Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powódka K. P. wniosła pozew przeciwko Gminie B. o zapłatę kwoty 21.449,64 złotych oraz o zasądzenie od pozwanej na rzecz jej rzecz kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego w wysokości 4.800,-złotych.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, iż domaga się zasądzenia wyżej wskazanej kwoty z tytułu odszkodowania za niedostarczenie lokalu socjalnego osobie uprawnionej oraz, że roszczenie to obejmuje okres od dnia I października 2008 roku do dnia 31 października 2011 roku. Jako podstawę prawną swojego roszczenia powódka wskazała art 18 ust. 4 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie Kodeksu Cywilnego, wskazując przy tym, iż dochodzone przez nią roszczenie obejmuje różnicę pomiędzy odszkodowaniem określonym w art. 18 ust. 2, to jest wysokością czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu na wolnym rynku, a odszkodowaniem do płacenia którego jest obowiązany były lokator, jeżeli osoba ta nadal zamieszkuje w lokalu właściciela.

Uzasadniając powyższe roszczenie powódka wskazała, że Sąd Rejonowy w Bydgoszczy prawomocnym wyrokiem z dnia 26 września 2007 roku (sygn. akt I C 1174/06) nakazał D. Ł. oraz J. D. oraz ich dzieciom opróżnienie i wydanie powódce lokalu nr (...), położonego w B. przy ul. (...), wstrzymując jednocześnie wykonanie powyższego wyroku do momentu złożenia pozwanym przez Miasto B. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. Pozwana pod chwili wytoczenia powództwa lokalu socjalnego eksmitowanym lokatorom nie zapewniła, a oni sami nie płacili powódce za korzystanie z lokalu ani też nie zwracali kosztów tzw. mediów. Powódka wskazała ponadto, że eksmitowani lokatorzy zobowiązani byli do opłacania odszkodowania za bezumowne korzystanie w wysokości 320,28 złotych oraz, że wysokość czynszu, jaki powódka mogłaby osiągnąć na wolnym rynku wynosi 900 złotych miesięcznie za okres od I października 2008 roku do dnia I września 2011 roku.

Łączną wysokość dochodzonego przez siebie roszczenia powódka oznaczyła ostatecznie, jako różnicę pomiędzy wysokością czynszu, jaki mogłaby uzyskać za okres

1

od I października 2008 roku do dnia 31 października 2011 roku, to jest kwotą 33.300,-złotych, a kwotą czynszu za ten okres, do której zapłaty była zobowiązana eksmitowana D. Ł., to kwotą 11.850,36 złotych.

W odpowiedzi na pozew z dnia 16 stycznia 2012 roku pozwana wniosła o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powódki kosztów procesu według norm przypisanych.

W uzasadnieniu pozwana podniosła zarzut niewykazania przez powódkę legitymacji procesowej do występowania z powództwem odszkodowawczym, w szczególności nie wykazania, że przysługuje jej prawo własności nieruchomości położonej przy ul. (...). Podniosła ponadto zarzut przedawnienia zgłoszonego roszczenia za październik 2008 roku. Zakwestionowała ponadto twierdzenie powódki dotyczące wysokości czynszu, jaki mogłaby ona uzyskać za sporny lokal na wolnym rynku oraz jej twierdzenie, dotyczące nieopłacania przez lokatorów należności za ten lokal.

W piśmie procesowym z dnia 27 stycznia 2012 roku powódka wniosła o dopuszczenie dowodu z treści księgi wieczystej K W nr (...) na okoliczność przysługiwania jej !/2 udziału we współwłasności nieruchomości. Zakwestionowała ponadto zasadność podniesionego przez pozwaną zarzutu przedawnienia roszczenia w odniesieniu do roszczenia za październik 2008 roku, wskazując, że o tym, że podmiotem zobowiązanym do zapłaty odszkodowania jest pozwana dowiedziała się w drugiej połowie czerwca 2011 roku od reprezentującego ją w niniejszej sprawie pełnomocnika oraz, że w związku z powyższym termin przedawnienia rozpoczął swój bieg dopiero w czerwcu 2011 roku.

W piśmie procesowym z dnia 28 listopada 2012 roku (k. 112) powódka zmieniła żądanie pozwu, wskazując, że obejmuje ono okres od dnia I października 2008 roku do dnia 31 października 2012 roku. Na wezwanie Sądu z dnia 31 stycznia 2013 roku do sprecyzowania wyżej wskazanego żądania powódka oświadczyła (pismo procesowe z dnia 9 lutego 2013 roku - k. 127-128), że domaga się zapłaty 30.145,- złotych za okres od dnia I października 2008 roku do dnia 31 stycznia 2013 roku oraz, że żądanie obejmuje okres 52 miesięcy, przy czym w załączonym do pisma procesowego zestawieniu kwotę powyższą wyliczyła jako różnicę pomiędzy sumą wartości czynszu za powyższy okres w stawce 900,-złotych, a sumą wartości opłat, do jakich opłacania zobowiązana była D. Ł. w stawce 320,28 złotych.

Wyrokiem z dnia 8 marca 2012 roku, o sygn. akt I C 1755/11, Sąd Rejonowy w Bydgoszczy zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 7.295,72 zł (pkt 1), oddalił

2

powództwo w pozostałej części (pkt 2) oraz zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 199,45 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 3) i nakazał pobrać od powódki na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Bydgoszczy kwotę 435 zł tytułem nieuiszczonej opłaty od pozwu (pkt 4).

Sąd Rejonowy rozpoznający niniejszą sprawę w I instancji, oparł swoje rozstrzygnięcie w przedmiotowej sprawie, na następujących ustaleniach faktycznych.

Nieruchomość położona przy ulicy (...) w B., dla której Sąd Rejonowy w Bydgoszczy prowadzi księgę wieczystą nr (...) stanowi przedmiot współwłasności W. M. oraz powódki K. M., przy czym każdej z nich przysługuje udział wynoszący 1/2 części.

Nieruchomość ta jest zabudowana budynkiem wielomieszkaniowym, w którym znajduje się lokal mieszkalnym nr (...).

Sąd Rejonowy w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 26 września 2007 roku w sprawie I C 1174/06 nakazał pozwanym D. Ł., J. D., R. D., M. D. (1), P. D. (1), G. D., M. D. (2), P. D. (2) oraz małoletnim P. i D. rodzeństwu Ł. oraz M. P. oraz małoletnim W. i J. P. aby opróżnili i wydali lokal nr (...) położony w B. przy ul. (...). Jednocześnie ustalił, że wyżej wskazanym pozwanym przysługuje uprawnienie do lokalu socjalnego oraz nakazał wstrzymanie wykonania wyroku do momentu złożenia przez pozwaną oferty zwarcia najmu takiego lokalu.

Przedmiotowy lokal nadal zajmowany jest przez rodzinę Ł., to jest: D., P., D., P., P. i M. Ł.. Pozwana do dnia wyrokowania w niniejszej sprawie nie dostarczyła wyżej wskazanym lokalu socjalnego.

Na wolnym rynku powódka z najmu spornego lokalu:

w okresie od dnia 1 października 2008 roku do dnia 31 grudnia 2008 roku uzyskałaby miesięcznie kwotę 420,- zł tytułem czynszu.

w okresie od dnia 1 stycznia 2009 roku do 31 grudnia 2009 roku r. uzyskałaby miesięcznie kwotę 450,- zł tytułem czynszu.

w okresie od dnia od I stycznia 2010 roku do dnia 31 stycznia 2013 roku uzyskałaby miesięcznie kwotę 470,- zł tytułem czynszu.

3

Za okres od dnia I października 2008 roku do dnia 31 stycznia 2013 roku powódka mogła uzyskać z tytułu wynajmu przedmiotowego lokalu łączną kwotę 24.050,- złotych.

W wyżej wskazanym okresie D. Ł. była zobowiązana do zapłaty na rzecz powódki odszkodowania, w wysokości czynszu, jaki byłaby ona zobowiązana uiszczać, gdyby stosunek prawny nie wygasł, to jest kwoty 320,28 złotych miesięcznie. Z tego tytułu za sporny okres zobowiązana była do zapłaty na rzecz powódki łącznej kwoty 16.654,56 złotych. Tym samym różnica pomiędzy łączną wartością przychodu z czynszu, jaki powódka mogłaby uzyskać na wolnym rynku w okresie od dnia I sierpnia 2008 roku do dnia 31 stycznia 2013 roku, a łączną kwotą odszkodowania, jakie mogłaby uzyskać od D. Ł. wynosi 7.395,44 złotych.

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie okoliczności bezspornych między stronami oraz przedłożonych przez strony dokumentów, zeznań świadka D. Ł. oraz opinii biegłego sądowego. Oceny materiału dowodowego Sąd dokonał poprzez wszechstronną jego analizę, kierując się zasadami logiki oraz doświadczeniem życiowym. W odniesieniu do dokumentów prywatnych należy stwierdzić, iż za wyjątkiem przedłożonej przez powódkę prywatnej ekspertyzy dotyczącej wysokości możliwego do uzyskania czynszu najmu, którą zakwestionowała strona pozwana, w całości zasługują na wiarę.

Przechodząc do rozważań prawnych czynionych w niniejszej sprawie, sąd I instancji wskazał, że istota rozstrzygnięcia sporu sprowadzała się do ustalenia czy powódce przysługiwała legitymacja procesowa do dochodzenia roszczenia objętego pozwem oraz zasadności i wysokości dochodzonego przez nią roszczenia.

W pierwszym rzędzie należy odnieść się do podnoszonego przez pozwaną zarzutu braku legitymacji procesowej czynnej po stronie powodowej. Podkreślić należy, iż posiadanie przez powoda zdolności sądowej i zdolności procesowej daje mu uprawnienie do bycia stroną (w szerokim jej rozumieniu) w postępowaniu sądowym i dokonywania w takim postępowaniu czynności procesowych. Przez legitymację procesową rozumie się materialnoprawne uprawnienie strony procesowej do występowania w konkretnym procesie. Wynika ona ze stosunku prawnego łączącego strony procesowe. Innymi słowy powód i pozwany muszą być związani prawnomaterialnie z przedmiotem procesu. Legitymację procesową powoda określa się jako czynną. Brak owej legitymacji prowadzi

4

do oddalenia powództwa.

Biorąc pod uwagę powyższe należy uznać, że dla rozstrzygnięcia czy podmiotowi wnoszącemu pozew przysługuje legitymacja procesowa czynna koniecznym jest odwołanie się do norm prawa materialnego. W sprawie będącej przedmiotem postępowania powódka przedkładając odpis księgi wieczystej wykazała, iż wraz z matką W. M. jest współwłaścicielem nieruchomości gruntowej położonej przy ulicy (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta (...).

Pozwana kwestionowała legitymację procesową powódki twierdząc, iż z treści księgi wieczystej nie wynika aby nieruchomość ta była zabudowana budynkiem mieszkalnym, a tyrn samym aby powódce przysługiwało prawo własności do lokalu nr (...) położonego w budynku przy ul (...).

Wskazać należy, że zgodnie z dyspozycją art. 48 k.c. z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do części składowych gruntu należą w szczególności budynki i inne urządzenia trwale z gruntem związane. Jednocześnie zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece domniemywa się, że prawo jawne z księgi wieczystej jest wpisane zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym, przy czym, jak przyjmuje się w doktrynie i orzecznictwie, wyrażona w tym przepisie zasada jawności materialnej ksiąg wieczystych dotyczy tylko i wyłącznie praw i roszczeń wpisanych w działach ll-IV księgi wieczystej, a nie dotyczy danych faktycznych wpisanych w dziale I-O.

Odnosząc powyżej wskazane uregulowania do niniejszej sprawy należało przyjąć, iż treść wpisu w dziale I-O księgi wieczystej, z którego nie wynika, że nieruchomość gruntowa położona przy ulicy (...) ma charakter zabudowany, nie może w żadnym przypadku stanowić podstawy przyjęcia domniemania prawnego, że nieruchomość posiada charakter niezabudowany. Pozwana nie mogła więc wywodzić z takiej treści działu I-O księgi wieczystej żadnych skutków prawnych.

Uwzględniając fakt, iż pozwana poza powołaniem się na treść działu I-O księgi wieczystej nie przedstawiła żadnych dowodów potwierdzających niezabudowany charakter nieruchomości, a jednocześnie cały pozostały materiał dowodowy zgromadzony w niniejszym postępowaniu jednoznacznie wskazywał, że nieruchomość gruntowa położona przy ul. (...) jest zabudowana budynkiem wielomieszkaniowym, w którym położony jest w szczególności lokal nr (...), podniesiony przez pozwaną zarzut nie wykazania przez powódkę tytułu prawnego do tego lokalu, należało uznać za całkowicie bezzasadny i chybiony.

Skoro zgodnie treścią działu II księgi wieczystej (...) powódce

5

przysługuje '/2 części nieruchomości gruntowej położonej przy ul. (...), której częścią składową jest w szczególności lokal nr (...), należało również przyjąć, że przysługuje jej również legitymacja procesowa czynna do dochodzenia roszczenia o zapłatę przez pozwaną odszkodowania za niedostarczenie lokalu socjalnego dla byłych najemców tego lokalu. Sąd podziela bowiem pogląd wyrażany w orzecznictwie, że każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do samodzielnego dochodzenia całego odszkodowania póki żaden z pozostałych współwłaścicieli nie zgłosi sprzeciwu. W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 1998 r. (II CKN 792/97) stwierdzono, że gdy z roszczeniem obejmującym odszkodowanie występuje choćby tylko jeden ze współwłaścicieli, w interesie wszystkich współwłaścicieli jest całkowite zaspokojenie tego roszczenia przez zobowiązanego. Można zatem przyjąć, że dochodzenie takiego odszkodowania jest czynnością zachowawczą której dotyczy art. 209 k.c. Podobny pogląd wyrażono w uchwale składu siedmiu sędziów SN z dnia 14 czerwca 1965 r. (III CO 20/65).

W świetle powyższych uwag nie może budzić żadnych wątpliwości, że powódka była uprawniona do samodzielnego dochodzenia odszkodowania od pozwanej. Drugi ze współwłaścicieli nieruchomości - W. M. - nie zgłosiła sprzeciwu wobec roszczenia powódki.

Po przesądzeniu kwestii legitymacji procesowej czynnej należało rozważyć merytorycznie zasadność zgłoszonego roszczenia.

Wskazany przez powódkę, jako stanowiący podstawę prawnąjej roszczenia, art. 18 ust. 4 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, jako sprzeczny z art. 77 ust. I, art. 21 ust. I i art. 64 ust. I i 3 Konstytucji RP, utracił moc prawną z dniem 19 września 2006 roku, na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 września 2006 roku (sygn.. akt 14/06). Wprawdzie Sąd nie był związany wskazaną przez powódkę podstawą prawną żądania, to jednak zgodnie z dyspozycją art. 321 k.p.c. nie mógł wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie. Powódka reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, błędnie zakładając, że art. 18 ust. 4 nadal pozostaje w mocy. ograniczyła swoje żądanie wyłącznie do zasądzenia różnicy pomiędzy odszkodowaniem określonym w art. 18 ust. 2, to jest wysokością czynszu, jaką mogłaby otrzymać z tytułu najmu lokalu na wolnym rynku, a odszkodowaniem do płacenia którego była obowiązana była lokatorka D. Ł.. Oznaczało to, że poza rozstrzygnięciem Sądu powódka pozostawiła pozostałą część roszczeń odszkodowawczych wobec pozwanej.

6

Żądanie powódki ma swą podstawę prawną w art. 417 k.c. w związku z art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 18 ust. 5 wskazanej ustawy, jeżeli gmina nie dostarczyła lokalu socjalnego osobie uprawnionej do niego z mocy wyroku, właścicielowi przysługuje roszczenie odszkodowawcze do gminy, na podstawie art. 417 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny.

Wobec powyższego kwestia odpowiedzialności pozwanej winna być rozpatrywana na gruncie art. 417 § I k.c, który stanowi, że za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Aby przypisać odpowiedzialność na podstawie art. 417 § I k.c, konieczne jest łączne spełnienie przesłanek, tj.: powstanie szkody, niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej oraz istnienie związku przyczynowego.

W świetle aktualnie obowiązującej treści art. 417 § i k.c, podstawową przesłanką odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem przy wykonywaniu zadań z zakresu władzy publicznej jest ich bezprawność.

Z art. 4 ust 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego wynika, że gmina, na zasadach i w wypadkach przewidzianych w ustawie, zapewnia lokale socjalne i lokale zamienne, a także zaspokaja potrzeby mieszkaniowe gospodarstw domowych o niskich dochodach. Natomiast w art. 14 ust. I przywołanej ustawy ustawodawca wprost wskazał, że w wyroku nakazującym opróżnienie lokalu sąd orzeka o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego bądź o braku takiego uprawnienia wobec osób, których nakaz dotyczy. Ponadto jednoznacznie podkreślono, iż obowiązek zapewnienia lokalu socjalnego ciąży na gminie właściwej ze względu na miejsce położenia lokalu podlegającego opróżnieniu. Na mocy art. 14 ust. 6 w/w ustawy sąd orzekając o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego, nakazuje wstrzymanie wykonania opróżnienia lokalu do czasu złożenia przez gminę oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.

Sąd Rejonowy w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 26 września 2007 roku (sygn.. akt I C 1174/06) nakazał D. Ł. oraz J. D. oraz ich dzieciom opróżnienie i wydanie powódce lokalu nr (...), położonego w B. przy ul. (...), a jednocześnie wstrzymał wykonanie opróżnienia lokalu do czasu złożenia im przez gminę oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. Wobec tego, że

7

lokal podlegający opróżnieniu jest położony w B. przy ul. (...), obowiązek zapewnienia lokalu socjalnego ciąży na pozwanej. Powód w toku postępowania wykazał, iż zwrócił się do pozwanej o wykonanie obowiązku wynikającego z wyroku. Pomimo tego pozwana do dnia wyrokowania w sprawie go nie wykonała.

W doktrynie wielokrotnie zdefiniowane zostało pojęcie „zaniechania", przez które należy rozumieć każde niewykonanie, zupełne lub częściowe, dostatecznie skonkretyzowanego obowiązku regulacyjnego. Do zaniechania w kontekście podjęcia przez władzę publiczną działań zapewniających uprawnionej osobie realizację jej praw podmiotowych odniósł się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 kwietnia 2005 r. (sygn. III CK 367/04). Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że zaniechanie podjęcia przez władzę publiczną działań zapewniających uprawnionej osobie realizację jej praw podmiotowych jest bezprawne wówczas, gdy narusza skonkretyzowany w przepisach prawa obowiązek, którego wykonanie wyłączałoby powstanie szkody. Wobec tego, pozwany niewątpliwie zaniechał wykonania obowiązku wynikającego z przywołanych wcześniej przepisów ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego oraz nałożonego wyrokami eksmisyjnymi Sądu Rejonowego w Bydgoszczy.

Ustawodawca bez wątpienia nałożył na właściwą gminę obowiązek zapewnienia lokalu socjalnego eksmitowanym. Celem ochrony eksmitowanych lokatorów wykonanie opróżnienia lokalu zostało uzależnione od przedstawienia przez gminę oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. W ocenie Sądu, nie może się to odbywać kosztem właściciela nieruchomości, czyli powoda w niniejszej sprawie. Wobec tego, że pozwana zwlekała z wykonaniem swojego obowiązku, konsekwencje tego ponosiła powódka. W związku z tym zaniechanie przy wykonywaniu zadań z zakresu władzy publicznej pozwanej, a obejmującego zapewnienie eksmitowanym lokalu socjalnego, należało uznać za bezprawne.

Kolejnymi przesłankami odpowiedzialności w świetle art. 417 § I k.c. jest szkoda oraz związek przyczynowy w rozumieniu art. 361 k.c.

Przywołany przepis ujmuje związek przyczynowy między działaniem lub zaniechaniem zobowiązanego, a powstałym skutkiem w postaci szkody jako konieczną przesłankę odpowiedzialności odszkodowawczej. W kontekście związku przyczynowego w niniejszej sprawie, należałoby się odnieść do zaniechania pozwanej. Jest to sytuacja, w której określona przyczyna nie wywołałaby skutku w postaci szkody, gdyby pomiędzy tę przyczynę, a skutek włączyło się określone działanie, do którego jednak nie doszło. Inaczej ujmując, gdyby doszło do pożądanego działania, szkoda by nie powstała.

8

Jeśli chodzi o szkodę, to w orzecznictwie utrwaliła się definicja, według której szkodą jest powstała wbrew woli poszkodowanego różnica między obecnym jego stanem majątkowym a tym stanem, jaki zaistniałby, gdyby nie nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę (tak w szczególności Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 11 lipca 1957 r., 2 CR 304/57, OSN 1958, nr III, póz. 76 oraz w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 22 listopada 1963 r, III PO 31/63, OSNCP 1964, nr 7-8, póz. 128). Z art. 361 § 2 k.c. wynika, że szkoda może przybrać dwie formy - może to być strata poniesiona przez poszkodowanego bądź utracona korzyść, którą poszkodowany mógłby uzyskać w sytuacji, gdyby nie wyrządzono szkody. Druga z przedstawionych form ma zawsze charakter hipotetyczny.

Wtoku niniejszego postępowania powódka wywodziła, że z tytułu czynszu mogłaby uzyskać za lokal nr (...) przy ulicy (...) kwotę 900,- złotych miesięcznie, ograniczała jednak podstawę ustalenia stosowanego odszkodowania do różnicy pomiędzy tą kwotą, a kwotą 320,80 złotych do jakich uiszczenia zobowiązana była D. Ł., to jest do kwoty 579,20 złotych. Powódka nie wykazała jednak, że byłaby w stanie uzyskać z wynajmu tego lokalu kwotę 900,- złotych miesięcznie. Co prawda odpowiedzialność pozwanej oparta na art. 417 k.c. oznacza, iż brak jakichkolwiek przesłanek do wprowadzenia ograniczeń w zakresie stosowania tego przepisu, a w konsekwencji do stosowania art. 361 k.c. i zasady pełnego odszkodowania tym niemniej wysokość tego odszkodowania winna zostać udowodniona (art. 6 k.c.)

Opinia biegłego, która o ocenie sądu nie budziła żadnych zastrzeżeń co do rzetelności i logiczności przyjętych założeń i wniosków oraz swojej kompletności i wiarygodności, wykazała zaś, że powódka mogła uzyskać czynsz stanowiący niewiele ponad połowę kwoty wskazywanej przez nią w pozwie.

Podsumowując Sąd uznał, że istnieje wprawdzie związek przyczynowy pomiędzy zachowaniem się pozwanej, a powstałą szkodą w postaci utraconych przez powódkę korzyści z wynajmu. Przyjął jednakże, iż wysokość tej szkody jest niższa w stosunku do wskazanej przez powódkę (46.800,- złotych przy czynszu w wysokości 900,- złotych miesięcznie). Ustalił w szczególności, że powódka w spornym okresie (1.08.2008-31.01.2013) byłaby w stanie uzyskać za wynajem lokalu nr (...) przy ulicy (...) kwotę 24.050,-złotych.

Uwzględniając zaś, że za sporny okres D. Ł. była zobowiązana do zapłaty na rzecz powódki odszkodowania w łącznej wysokości 16.654,56 złotych oraz ograniczenie odszkodowania do kwoty różnicy pomiędzy wartością szkody w postaci

9

utraconych korzyści z tytułu czynszu wolnorynkowego, a tą kwotą, należało przyjąć, iż żądanie powódki było uzasadnione co do kwoty nie wyższej niż 7.395,44 złotych.

Należy w tym miejscu jednak zwrócić uwagę na fakt, iż pozwana w odniesieniu do części roszczenia powódki, to jest co do roszczenia za październik 2008 roku podniosła zarzut przedawnienia. W ocenie Sądu zarzut ten był w pełni uzasadniony. Sąd w pełni podziela podniesione przez pozwaną twierdzenie, zgodnie z którym nieznajomość powszechnie obowiązujących przepisów nie może usprawiedliwiać opóźnienia w dochodzeniu roszczenia skutkującego jego przedawnieniem. Skoro powódka wiedziała, jaki podmiot zobowiązany był do dostarczenia lokalu socjalnego, to musiała również wiedzieć od, jakiego podmiotu może żądać odszkodowania. Za całkowicie niezasadne Sąd przyjął zaś twierdzenie powódki, zgodnie z którym roszczenie o odszkodowanie nie przedawnia się do chwili opróżnienia lokalu przez nieuprawnionego użytkownika.

W tym stanie rzeczy należało zasądzić od pozwanej kwotę 7.295,72 złotych (7.395,44 zł pomniejszone o kwotę 99,72 złotych, stanowiącą różnicę pomiędzy kwotą 420,- zł z tytułu utraconych korzyści z tytułu najmu lokalu, a kwotą 320,28 złotych, do której zapłaty zobowiązana była D. Ł.).

Zważywszy na fakt, iż powódka wygrała niniejszą sprawę jedynie w części (24,20%) o kosztach orzeczono zgodnie z zasadą stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu na podstawie art. 100 k.p.c.

Powódka poniosła koszty opłaty sądowej od pozwu w kwocie 1.073,- złotych. Po rozszerzeniu powództwa do kwoty 30.145,- złotych zobowiązana była do uiszczenia dodatkowych 435,- złotych opłaty uzupełniającej. Poniosła również koszty opinii biegłego w łącznej kwocie 2.820,64 złotych (art. 13 w zw. art. 3 ust. 2 pkt. 1) ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z dnia 28 lipca 2005 r.). Łączna wartość kosztów sądowych poniesionych przez powódkę wyniosła 4.328,64 złotych.

Sąd nie uwzględnił żądania powódki zasądzenia kosztów zastępstwa procesowego w podwójnej wysokości stawki minimalnej z uwagi na fakt, iż ani nakład pracy jej pełnomocnika, ani też charakter sprawy czy też stopień, w jakim pełnomocnik przyczynił się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia, nie uzasadniały tego rodzaju żądania. Nakład pracy pełnomocnika nie przekraczał swoją wartością kwotę 2.400,- złotych, to jest kwoty wynikającej z treści §2 pkt. I i 2 w związku z § 6 pkt. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Łączne koszty poniesione przez powódkę z tytułu zastępstwa procesowego wyniosły

10

zatem 2.417,-złotyeh

Pozwana poniosła wyłącznie koszty zastępstwa procesowego w kwocie 2.417,-złotych.

Łączne koszty procesu wyniosły zatem 9.162,64 złote, z czego koszty obciążające powódkę wyniosły 6.945,09 złotych (75,79%), a pozwaną 2.217,55 złotych (24,20%).

W tym stanie rzeczy należało zasądzić od powódki na rzecz pozwanej różnicę pomiędzy kosztami przez nią poniesionymi w kwocie 2.417,- złotych, a kosztami ją obciążającymi w kwocie 2.217,55 złotych, to jest kwotę 199,45 złotych.

Sąd nakazał ponadto pobrać na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego w Bydgoszczy od powódki kwotę 435,- złotych z tytułu nieuiszczonej opłaty sądowej od pozwu (art. 83 ust. 2 i art. 113 ust. i ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z dnia 28 lipca 2005 r.).

Powyższy wyrok Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 8 marca 2013 roku, o sygn. akt: I C 1755/11, został zaskarżony apelacją wniesioną przez powódkę co punktów 2 i 3 wyroku tj. w części oddalającej powództwo domagając się - co wynika z uzasadnienia apelacji - jego zmiany poprzez zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kwoty 16.334,28 zł, ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji. Wniosła nadto o zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów procesu za I i II instancję.

Skarżąca w przedmiotowym środku odwoławczym wyrokowi zarzuciła nieuzasadnione nieuwzględnienie usprawiedliwionych żądań powódki z tytułu odszkodowania za niewypełnienie przez pozwaną jej obowiązku poprzez dostarczenie osobom zajmującym lokal należący do powódki lokalu socjalnego. Powódka podkreśliła, że żądanie powódki sformułowane kwotowo przewyższało należne jej odszkodowanie, a żądaniem był objęty okres od października 2008 roku do końca stycznia 2013 roku. Umniejszenie zasądzonego odszkodowania (poza odszkodowaniem za październik 2008 rok, co do którego powódka nie kwestionuje rozstrzygnięcia sądu uznającego roszczenie odszkodowawcze za ten miesiąc za przedawnione) z uwagi na błędnie określoną przez powódkę podstawę prawną roszczenia (art. 18 ust. 4 ustawy o ochronie praw lokatorów) nie jest prawidłowe i winno zostać skorygowane przez sąd odwoławczy. Powódka podkreśliła w apelacji, że zaskarża wyrok jedynie w części oddalającej powództwo co do zapłaty odszkodowania z okres od listopada 2008 roku do końca stycznia 2013 roku i to

11

przy przyjęciu stawek czynszu określonych w opinii biegłego, która to opinia została uznana przez sąd za wiarygodna i miarodajną.

Pozwana wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie od powódki kosztów postępowania apelacyjnego podnosząc, że wyrok sądu I instancji jest prawidłowy. Sąd nie może - stosownie do art. 321 kpc - orzekać ponad żądanie pozwu, a tak by uczynił, gdyby zasądził odszkodowanie przewyższające różnicę między czynszem możliwym do uzyskania a odszkodowaniem należnym od byłego lokatora.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powódki okazała się zasadna.

Na wstępie czynionych tu rozważań stwierdzić należało, że w ocenie Sądu Odwoławczego, Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne z rozważeniem całokształtu materiału dowodowego, bez przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów, o której mowa w treści art. 233 § 1 k.p.c. Wobec tego, Sąd Okręgowy podzielił poczynione ustalenia Sądu I instancji i przyjmuje je za własne. Podobnie sąd odwoławczy uznaje za prawidłowy wywód prawny poczyniony przez sąd I instancji. Nie było zatem w niniejszej sprawie konieczności ich ponownego tu przytaczania. Sąd odwoławczy nie podziela jedynie poglądu sądu I instancji o niemożności zasądzenia w niniejszej sprawie odszkodowania w pełnej wysokości ustalonej w toku procesu z uwagi na związanie sądu regułą opisaną w art. 321 kpc.

Wskazać w tym miejscu rrównież trzeba, że Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uchwale 7 Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 roku, sygn. akt III CZP 49/07 (OSNC 2008/6/55), że Sąd II instancji rozpoznający sprawę na skutek wniesionego środka odwoławczego, nie jest związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi prawa materialnego. Wiążą go natomiast zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego.

W pierwszej kolejności wskazać trzeba, że zgodnie z regulacją zawartą w art. 18 ust. 3 ustawy o ochronie lokatorów na gminie ciąży obowiązek dostarczenia uprawnionemu do otrzymania lokalu socjalnego takiego lokalu, a w wypadku gdy gmina tego zaniecha, to ponosi odpowiedzialność na zasadach określonych w art. 417 kc. W art. 18 ust. 3 ustawy o ochronie lokatorów zawarto obowiązek gminy dostarczenia uprawnionemu lokalu socjalnego, zaś w art. 417 kc zawarto sankcję za niezrealizowanie

12

tego obowiązku. Tak odtworzona norma prawna stanowi prawidłową podstawę rozstrzygnięcia.

Nie budzi wątpliwości sądu odwoławczego, że w normalnym związku przyczynowym (art. 361 § 1 kc) z zaniechaniem przez gminę wypełnienia obowiązku dostarczenia lokalu socjalnego osobie do tego uprawnionej, pozostaje strata właściciela lokalu mieszkalnego spowodowana nieuiszczeniem przez byłego lokatora opłat za używanie zajmowanego lokalu i że za tę postać szkody gmina ponosi odpowiedzialność na podstawie art. 417 § 1 kc. Powodowi należy się w takiej sytuacji odszkodowanie od gminy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 stycznia 2010 roku, II CSK 323/09). Co istotne, nie dostarczając osobie uprawnionej z mocy wyroku sądowego lokalu socjalnego, gmina ponosi odpowiedzialność nie tylko za szkodę spowodowaną niemożnością dysponowania lokalem przez właściciela i pobieraniem pożytków, ale i za straty jakie poniósł właściciel w związku z tym, że uprawniony do lokalu socjalnego nie uiszcza opłat za zajmowany lokal mieszkalny. Odszkodowanie z tego tytułu może też obejmować opłaty związane z korzystaniem z lokalu (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2012 roku, III CZP 12/12). Sąd odwoławczy podziela tutaj pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy we wskazanym orzeczeniu, iż konieczność ponoszenia przez właściciela lokalu kosztów związanych z korzystaniem z mieszkania przez lokatorów, którzy nie ponoszą takich opłat, jest co do zasady (i takim jest też w niniejszej sprawie) normalnym następstwem niewykonania przez gminę obowiązku dostarczenia im lokalu socjalnego. Nie ma podstaw do innego traktowania - jako elementu szkody - strat wynikających z niemożności uzyskania czynszu najmu i strat będących następstwem konieczności ponoszenia przez samego właściciela opłat za korzystanie z lokalu obejmujących np. należności za wodę, energię elektryczną i ogrzewania mieszkania. Nie inaczej jest też z koniecznością ponoszenia opłat na wywóz nieczystości przez właściciela lokalu, które - w przypadku oddania lokalu w najem - co do zasady ponoszone są przez najemcę w ramach czynszu najmu.

Powódka - w ocenie sądu odwoławczego - udowodniła powstanie szkody, jej wysokość oraz związek przyczynowy między zaniechaniem pozwanego a powstałą u powódki szkodą, co więcej są to okoliczności bezsporne między stronami. Spór - na etapie postępowania apelacyjnego - sprowadza się jedynie co do istnienia podstaw do oddalenie powództwa przez sąd I instancji w oparciu o regulację art. 321 kpc. Z art. 321 kpc wynika zakaz wyrokowania ponad żądanie, które określone jest przez powoda.

13

Żądanie powoda - i to zarówno samo żądanie (w przypadku roszczeń pieniężnych określone kwotowo), jak i uzasadniające je okoliczności faktyczne - wyrażone są w pozwie (art. 187 kpc), ewentualnie w dalszych pismach procesowych. W niniejszej sprawie powódka domagała się ostatecznie zasądzenia kwoty 30.145 zł tytułem odszkodowania za niewykonanie przez pozwaną obowiązku przedstawienia lokalu socjalnego i to za okres od października 2008 roku do 31 stycznia 2013 roku. W ten sposób określone zostało jej żądanie i w tym zakresie sąd związany był regułą opisaną w art. 321 kpc. Sam natomiast sposób wyliczenia przez powódkę żądanego odszkodowania, zastosowana metodologia, czy też przytoczona podstawa prawna żądania (uwzględniona ewentualnie przez powódkę dla potrzeb obliczenia odszkodowania) podlegały zaś ocenie sądu meriti rozstrzygającego co do zasadności żądań powódki. Zastosowanie przez sąd I instancji art. 321 kpc było błędne (co słusznie podnosi apelująca) i skutkować musiało zmianą zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki dodatkowej kwoty 16.334, 28 zł, co łącznie z kwotą zasądzoną przez sąd I instancji (7.295,72 zł) daje sumę 23.630 zł, czyli kwotę prawidłowo ustaloną przez sąd I instancji jako kwotę należnego powódce od pozwanej odszkodowania za okres od 1 listopada 2008 roku do 31 stycznia 2013 roku.

Wobec tego, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 kpc zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 2 i zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 16.334,28 zł.

Konsekwencją powyższej zmiany była też zmiana rozstrzygnięcia o kosztach procesu za I instancje zawartego w punkcie 3 zaskarżonego wyroku w oparciu o regułę zawartą w art. 100 kpc. Pozwana przegrała proces w 78% (zasądzona kwota 23.600 z dochodzonej 30.145 zł), w takiej zatem części winna ponieść koszty procesu. Skoro cała suma kosztów procesu to 9.145,64 zł: 4.328,64 zł wydatki poniesione przez powódkę, 2417 zł wynagrodzenie pełnomocnika powódki wraz z opłatą skarbową i 2400 zł wynagrodzenie pełnomocnika pozwanej, to pozwana winna ponieść koszty procesu w łącznej kwocie 7.133,60zł. Skoro poniosła już koszt wynagrodzenia swego pełnomocnika w wysokości 2.400 zł, to do zapłaty na rzecz powódki pozostaje jeszcze kwota 4.733,60 zł i taką kwotę sąd zasądził od pozwanej na rzecz powódki z tytułu zwrotu kosztów procesu, zmieniając rozstrzygnięcie sądu I instancji w tym zakresie (art. 386 § 1 kpc w zw. z art. 397 § 2 kpc).

Jednocześnie sąd odowławczy orzekł w przedmiocie kosztów postępowania

14

odwoławczego zasądzając od pozwanej na rzecz powódki kwotę 2.017 zł: 817 zł opłata od apelacji i 1.200 zł wynagrodzenie pełnomocnika (art. 98 § 1 kpc w zw. z art. 108 kpc oraz § 6 pkt 5 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu).

A