparcie swoich twierdzeń, zaś strona odwołująca się czyli powód, w procesie zwalcza te dowody przedstawiając sądowi inne dowody, które zmierzają do obalenia twierdzeń organu. Sąd na nowo przeprowadza bowiem postępowanie dowodowe, gromadząc materiał dowodowy w postępowaniu sądowym, z tego względu przebieg postępowania administracyjnego nie ma wpływu na ostateczną decyzję podejmowaną przez Sąd. W tym miejscu należy stwierdzić, że do powoda należy wykazanie, że zaprezentowane przez organ dowody nie pozwalają na konkluzję taką jak w decyzji, zaś rzeczą sądu nie jest zastąpienie organu i przeprowadzenie postępowania od początku a jedynie ocena legalności decyzji i w zależności od przewidzianych prawem możliwości bądź zmiana decyzji bądź jej uchylenie. W sytuacji, gdy organ stosownych dowodów nie dostarczył i decyzja nie znajduje odzwierciedlenia w zgromadzonym materiale dowodowym, na odwołującym się nie spoczywa ciężar przeprowadzenia dowodu przeciwnego.

Na podstawie zebranego w ten sposób materiału dowodowego Sąd dokonuje ustaleń faktycznych i dokonuje subsumcji przepisów do ustalonego stanu faktycznego, czego skutkiem jest wydanie rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie.

Zgodnie z ugruntowanym w orzecznictwie poglądem (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 1991 r., sygn. akt III CRN 120/91, Lex nr 3724; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 października 1998 r., sygn. akt I CKN 265/98, Lex nr 35385; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 1999 r., sygn. akt I CKN 351 /99, Lex nr 38556; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2001 r., sygn. akt I CKN 1036/98, Lex nr 52708) Sąd Ochrony konkurencji i Konsumentów nie może ograniczyć rozpoznania sprawy wynikającej z odwołania od decyzji tylko do funkcji sprawdzającej prawidłowość postępowania administracyjnego, które poprzedza postępowania sądowe. Przekazanie przez Prezesa URE odwołania wszczyna kontradyktoryjne postępowanie cywilne, którego celem nie jest przeprowadzenie kontroli postępowania administracyjnego ale merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy.

Postępowanie sądowe przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest postępowaniem kontradyktoryjnym, w którym uwzględnia się materiał dowodowy zgromadzony w postępowaniu administracyjnym, co nie pozbawia jednak stron możliwości podnoszenia nowych twierdzeń faktycznych i nowych dowodów, według zasad obowiązujących w postępowaniu odrębnym w sprawach gospodarczych. Gdyby więc nawet uznać, że w postępowaniu administracyjnym doszło do uchybień proceduralnych np. w zakresie postępowania dowodowego to nie mogą one być przedmiotem postępowania sądowego mającego na celu merytoryczne rozstrzygnięcie sporu, albowiem Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zobowiązany jest do wszechstronnego zbadania wszystkich istotnych okoliczności sprawy, przy uwzględnieniu zasad rozkładu ciężaru dowodu i obowiązku stron w postępowaniu dowodowym (vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 23 lutego 2007 r., sygn. akt VI ACa 952/06).

W związku z powyższym, zarzuty dotyczące przebiegu postępowania administracyjnego przed Prezesem URE podlegają uwzględnieniu jedynie w takim zakresie, w jakim ich uwzględnienie uniemożliwiałoby pozostawienie jego decyzji w obrocie prawnym, nawet po ewentualnej reformie jej treści. Taka sytuacja może mieć miejsce wyjątkowo, gdy np. decyzja zawiera nie dające się usunąć uchybienia formalne lub, gdy jest przedwczesna z uwagi na niepodjęcie w toku postępowania czynności, których przeprowadzenie przed sądem nie jest możliwe. Reasumując należy stwierdzić, że wskazywane przez powoda naruszenie przepisów kpa nie uzasadnia uchylenia wydanej decyzji.

Stosownie do treści art. 56 ust. 1 pkt 12 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz.U. z 2012 r., poz. 1059 ze zm.) – obowiązującej w dacie wydania zaskarżonej decyzji, karze pieniężnej podlega ten, kto nie przestrzega obowiązków wynikających z koncesji.

Zdaniem Sądu Spółka nie naruszyła zakazu określonego w pkt. 2.1.5 koncesji na obrót paliwami ciekłymi. Warunek ten stanowi, iż „Koncesjonariusz nie będzie zawierać umów kupna-sprzedaży paliw ciekłych z przedsiębiorstwami energetycznymi, które nie posiadają stosownej koncesji w przypadkach, gdy koncesja taka jest wymagana przepisami ustawy - Prawo energetyczne".

Sąd stwierdził na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego, ze szczególnym uwzględnieniem umów zawieranych przez powoda z poszczególnymi przedsiębiorcami energetycznymi, że Spółka zawierała wieloletnie, bezterminowe umowy na dostawy gazu. Do zawarcia umowy z powodem warunkiem koniecznym było posiadanie stosownej koncesji, dlatego każde przedsiębiorstwo zamierzające zawrzeć z (...) umowę w przedmiocie zakupu gazu w butlach w celu jego dalszej odsprzedaży zobowiązane było przedłożyć Spółce wszystkie dokumenty niezbędne do prowadzenia działalności w obszarze obrotu gazem płynnym, w tym ważną koncesję udzieloną przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. Spółka zawierała następnie umowy sprzedaży gazu płynnego jedynie z podmiotami posiadającymi stosowne uprawnienia. Tym samym obowiązki nałożone decyzją z Prezesa URE z dnia 13 maja 2009 r. nr (...) o udzieleniu koncesji na obrót paliwami ciekłymi są przez nią w pełni wypełniane. Każdy z podmiotów w momencie zawierania ze Spółką umowy, tj. odpowiednio - Przedsiębiorstwo (...) spółka z o.o. z siedzibą we W. w dniu 19 stycznia 1995 r. - umowa z dnia 19 stycznia 1995 r.; (...) A. S. w dniu 17 grudnia 2002 r. - umowa na dostawy gazu w butlach z dnia 17 grudnia 2002 r. i umowa na dzierżawę butli gazowych z dnia 17 grudnia 2002 r.; - P.P.U.H. (...) spółka cywilna D. D., W. B. w dniu 1 maja 2006 r. - umowa handlowa z dnia 1 maja 2006 r. i umowa na dzierżawę sprzętu z 1 maja 2006 r. oraz Firma Handlowo-Usługowa (...) w dniu 28 listopada 2005 r., spełniał wymagania wynikające z obowiązujących przepisów, w tym w zakresie posiadania niezbędnej koncesji, przez wiele lat współprac ze spółką (...) S.A.

Umowy zawierane przez powoda z przedsiębiorcami energetycznymi były umowami sprzedaży, natomiast dalsza współpraca stron to już ich wykonywanie. W okresach czasu wskazanych w zawiadomieniu, dostawy gazu odbywały się w oparciu o łączące spółkę z kontrahentami, wieloletnie umowy, zaś w okresie tym spółka nie zawierała z nimi żadnych odrębnych umów kupna-sprzedaży gazu płynnego. Natomiast samo dokonanie dostawy gazu w oparciu o zawartą wcześniej umowę sprzedaży, nie może być rozumiane jako zawarcie „umowy kupna-sprzedaży", jak wskazano w pkt. 2.1.5 koncesji (...) udzielonej Spółce.

Nieuzasadniony jest zatem zarzut naruszenia przez Spółkę pkt. 2.1.5 koncesji, albowiem w dacie zawierania przedmiotowych umów każdy z ww. podmiotów legitymował się ważną koncesją lub był wyłączony z obowiązku jej posiadania na podstawie obowiązujących wówczas przepisów. Również przez niemal cały okres współpracy ze Spółką podmioty te koncesje posiadały i okoliczność ta była weryfikowana stosownie do wewnętrznych procedur obowiązujących w Spółce.

Natomiast w poszczególnych okresach 2014 r. i 2015 r. wymienionych w zawiadomieniu, Spółka nie zawierała z wymienionymi przedsiębiorcami jakichkolwiek umów sprzedaży w rozumieniu spornego postanowienia koncesji. Warunek 2.1.5. należy bowiem odczytywać wprost, literalnie, tak jak jest on sformułowany. Nie może w tym wypadku dochodzić do stosowania wykładni rozszerzającej.

Orzecznictwo zarówno Sądu Apelacyjnego, jak też Sądu Najwyższego wskazuje na to, aby koncesja nie była interpretowana w sposób rozszerzający, zasadniczo ma być czytana zgodnie z tym co jest w niej napisane. Wykładnią decydującą o treści normy wyinterpretowanej z ww. warunku powinna być wyłącznie wykładnia literalna. Jak wskazał bowiem Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 października 2011 r., sygn. akt III SK 18/11 "Obowiązkiem wynikającym z koncesji w rozumieniu art. 56 ust. 1 pkt 12 Prawa energetycznego może być obowiązek zawarty w decyzji o jej udzieleniu, który konkretyzuje wobec indywidualnego koncesjonariusza wykonywanie przez niego działalności koncesjonowanej w sposób bardziej szczegółowy, niż wynika to z obowiązujących w danej dziedzinie uregulowań". Ponadto, w wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie VI Wydział Cywilny z dnia 12 grudnia 2014 r., sygn. akt VI ACa 405/14 wskazano, że "Sankcja przewidziana w przepisie art. 56 ust. 1 pkt 12 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 1059) obejmuje jedynie konkretne zachowania, uznane przez ustawodawcę za szczególnie niepożądane". W ocenie Sądu nie ma zatem podstaw do ukarania jej za czyn przypisany w zaskarżonej decyzji, bowiem zachowanie określone przez Prezesa URE nie mieści się w zakazie wynikającym z punktu 2.1.5. koncesji, a zatem treść tego obowiązku nie daje podstaw do wyciągnięcia wniosku o możliwości ukarania Spółki w okolicznościach niniejszej sprawy, co doprowadziło do nieuzasadnionego zastosowania treści art. 56 ust. 1 pkt 12 P.e.

Również zdaniem Sądu literalne brzmienie warunku 2.1.5 koncesji, który nie może podlegać wykładni rozszerzającej, jednoznacznie wskazuje, iż zostaje on spełniony już poprzez weryfikację posiadania przez kontrahenta (...) S.A. koncesji w momencie zawarcia umowy w przedmiocie sprzedaży gazu płynnego lub weryfikacji, czy podlega on zwolnieniu z obowiązku posiadania koncesji. Interpretacja tego warunku w sposób rozszerzający tj. poprzez przyjęcie, że (...) S.A. zobowiązana była do badania czy nabywca gazu posiada koncesję przy realizacji każdej z dostaw jest zdaniem Spółki niezasadna z uwagi na okoliczności sprawy. Aby działalność koncesjonowana mogła być prowadzona w całości zgodnie z warunkami określonymi przez organ koncesyjny, warunki te muszą być sprecyzowane jednoznacznie i klarownie, a tym samym nie mogą być poddawane rozszerzającej interpretacji.

Biorąc zatem pod uwagę treść warunku 2.1.5. koncesji na obrót paliwami udzielonej powodowi oraz zaistniały stan faktyczny, Sąd stwierdza, że nie doszło do naruszenia warunków prowadzenia działalności koncesjonowanej w stopniu uprawniającym do ukarania Spółki, bowiem warunkiem 2.1.5. objęty jest zakaz zawierania umów sprzedaży z podmiotami nieposiadającymi koncesji, a nie zakaz ich wykonywania. Z kolei w okresie nieposiadania przez przedsiębiorców objętych zawiadomieniem koncesji na obrót paliwami ciekłymi, Spółka nie zawarła z tymi przedsiębiorcami umów sprzedaży, a jedynie wykonywała umowę wcześniej zawartą. Również zwrócenia uwagi należy, że wystawiane faktury VAT w wykonaniu umów wcześniej zawartych przez podmioty energetyczne z powodem w niniejszej sprawie, są dowodem wykonania umowy, a nie jej zawarcia. Dostawy gazu płynnego udokumentowane załączonymi w sprawie fakturami stanowiły jedynie wykonanie zobowiązania wynikającego z zawartej wcześniej, długoterminowej umowy na dostawy gazu zawartej przez Spółkę z danym przedsiębiorcą. Należy zatem stwierdzić, że warunki koncesji udzielonej (...) S.A. nie zostały w ocenie Sądu naruszone. Uznanie, że warunek 2.1.5. nakłada na powoda obowiązek weryfikacji posiadania i ważności koncesji przy każdej dostawie gazu do odbiorcy jest zdaniem odwołującej spółki przejawem błędnej, rozszerzającej wykładni postanowień koncesji udzielonej (...) S.A. Nie może w rezultacie stanowić podstawy do pociągnięcia Spółki do odpowiedzialności z tytułu naruszenia warunków koncesji.

W konsekwencji Sąd uznał, że nie ma podstaw do ukarania powodowej spółki za czyn przypisany w zaskarżonej decyzji, albowiem zachowanie określone przez Prezesa URE nie mieści się w zakazie wynikającym z punktu 2.1.5. koncesji. Mając na uwadze, że trafny okazał się pierwszy, najdalej idący zarzut odwołania, którego uwzględnienie skutkowało uchyleniem decyzji Prezesa URE z 21 grudnia 2015 r., zbędne było ustosunkowywanie się do dalszych zarzutów podniesionych przez powoda, a dotyczących wymiaru kary pieniężnej.

O kosztach postępowania rozstrzygnięto na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. Zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, na koszty należne stronie powodowej, jako wygrywającej sprawę, od przegrywającego sprawę Prezesa URE, złożyło się: opłata sądowa od odwołania w wysokości 100 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł oraz się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w wysokości 1.440 zł, ustalone na podstawie § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych w zw. z § 21 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 stycznia 2018 r. (Dz.U. z 2018 r., poz. 265).

SSO Dariusz Dąbrowski