Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 lipca 2021 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Monika Rosłan-Karasińska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 5 lipca 2021 r. w Warszawie

sprawy E. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

o wysokość emerytury

na skutek odwołania E. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

z dnia 12 stycznia 2021 r. znak (...)

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

E. S. w dniu 15 lutego 2021 r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 12 stycznia 2021 r., znak: (...) w zakresie dokonanych wyliczeń emerytury powszechnej oraz wysokości wyrównania i podstawy obliczenia świadczenia. Odwołująca wniosła o przeliczenie emerytury w systemie zdefiniowanej składki z aktualnymi najkorzystniejszymi wskaźnikami
z uwzględnieniem zwaloryzowanych składek i kapitału na dzień 11 stycznia 2021 r., uchylenie decyzji z dnia 28 lipca 2014 r. przyznającej emeryturę powszechną, która została wydana
z naruszeniem prawa oraz niezgodnie z ustawą o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i Konstytucją, a także wydanie postanowienia o wycofaniu wniosku złożonego o przyznanie emerytury powszechnej w 2014 r.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczona wskazała, że zaskarżona decyzja opiera się na zastosowaniu podstawy obliczenia emerytury z 2014 r. i wskaźnika z tablic dalszego średniego trwania życia za ten rok. W jej ocenie decyzja z dnia 28 lipca 2014 r., na podstawie której otrzymała prawo do emerytury, nie powinna zostać wydana, ponieważ organ rentowy nie miał podstaw do przyznania tego świadczenia po raz drugi na podstawie tego samego przepisu. Odwołująca stwierdziła, że złożony przez nią wniosek o przyznanie emerytury był niewłaściwy i niezgodny z przepisami, z czego nie zdawała sobie sprawy. Ubezpieczona zaakcentowała, że nabyła prawo do emerytury w dniu 26 kwietnia 2008 r., zaś kolejne decyzje organu rentowego przeliczające jej wysokość nie stanowiły nabycia prawa do tego świadczenia. W jej ocenie organ rentowy błędnie zawieszał wypłatę emerytury powszechnej przyznanej w niższej wysokości, bowiem nie zaistniała żadna z przesłanek uprawniających do zawieszenia świadczenia, o których mowa w art. 103-106 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Stwierdziła też, że wydane decyzje przez organ rentowy z dnia 28 lipca 2014 r. i 12 stycznia 2021 r., jak i ustawa emerytalna z dnia 19 czerwca 2020 r. są niezgodne z prawem oraz przepisami Konstytucji. Powołując się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2016 r. odwołująca wskazała, że zasady przyznawania świadczeń emerytalnych w starym i nowym systemie ubezpieczeń społecznych stanowi
o jednolitych zasadach obejmujących kobiety urodzone w (...) r. pobierające świadczenia na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Odwołująca uznała również, że odmowa ponownego ustalenia emerytury
z najkorzystniejszymi aktualnymi wskaźnikami powoduje, że inne osoby znajdują się
w odmiennej sytuacji prawnej, co narusza przepisy zawarte w Konstytucji ( odwołanie z dnia 15 lutego 2021 r., k. 3-5 a. s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Organ rentowy wskazał, że nie jest możliwe wycofanie wniosku odwołującej z dnia 3 lipca 2014 r. o przyznanie prawa do emerytury w powszechnym wieku emerytalnym, ponieważ decyzja z dnia 28 lipca 2014 r. jest prawomocna. ZUS wyjaśnił, że w dniu 10 lipca 2020 r. weszła w życie ustawa z dnia 19 czerwca 2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, która umożliwia ubezpieczonym urodzonym w (...) r. ponowne ustalenie wysokości emerytury powszechnej, której podstawa obliczenia została pomniejszona o kwoty pobranej emerytury wcześniejszej przyznanej na wniosek złożony przed 1 stycznia 2013 r. Na mocy tej ustawy do ustalenia podstawy obliczenia emerytury osoby urodzonej w (...) r. nie stosuje się art. 25 ust. 1b ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Jednocześnie organ rentowy zaznaczył, że zgodnie z tym przepisem, jeżeli ubezpieczony pobrał emeryturę częściową lub emeryturę na podstawie przepisów zawartych w Karcie Nauczyciela, to podstawę obliczenia świadczenia pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Jego zdaniem podana dyspozycja zawarta w przepisie została zastosowana w zaskarżonej decyzji, ponieważ podstawa obliczenia emerytury nie podlegała pomniejszeniu o kwoty pobranych wcześniej emerytur ( odpowiedź na odwołanie z dnia 3 marca 2021 r., k. 6 a. s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

E. S., urodzona w dniu (...), złożyła wniosek w dniu 16 kwietnia 2008 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. o wcześniejszą emeryturę, do której otrzymała prawo od 26 kwietnia 2008 r. w kwocie 1.065,32 złotych na mocy decyzji z dnia 29 maja 2008 r., znak: (...) ( wniosek z dnia 16 kwietnia 2008 r. i decyzja z dnia 29 maja 2008 r., k. 1 i 96 tom I a. e.).

W dniu 3 lipca 2014 r. ubezpieczona wniosła o emeryturę w powszechnym wieku emerytalnym. Organ rentowy decyzją z dnia 28 lipca 2014 r., znak: E/25/045049922 przyznał odwołującej świadczenie w kwocie 1.352,68 złotych od 1 lipca 2014 r., tj. od pierwszego dnia miesiąca, w którym złożyła wniosek. Podstawa obliczenia świadczenia podlegała pomniejszeniu o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Emerytura stanowiła równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia świadczenia przez średnie dalsze trwanie życia wynoszące 246,10 miesięcy. Emerytura ustalona na podstawie art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych była świadczeniem mniej korzystnym, a co za tym idzie nadal wypłacana była emerytura wcześniejsza w kwocie 1.616,91 złotych brutto miesięcznie ( wniosek z dnia 3 lipca 2014 r. i decyzja z dnia 28 lipca 2014 r., k. 1 i 11 tom II a. e.).

W dniu 25 marca 2019 r. odwołująca złożyła wniosek do organu rentowego o ponowne obliczenie świadczenia z zastosowaniem najkorzystniejszego średniego dalszego trwania życia Po rozpoznaniu wniosku decyzją z dnia 28 marca 2019 r., znak: (...) przeliczono emeryturę od 1 marca 2019 r. i ustalono jej wysokość na kwoty od 1 marca 2015 r. 1.394,79 złotych, od 1 marca 2016 r. 1.398,14 złotych, od 1 marca 2017 r. 1.408,14 złotych, od 1 marca 2018 r. 1.450,10 złotych oraz od 1 marca 2019 r. 1.520,10 złotych. Podstawa obliczenia emerytury uległa podzieleniu przez średnie dalsze trwanie życia w wymiarze 245 miesięcy. Jednocześnie emerytura została zawieszona, ponieważ była świadczeniem mniej korzystnym ( wniosek z dnia 25 marca 2019 r. i decyzja z dnia 28 marca 2019 r., k. 13-15 a. s.).

Jednocześnie E. S. w dniu 25 marca 2019 r. zgłosiła skargę o wznowienie postępowania w sprawie przyznania jej emerytury na mocy decyzji z dnia 28 lipca 2014 r. ZUS wznowił postępowanie w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2019 r., który orzekł, że art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zakresie, w jakim dotyczy kobiet urodzonych
w 1953 r., które przed 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 w/w ustawy, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji RP. W konsekwencji decyzją z dnia 10 maja
2019 r., znak: (...) organ rentowy uchylił decyzję z dnia 28 lipca 2014 r.
w zakresie pomniejszenia jej o kwoty pobranych wcześniejszych emerytur oraz ustalił jej wysokość i podjął wypłatę emerytury od dnia 1 marca 2019 r. Emerytura ta została uznana za świadczenie korzystniejsze od emerytury przyznanej na mocy decyzji z dnia 29 maja 2008 r., wobec czego podjęto jej wypłatę od 1 marca 2019 r. ( postanowienie z dnia 10 maja 2019 r. i decyzja z dnia 10 maja 2019 r., k. 16-17 tom II a. e.).

Ubezpieczona z dniem 24 października 2019 r. złożyła wniosek o ponowne obliczenie emerytury z uwzględnieniem składek zapisanych na jej koncie po przyznaniu świadczenia oraz z zastosowaniem najkorzystniejszego średniego dalszego trwania życia. Decyzją z dnia 6 listopada 2019 r., znak: ENP/25/045049922 organ rentowy odmówił odwołującej prawa do ponownego ustalenia wysokości emerytury, ponieważ na jej koncie nie zostały zapisane żadne składki od dnia, w którym przyznano na jej rzecz świadczenie. Do wyliczenia świadczenia również przyjęto średnie dalsze trwanie życia w wymiarze 245 miesięcy ( wniosek z dnia 24 października 2019 r. i decyzja z dnia 6 listopada 2019 r., k. 18 i 22 tom II a. e.).

Zaskarżoną decyzją z dnia 12 stycznia 2021 r., znak: (...) organ rentowy z urzędu ponownie ustalił wysokość emerytury przyznanej na podstawie art. 24 ustawy z dnia 17 grudnia1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych od dnia 1 lipca 2014 r., w którym mogła zostać podjęta wypłata świadczenia i wypłacił wyrównanie za okres od 1 lipca 2014 r. do 28 lutego 2019 r. Podstawa obliczenia emerytury nie podlega pomniejszeniu o kwoty pobranych wcześniejszych emerytur. Emerytura po waloryzacji została ustalona w kwotach: 1.825,16 złotych od 1 marca 2015 r., 1.829,54 złotych od 1 marca 2016 r., 1.839,54 złotych od 1 marca 2017 r., 1.894,36 złotych od 1 marca 2018 r., 1.972,65 złotych od 1 marca 2019 r. oraz 2.042,88 złotych od 1 marca 2020 r. Jednocześnie została wstrzymana wypłata wcześniejszej emerytury przyznanej na mocy decyzji z dnia 29 maja 2008 r., a kwoty wypłacone z tego tytułu po dniu 1 lipca 2014 r. do dnia 28 lutego 2019 r. zaliczono na poczet świadczenia ustalonego w tej decyzji ( decyzja z dnia 12 stycznia 2021 r., k. 23 tom II a. e.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego w aktach sprawy, w tym w aktach rentowych. Dokumenty zebrane w toku procesu są wiarygodne i w pełni odpowiadają faktom ustalonym w toku procesu. Ponadto nie były one kwestionowane przez strony procesu, w tym w szczególności przez ubezpieczoną, i jako takie zasługiwały na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie E. S. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 12 stycznia 2021 r., znak: (...) podlega oddaleniu.

Ubezpieczona w treści odwołania konstruowała liczne zarzuty względem w/w zaskarżonej decyzji. Odnosząc się w pierwszej kolejności do wydanej decyzji z dnia 12 stycznia 2021 r., odwołująca wnosiła o wydanie rozstrzygnięcia poprzez uchylenie decyzji z dnia 28 lipca 2014 r. W tym aspekcie należy przypomnieć, że spór w przedmiotowej sprawie powstał w związku wydanym wyrokiem przez Trybunał Konstytucyjny w dniu 6 marca 2019 r.
w sprawie o sygn. P 20/16, w którym orzekł o niezgodności z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 września 2017 r. w zakresie, w jakim dotyczy kobiet urodzonych w (...) r., które przed dniem 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy. W uzasadnieniu wskazanego wyroku Trybunał Konstytucyjny wskazał, że wprowadzony ustawą emerytalną nowy system świadczeń emerytalnych przewiduje jedynie przejściowe utrzymanie preferencyjnych rozwiązań, dotyczących możliwości nabycia prawa do emerytury
w obniżonym wieku emerytalnym. Zasadniczo regulacja ta dotyczy tylko tych ubezpieczonych, którzy w dniu wejścia w życie tej ustawy (1 stycznia 1999 r.) osiągnęli, bez względu na płeć, wiek co najmniej 50 lat, a więc urodzili się nie później niż w dniu 31 grudnia 1948 r. Odstępstwo od tej zasady dotyczy osób, które urodziły się (...). Jest ono obwarowane kolejnymi warunkami, w tym w szczególności uzależnione jest od spełnienia przesłanki nabycia prawa do emerytury do dnia 31 grudnia 2008 r. Możliwość nabycia prawa do emerytury na podstawie art. 46 w związku z art. 29 ustawy emerytalnej przez kobiety także nie dotyczy wszystkich kobiet urodzonych w latach 1949-1968, lecz tylko tych, które urodziły się nie później niż do dnia 31 grudnia 1953 r. ze względu na wymóg nabycia prawa do emerytury do dnia 31 grudnia 2008 r. Zakwestionowane regulacje prawne dotyczą zatem jednolitej grupy kobiet, które zachowały prawo do uzyskania emerytury powszechnej po uprzednim pobieraniu emerytury wcześniejszej przysługującej po ukończeniu 55 lat. Do grupy tej należą kobiety urodzone w latach 1949-1953. Jednak po wejściu w życie z dniem 1 maja 2013 r. dodanego art. 25 ust. 1b tylko część z nich, a mianowicie kobiety urodzone w (...) r., zostały pozbawione możliwości zrealizowania prawa do powszechnej emerytury na dotychczasowych zasadach, bez pomniejszania podstawy obliczenia emerytury o kwoty pobranych emerytur wcześniejszych. W konsekwencji z jednolitej kategorii podmiotów podobnych wyodrębniona została grupa kobiet z rocznika 1953, która podobnie jak pozostałe kobiety należące do tej kategorii nabyła co prawda prawo zarówno do emerytury wcześniejszej, jak i powszechnej, lecz przy obliczaniu tego ostatniego świadczenia znajdą zastosowanie wobec nich odmienne, mniej korzystne zasady od tych, które obowiązywały przy obliczaniu emerytury powszechnej kobietom urodzonym w latach 1949-1952. Tymczasem świadczenia te mają cechę wspólną, relewantną ze względu na treść zaskarżonej regulacji, a mianowicie miały one umożliwić osobom w wieku starszym, ze stosunkowo długim stażem ubezpieczenia, zachowanie przywileju przejścia na wcześniejszą emeryturę i możliwość uzyskania kolejnej emerytury po osiągnięciu powszechnie obowiązującego wieku emerytalnego. Ich celem było więc łagodzenie skutków likwidacji uprawnień emerytalnych obniżających wiek emerytalny, co było jednym z głównych założeń reformy emerytalnej. Z tego też względu rozwiązania te miały charakter przejściowy i były adresowane do określonej kategorii podmiotów. W związku z powyższym, Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że zastosowanie art. 25 ust. 1b wobec kobiet urodzonych w (...) r., pobierających emeryturę na podstawie przepisów art. 46 ustawy emerytalnej, które nie mogły nabyć prawa do emerytury przysługującej z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego przed 1 stycznia 2013 r., kiedy wprowadzono nowe, mniej korzystne zasady
w zakresie obliczania jej wysokości nieobowiązujące pozostałe roczniki kobiet należące do kategorii ubezpieczonych uprawnionych do ustalenia emerytury po emeryturze, narusza zasady równości w prawie do zabezpieczenia społecznego i jest przez to niezgodny z art. 67 ust. 1 w związku z przepisem art. 32 ust. 1 Konstytucji RP. Powyższe orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego weszło w życie z dniem 21 marca 2019 r.

Konsekwencją każdego orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności
z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach, wynikającą z art. 190 ust. 4 Konstytucji RP, jest to, że owe orzeczenie stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania. Ustawa z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. 2021 r., poz. 291 z późn. zm.), zwana dalej ,,ustawą emerytalną’’, nie zawiera jednak odpowiedniej regulacji określającej wprost zasady i tryb postępowania w omawianym przypadku. We wskazanej sytuacji skargę o wznowienie postępowania wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.

Wzruszalność prawomocnych i negatywnych decyzji rentowych w trybie przewidzianym przez art. 145a § 1 k.p.a. powinna zapewnić zainteresowanym odzyskanie pełni praw do świadczeń od momentu ich pozbawienia lub ograniczenia. Z dniem 6 marca 2019 r. wyeliminowano z obrotu prawnego art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej, w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 września 2017 r. w zakresie, w jakim dotyczy kobiet urodzonych
w 1953 r. W konsekwencji decyzją z dnia 10 maja 2019 r., znak: (...) organ rentowy uchylił decyzję z dnia 28 lipca 2014 r. w zakresie pomniejszenia jej o kwoty pobranych wcześniejszych emerytur oraz ustalił jej wysokość i podjął wypłatę świadczenia od dnia 1 marca 2019 r. Ubezpieczona zaś wnosiła o uchylenie w całości decyzji z dnia 28 lipca 2014 r.
i potraktowanie wniosku o jej przyznanie za niebyłego.

Sąd zważył, że przyporządkowanie ustalonego stanu faktycznego pod normę prawną uniemożliwia uchylenia decyzji z dnia 28 lipca 2014 r. Zgodnie z art. 477 ⁹ § 1 k.p.c. odwołania od decyzji organów rentowych lub orzeczeń wojewódzkich zespołów do spraw orzekania
o niepełnosprawności wnosi się na piśmie do organu lub zespołu, który wydał decyzję lub orzeczenie lub do protokołu sporządzonego przez ten organ lub zespół, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji lub orzeczenia.

Sąd zważył, że w odrębnym postępowaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych postępowanie o przywrócenie terminu w odniesieniu do odwołania, czyli pisma wszczynającego postępowanie, nie jest stosowane. Sąd z urzędu, w trakcie wstępnego badania sprawy, dokonuje nie tylko sprawdzenia zachowania przez stronę terminu do wniesienia odwołania, ale także - w przypadku stwierdzenia opóźnienia - ocenia jego rozmiar oraz przyczyny. Sąd ma dyskrecjonalną możliwość potraktowania spóźnionego odwołania tak, jakby zostało wniesione w terminie. Może tego dokonać pod warunkiem uznania, że przekroczenie terminu nie jest nadmierne oraz, że nastąpiło z przyczyn niezależnych od skarżącego. Stosownie do oceny tych okoliczności odwołanie odrzuca się albo nadaje mu bieg. Organ rentowy wydał sporną decyzje w dniu 28 lipca 2014 r., zaś ubezpieczona wniosła o jej uchylenie dopiero w dniu 15 lutego 2021 r. po upływie kilku lat. Tym samym ubezpieczona bezspornie przekroczyła 30-dniowy termin na wniesienie środka odwoławczego. Sąd nie dostrzegł przy tym żadnych okoliczności uprawdopodobniających, że przekroczenie terminu nastąpiło z przyczyn od niej niezależnych. Odwołująca w żaden sposób nie wykazała bowiem, że zaistniały jakiekolwiek niezależne od niej okoliczności uniemożliwiające jej zaskarżenie decyzji w ustawowym terminie. W tym miejscu uzasadnione jest powołanie słusznego stanowiska Sądu Najwyższego, w myśl którego ocena, czy przekroczenie terminu było nadmierne i czy przekroczenie terminu nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującej, jest pozostawione uznaniu Sądu ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 2006 r., sygn. akt III UK 168/05).

Sąd doszedł do wniosku, że niemożliwym jest również wydanie postanowienia
o wycofaniu wniosku odwołującej z dnia 3 lipca 2014 r. o przyznanie emerytury powszechnej. Na podstawie art. 116 ust. 2 ustawy emerytalnej wniosek o emeryturę lub rentę może być wycofany, jednakże nie później niż do dnia uprawomocnienia się decyzji. W razie wycofania wniosku postępowanie w sprawie świadczeń podlega umorzeniu. W rozpatrywanym przypadku decyzja, o której uchylenie wnosi odwołująca, zapadła w dniu 28 lipca 2014 r. Wymaga podkreślenia, że ubezpieczona nie zaskarżyła przedmiotowej decyzji, co oznacza, że 30 dni po jej odebraniu stała się prawomocna. Po uprawomocnieniu się decyzji ubezpieczona nie miała podstaw prawnych do złożenia wniosku o jej uchylenie.

E. S. zaskarżając decyzję z dnia 12 stycznia 2021 r. domagała się również przeliczenia emerytury na podstawie aktualnej długości średniego trwania życia. Organ rentowy wydając ów decyzję zastosował podzielenie podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia w wymiarze 245 miesięcy, co zostało ujęte również w decyzji
z dnia 28 marca 2019 r., znak: (...).

Zgodnie z art. 26 ust. 3-6 ustawy emerytalnej średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach. Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” corocznie w terminie do dnia 31 marca tablice trwania życia,
z uwzględnieniem ust. 3, dla wieku ubezpieczonych określonego w myśl ust. 2. Tablice,
o których mowa w ust. 4 są podstawą przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego, z uwzględnieniem ust. 6. Jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, do ustalenia wysokości emerytury zgodnie z ust. 1 stosuje się tablice trwania życia obowiązujące w dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.

Tablice trwania życia są podstawą do przyznania emerytur na podstawie wniosków zgłoszonych od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego. Średnia dalszego trwania życia to wielkość statystyczna, wyliczana przez Główny Urząd Statystyczny i uwzględnia maksymalny czas trwania generacji, liczbę osób dożywających określonego wieku. Średnia ta obliczana dla całej populacji, dla obu płci wyrażana w miesiącach, ogłaszana jest przez Prezesa GUS w Dzienniku Urzędowym RP do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego, stanowiąc podstawę przyznawania emerytur na podstawie wniosków składanych od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku ( wyrok Sądu Apelacyjnego
w Szczecinie z dnia 6 września 2016 r., sygn. akt III AUa 1012/15). W dniu wydania pierwotnej decyzji z dnia 28 lipca 2014 r. przyznającej odwołującej emeryturę obowiązywał Komunikat Prezesa GUS z dnia 26 marca 2014 r. ( M. P. z 2014 r., poz. 245), przewidujący średnią dalszego trwania życia wyrażoną w miesiącach dla osób w wieku 61 lat i 2 miesięcy wynoszącą 246,10 miesięcy.

Faktem jest, że decyzja z dnia 28 lipca 2014 r. została uchylona na mocy decyzji z dnia 10 maja 2019 r., jednak jedynie w zakresie pomniejszenia podstawy obliczenia emerytury
o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy i składki na ubezpieczenie zdrowotne. W pozostałym zakresie decyzja pozostała w obrocie prawnym. Oznacza to, że zarówno w treści decyzji z dnia 28 marca
2019 r., jak i kolejnych, w tym zaskarżonej, organ rentowy podzielił podstawę obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia w wymiarze 245 miesięcy. Zatem wskaźnik ten uległ zmniejszeniu o 1,1 miesiąca. Odwołująca błędnie przyjmuje, że zaskarżona przez nią decyzja opiera się o wskaźniki z tablic dalszego średniego trwania życia z 2014 r., bowiem
w tym roku nie występuje wymiar 245 miesięcy. Organ rentowy przyjął ten składnik na podstawie Komunikatu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn z dnia 25 marca 2019 r. ( M. P. z 2019 r., poz. 279), gdzie dla wieku 61 lat i 9 miesięcy przypisany jest wymiar 245 miesięcy. Nie ulega wątpliwości, że niższy wymiar średniej długości trwania życia ustalony w zaskarżonej decyzji, aniżeli
w decyzji z dnia 28 lipca 2014 r. jest korzystniejszy dla ubezpieczonej, ponieważ z tego względy wysokość jej emerytury została podwyższona.

Zgodnie bowiem z treści art. 194j ust. 3 do ustalenia nowej kwoty emerytury przyjmuje się średnie dalsze trwanie życia przyjęte w decyzji o ustaleniu prawa do emerytury, a następnie uwzględnia się kolejne zmiany wysokości świadczenia. Organ rentowy stosując dyspozycję wskazaną w tym przepisie w sposób prawidłowy ponownie ustalił wymiar średniego dalszego trwania życia ubezpieczonej.

Odwołująca wniosła zarzuty także w odniesieniu do ostatniego zapisu w zaskarżonej decyzji, zgodnie z którym organ rentowy wstrzymał wypłatę emerytury przyznanej w decyzji z dnia 29 maja 2008 r., zaś kwoty wypłacone z tego tytułu po dniu 1 lipca 2014 r. do dnia 28 lutego 2019 r. zaliczył na poczet ustalonej emerytury. W tym zakresie ZUS zastosował przepis art. 95 ust. 1 ustawy emerytalnej, na podstawie którego w razie zbiegu u jednej osoby prawa do kilku świadczeń przewidzianych w ustawie wypłaca się jedno z tych świadczeń - wyższe lub wybrane przez zainteresowanego. W ocenie ubezpieczonej prawo do emerytury nabywa się tylko raz w życiu, zaś kolejne decyzje nie stanowiły prawa do tego świadczenia, lecz na ich podstawie dokonywano tylko przeliczenia wysokości.

Sąd Okręgowy zważył, że wymóg pierwszego wniosku nie byłby niezbędny przy założeniu, że na emeryturę przechodzi się tylko raz w życiu. Przy tej konstrukcji bowiem, każdy następny wniosek byłby wnioskiem o podwyższenie świadczenia w związku
z kontynuowaniem zatrudnienia i ubezpieczenia. Innymi słowy skorzystanie z możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem powszechnego wieku oznaczałoby ustalenie kwoty emerytury dożywotniej z możliwością tylko jej waloryzacji lub podwyższenia z tytułu dalszego ubezpieczenia ze względu na opłacanie składek. Zdaniem Sądu Najwyższego założenie to jednak nie może być podzielone, wobec treści art. 21 ust. 2 ustawy emerytalnej, w którym ustawodawca określił sposób ustalania podstawy wymiaru świadczenia, w sytuacji gdy wcześniej była pobierana (”inna”) emerytura. Z przepisu tego wynika zatem dopuszczalność kilkakrotnego realizowania się ryzyka emerytalnego. W utrwalonych poglądach judykatury, przyjmuje się, że emerytura w niższym i w powszechnym wieku emerytalnym to odrębne rodzaje emerytur. W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2006 r. ( I UK 82/06) wyrażono trafny pogląd, że nie ma przeszkód prawnych, aby ubezpieczony pobierający emeryturę przyznaną mu w niższym wieku emerytalnym domagał się przyznania emerytury przysługującej w tzw. powszechnym wieku emerytalnym, ponieważ ze względu na odmienne przesłanki nabycia prawa do obu świadczeń organ ubezpieczeń społecznych powinien wydać decyzje w oparciu o różne podstawy prawne przysługujących ubezpieczonemu świadczeń emerytalnych, a następnie wypłacać świadczenie wyższe lub wybrane przez ubezpieczonego. W ocenie Sądu tak też postępował organ rentowy począwszy od 2014 r. Już w decyzji z dnia 28 lipca 2014 r. ustalono, że emerytura w kwocie 1.352,68 złotych jest świadczeniem mniej korzystnym, wobec czego ZUS nadal wypłacał emeryturę wcześniejszą ustaloną w tamtym czasie na kwotę 1.616,91 złotych. Należy mieć na względzie, że odwołująca wówczas nie kwestionowała zapisów w kolejno wydawanych po sobie decyzjach w dniach 28 marca 2019 r. czy 10 maja 2019 r, w których zawieszano wypłatę jednej z emerytur będącej dla niej świadczeniem mniej korzystnym. W związku z tym Sąd nie znalazł żadnych podstaw do zmiany zaskarżonej decyzji wydanej przez organ rentowy.

Mając na uwadze powyższe, Sąd orzekł na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., jak
w sentencji wyroku.