Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 kwietnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 3 kwietnia 2014r. w Kaliszu

apelacji pozwanego (...) Sp. z o.o.z siedzibą w K. (1)

od wyroku Sądu Rejonowego w Kaliszu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 23 grudnia 2013 r. sygn. akt IV P 135/13

w sprawie z powództwa M. S.

przeciwko (...) Sp. z o.o.z siedzibą w K. (1)

o przywrócenie do pracy

oddala apelację

UZASADNIENIE

Powód M. S.pozew przeciwko pozwanemu (...) Spółka z o.o.z siedzibą w K. (1) o uznanie wręczonego mu wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne. W uzasadnieniu pozwu powód podniósł, iż w jego ocenie wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie nie jest rzeczywista albowiem pracy w spółce przybywa. Tym samym nie można mówić o likwidacji stanowiska pracy. Ponadto powód zgłosił zarzut, iż podstawowym kryterium doboru pracownika do zwolnienia było to, iż nie był on objęty zapisami umowy społecznej.

W odpowiedzi na pozew z dnia 24 kwietnia 2013 r. pozwany (...) Spółka z o.o.z siedzibą w K. (1) wniósł o oddalenie powództwa w całości i o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwany podniósł, iż po dniu 6 lutego 2013 r. rozpoczął ograniczanie wykonywania czynności odczytów liczników w dotychczasowym zakresie, które to czynności zostały włączone w zakres usług zewnętrznych, co spowodowało ograniczenie zatrudnienia i likwidację stanowiska pracy powoda. Pozwany „dokonując doboru pracownika do zwolnienia kierował się obiektywnymi i sprawiedliwymi kryteriami, gdyż uwzględnił takie okoliczności jak staż pracy, doświadczenie, fachowość, posiadane kwalifikacje oraz opinie przełożonych”. Powód został wytypowany do zwolnienia, gdyż w grupie elektromonterów (...) J.miał najkrótszy staż pracy w energetyce wynoszący 4 lata. Pozostali elektromonterzy mają staż pracy w przedziale 21-28 lat, a co za tym idzie większe doświadczenie zawodowe.

Sąd Rejonowy w K., wyrokiem z dnia 23 grudnia 2013 r., przywrócił powoda do pracy w pozwanej Spółce na poprzednich warunkach i orzekł o kosztach procesu. Wyrok powyższy oparty został na następujących ustaleniach faktycznych :

Powód M. S.z wykształcenia jest technikiem elektrykiem. Powód był zatrudniony u pozwanego (...) Spółka z o.o.z siedzibą w K. i jego poprzedników prawnych od 1 grudnia 2008 r. Początkowo strony wiązała umowa o pracę na czas określony, a następnie na czas nieokreślony. Powód pracował na stanowisku elektromontera w Wydziale Usług (...)w J.za przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniem w kwocie 3 593,60 zł brutto. Powód przez swojego bezpośredniego przełożonego M. Ś.był oceniany jako dobry pracownik. W wydziale pracują elektromonterzy, którzy osiągają lesze wyniki od powoda ale są też tacy, którzy osiągają gorsze wyniki. Powód zaliczał się do grupy elektromonterów, którym M. Ś.zleciłby każdą pracę, będąc przekonanym, że zostanie ona dobrze wykonana. Przy czym w Wydziale są i elektromonterzy, do których M. Ś.nie ma pełnego zaufania.

Powód posiada uprawnienia do wymiany liczników A.. Poza powodem uprawnienia te miało jeszcze pięciu elektromonterów. Uprawnienia te można zdobyć podczas jednodniowego szkolenia.

Pozwana spółka rozpoczęła proces restrukturyzacji. Proces ten ma na celu zmniejszenie kosztów spółki poprzez zmniejszenie zatrudnienia. Część usług do tej pory wykonywanych przez pozwanego – odczyt liczników, przejęła firma zewnętrzna, co obniżyło koszt tych usług. W związku z powyższą reorganizacją pozwany podjął decyzję o wypowiedzeniu umów o pracę trzem elektromonterom z Wydziału w J.- – powodowi, B. N. i A. K..

Pozwany w dniu 13 marca 2013r. wypowiedział M. S. umowę o pracę z powodu likwidacji stanowiska pracy. Doprecyzowując przedmiotową przyczynę pozwany wskazał, iż następuje ograniczenie zatrudnienia w grupie zawodowej powoda, co skutkuje faktyczną likwidacją etatów. Ponadto spółka zamierza ograniczyć wykonywanie odczytów w dotychczasowym zakresie zlecając je podmiotom zewnętrznym. W związku z częściowym zmniejszeniem portfela usług istnieje konieczność dostosowania zatrudnienia do potrzeb spółki. Ponadto pozwany w wypowiedzeniu wskazał, iż dobierając pracownika do zwolnienia kierował się w szczególności stażem pracy pracowników, doświadczeniem, fachowością, posiadanymi kwalifikacjami oraz opinią przełożonych.

Wszyscy elektromonterzy w Wydziale w J., za wyjątkiem osób, którym wręczono wypowiedzenie czyli powodem, B. N. i A. K., są objęci zapisami umowy społecznej, która w przypadku wypowiedzenia umowy o pracę w art. 15 przewiduje dla takiego pracownika odszkodowanie w wysokości co najmniej siedmiokrotnego miesięcznego wynagrodzenia.

Decyzji w przedmiocie doboru powoda do zwolnienia pozwany nie konsultował z bezpośrednim przełożonym powoda M. Ś.. Nikt ze spółki nie prosił go o opinię o powodzie i pozostałych elektromonterach. W spółce jest dokonywana ocena pracownika w cyklu miesięcznym. Opinie te są przekazywane do działu personalnego w K..

Sąd I instancji w oparciu o tak ustalony stan faktyczny uznał, iż pozwany, działający przez pełnomocnika procesowego, będącego radcą prawnym niewątpliwie wykazał, iż w pozwanej spółce prowadzona jest reorganizacja polegająca na przekazaniu części wykonywanych usług podmiotom zewnętrznym, co wiąże się obniżeniem kosztów działalności spółki, ale i redukcją zatrudnienia. Zaś redukcja zatrudnienia skutkowała likwidacją stanowiska pracy elektromontera w Wydziale (...) w J.. Takie stanowisko zajmował powód.

Mimo powyższego przedmiotowe wypowiedzenie wręczone powodowi uznał za nieuzasadnione w myśl art. 45 § 1 k.p. Pozwany nie udowodnił bowiem, iż dobierając pracownika do zwolnienia spośród grupy zawodowej elektromonterów, kierował się kryteriami wskazanymi w wypowiedzeniu, tj. ich doświadczeniem, fachowością, posiadanymi kwalifikacjami oraz opinią przełożonych. Jedyne kryterium jakie zastosował pozwany to staż pracy, ale nie wiążący się doświadczeniem zawodowym czy fachowością danego pracownika, ale z okolicznością czy dany pracownik jest objęty zapisami umowy społecznej czy też nie. Do wszystkich pracowników, którym wypowiedziano umowę o pracę, w tym i do powoda, nie miał zastosowania przepis art. 15 umowy społecznej przewidujący odszkodowanie w wysokości co najmniej siedmiu pensji dla zwalnianego pracownika i to bez względu czy wręczone wypowiedzenie temu pracownikowi jest zasadne czy też nie. W przypadku zwolnienia któregokolwiek z pozostałych elektromonterów pozwany byłby zobowiązany do wypłaty tego odszkodowania.

Bezpośredni przełożony powoda - M. Ś. zeznał, iż nikt nie zasięgał u niego opinii o pracownikach, w szczególności o powodzie. Przy czym M. Ś. powoda zaliczał do dobrych pracowników, może nie do najlepszych, ale jak podał – są pracownicy, których fachowość i kwalifikacje ocenia niżej. A to właśnie fachowość i kompetencje zważywszy na liczne orzecznictwo Sądu Najwyższego powinno być podstawowym i najważniejszym wyznacznikiem wyboru pracownika do zwolnienia (por. teza 2 wyroku Sądu Najwyższego z 25.01.2013r. wydanego w sprawie o sygn. I PK 172/12, opubl. LEX nr 1312564; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 01.06.2012r. wydany w sprawie o sygn. II PK 258/11, opubl. LEX nr 1228584, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 1997r. wydany w sprawie o sygn. I PKN 401/97, opubl. OSNAPiUS z 1998r., nr 18, poz. 542).

W pozwanej spółce funkcjonują comiesięczne oceny pracownika. Z jednej z tych ocen przedłożonych przez powoda wynika, iż osiągnął on wynik celujący. Natomiast pozwany, działający przez pełnomocnika procesowego, będącego radcą prawnym wbrew treści art. 6 k.c. nie przedłożył arkusza ocen pozostałych elektromonterów.

Sąd natomiast nie widział potrzeby działania z urzędu w tym zakresie skoro pozwany działał przez profesjonalistę Ponadto zdaniem Sądu mogłoby to naruszyć zasadę bezstronności i równości stron w procesie ponieważ leżałoby tylko i wyłącznie w interesie jednej ze stron (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 kwietnia 2003 r. w sprawie o sygn. II PK 223/02, opubl. LEX nr 79496; wyrok SN z dnia 15 września 2006r., w sprawie o sygn. I PK 97/06, opubl. OSNP z 2007r., z 17 – 18, poz. 251; wyrok SN z dnia 7 marca 1968 r., w sprawie o sygn. III PRN 5/68, opubl. LEX nr 6297).

W tych okolicznościach Sąd na podstawie wyżej powołanego przepisu art. 45 § 1 k.p. orzekł o przywróceniu powoda do pracy na poprzednich warunkach.

Podkreślił przy tym, iż w niniejszej sprawie nie ma zastosowania przepis art. 45 § 2 k.p.c., gdyż jak orzekł Sąd Najwyższy w tezie 3 postanowienia z dnia 19 marca 2012r. w sprawie o sygn. II PK 295/11, opubl. LEX nr 1214579 likwidacja stanowiska pracy jako jedyna przesłanka nie stanowi przeszkody w przywróceniu do pracy pracownika.

Ponadto zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 24 września 2009r. w sprawie o sygn. II PK 69/09 opubl. LEX nr 529773 ustalenie, iż uwzględnienie żądania pracownika przywrócenia go do pracy na poprzednich warunkach jest niemożliwe lub niecelowe następuje zgodnie z zasada kontradyktoryjności, a sąd pracy nie ma obowiązku prowadzenia w tym zakresie postępowania dowodowego z urzędu.

O nieuiszczonych kosztach procesu sąd orzekł przy zastosowaniu przepisu art. 113 ustęp 1 w związku z art. 13 ustęp 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. nr 167, poz. 1398 z późniejszymi zmianami) i art. 98 k.p.c..

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wniosła strona pozwana. Skarżąc wyrok w całości wnosiła o jego zmianę poprzez oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za obie instancje ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła naruszenie przepisów prawa procesowego w postaci:

1.  art. 227 k.p.c. oraz art. 231 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. poprzez naruszenie przez Sąd I instancji zasady obiektywizmu i wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego, sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, pominięcia okoliczności mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie, w tym przede wszystkim:

- okoliczności, iż zasadniczą przesłanką wypowiedzenia powodowi umowy o pracę była dbałość o interesy ekonomiczne Spółki i racjonalizacja zatrudnienia, co wiązało się z przekazaniem niektórych zadań podmiotom zewnętrznym na zasadzie outsourcingu usług;

- faktu dokonania prawidłowej analizy kręgu pracowników pozwanej do zwolnienia w oparciu o obiektywne kryteria, w tym przede wszystkim kryterium stażu pracy, doświadczenia oraz posiadanych kwalifikacji;

- okoliczności, że powód nie brał udziału w kursie obsługi układów pomiarowych półpośrednich, w którym to kursie udział brali inni pracownicy m.in. J. N.;

- fakty, że pracodawca miał prawo doboru pracowników w oparciu o przesłankę stażu pracy również przy uwzględnieniu zapisów umowy społecznej stosowanych do niektórych z nich, albowiem rozwiązując umowę o pracę z pracownikiem chronionym umową społeczną narażał się na odpowiedzialność odszkodowawczą;

2.  art. 233 k.p.c. poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów w ten sposób, że przy ocenie oświadczenia pozwanej o wypowiedzeniu umowy o pracę Sąd uznał przesłanki doboru pracowników do zwolnienia za nieobiektywne.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła również naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci art. 45 § 1 k.p. poprzez błędne zastosowanie i przyjęcie, że wypowiedzenie umowy o pracę jest nieuzasadnione.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności stwierdzić trzeba, że podniesione w niej zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego nie są uzasadnione, gdyż Sąd I instancji w sposób obiektywny i wszechstronny ocenił zebrany w sprawie materiał dowodowy nie przekraczając przy tym zasady swobodnej oceny dowodów.

Poczynione w sprawie ustalenia nie są wadliwe i mają pełne oparcie w materiale zgromadzonym w sprawie. Są przy tym podzielane przez sąd odwoławczy wobec czego nie zachodzi potrzeba powtórnego ich przytaczania.

Sąd Rejonowy uwzględnił w sprawie wszystkie okoliczności mające istotne znaczenie dla jej rozstrzygnięcia. W szczególności miał na uwadze, iż przyczyną wypowiedzenia powodowi umowy o pracę była racjonalizacja zatrudnienia wiążąca się z przekazaniem części usług podmiotom zewnętrznym, a co za tym idzie ograniczeniem zatrudnienia w pozwanej Spółce miedzy innymi w grupie elektromonterów, do której należał powód.

Miał na względzie również to jakimi kryteriami kierowała się pozwana wypowiadając powodowi umowę o pracę i doszedł do słusznego wniosku, iż pozwana Spółka mimo wskazania powodowi we wypowiedzeniu jako jednego z przyjętych kryteriów doboru pracownika do zwolnienia opinii przełożonych w gruncie rzeczy tego kryterium wobec powoda nie zastosowała. Nie zasięgała bowiem opinii o powodzie u jego bezpośredniego przełożonego Kierownika Wydziału (...) w J.. Z jego zeznań wynika, że ocenił on wysoko posiadane przez powoda doświadczenie zawodowe i posiadane umiejętności, które pozwany pracodawca łączył wyłącznie ze stażem pracy pracowników w grupie elektromonterów. Pozwana nie udowodniła, że przy wyborze kierowała się również ocenami pracowników dokonywanymi w cyklu miesięcznym, ale jeżeli przyjąć, że tak było to nie wykazała, że powód był oceniany gorzej od pozostałych pracowników tej grupy.

Natomiast jeżeli chodzi o posiadane przez elektromonterów kwalifikacje to zauważyć należy, że na kurs obsługi układów pomiarowych półpośrednich pracownik wysyłany był z inicjatywy pracodawcy. Tym samym poniekąd sam pracodawca decydował o posiadanych przez pracowników kwalifikacjach, co powoduje, że to kryterium doboru pracownika do zwolnienia nie może być uznane za obiektywne.

Jeżeli jak twierdzi pozwana w apelacji najważniejszymi kryteriami doboru pracownika do zwolnienia powinny być przydatność do pracy na danym stanowisku, jego doświadczenie zawodowe, szczególne umiejętności i predyspozycje do wykonywania pracy określonego rodzaju to pracodawca może jako kryterium doboru pracowników do zwolnienia przyjąć ocenę jedynie ich kompetencji istotnych z punktu widzenia pracodawcy, z pominięciem, jako mniej doniosłych, innych kryteriów, np. stażu pracy, formalnych kwalifikacji czy wykształcenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2012 r., I PK 258/11, LEX nr 1228589 teza 2).

Jednakże z poczynionych w sprawie ustaleń wynika, że pozwany pracodawca nie kierował się kryterium kompetencji istotnych z jego punktu widzenia, skoro powoływał się miedzy innymi na staż pracy oraz posiadane kwalifikacje, przy czym o posiadaniu tych kwalifikacji praktycznie sam decydował, kierując konkretnego pracownika na kurs, a wypowiedzenia umowy o pracę dokonał bez uprzedniego zasięgnięcia opinii o powodzie od jego przełożonego.

Nie można odmówić racji stronie skarżącej co do tego, iż pracodawca ma prawo doboru pracowników w oparciu o przesłankę stażu pracy i nie można negować wyboru pracownika do zwolnienia w oparciu o ustalone i przyjęte przez pracodawcę przesłanki doboru pracowników do zwolnienia również przy uwzględnieniu zapisów umowy społecznej. Pracodawca uprawniony jest do dokonywania racjonalizacji zatrudnienia przy uwzględnieniu interesów ekonomicznych spółki. Jednakże jest to możliwe przy jednoczesnym wykazaniu z jego strony, że przyjęte kryteria doboru są obiektywne a wszystkie wskazane pracownikowi kryteria rzeczywiście zostały przez pracodawcę zastosowane.

Jeżeli chodzi o zarzut naruszenia prawa materialnego – art. 45§1 k.p. to również nie jest on uzasadniony.

W przedmiotowej sprawie – jak to ustalił sąd I instancji pozwana Spółka niewątpliwie nie zastosowała jednego z kryterium podanego powodowi we wypowiedzeniu a mianowicie zasięgnięcia opinii przełożonych, skoro zwolniła powoda ocenionego przez jego bezpośredniego przełożonego jako pracownika dającego rękojmię nienagannej pracy. Okoliczność ta została przyznana przez świadka M. Ś.. W ocenie tego świadka na powodzie można polegać i powierzyć mu każdą czynność w przeświadczeniu, że wykonana zostanie w sposób prawidłowy, czego nie można odnieść do innych pracowników zatrudnionych w grupie elektromonterów.

Ocena zasadności wypowiedzenia umowy o pracę z powodu racjonalizacji zatrudnienia wiążącej się z redukcją zatrudnienia w grupie pracowników zajmujących te same stanowiska z reguły polega na kontroli doboru pracowników do zwolnienia. Wobec tego podkreślić trzeba, że jeżeli pracodawca wskazuje we wypowiedzeniu kilka kryteriów wyboru pracownika do zwolnienia to zobowiązany jest wszystkie podane przez siebie kryteria zastosować i udowodnić to w postępowaniu przed sądem pracy toczącym się na skutek odwołania pracownika, aby nie narazić się na zarzut braku obiektywizmu i typowania do zwolnienia jedynie pracowników nie objętych postanowieniami umowy społecznej. W przeciwnym razie niezastosowanie przez pracodawcę jednego z podanych we wypowiedzeniu kryteriów prowadzić musi do uznania zasadności wybranego przez pracownika roszczenia.

Z powyższych względów apelacja jako nieuzasadniona podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.