Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 października 2020 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 6 października 2020 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania Fabryki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 20 marca 2018 r. znak (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od Fabryki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720 zł (siedemset dwadzieścia) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia SO Witold Rękosiewicz.

Sygn. akt XVII AmE 218/18

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (Prezes URE, pozwany) decyzją z dnia 20 marca 2018 r. znak (...), na podstawie art. 56 ust. 2 i art. 56 ust. 1 pkt 3a, w związku z art. 11 i art. 11d ust. 3 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2017 r., poz. 220, z późn. zm., dalej: Pe), w związku z § 5 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 lipca 2007 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wprowadzania ograniczeń w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła (Dz. U. z 2007 r., nr 133, poz. 924, dalej: Rozporządzenie w sprawie ograniczeń), oraz na podstawie art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2017 r., poz. 1257, z późn. zm., k.p.a.) w związku z art. 30 ust. 1 Pe, orzekł, że:

1.  Fabryka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. (Spółka, powód, odbiorca) w dniu 10 sierpnia 2015 r. w odniesieniu do obiektu zlokalizowanego w S. przy ul. (...) naruszyła obowiązek stosowania się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej wynikający z art 11 i art. 11 d ust 3 Pe, co podlega karze pieniężnej określonej w art 56 ust l pkt 3a Pe.

2. za działanie wymienione w punkcie l wymierzył spółce karę pieniężną w kwocie 1 385 zł.

Fabryka (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. w złożonym odwołaniu zaskarżyła powyższą decyzję Prezesa URE w całości. Zaskarżonej decyzji powód zarzucił:

1.  naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na treść decyzji, tj. art. 105 k.p.a., poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, w której miał on zastosowanie i w konsekwencji niewydanie decyzji o umorzeniu postępowania, mimo iż było ono bezprzedmiotowe,

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe poprzez jego zastosowanie w sytuacji, w której nie miał on zastosowania i w konsekwencji wymierzenie skarżącemu kary pieniężnej, podczas gdy działanie skarżącego nie podlegało karze na podstawie ww. przepisu,

3.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 11 Pe poprzez jego zastosowanie w sytuacji, w której nie miał on zastosowania i w konsekwencji uznanie, iż zachowanie Skarżącego podlegało karze na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe,

4.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 11 c ust. 2 pkt 2 z zw. z art. 11 d ust. 3 Prawa energetycznego poprzez ich błędną wykładnię i uznanie, iż art. art. 11 c ust. 2 pkt 2 Pe określa sposób realizacji ograniczeń w poborze energii elektrycznej wydanych na podstawie art. 11 d ust. 3 Pe, a w konsekwencji błędne uznanie, że ograniczenia wprowadzone na podstawie art. 11 c ust. 2 pkt. 2 Pe są wprowadzane jednocześnie na podstawie art. 11 d ust. 3 Pe,

5.  błąd w ustaleniach faktycznych, mający wpływ na wynik sprawy, polegający na nieprawidłowym i sprzecznym z zebranym w sprawie materiałem dowodowym uznaniu, iż skarżący naruszył obowiązek stosowania się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej wynikający z art. 11 i art. 11 d ust. 3 Pe, podczas gdy skarżący obowiązku takiego nie naruszył,

6.  błąd w ustaleniach faktycznych mający wpływ na wynik sprawy, polegający na nieprawidłowym i sprzecznym z zebranym w sprawie materiałem dowodowym uznaniu, iż skarżący nie zastosował się w dniach 10 sierpnia 2015 r. i 11 sierpnia 2015 r. do ograniczeń w poborze energii elektrycznej wprowadzonych przez (...), podczas gdy nieznaczne przekroczenie w poborze energii elektrycznej miało miejsce wyłącznie w dniu 10 sierpnia 2015 r. o godzinie 11 i 12.

Na podstawie podniesionych zarzutów powód wniósł o:

1.  uchylenie zaskarżonej decyzji w całości,

2.  zasądzenie na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Powód powołał się na treść art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe i stwierdził, że nie podlega karze pieniężnej określonej w tym przepisie, gdyż nie naruszył wprowadzonych na podstawie art. 11, art. 11c ust. 3 lub art. 11d ust. 3 ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej. Przyznał, że Spółka nieznacznie przekroczyła ograniczenia poboru energii wprowadzone przez (...) S.A. ( (...)) w dniu 10 sierpnia 2015 r. o godzinie 11 i 12. Wskazał, że te ograniczenia wprowadzone zostały przez (...) na podstawie art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe i nie są objęte regulacją z art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe. Podniósł, że ograniczenia objęte zakresem art. 56 ust.1 pkt 3a Pe zostały wprowadzone dopiero rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 11 sierpnia 2015 r. w sprawie wprowadzenia ograniczeń w dostarczaniu energii elektrycznej (Rozporządzenie z 2015 r.) i obowiązywały od 11 sierpnia 2015 r. od godz. 24:00, więc w istocie od 12 sierpnia 2015 r. Stwierdził, że niedostosowanie się do ograniczeń w poborze energii elektrycznej w dniu 10 sierpnia 2015 r. nie może stanowić podstawy do nałożenia kary pieniężnej. Zdaniem powoda regulacja art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe, dotycząca deliktów administracyjnych powinna być interpretowana ściśle a jej rozszerzająca interpretacja w drodze analogii jest niedozwolona. Sankcjonowanie niedostosowania się do ograniczeń poboru energii w okresie przed 12 sierpnia 2015 r. jest bezpodstawne i nie ma prawnego uzasadnienia. Ponownie stwierdził, że prowadzone przez Prezesa URE postępowanie, ze względu na brak możliwości nałożenia na Spółkę kary pieniężnej, podlegało umorzeniu na podstawie art. 105 k.p.a. jako bezprzedmiotowe. Ponadto powód wskazał, że niezwłocznie po powzięciu wiadomości o wprowadzeniu powyższych ograniczeń dokonał reorganizacji całego procesu produkcji odbywającej się w jego zakładzie, żeby dostosować się do ograniczeń. Na podstawie załącznika nr 1 do zawiadomienia o wszczęciu postępowania administracyjnego powód wskazał, że dopuścił się przekroczenia dopuszczalnego poboru energii elektrycznej jedynie przez dwie godziny w dniu 10 sierpnia 2015 r., więc w nieznacznym stopniu i nieumyślne.

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych. Wskazał, że z uwagi na specyfikę postępowania sądowego, prowadzonego w następstwie zaskarżenia decyzji Prezesa URE, w którym Sąd dokonuje samodzielnej oceny okoliczności sprawy, zarzut naruszenia procedury administracyjnej pozostaje bez wpływu na ocenę zasadności odwołania i zawartych w nim wniosków. Stwierdził, że przeprowadzone postępowanie administracyjne na żadnym jego etapie nie stało się bezprzedmiotowe w całości lub w części, co przesądza, iż Prezes URE nie mógł go umorzyć, lecz zobowiązany był orzec co do istoty sprawy. Odnośnie zarzutów wskazanych w pkt 2-5 odwołania dotyczących naruszenia art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe oraz art. 11, lic ust. 2 pkt 2 w zw. z art. 11d ust. 3 Pe, pozwany zauważył, że przepis karny jakim jest art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe obejmuje swoją sankcją niedostosowanie się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii wprowadzonych na podstawie art. 11d ust. 3 Pe i nie ma konieczności obejmowania sankcją ograniczeń, o których mowa w art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe oraz powoływania tego przepisu w art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe, gdyż faktycznie odesłanie takie stanowiłoby dwukrotne objęcie sankcją tych samych ograniczeń - raz przez wskazanie materialnoprawnej podstawy do ich wprowadzenia (tj. art. 11d ust. 3 Pe) i drugi raz poprzez wskazanie przepisu określającego okres, na który ograniczenia takie można ustanowić (tj. art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe)

Zachowanie powoda polegające na niestosowaniu się w dniach 10-11 sierpnia 2015 r. do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii, o których mowa w art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe, zostało objęte sankcją poprzez odesłanie w przepisie karnym z art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe do art. 11, 11c ust. 3 i 11d ust. 3 Pe, bowiem w istocie to przepis art. 11d ust. 3 Pe stanowi materialnoprawną podstawę do wprowadzenia powyższych ograniczeń. Dodał, że OSP wprowadzając z dniem 10 sierpnia 2015 r. ograniczenia w dostarczaniu i poborze mocy odwołał się do art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe określając na tej podstawie okres i zakres terytorialny wprowadzanych ograniczeń, zatem zarzut powoda dotyczący naruszenia art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe jest bezzasadny. Zarzut wskazany w pkt 6 odwołania pozwany również uznał za chybiony. Z treści zaskarżonej decyzji w sposób jednoznaczny wynika, iż podstawą ukarania powoda było przekroczenie ograniczeń w poborze energii elektrycznej, którego to powód dopuścił się w dniu 10 sierpnia 2015 roku.

Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Fabryka (...) sp. z o.o. prowadzi działalność gospodarczą w obiekcie położonym w S. przy ul. (...).

Powód posiadał na dzień 10 sierpnia 2015 r. zawartą z (...) S.A. z siedzibą w G. jako Operatorem Systemu Dystrybucyjnego ( (...)) umowę na dostawy energii elektrycznej z dnia 1 stycznia 2013 r. nr (...). (k.95-107 akt adm.). Zgodnie z § 3 ust. 2 pkt 9 oraz § 5 pkt 7 ww. umowy, Odbiorca zobowiązany jest do ograniczenia poboru energii elektrycznej w przypadku ograniczeń wprowadzanych zgodnie z obowiązującymi przepisami (k. 97, k. 99 akt adm.)

Informacje o wielkości danych dotyczących powoda, wynikające z Planu wprowadzania ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, które obowiązywały powoda w okresie od 10 do 31 sierpnia 2015 r., zostały przekazane powodowi w piśmie z dnia 6 sierpnia 2014 r. (znak (...)). Przedmiotowe pismo zostało wysłane przez (...) listem poleconym ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru w dniu 12 sierpnia 2014 r. i zostało doręczone powodowi w dniu 19 sierpnia 2014 r. (k. 74 i k. 86-88 akt adm.). Zgodnie z planem ograniczeń moc bezpieczna przy 20 stopniu zasilania została ustalona na 350 kW, taka sama dla każdego miesiąca.

(...) S.A. z siedzibą w K. jako Operator Systemu Przesyłowego (dalej: (...) lub OSP), w związku z obniżeniem dostępnych rezerw zdolności wytwórczych poniżej niezbędnych wielkości określonych w Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowych (IRiESP), spowodowanych m. in. sytuacją pogodową i hydrologiczną (wyjątkowo wysokimi temperaturami i niskimi stanami wód w zbiornikach wodnych i rzekach) oraz wynikającego z niej ograniczenia w pracy części elektrowni, stwierdził wystąpienie zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej w rozumieniu art. 3 pkt 16d Pe. W związku z tym OSP, na podstawie art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe wprowadził od godz. 10:00 dnia 10 sierpnia 2015 r. ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, które obowiązywały do godziny 24:00 dnia 11 sierpnia 2015 r.

Również w dniu 10 sierpnia 2015 r. OSP, działając w oparciu o art. 11c ust. 3 Pe, zgłosił właściwemu ministrowi oraz Prezesowi URE konieczność wprowadzenia ograniczeń na podstawie art. 11 ust. 7 Pe, tj. w drodze rozporządzenia Rady Ministrów, przewidującego na czas oznaczony, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jego części, ograniczenia w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej i ciepła.

Informację o stopniach zasilania, wprowadzonych jako obowiązujące w najbliższych 12 godzinach i przewidywanych na następne 12 godzin, były ogłaszane w radiowych komunikatach energetycznych w programie (...) o godzinie 7:55 i 19:55 oraz na stronach internetowych operatorów. (fakty powszechnie znane, również znane Sądowi z urzędu.)

Dodatkowo (...) S.A. indywidualnie poinformowała powoda telefonicznie w dniu 10 sierpnia o godz. 10:45 o konieczności dostosowania się do wprowadzonych ograniczeń. (k.122 akt adm.)

W dniu 11 sierpnia 2015 r. Rada Ministrów wydała rozporządzenie w sprawie wprowadzenia ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, które przewidywało te ograniczenia w okresie od 11 sierpnia 2015 r. od godz. 24:00 do 31 sierpnia 2015 r. do godz. 24:00 na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dla odbiorców energii elektrycznej o mocy umownej powyżej 300 kW. (fakty znane Sądowi z urzędu.)

Na podstawie informacji przedstawionych przez (...) Prezes URE ustalił, że powód nie dostosował się do wprowadzonych ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej w obiekcie zlokalizowanym przy ul. (...) w S.. (k.4 akt adm.)

Wartość przekroczenia przez powoda dopuszczalnego poboru mocy w dniu 10 sierpnia 2015 r. wyniosła 0,4619 (MW w godzinie). (k.4 akt adm.

Pismem z dnia 13 marca 2017 r. nr (...) Prezes URE zawiadomił powoda o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej, wzywając jednocześnie do zajęcia stanowiska w sprawie, złożenia wyjaśnień dotyczących powodów niedostosowania się przez odbiorcę do wprowadzonych ograniczeń, a także nadesłania kopii wszelkich dokumentów mogących stanowić dowód w sprawie. (k.1-2 akt adm.)

W pismach z dnia 25 maja 2017 r., 21 listopada 2017 r.12 lutego 2018 r. oraz 8 marca 2018 r. Odbiorca przedstawił Prezesowi URE swoje stanowisko w sprawie. W szczególności wskazał że:

- niezwłocznie po powzięciu wiadomości o wprowadzeniu ograniczeń powód dokonał

reorganizacji całego procesu produkcji,

- ze względu na ryzyko obciążenia powoda karami umownymi musiał realizować plany

produkcyjne w okresie wprowadzenia ograniczeń poboru,

- nie zlekceważył ograniczeń w poborze energii elektrycznej, a wszelkie przekroczenia

limitu poboru w omawianym okresie mogły powstać wyłącznie nieumyślnie

i z wyłączeniem rażącego niedbalstwa. (k.5-9 akt adm. i k.121-124 akt adm.)

Pismem z dnia 28 lutego 2018 r. nr. (...) zawiadomiono powoda o zakończeniu postępowania dowodowego w niniejszej sprawie i poinformowano o możliwości zapoznania się z zebranym materiałem dowodowym, w terminie 7 dni od dnia doręczenia tego pisma z jednoczesnym pouczeniem, że niezapoznanie się w powyższym terminie z aktami sprawy zostanie uznane za rezygnację z możliwości wypowiedzenia się w sprawie zgromadzonego materiału dowodowego. (k.146 akt adm.)

W dniu 5 marca 2018 r. pełnomocnik Spółki zapoznał się ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym (k.148 akt adm.) Pismem z dnia 8 marca 2018r. Odbiorca ponownie przedstawił swoje stanowisko, w którym podtrzymywało dotychczasowe stanowisko w toczącym się postępowaniu. (k.150-152 akt adm.)

W roku 2017 powód osiągnął łączny przychód w wysokości(...) zł (przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi, pozostałe przychody operacyjne oraz przychody finansowe). (k.138-144 akt adm.)

Opisany stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów zgromadzonych w toku postępowania administracyjnego, jak i w oparciu o twierdzenia stron, oraz fakty powszechnie znane.

Na podstawie dokonanych ustaleń Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W przypadku zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jego części mogą być wprowadzone na czas oznaczony ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej (art. 11 ust. 1 pkt 2 Pe), które polegają na ograniczeniu maksymalnego poboru mocy elektrycznej oraz dobowego poboru energii elektrycznej (art. 11 ust. 3 pkt 1 Pe). Organem uprawnionym do kontroli przestrzegania stosowania ograniczeń w odniesieniu do dostarczanej sieciami energii elektrycznej jest Prezes URE (art. 11 ust. 1 pkt 5 Pe).

W myśl art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe w przypadku powstania zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej, operator systemu przesyłowego elektroenergetycznego lub systemu połączonego elektroenergetycznego:

- może wprowadzić ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jego części do czasu wejścia w życie przepisów wydanych na podstawie art. 11 ust. 7 Pe, lecz nie dłużej niż na okres 72 godzin,

- niezwłocznie powiadamia ministra właściwego do spraw gospodarki oraz Prezesa URE o wystąpieniu zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej, podjętych działaniach i środkach w celu usunięcia tego zagrożenia i zapobieżenia jego negatywnym skutkom oraz zgłasza konieczność wprowadzenia ograniczeń na podstawie art. 11 ust. 7 (art. 11c ust. 3 Pe).

W sytuacji wystąpienia zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej w następstwie zdarzeń, o których mowa w art. 11c ust. 1, operator systemu przesyłowego elektroenergetycznego, zgodnie z art. 11d ust.1 Pe, podejmuje wymienione w tym przepisie działania.

W okresie występowania zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej operatorzy systemu elektroenergetycznego mogą wprowadzać ograniczenia w świadczonych usługach przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej, w zakresie niezbędnym do usunięcia tego zagrożenia (art. 11d ust. 3 Pe). Stosownie do treści art. 11d ust. 2 Pe w okresie wykonywania tych działań użytkownicy systemu, w tym odbiorcy energii elektrycznej, są obowiązani stosować się do poleceń operatora systemu elektroenergetycznego, o ile wykonanie tych poleceń nie stwarza bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia osób.

Na podstawie art. 11 ust. 6 Pe Rada Ministrów wydała rozporządzenie z dnia 23 lipca 2007 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wprowadzania ograniczeń w sprzedaży paliw lub ciepła (Rozporządzenie lub Rozporządzenie w sprawie ograniczeń). Rozporządzenie określa szczegółowe zasady i tryb wprowadzania ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, rodzaje odbiorców objętych ograniczeniami, zakresy planów wprowadzania ograniczeń oraz sposoby określania w nich wielkości tych ograniczeń a także sposoby podawania do publicznej wiadomości informacji o ograniczeniach. Zgodnie z § 8 ust. 1 Rozporządzenia operatorzy opracowują plany wprowadzania ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, w których określone są wielkości maksymalnego poboru energii elektrycznej dla poszczególnych odbiorców i stopni zasilania. Plany ograniczeń polegają corocznej aktualizacji w terminie do dnia 31 sierpnia (§ 8 ust. 2 Rozporządzenia). Zgodnie z § 8 ust. 3 Rozporządzenia plany wprowadzenia ograniczeń opracowane przez operatorów systemu dystrybucyjnego podlegają uzgodnieniu z operatorem systemu przesyłowego elektroenergetycznego, czyli (...) S.A., który opracowuje plan wprowadzania ograniczeń i przedstawia Prezesowi URE do uzgodnienia. Ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej są więc wprowadzane na podstawie Planu wprowadzania ograniczeń opracowanego przez (...) S.A., uzgodnionego z Prezesem URE i planów wprowadzania ograniczeń opracowanych przez operatorów systemów dystrybucyjnych. Plany te mają zastosowanie do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej wprowadzanych przez (...) do czasu wejścia w życie rozporządzenia wydanego na podstawie art. 11 ust. 7 Pe, oraz wprowadzonych przez ww. rozporządzenie Rady Ministrów.

W niniejszej sprawie podstawą do wprowadzenia ograniczeń w poborze energii elektrycznej w dniach 10-11 sierpnia 2015 r. był powołany w komunikacie art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe, który faktycznie nie jest sankcjonowany art. 56 ust. pkt 3a Pe, a dopiero od dnia 12 sierpnia 2015 r. przepisy wydanego przez Radę Ministrów w dniu 11 sierpnia 2015 r. Rozporządzenia. Jednak podstawę prawną dla działań OSP podjętych w oparciu o art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe stanowił przepis art. 11d ust. 3 Pe. Przepis art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe ma charakter uszczegóławiający dla zawartej w treści art. 11d ust. 3 Pe normy o charakterze ogólniejszym. Regulacja art. 11d ust. 3 Pe stanowi bowiem zasadniczą podstawę prawną dla działań operatora podjętych w oparciu o przepis art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe. To w przepisie art. 11d ust. 3 Pe ustawodawca wskazał, że w wypadku występowania zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej operatorzy systemu elektroenergetycznego mogą wprowadzać ograniczenia w świadczonych usługach przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej, w zakresie niezbędnym do usunięcia tego zagrożenia. Jest to więc norma ogólna w stosunku do przepisu art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe, który jedynie precyzuje, w jakim ograniczonym zakresie operator może wprowadzić ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W szczególności przepis ten wskazuje, że może to nastąpić jedynie w odniesieniu do dostarczania i poboru energii i tylko do czasu wejścia w życie przepisów wydanych na podstawie art. 11 ust. 7 Pe, lecz nie dłużej niż na okres 72 godzin.

Powyższe prowadzi do wniosku, że podstawą działania OSP, wprowadzającego ograniczenia w dniu 10 sierpnia 2015 r. był przepis art. 11d ust 3 Pe, wprost sankcjonowany w art. 56 ust 1 pkt 3a Pe. Oczywiste jest przy tym, że art. 11 Pe, który był podstawą wprowadzenia przez Radę Ministrów ograniczeń w poborze energii mocą Rozporządzenia z 11 sierpnia 2015 r. jest również sankcjonowany przez przepis art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe.

Dokonana powyżej wykładnia językowa przepisu art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe i art. 11d ust. 3 Pe wprost wskazuje na możliwość sankcjonowania przez przepis art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe zachowania odbiorców, którzy dopuścili się naruszenia ograniczeń w poborze energii wprowadzonych w oparciu o przepis art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe skoro, jak już wskazano, jest to uprawnienie dla operatora przewidziane w art. 11d ust 3 Pe.

Jakkolwiek w demokratycznym państwie prawa zakłada się pierwszeństwo wykładni językowej (uchwała Sądu Najwyższego z 25 kwietnia 2003 r., III CZP 8/03; postanowienia Sądu Najwyższego z 20 lipca 2005 r., I KZP 25/05; z 31 sierpnia 2005 r., V KK 426/04,), to jednak powszechnie uznawane jest za konieczne posiłkowanie się także subsydiarnie wykładnią systemową oraz wykładnią funkcjonalną (uchwała Sądu Najwyższego z 11 stycznia 2006 r., I KZP 53/05; postanowienie Sądu Najwyższego z 2 grudnia 2004 r., III KK 112/04; uchwała Sądu Najwyższego z 25 kwietnia 2003 r., III CZP 8/03; uchwała Sądu Najwyższego z 19 maja 2015 r., III CZP 114/14; wyrok Sądu Najwyższego z 11 kwietnia 2008 r., II CSK 650/07). Odstępstwo jednak od jasnego i oczywistego sensu przepisu wynikającego wprost z treści przepisu mogą jedynie uzasadniać szczególnie istotne i doniosłe racje prawne, społeczne, ekonomiczne lub moralne (tak uchwała Sądu Najwyższego z 14 października 2004 r., III CZP 37/04, wyrok Sądu Najwyższego z 21 lipca 2004 r., V CK 21/04, uchwała Sądu Najwyższego z 20 lipca 2005 r. I KZP 18/05). Dopuszcza się również odstępstwa od wyniku zastosowania wykładni językowej, gdy wynik ten prowadzi do rażąco niesprawiedliwych lub irracjonalnych konsekwencji (uchwała Sądu Najwyższego z 19 maja 2015 r., III CZP 114/14, OSNC 2015 nr 12, poz. 134; wyrok Sądu Najwyższego z 11 kwietnia 2008 r., II CSK 650/07, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2003 r., I PK 409/02, OSNP 2004 nr 19, poz. 334).

Zdaniem Sądu w świetle powyższego brak argumentów, które pozwalałyby na zmianę kierunku wykładni art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe i art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe oraz art. 11d ust. 3 Pe, niż wynikające z wykładni językowej. Wykładnia systemowa i celowościowa jedynie wzmacniają argumentację, iż niedostosowanie się przez odbiorców do ograniczeń w poborze energii elektrycznej wprowadzonych przez operatora sieci przesyłowej w oparciu o przepis art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe w zw. z art. 11d ust. 3 Pe oraz wprowadzonych rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 11 sierpnia 2015 r. w oparciu o przepis art. 11 ust. 7 Pe podlega sankcji określonej w art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe.

Odwołując się do wykładni celowościowej należy wskazać, że wyraźnym celem wszystkich analizowanych przepisów stanowiących podstawę do wprowadzenia ograniczeń w poborze energii elektrycznej jest eliminowanie zagrożeń dla systemu elektroenergetycznego m.in. przed niekontrolowanymi awariami systemu z powodu jego przeciążenia i tym samym zapewnienie bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej. Realizacja tego celu jest niezwykle istotna właśnie w aspekcie zagwarantowania bezpieczeństwa energetycznego kraju, dlatego ustawodawca dla zabezpieczenia jego realizacji wprowadził sankcje w postaci kar administracyjnych dla podmiotów, które nie stosują się do wprowadzonych ograniczeń w poborze energii. Zatem także ze względu na cel uregulowań należy przyjąć, że zamiarem regulacji ustawowej, o której mowa w art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe, było objęcie sankcją niestosowania się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii, a tym samym wymuszenie na adresatach normy, a więc także odbiorcach energii, wprowadzenia ograniczeń dla których podstawę prawną stanowi nie tylko przepis art. 11 ale i przepis art. 11c ust. 2 pkt 2 w zw. z art. 11d ust. 3 Pe, skoro były one wprowadzane w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii.

Interpretując powołane regulacje za pomocą reguł wykładni systemowej należy wskazać, że umiejscowienie przepisów w danym akcie prawnym nie jest przypadkowe, lecz wynika z racjonalnego działania prawodawcy. Z takiej wykładni może wynikać wniosek, że przepis umieszczony w ustawie niżej ma mniejsze znaczenie ze względu na treść przepisu wyżej położonego. W przypadku art. 11c i 11d Pe doszło do wadliwej z punktu widzenia techniki legislacyjnej regulacji wprowadzania ograniczeń w świadczonych usługach przesyłania i dystrybucji, poprzez umiejscowienie przepisu o mniejszym znaczeniu, czyli przepis art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe (wprowadzającego ograniczenie dla bardziej ogólnej regulacji zawartej w art. 11d ust. 3), przed przepisem o charakterze nadrzędnym, jakim jest art. 11d ust. 3 Pe, stanowiącym generalną kompetencję dla operatora systemu przesyłowego do wprowadzenia ograniczeń w przesyłaniu i dystrybucji energii elektrycznej. Ze względu na założenie spójności systemu prawa i jego logiczności, nie można jednak uznać, że brak wyraźnego odwołania się w przepisie art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe do art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe świadczy o woli ustawodawcy zwolnienia od sankcji niesubordynacji odbiorców, dla których podstawę dla wprowadzenia ograniczeń stanowił art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe. W ocenie Sądu to właśnie dążenie do wykładni w duchu spójności systemu prawa musi prowadzić do jedynego logicznego wniosku, że wystarczające jest jednak wskazanie przez ustawodawcę normy sankcjonowanego art. 11d ust. 3 Pe., skoro to on w istocie stanowi podstawę do wprowadzenia ograniczeń w oparciu o przepis art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe. Przyjęcie, że wprowadzenie znacznie dalej idących ograniczeń, dla których przyzwolenie stanowi przepis art. 11d ust 3 Pe., byłoby sankcjonowane w art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe, a wprowadzenie tych ograniczeń w znacznie mniejszym rozmiarze, bo odnoszącym się tylko do poboru energii elektrycznej i to tylko na okres maksymalnie 72 godzin, sankcjonowane już by nie było, należy więc uznać za nieracjonalne. To właśnie zasada spójności systemu prawnego i jego logiczności nie pozwala na taki kierunek wykładni analizowanych norm prawa.

Dla wykładni przepisu art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe istotna jest także wykładnia logiczna art. 11 ust. 2 pkt 2 Pe, posługująca się metodą rozumowania „argumentum a maiori ad minus”- „jeśli wolno więcej to tym bardziej wolno mniej”. Jeśli zatem przepis art. 11d ust. 3 Pe, do którego wprost odnosi się art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe, stwarza operatorom systemu przesyłowego uprawnienie do wprowadzenia ograniczenia w świadczonych usługach przesyłania lub dystrybucji, nie wprowadzając w nim żadnych ograniczeń m.in. czasowych, to przepis art. 11 ust. 2 pkt 2 Pe wprowadzający te ograniczenia czasowe (maksymalnie do 72 godzin) i rzeczowe (dostarczania i poboru energii), jest niewątpliwie przepisem szczególnym w stosunku do art. 11d ust. 3 Pe, gdyż nie rodzi on sam w sobie uprawnień po stronie operatora systemu przesyłowego do wprowadzenia takich ograniczeń, a jedynie ogranicza jego uprawnienia przyznane mu w przepisie art. 11d ust. 3 Pe. Zatem operator systemu przesyłowego wprowadzając ograniczenia, o jakich mowa w art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe, działa zawsze także w oparciu o przepis art. 11d ust. 3 Pe, gdyż to ten przepis stanowi źródło jego uprawnień do wprowadzenia ograniczeń w poborze energii elektrycznej nawet jeśli wprost przepis ten nie zostanie powołany w zarządzeniu o wprowadzeniu ograniczeń.

Niedostosowanie się odbiorcy do każdego ograniczenia, dla którego podstawę stanowił przepis art. 11d ust. 3 Pe, a więc także tych wprowadzonych z powołaniem się na regulację art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe, stanowi realne zagrożenie dla bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej, gdyż tylko w takich sytuacjach ograniczenia mogą być wprowadzane. Dla zagwarantowania tego bezpieczeństwa istotne więc jest, aby istniały realne instrumenty prawne pozwalające na sankcjonowanie zachowania, które temu bezpieczeństwu zagraża. Jeśli ustawodawca wprowadził możliwość, aby w sytuacji nagłego zagrożenia o bezpieczeństwo systemu energetycznego mógł zadbać operator systemu przesyłowego poprzez ograniczenie poboru energii, to właśnie z punktu widzenia tego bezpieczeństwa konieczne jest, aby istniała także możliwość sankcjonowania wprowadzonych ograniczeń. Jest to szczególnie istotne, aby w nagłej sytuacji, w której organy państwa nie są jeszcze w stanie podjąć decyzji, istniała możliwość natychmiastowego podjęcia kroków, które uchronią system energetyczny przed katastrofalną i rozległą awarią - tzw. blackoutem.

Z tego względu tak ważne są regulacje ograniczające odbiorców, w szczególnie uzasadnionych okolicznościach, w poborze energii elektrycznej ze względu na zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej. Jednak dla swej skuteczności i dla zapewnienia bezpieczeństwa, muszą istnieć gwarancje przestrzegania tych ograniczeń. Tymi gwarantami są m.in. kary pieniężne, które są nakładane na podmioty nieprzestrzegające tych ograniczeń. Administracyjne kary pieniężne nie mają bowiem wyłącznie charakteru sankcji karnych, gdyż ich funkcja nie ogranicza się do represji za naruszenie nakazów bądź zakazów ustawowych, ale równie istotna jest ich funkcja prewencyjna i dyscyplinująca, motywująca adresatów norm sankcjonowanych do ich respektowania.

Jeśli bowiem przyjąć wykładnię, że sankcji z art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe nie podlegają ograniczenia wprowadzone przez (...) na podstawie art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe., to istnienie tych ostatnich regulacji nie miałoby najmniejszego sensu, skoro odbiorcy nie musieliby się do nich dostosowywać, a więc mogliby w stanach zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej nie respektować ograniczeń wprowadzanych przez operatora systemu przesyłowego. Taka interpretacja byłaby całkowicie pozbawiona sensu, bo to właśnie podjęcie natychmiastowych działań, w tym jak najszybsze zmniejszenie poboru mocy w razie jego ograniczeń, jest najistotniejsze w sytuacji istnienia realnego zagrożenia.

Zatem brak powiązania uprawnienia (...) wynikającego z art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe z sankcją z art. 56 ust. 2 pkt 3a Pe czyniłby te uprawnienia operatora pozbawionymi sensu a regulacja zawarta w art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe nie miałaby racji bytu.

Dla wzmocnienia argumentacji o sankcjonowaniu przepisem art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe wprowadzonych przez (...) na podstawie art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe ograniczeń warto także wskazać, że organem regulacyjnym, który na mocy ustawy uprawniony jest do kontroli przestrzegania przez odbiorców ograniczeń maksymalnego poboru mocy elektrycznej oraz dobowego poboru energii elektrycznej wprowadzonych w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa energetycznego kraju jest Prezes URE (art. 11 ust. 4 i 5 Pe). Konsekwencją tego jest również uprawnienie Prezesa URE do nałożenia kary pieniężnej na podmioty nie respektujące wprowadzonych ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii (art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe).

Zdaniem Sądu możliwą podstawą prawną odpowiedzialności odbiorców za niedostosowanie się do ograniczeń wprowadzonych przez operatora systemu przesyłowego na podstawie art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe może być również przepis art. 11c ust. 3 Pe, do którego także odwołuje się art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe. Przepis ten stanowi, że operator systemu elektroenergetycznego powiadamia niezwłocznie ministra właściwego ds. gospodarki oraz Prezesa URE m.in. o podjętych działaniach i środkach w celu usunięcia zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej. Jeśli więc przepis art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe sankcjonuje niestosowanie się do ograniczeń w poborze energii wprowadzonych w oparciu o tę właśnie regulację art. 11c ust. 3 Pe., to niewątpliwie można przyjąć, że ustawodawca w ten sposób sankcjonuje ograniczenia wprowadzone także na podstawie art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe przez operatora systemu przesyłowego. Wprawdzie przepis art. 11c ust. 3 Pe sam w sobie nie stanowi podstawy do wprowadzenia ograniczeń przez operatora systemu przesyłowego, ale wskazuje na ograniczenia już wprowadzone przez tego operatora („o podjętych działaniach i środkach w celu usunięcia zagrożenia”), a tym samym możliwe jest powiązanie sankcji z art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe z ograniczeniami wprowadzonymi w oparciu o przepis art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe, do którego art. 11c ust. 3 Pe niewątpliwie się odnosi.

W świetle powołanych norm prawnych analiza ustalonego w sprawie stanu faktycznego wskazuje, że nałożenie na powoda kary pieniężnej znajduje uzasadnienie w treści przepisu art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe. Brak więc podstaw do przyjęcia argumentacji powoda, iż przepis art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe nie sankcjonuje naruszenia ograniczeń wprowadzonych w dniach 10 -11 sierpnia 2015 r. przez (...) na podstawie art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe i art. 11d ust. 3 Pe.

Zdaniem Sądu brak także argumentów natury społecznej, ekonomicznej lub moralnej, które pozwalałyby odstąpić od dokonanej powyżej wykładni. Przedstawiona wykładnia nie prowadzi do rażąco niesprawiedliwych lub irracjonalnych konsekwencji. Akcentuje jednoznaczną wolę ustawodawcy do zapobiegania zagrożeniom, ale i eliminacji już powstałych zagrożeń dla bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej.

Z tego względu podnoszone w odwołaniu zarzuty naruszenia art. 56 ust.1 pkt.3a, art. 11, 11c ust.2 pkt.2 oraz art.11d ust.3 Pe należało uznać za nietrafne.

Wobec stwierdzenia, że powód dopuścił się przekroczenia wprowadzonych przez (...) w dniu 10 sierpnia ograniczeń w poborze energii elektrycznej, co podlegało karze na podstawie art. 56 ust. 1 pkt. 3a Pe, także zarzut naruszenia art. 105 1 k.p.a. nie zasługiwał na uwzględnienie. Prowadzone przez Prezesa URE postępowanie nie było bezprzedmiotowe na żadnym jego etapie, a wydana po jego zakończeniu decyzja jest zgodna z prawem.

Z uwagi na treść sentencji zaskarżonej decyzji zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, polegający na nieprawidłowym i sprzecznym z zebranym w sprawie materiale dowodowym uznaniu, iż Odbiorca nie zastosował się w dniach 10 sierpnia 2015 r. i 11 sierpnia 2015 r. do ograniczeń w poborze energii elektrycznej wprowadzonych przez (...) należało uznać za chybiony. Z okoliczności sprawy bezspornie wynika, że nieznaczne przekroczenie przez powoda w poborze energii elektrycznej miało miejsce wyłącznie w dniu 10 sierpnia 2015 r. o godzinie 11 i 12.

Okoliczność, że przekroczenie przez powoda ograniczeń w dniu 10 sierpnia 2015 r. było nieumyślne, a powód podjął wszelkie środki, aby w kolejnych dniach dostosować się do ograniczeń nie była w sprawie kwestionowana i nie budziła wątpliwości Sądu. Wartość przekroczeń była niewielka, co znalazło odzwierciedlenie w niskim wymiarze kary. Wymierzona kara w wysokości 1 385 zł stanowi jedynie niewielki ułamek przychodów powoda i nie wpłynie na pogorszenie kondycji finansowej spółki. Sąd wskazuje, jednak, że odpowiedzialność przewidziana w art.56 ust.1 pkt.3a Pe ma charakter obiektywny, jest zatem niezależna od winy przedsiębiorcy. Zachowanie przedsiębiorcy należy oceniać wyłącznie pod kątem dochowania należytej staranności wymaganej od podmiotu profesjonalnego. Warto zauważyć, że powód podlegał ograniczeniem w poborze energii elektrycznej przewidzianym dla niego indywidulanie w planie ograniczeń. Moc bezpieczna przewidziana w obowiązującym powoda planie ograniczeń była dość wysoka – 350 kW. Wynosiła ponad 1/3 mocy umownej. Jeśli natomiast powód w dalszym ciągu uznawał, ze wartość ta jest zbyt niska, winien zgłosić swoje uwagi do (...) na etapie tworzenia Planów ograniczeń. Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że powód nie zgłaszał uwag na zastrzeżeń do przedstawionego mu listem poleconym przez (...) S.A. w sierpniu 2014 r. Planu ograniczeń na okres od 1 września 2014 r. do 31 sierpnia 2015 r. To w interesie Odbiorcy należało współdziałanie z (...) w taki sposób, aby ustalony dla niego plan ograniczeń uwzględniał zapotrzebowanie energetyczne Spółki i związane z nim odpowiednie wartości poboru energii dla poszczególnych stopni zasilania. Jeśli powód rzeczywiście nie miał możliwości ograniczenia poboru energii do wartości wskazanych w planie, powinien to zgłosić do (...) na etapie sporządzania planów ograniczeń. Tym bardziej, że powód nie wskazywał, aby pomiędzy ostatnim uaktualnionym planem ograniczeń a ograniczeniami wprowadzonymi w sierpniu 2015 r. zaszły jakiekolwiek zmiany okoliczności faktycznych, uzasadniające zmianę wartości mocy bezpiecznej dla punktu poboru energii, w którym powód przekroczył przewidziany w planie ograniczeń poziom poboru energii elektrycznej. W tej sytuacji stwierdzić należało, że powód nie weryfikując przesłanego mu planu ograniczeń, nie dochował należytej staranności jakiej należy wymagać od podmiotu gospodarczego.

Mając na uwadze przedstawione okoliczności Sąd Okręgowy, wobec braku podstaw do jego uwzględnienia, oddalił odwołanie jako bezzasadne - art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na zasadzie art. 98 k.p.c., stosownie do wyniku sporu, ustalając wysokość należnych pozwanemu kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 720 zł, na podstawie § 14 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych w brzmieniu obowiązującym w dacie wniesienia odwołania.

Sędzia SO Witold Rękosiewicz.