Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 5 luty 2019 roku

Sąd Apelacyjny w Katowicach Wydział II Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA Piotr Pośpiech

Protokolant: Damian Krzywda

przy udziale Prokuratora Prokuratury Regionalnej w Katowicach Marty Irzyńskiej
po rozpoznaniu w sprawie E. J.

skazanej za przestępstwo z art. 278 § 1 k.k.

zażalenia wniesionego przez obrońcę

na postanowienie Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 4 grudnia 2018 roku, sygn. akt VIII Kow 5304/18

w przedmiocie uchylenia zezwolenia na odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego

na podstawie art. 437 § 2 k.p.k. w zw. z art. 1 § 2 k.k.w.

postanawia

uchylić zaskarżone postanowienie i sprawę przekazać do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Katowicach.

UZASADNIENIE

Zaskarżonym orzeczeniem Sąd Okręgowy w Katowicach, na podstawie art. 43 zaa § 1 pkt 2 k.k.w. i inne, uchylił skazanej E. J., udzielone na mocy postanowienia tego sądu z dnia 29.09.2018 r. sygn. akt VIII Kow 3012/18, zezwolenie na odbycie w systemie dozoru elektronicznego kary 3 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Będzinie z dnia 1.02.2018 r. sygn. akt VII K 330/17 za przestępstwo z art. 278 § 1 k.k.

Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł obrońca skazanej, który podniósł zarzut naruszenia art. 6 k.p.c. w zw. z art. 76 k.p.k. w zw. z treścią art. 16 k.p.k. przy uwzględnienie art. 1 § 2 k.k.w. - co miało istotny wpływ na treść zapadłego w sprawie rozstrzygnięcia. Wskazując na to uchybienie skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie obrońcy zasługiwało na uwzględnienie. Należy bowiem przyznać rację skarżącemu, że Sąd I instancji dopuścił się naruszenia przepisów postępowania tj. art. 76 k.p.k. w zw. z art. 1 § 2 k.k.w., co mogło mieć wpływ na treść kwestionowanego orzeczenia.

Niniejsze rozważania należy zacząć od wskazania, iż z informacji zawartych w aktach Sadu Okręgowego w Katowicach sygn. VIII Kow 3012/18 wynika, że skazana z powodu stwierdzonych u niej zaburzeń psychicznych w postaci schizofrenii jest osobą całkowicie ubezwłasnowolnioną, a ustanowionym z tego tytułu opiekunem jest jej matka A. J..

Tymczasem zgodnie z przepisem art. 76 k.p.k. zw. z art. 1 § 2 k.k.w. „jeżeli oskarżony (skazany) jest nieletni lub ubezwłasnowolniony, jego przedstawiciel ustawowy lub osoba, pod której pieczą oskarżony (skazany) pozostaje, może podejmować na jego korzyść wszelkie czynności procesowe, a przede wszystkim wnosić środki zaskarżenia, składać wnioski oraz ustanowić obrońcę”. Zgodnie zaś z treścią art. 22 § 2 k.k.w. „sąd może dopuścić do udziału w posiedzeniu również inne osoby niż wymienione w § 1, jeżeli ich udział może mieć znaczenie dla rozstrzygnięcia.

Analiza akt przedmiotowej sprawy wskazuje natomiast, że w toku przedmiotowego postępowania Sąd Okręgowy w trybie art. 16 § 1 k.p.k. w zw. z art. 1 § 2 k.k.w. nie zawiadomił opiekuna prawnego skazanej - o prawie do udziału w postępowaniu
w przedmiocie uchylenia zgody na odbywanie kary w systemie dozoru elektronicznego oraz
o innych przysługujących mu uprawnieniach, a w konsekwencji również do udziału
w wyznaczonym posiedzeniu.

Co prawda opiekun nie ma obowiązku, a jedynie możliwość podejmowania czynności
o których stanowi art. 76 k.p.k., nie ulega jednak wątpliwości, że na sądzie ciąży obowiązek umożliwienia opiekunowi wykonywania czynności procesowych, które mogłyby polepszyć sytuację prawną oskarżonego (skazanego). Koniecznym było zatem powiadomienie A. J. o prawie do brania udziału w postępowaniu, zawiadomienie o wyznaczonych terminach posiedzeń, a w razie potrzeby także pouczenie jej o uprawnieniach wynikających
z art. 76 k.p.k.

Okoliczności te skutkowały naruszeniem przepisów art. 76 k.p.k. oraz art. 117 § 1 k.p.k., a w konsekwencji także art. 6 k.p.k., który ustanawia zasadę prawa do obrony oskarżonego (skazanego). Nie ulega bowiem wątpliwości, że działanie opiekuna prawnego na rzecz ubezwłasnowolnionego skazanego, czy to poprzez składanie wniosków dowodowych, wniesienie środka zaskarżenia czy też podejmowanie innych czynności procesowych należy uznać właśnie za realizację prawa o którym stanowi art. 6 k.p.k. Jednocześnie znaczenie czynności opiekuna prawnego podejmowanych obok oskarżonego (skazanego), który
z powodu zaburzeń psychicznych określonych w art. 13 k.c. został ubezwłasnowolniony, należy rozpatrywać w kontekście zmniejszonych możliwości do wykonywania obrony materialnej przez samego oskarżonego (skazanego). Możliwość działania opiekuna prawnego uznać należy zatem za szczególnie ważną dla realizacji zasady rzetelnego procesu karnego.

Reasumując, skoro w przeprowadzonym postępowaniu Sąd Okręgowy zaniechał powiadomienia opiekuna prawnego skazanego o prawie do wzięcia udziału w postępowaniu, w wyniku czego postępowanie to zostało przeprowadzone bez jego uczestnictwa, doszło do naruszenia ww. przepisów w stopniu określonym w art. 438 pkt 2 k.p.k. Jego udział w postępowaniu przed sądem wykonawczym mógłby być bowiem ważnym elementem tego postępowania, gdyż miałby możliwość przedstawianie własnych ocen i wniosków w zakresie okoliczności mających wpływ na treść rozstrzygnięcia Sądu I instancji.

W zaistniałej sytuacji zaszła zatem konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku
w całości i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu
w Katowicach.

Rozpoznając sprawę w postępowaniu ponownym należy w pierwszej kolejności oficjalnie zweryfikować informację o ubezwłasnowolnieniu skazanej i ustanowionym dla niej opiekunie prawnym, a następnie zawiadomić o terminie posiedzenia wszystkich uprawnionych do wzięcia w nim udziału, a więc także przedstawiciela ustawowego skazanego i pouczyć o uprawnieniach z art. 76 § 1 k.p.k. w zw. z art. 1 § 2 k.k.w.

Z uwagi na powyższe orzeczono jak sentencji.

ZARZĄDZENIE

- odpis postanowienia doręczyć skazanej,

- zwrócić akta sprawy.

Katowice, dnia 5 lutego 2019 roku