Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 marca 2014 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Beata Łapińska

Protokolant stażysta Bożena Sobczyk

po rozpoznaniu w dniu 12 marca 2014 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku J. N.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania J. N.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 25 czerwca 2013 r. sygn. (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VU 995/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 czerwca 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawcy J. N. prawa do emerytury.

W odwołaniu od powyższej decyzji, złożonym w dniu 8 lipca 2013 roku, J. N. wniósł o przyznanie żądanego prawa z uwagi na to, że przepracował wymagane 15 lat w warunkach szczególnych.

Na rozprawach w dniu 27 stycznia 2014 roku i 12 marca 2014 roku wnioskodawca sprecyzował odwołanie wskazując, że pracował w takich warunkach w okresie od 23 czerwca 1970 roku do 26 kwietnia 1973 roku w (...) w T. na stanowisku tynkarza, w latach 1982-1983 i 1986-1988 na budowach eksportowych w Libii na stanowiskach murarza i murarza-tynkarza. Ponadto wskazał, że pracował w warunkach szczególnych w okresie odbywania zasadniczej służby wojskowej od 26 kwietnia 1973 roku do 9 kwietnia 1975 roku.

ZUS wnosił o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

J. N., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 17 czerwca 2013 roku, wniosek o przyznanie prawa do emerytury.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-4 w aktach ZUS)

Skarżący posiada ponad 25-letni staż ubezpieczeniowy. Niekwestionowany przez ZUS okres zatrudnienia wnioskodawcy w szczególnych warunkach wynosi łącznie 14 lat, 2 miesiące i 17 dni. Organ rentowy zaliczył wnioskodawcy do okresu pracy w warunkach szczególnych okresy zatrudnienia: od 24 kwietnia 1975 roku do 4 kwietnia 1982 roku, od 23 kwietnia 1983 roku do 19 grudnia 1986 roku, od 28 listopada 1989 roku do 30 maja 1992 roku oraz od 5 stycznia 1993 roku do 30 czerwca 1995 roku.

Wnioskodawca nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

(okoliczności niesporne)

W okresie od 1 września 1968 roku do 26 kwietnia 1973 roku wnioskodawca był zatrudniony w (...) w T.. W świadectwie pracy wskazano, że wnioskodawca pracował w ww. przedsiębiorstwie w okresie od 1 września 1968 roku do 22 czerwca 1970 roku jako uczeń oraz w okresie od 23 czerwca 1970 roku do 26 kwietnia 1973 roku jako murarz.

(dowód: świadectwo pracy k. 5 w aktach ZUS)

W trakcie zatrudnienia w (...) w T. wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku tynkarza. (...) budowało bloki mieszkaniowe i budynki przemysłowe. Wnioskodawca tynkował agregatem elewacje zewnętrzne budynków przemysłowych i mieszkaniowych, a zimą tynkował klatki schodowe w środku. Pracę wykonywał od poziomu zero wzwyż. Wnioskodawca sam ustawiał sobie rusztowania. Wnioskodawca miał uprawnienia do wykonywania pracy na wysokości.

(dowód: zeznania świadków I. K. k. 22 odwrót, k. 24, H. J. k. 22 odwrót, k. 24, zeznania wnioskodawcy k. 22 odwrót, 23, 24 w zw. z k. 19, 19 odwrót, 20 w aktach sprawy)

(...)w T. nie wystawiło wnioskodawcy świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

(okoliczność niesporna)

W okresie od 27 kwietnia 1973 roku do 9 kwietnia 1975 roku wnioskodawca odbywał zasadniczą służbę wojskową w Jednostkach Wojskowych (...) i (...) w baterii radiotechnicznej – jako operator (...) (radiolokacyjnej stacji wstępnego poszukiwania). Przed skierowaniem do odbywania służby wojskowej wnioskodawca pracował w (...) w T.. Stosunek pracy łączący wnioskodawcę z ww. przedsiębiorstwem został rozwiązany z uwagi na powołanie do wojska. Po zakończeniu odbywania służby wojskowej wnioskodawca nie powrócił do pracy w (...) w T.. W dniu 24 kwietnia 1975 roku wnioskodawca rozpoczął pracę w Kopalni (...) w G..

(dowód: kserokopie wpisów w legitymacji ubezpieczeniowej wnioskodawcy k. 6-7, zaświadczenie k. 5, świadectwa pracy k. 5 i 8 w aktach ZUS, rozkaz dotyczący dopuszczenia do pracy na sprzęcie k. 10 w aktach sprawy)

W piśmie z dnia 28 maja 2013 roku Archiwum Sił Powietrznych wskazało, że w sprawdzonych Rozkazach Dziennych Dowódców Jednostek Wojskowych (...) i (...) nie odnaleziono zapisów o pełnieniu przez wnioskodawcę służby w warunkach szczególnych oraz szkodliwych.

(dowód: ww. pismo k. 13 w aktach ZUS)

W okresie od 9 kwietnia 1982 roku do 2 kwietnia 1983 roku wnioskodawca był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) (obecnie (...) S.A. Oddział (...) w K.) i wykonywał pracę na kontrakcie w Libii. W świadectwie pracy wskazano, że wnioskodawca pracował w ww. okresie na stanowisku murarza.

(dowód: świadectwo pracy z okresu zatrudnienia za granicą k. 9 w aktach ZUS)

W okresie od 20 grudnia 1986 roku do 20 czerwca 1988 roku wnioskodawca był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) i wykonywał pracę na kontrakcie w Libii. W świadectwie pracy wskazano, że wnioskodawca pracował w ww. okresie na stanowisku murarza-tynkarza.

(dowód: świadectwo pracy z okresu zatrudnienia za granicą k. 10 w aktach ZUS)

Wnioskodawca nie posiada świadectw wykonywania pracy w warunkach szczególnych za okresy zatrudnienia od 9 kwietnia 1982 roku do 2 kwietnia 1983 roku oraz od 20 grudnia 1986 roku do 20 czerwca 1988 roku. W piśmie z dnia 1 lutego 2013 roku (...) S.A. Oddział (...) w K. następca prawny Przedsiębiorstwa (...) wskazała, że nie ma podstaw do zaliczenia ww. okresów do pracy w warunkach szczególnych, albowiem stanowiska pracy murarza i tynkarza nie zaliczają się do stanowisk pracy, na których praca jest wykonywana w warunkach szczególnych.

(dowód: pismo k. 15 w aktach sprawy)

Sąd Okręgowy ocenił i zważył co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013r., poz. 1440 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (tj. poniżej 65 lat dla mężczyzn). Ustęp 4 art. 32 stanowi zaś, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Brak takiego świadectwa nie wyklucza jednak dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami, obecnie rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. Nr 237, poz. 1412), dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami.

Jakkolwiek jednakże przewidziane w powołanym wyżej rozporządzeniu ograniczenia co do środków dowodowych nie obowiązują w postępowaniu sądowym, to dowody na te okoliczności mają być dowodami nie budzącymi wątpliwości, spójnymi i precyzyjnymi. Dowody te należy więc oceniać rygorystycznie i można dokonać na ich podstawie ustaleń faktycznych tylko wówczas, gdy spełniają one wyżej wymienione kryteria (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 1998 roku, II UKN 440/97, OSNP 1998/22/667).

Spór pomiędzy stronami, w związku z zarzutami podniesionymi przez wnioskodawcę w odwołaniu, ograniczał się do faktu, czy ma on wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, w dniu (...) roku ukończył 60 lat i nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

Organ rentowy uznał, że wnioskodawca nie spełnia przesłanki zatrudnienia w warunkach szczególnych co najmniej przez 15 lat. Wnioskodawca twierdził zaś, że legitymuje się wymaganym okresem pracy w warunkach szczególnych, albowiem pracował w takich warunkach także w okresach od 23 czerwca 1970 roku do 26 kwietnia 1973 roku w (...) w T. na stanowisku tynkarza, wykonującego prace na wysokości w latach 1982-1983 i 1986-1988 na budowach eksportowych w Libii na stanowiskach murarza i tynkarza wykonującego prace na wysokości oraz w trakcie odbywania zasadniczej służby wojskowej od 26 kwietnia 1973 roku do 9 kwietnia 1975 roku na stanowisku operatora (...).

W ocenie Sądu Okręgowego zebrany w sprawie materiał dowodowy nie daje podstaw do uwzględnienia odwołania wnioskodawcy i przyznania mu prawa do emerytury ze względu na wykonywanie pracy w warunkach szczególnych.

Odnośnie spornych okresów zatrudnienia, które wskazał wnioskodawca, wskazać należy, iż praca wykonywana przez wnioskodawcę w tych okresach mogłaby być uznana za pracę w warunkach szczególnych jedynie wówczas, gdyby wykonywał on w rzeczywistości stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace wymienione w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale wykonuje prace, o jakich mowa w rozporządzeniu (por. Sąd Najwyższy w wyrokach z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272 oraz z dnia 19 maja 2011 roku, III UK 174/10, LEX nr 901652).

Dokonując ustaleń w zakresie prac wykonywanych przez wnioskodawcę w okresie od 23 czerwca 1970 roku do 26 kwietnia 1973 roku w (...) w T. Sąd oparł się na, zeznaniach świadków I. K. i H. J. oraz zeznaniach wnioskodawcy.

Z dowodów tych wynika, iż wnioskodawca w ww. okresie był zatrudniony na stanowisku tynkarza i tynkował agregatem elewacje zewnętrzne budynków przemysłowych i mieszkaniowych, a zimą tynkował klatki schodowe w środku. Pracę tę wnioskodawca wykonywał od poziomu zero wzwyż. Wnioskodawca sam ustawiał sobie rusztowania.

Odnosząc się do żądania wnioskodawcy zaliczenia omawianego wyżej okresu zatrudnienia do pracy w warunkach szczególnych wskazać należy, iż co do zasady prace w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych kwalifikowane były w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w Wykazie C. Wykonywanie pracy zaliczonej do wykazu C nie dawało jednakże uprawnień do nabycia emerytury w obniżonym wieku, lecz jedynie prawo do wzrostu świadczenia. Do wykazu A mogły być kwalifikowane jedynie te spośród prac wykonywanych w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych, które zostały wyspecyfikowane w tymże wykazie. Uchylenie wykazu C nie zmieniło przy tym stanu prawnego oraz sytuacji pracowników przedsiębiorstw budowlanych i przemysłu materiału budowlanych w sposób pozwalający na taką kwalifikację ich zatrudnienia, która rodzajowo najbardziej odpowiada pracy z w budownictwie zawartej w wykazie A (por. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 maja 2004 roku II UK 344/03, OSNP 2004/23/407 i w wyroku z dnia 21 grudnia 2004 roku I UK 96/04, LEX nr 979167).

W ocenie Sądu praca, jaką wykonywał w spornym okresie wnioskodawca, związana z wykonywaniem bezpośrednio prac budowlanych na stanowiskach robotniczych w budownictwie, była niewątpliwie pracą, o której mowa w wykazie C, ale nie ma podstaw, aby kwalifikować wskazaną pracę z wykazu A dział V poz. 5 lub 6. Prace, o których mowa w Wykazie A dział V poz. 5 dotyczą bowiem jedynie – prac przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości, a w dziale V, poz. 6 – prac wykonywanych na wysokości polegających na malowaniu konstrukcji metalowych i urządzeń przemysłowych. W zakres wskazanych wyżej prac nie wchodzą zaś prace przy tynkowaniu (por. szerzej w tym przedmiocie uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 10 stycznia 2014 roku, III AUa 420/13, opubl. Portal orzeczeń sądów powszechnych).

Jako niezasadne należało uznać także żądanie wnioskodawcy zaliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej od 26 kwietnia 1973 roku do 9 kwietnia 1975 roku. W okresie tym wnioskodawca nie był bowiem pracownikiem, ale żołnierzem i wobec tego okres odbywania służby wojskowej nie mógł być zaliczony do pracy w warunkach szczególnych, a to stosownie do treści § 1 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, zgodnie z którym rozporządzenie stosuje się jedynie do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia. Do sytuacji wnioskodawcy nie może zostać przy tym zastosowany pogląd wyrażony

w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2013 roku w sprawie II UZP 6/13 Biul. SN 2013/10/24, zgodnie z którą czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. Nr 44, poz. 220, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 roku) zalicza się – na warunkach wynikających z tego przepisu – do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym.

W przedmiotowej sprawie przed skierowaniem do odbywania służby wojskowej wnioskodawca pracował bowiem w (...) w T. i stosunek pracy łączący wnioskodawcę z ww. przedsiębiorstwem został rozwiązany z uwagi na powołanie do wojska. Po zakończeniu odbywania służby wojskowej wnioskodawca nie powrócił do pracy w (...) w T.. W dniu 24 kwietnia 1975 roku wnioskodawca rozpoczął pracę w Kopalni (...) w G..

Wreszcie nie jest możliwe zaliczenie do pracy w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia od 9 kwietnia 1982 roku do 2 kwietnia 1983 roku oraz od 20 grudnia 1986 roku do 20 czerwca 1988 roku na budowach eksportowych w Libii, albowiem jak wynika z wystawionych wnioskodawcy świadectw pracy, pracował on wówczas na stanowiskach murarza i murarza-tynkarza, a stanowiska te nie są wymienione ani w wykazie A, ani wykazie B do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku. Jak do tego już wyżej wskazano, praca wykonywana na tych stanowiskach nie może być traktowana jako praca w warunkach szczególnych nawet wówczas, gdyby była to praca wykonywana, jak to twierdzi wnioskodawca, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na wysokości.

Skoro zatem w spornych okresach wnioskodawca nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu prac wymienionych w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, to nie było podstaw do zaliczenia tych okresów do pracy w warunkach szczególnych.

Biorąc pod uwagę powyższe uznać należało, iż w toku procesu wnioskodawca nie wykazał, by spełnił przesłankę wykonywania pracy w warunkach szczególnych w ilości co najmniej 15 lat. Fakt ten skutkował koniecznością przyjęcia, że nie spełnia on wymaganych prawem warunków do uzyskania prawa do emerytury zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.